چند سال پیش مقرر شده بود تا پروژه گردشگری گاوازنگ در دو بخش اجرایی شود؛ بخش نخست شامل عرصه ۷۵ هکتاری مشتمل بر ۱۴ قطعه با کاربری مختلف از جمله احداث انواع رستوران‌ها، کافی‌شاپ و اماکن تفرجگاهی!

بخش دوم نیز مربوط به عرصه ۳۲۷ هکتاری بود که عموما مناطق کوهستانی و قسمت بالای سد را شامل می‌شد؛ طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته در این بخش استقرار انواع اقامتگاه‌ها و مراکز خدماتی و رفاهی، سکونتگاه‌ها و اماکن تفرجگاهی مورد هدف بود.

تقریبا از سال ۷۷ مدیریت پروژه ۱۵۰ هکتاری به سازمان همیاری شهرداری‌های استان واگذار شد اما بعدها به دنبال پیگیری برخی از افراد مبنی بر مالکیت آن‌ها در محدوده نامبرده از طریق دستگاه قضایی و صدور احکام مربوطه که نشان می‌داد بخشی از اراضی متعلق به مردم بوده و شامل اراضی ملی نمی‌شود! البته برخی دلایل محیطی و فنی دیگر نیز سبب شد که مساحت ۱۵۰ هکتاری پروژه به ۱۰۰ و نهایتا ۷۵ هکتار کاهش یابد.

نهایتا پروژه گردشگری گاوازنگ در سال ۹۳ در کارگروه زیربنایی در قالب ۱۴ لکه جداگانه در مجموع به مساحت ۷۵ هکتار تعریف شد و به عبارت دیگر دارای طرح روشن و مشخصی شد. این طرح مشابه طرح تفصیلی در شهر بوده و در ۱۴ لکه متفاوت کاربری‌ها اعم از مسکونی، تجاری، اداری، گردشگری، آموزشی مذهبی، بهداشتی و انواع مراکز خدماتی مانند کافی‌شاپ‌ها، فودکورت‌ها، هتل و نظایر آن مشخص‌تر شد اما بنا به اظهارات مسئولان وقت سازمان همیاری شهرداری‌های استان به علت واگذاری‌های غیر اصولی انجام شده و انجام اقدامات خارج از چارچوب قرارداد در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، با ورود برخی دستگاه‌های نظارتی، عملا طرح سرعت حداقلی را داشته است. همچنین به تدریج برخی پرونده‌های مربوطه در نهادهای ذیربط تشکیل شده و موضوع در دستور کار قرار گرفت.

 متاسفانه در چند سال اخیر به بهانه توسعه گردشگری،

 دلالی در منطقه گاوازنگ توسعه یافت

سید محمدحسین جعفری، دکترای تخصصی شهرسازی در گفت‌وگو با صدای زنجان در خصوص مشکلات پیش آمده حقوقی در دهه 70 که بحث «گردشگری گاوازنگ» و «ساکنان منطقه گاوازنگ» را تحت‌الشعاع قرار داده است، می‌گوید: مشکلات اصلی کشورهای جهان سوم، «توسعه نیافتگی» است در سایر کشورهای پیشرفته عرصه‌های طبیعی را به گونه‌ای استفاده می‌کنند که هم فضای بکر منطقه دست نخورده بماند و هم زمینه برای استراحت و استفاده از فضای سبز و پتانسیل‌های طبیعی و گردشگری برای عموم مردم فراهم شده باشد اما متاسفانه در چند سال اخیر به بهانه توسعه گردشگری، دلالی در منطقه گاوازنگ توسعه یافت و مردم حق استفاده بهینه از تفرجگاه‌های طبیعی را ندارند.

جعفری با اشاره به انتظار سرمایه‌گذاران و افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در زمینه احداث رستوران‌، کافی‌شاپ و اماکن تفرجگاهی در منطقه گاوازنگ می‌گوید: برای رونق اقتصادی و افزایش شادی و امید زندگی بین زنجانی‌ها؛ مسئولان باید نسبت به تعیین تکلیف وضعیت گاوازنگ زنجان در اسرع وقت اقدامات لازم را انجام دهند. متاسفانه نحوه حمایت از سرمایه‌گذار را بلد نیستیم. دولت موظف است فضا را فراهم کند تا مردم دارای اندوخته و سرمایه را ترغیب به سرمایه‌گذاری کند. متاسفانه در استان زنجان نمی‌دانیم در مقابل سرمایه‌های مردمی چه کار کنیم!

 انحرافی که مردم زنجان هزینه‌اش را دادند!

یکی از افراد مطلع در گفت‌وگو با صدای زنجان هم عدم وجود سند مالکیت برای مجری پروژه، نبود زیرساخت‌های گاز و آب، انحراف در واگذاری اراضی، عدم تعریف منابع مالی را چهار مشکل اصلی و حساس پروژه گردشگری گاوازنگ اعلام کرده و می‌گوید: عدم وجود سند مالکیت برای مجری پروژه یکی از مشکلات جدی است. به طور مثال از ۷۵ هکتار که در قالب ۱۴ قطعه تعریف شده، سند مالکیتی وجود ندارد. این به آن مفهوم است که مجری پروژه باید نسبت به انجام آن اقدام کرده و اداره کل منابع طبیعی پس از سال‌ها سند مالکیت را فارغ از اینکه مجری پروژه هر که هست باید با رعایت ضوابط و قوانین صادر کند تا مالک نسبت به جذب منابع از طریق بخش خصوصی اقدام کند.

ایجاد زیرساخت نظیر شبکه گازرسانی و آب شرب لوله‌کشی از الزامات پروژه گردشگری گاوازنگ است و بنا به گفته افراد مطلع؛ گاز و آب شرب از مولفه‌های مهم در ایجاد هتل، کافی‌شاپ، رستوران و غیره است که متاسفانه با گذشت بیش از ۲۰ سال به آن توجه قابل قبولی نشده است.

یکی از افراد مطلع با اشاره به انحراف در واگذاری اراضی بین بازه زمانی ۸۹ تا ۹۲ یادآور می‌شود: شاید در برخی موارد بدون کسب مجوز از سوی ارگان‌های ذیربط از جمله جهاد کشاورزی و منابع طبیعی فرآیند واگذاری انجام شده که این مسئله سبب گردیده تا نهادهای مربوطه روند اجرای پروژه را کند و در برخی موارد متوقف کرده‌اند.

این فرد مطلع با بیان اینکه ابتدای سال ۹۰ اقدامات مربوط به تملک بخشی از اراضی در محل هدف انجام و مقرر شد به اهالی در ازای واگذاری زمین‌های خود، شهرک مسکونی در مجاورت سد گاوازنگ برای اسکان روستائیان اختصاص یابد، می‌گوید: پس از سال ۹۲ این روند متوقف شد. به نظرم این بخش یکی از آسان‌ترین بخش‌های پروژه گاوازنگ است و مسئولان باید به سرعت نسبت به تعیین تکلیف زمین‌ها و آغاز عملیات شهرک‌سازی در منطقه هدف اقدام کرده و نسبت به فنس‌کشی در اطراف محوطه پروژه اقدام کند.

گفتنی است در این سال‌ها برخی از مسئولان ذیربط در گفت‌وگو با صدای زنجان در مورد زمان تکمیل و تحویل پروژه اعلام کرده‌اند که؛ مشکلات فعلی این پروژه مربوط به روند اجرایی نیست. برای این مشکل می‌توان زمانی را تعیین کرد اما در حال حاضر مشکل حقوقی وجود دارد که ضروری است کارگروهی با حضور شرکت‌های خدمات‌رسان، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و استانداری تشکیل و مباحث حقوقی در آن بررسی و پیگیری شود.

گاوازنگ تعیین تکلیف می‌شود

اما اظهارات چند روز پیش سعید خلجی، مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری زنجان در خصوص تهیه طرح جامع گردشگری منطقه گاوازنگ زنجان؛ امیدواری‌ها برای تعیین تکلیف مجموعه گردشگری گاوازنگ را بین ذی نفعان ایجاد کرده است.

خلجی عنوان کرد: تصمیم‌گیری‌های مقطعی و غیرکارشناسی از دهه ۷۰ باعث شد شاهد مشکلات امروز باشیم و از طرفی ورود سازمان همیاری شهرداری‌ها به گاوازنگ و اقداماتی که انجام داد نتوانست انتظارات را برآورده کند.

مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری زنجان با اشاره به اینکه تعداد کثیری از مردمی که در این منطقه زمین خریداری کردند درگیر مشکلات عدیده حقوقی و ملکی شدند، گفت: با توجه به اینکه سطح ۷۸ هکتاری گاوازنگ داخل محدوده زنجان تعریف شده است، از اراضی ملی به مالکیت اداره راه و شهرسازی زنجان درآمده است. البته من به هیچ عنوان عملکرد گذشتگان را نقد نکرده و نمیکنم زیرا هر کسی به فراخور زمان و موقعیت تصمیمی را در خصوص گاوازنگ اتخاذ کرده است.

او تاکید می‌کند: در خصوص بحث گاوازنگ، با توجه به اتفاقاتی که در فرایندی که در دهه 70 با توجه به زمان و شرایط تصمیماتی اتخاذ شده که در نهایت به مشکلی کنونی رسیده‌ایم، در این زمینه معتقدم اگر تمامی نظرات مبتنی بر کارشناسی باشد قطعا نتیجه و برآیند آن دارای خطای کمی است.

 زمین‌های پیرامون «باغ ایرانیان» گاوازنگ هم تعیین تکلیف می‌شود؟

گفته می‌شود؛ تقریبا از سال ۱۳۸۵ به بعد بخشی از اراضی در گاوازنگ از طریق سازمان همیاری شهرداری‌های زنجان به نمایندگی از استانداری زنجان به بومیان، شهروندان و پیمانکاران واگذار شده است که بعد از گذشت سال‌ها هیچ نتیجه‌ای در قبال درخواست‌ها برای ساخت و ساز صورت نگرفته است.

صاحبان زمین‌های حوالی باغ ایرانیان (بخش بالایی نمایشگاه بین المللی کاسپین) به صدای زنجان می‌گویند: این اراضی در مساحت ۵ هکتاری و به ۱۵۷ قطعه نیز تقسیم شده و از سوی سازمان همیاری شهرداری‌های استان زنجان و با اطلاع استانداری زنجان به تعدادی از بومیان، شهروندان و پیمانکاران فروخته شده است اما موضوع ساخت و ساز در زمین‌های خریداری‌شده‌شان تحت الشعاع برخی بی قانونی‌ها قرار گرفته است.

یکی از ذی‌نفعان به صدای زنجان می‌گوید: سال ۸۹-۸۸ زمینی واقع در «گاوازنگ» با سربرگ استانداری زنجان (پشت مغازه‌ها) خریداری کردیم، پس از سال‌ها نه تنها زمین را تحویل ما نمی‌دهند بلکه می‌گویند زمین دیگری را برای‌مان در نظر گرفته‌اند و حاضرند معاوضه کنند. با از سرگیری اقدامات مطالعاتی برای پیگیری پروژه گردشگری گاوازنگ امیدواریم به این دغدغه ذی نفعان گاوازنگ توجه شود.

 برنامه گردشگری گاوازنگ برای کل مجموعه 78 هکتاری از جمله باغ ایرانیان است

سعید خلجی، مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری زنجان با اشاره به مشکلات ایجاد شده در خصوص گاوازنگ و مسئولیت سازمان همیاری شهرداری‌ها از سال 1398 و متعاقبا از سال 1400 اضافه می‌کند: با ابلاغ جدید طرح تفصیلی شهر زنجان، مسئولیت اراضی محدوده حریم شهری گاوازنگ (نه اعیانی) به راه و شهرسازی واگذار شد. متولی اراضی گاوازنگ راه و شهرسازی است و با توجه به اینکه پیوست دقیق اراضی تحت مالکیت اداره مذکور باید گردآوری می‌شد از این رو مشاور مربوطه باید برنامه گردشگری برای کل مجموعه 78 هکتاری و نه فقط باغ ایرانیان را تهیه می‌کرد.

وی از تعیین یک مشاور ذی‌صلاح بومی برای انجام کارهای کارشناسی در منطقه گاوازنگ خبر داده و می‌گوید: حدود 3 ماه است که تهیه طرح جامع گردشگری و توریستی در دستور کار است و چنانچه طرح آماده و تصویب شد، یک سند راهبری برای مدیریت استان خواهد بود.

خلجی از ذی‌نفعان حقیقی و حقوقی می‌خواهد تا نقطه نظرات خود را به مشاور اعلام کنند تا پس از بررسی کارشناسانه، موارد در قالب طرحی تصویب شده و این طرح به عنوان نقشه و سند راه مدنظر مجریان قرار گیرد.

 آیا در پروژه گردشگری گاوازنگ بومیان منطقه جایی دارند؟

اما موضوع گاوازنگ فقط مربوط به پروژه گردشگری و استقرار اماکن تقریحی و گردشگری نیست، بومیان این منطقه سال‌هاست که بدون آب و گاز در این منطقه ساکن‌اند و تا به امروز موفق نشده‌اند تا از این خدمات عمومی بهره‌مند شوند.

با این حال اهالی روستای گاوازنگ ناخواسته درگیر کوتاهی‌های صورت گرفته بیش از ۲۰ سال پیش مسئولانی شده‌اند که به جای اجرای قانون سعی در بی‌قانونی داشته‌اند، هر چند با ورود دستگاه قضایی از تخلفات گسترده ممانعت شد اما بنا به گفته بومیان، وضعیت زندگی آن‌ها روزبه‌روز سخت‌تر شده و کسی هم پاسخگو نیست!

یکی از ساکنان منطقه به صدای زنجان می‌گوید: موقعیت روستا و قرارگیری در منطقه گردشگری سبب شده تا در تمامی ایام تعداد زیادی گردشگری در این منطقه حضور یابند با این وجود، مسئولان علاقه‌ای به ارائه حداقل امکانات دولتی نظیر آب شرب، گاز شهری، تلفن ثابت، شبکه آب و فاضلاب، خانه بهداشت و سیستم حمل و نقل شهری مانند اتوبوس و تاکسی و جمع‌آوری زباله ندارند!

سعید خلجی، مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری زنجان هم می‌گوید: بهتر است در این خصوص مسئولان ذیربط پاسخ دهند اما به نظرم ساکنان گاوازنگ نباید نگران باشند چرا که پروژه گردشگری گاوازنگ و ورود پیمانکار و آغاز فاز مطالعاتی این منطقه جهت بررسی اهداف تبیین شده با هدف «ساماندهی گاوازنگ» بوده است و به بیانی دیگر ساماندهی این منطقه بارقه‌های امید در بین شهروندان ایجاد می‌شود. به نظرم باید مسئولین مربوطه نگاه توسعه‌ای و جامع نسبت به این طرح داشته باشند چرا که نمی‌توان وضعیت موجود را نادیده گرفت اما آنچه مهم است پیش بردن اهداف طبق سند جامع گردشگری است.

 نظرات معارضان و ذی‌نفعان در پروژه گردشگری گاوازنگ احصا می‌شود

معاون عمرانی استاندار زنجان هم در خصوص طرح گردشگری گاوازنگ به صدای زنجان معتقد است: قرارداد مطالعاتی در خصوص اراضی گاوازنگ در قالب «طرح مولدسازی گاوازنگ» منعقد شده است، با توجه به اهمیت موضوع قرار شده که نظررات معارضان و ذی‌نفعان از سوی مشاور طرح، استعلام و در مطالعات کارشناسی شده نیز به این موارد ترتیب اثر داده شود. تصور می‌کنم ظرف چند ماه آینده، نتایج اولیه مشاور استخراج شود.

شعاعی مدت زمان قرارداد منعقد شده را یکسال اعلام کرده و می‌گوید: گفته شده که طی 6 ماه خروجی اولیه ارائه شود. نظرات مجموعه قضایی و اجرایی این است که گاوازنگ، منطقه گردشگری باشد و بافت مربوط به سکونتگاه غیررسمی که کاربری مسکونی به آن اطلاق می‌شود نیز «کاربری گردشگری» در نظر گرفته شود که البته خروجی طرح مشاور نیز در همین راستا خواهد بود.

شعاعی در خصوص مشکلات بیش از 30 سال ساکنان و بومیان منطقه در دسترسی به گاز و آب و احتمال رفع این مشکل با نهایی شدن طرح گردشگری گاوازنگ اعلام می‌کند: با مصوب شدن پروژه گردشگری خدمات مربوط به گازو آب به بومیان منطقه داده خواهد شد اگر احیانا کسی به هر دلیلی نیازمند واحد مسکونی باشد، قرار شده تا اداره کل راه و شهرسازی استان زنجان متناسب با ارزش زمین و ملک شخص در گاوازنگ، واحد مسکونی در داخل محدوده شهری در نظر گرفته شود.

وی در پاسخ به دیگر سؤال صدای زنجان مبنی بر اینکه در طرح گردشگری گاوازنگ کاربری تحت عنوان «کاربری مسکونی» وجود نخواهد داشت؟، عنوان می‌کند: علی رغم پیگیری‌های صورت گرفته طی یک الی 2 سال اخیر توسط استانداری زنجان، مسئولان نظارتی و بازرسی موافق مسکونی کردن در منطقه گاوازنگ نشدند از این رو قرار شد که این کاربری‌ها در قالب طرح گردشگری لحاظ شود.