الهام احمدی- تا زمانی که آواها ابزار ارتباط نشده‌اند هیچ فرقی با دیگران ندارند اما تا کلام به میان می‌آید پاسخ آن‌ها تنها سکوت است و اینجا همان سرآغاز مشکلات «ناشنوایان» است.

هشتم مهر هر سال برابر سی‌ام سپتامبر، «روز جهانی ناشنوایان» نام‌گذاری شده است، هدف از این نامگذاری، ارتقای فرهنگ ارتباط با ناشنوایان، دانسته‌هایی از زبان اشاره و آگاهی سیاست‌مداران و عموم مردم از مشکلاتی است که این قشر با آن رو به رو هستند.

به گفته روان‌شناسان و متخصصان، شیوه رفتار اعضای خانواده و جامعه با کودک ناشنوا، در رشد عاطفی، سازگاری اجتماعی، آمادگی آموزش مهارت‌های زبانی و تحصیل او بسیار مهم و تعیین‌کننده است. خانواده و اجتماع با پذیرش واقع‌بینانه مشکل فرد ناشنوا باید در راه پرورش استعدادها و توانایی‌های او یاری‌اش دهند.

وضعیت مطلوب برای ناشنوا استفاده از موقعیت‌های در دسترس افراد عادی است، وظیفه اصلی در تربیت کودک ناشنوا و کمک به رشد او، بر عهده خانواده است، باید وضعیت واقعی کودک را پذیرفت و بهترین کار را برای کمک به وی انجام داد. پذیرش فرد ناشنوا از طرف خانواده، اجتماع و شناخت تفاوت‌های او و کنار آمدن با آن، نیازمند عشق، علاقه، صبر، حوصله و برخورد منطقی است.

آیا تاکنون از خود پرسیده‌ایم که ارتباط موجود در جامعه با این قشر چه قدر صحیح و منطقی است؟ مگر نه این‌که یکی از مهم‌ترین اهداف آموزش ناشنوایان، اجتماعی کردن آن‌هاست؛ آیا به عنوان پدر و مادر ناشنوا، معلم ناشنوا، دوست ناشنوا یا عضوی از جامعه، با خود اندیشیده‌ایم که ناشنوایان به این هدف دست یافته‌اند و اگر نه، علت چیست؟

یکی از عوامل دست نیافتن مربیان ناشنوا و نیز خود ناشنوایان به این هدف، نقص ارتباطی موجود در رفتارهاست، بنابراین، نادرستی ارتباط‌ها، اجتماعی شدن ناشنوایان و به تبع آن، تعلیم و تربیت آنان را خدشه‌دار ساخته است.

طبق آخرین آمار ارائه شده 520 هزار ناشنوا و كم شنوا در ایران زندگی می‌كنند و هر سال با تولد نوزادان ناشنوا بر این آمارها افزوده می‌شود چرا که سالانه هزار و 500 کودک ناشنوا در كشور متولد می‌شود و سهم استان زنجان از این  آمار طبق گزارش کانون ناشنوایان استان یک هزار و 650 نفر است.

اين قشر از جامعه اگرچه توفيق شنيدن حرف‌های ديگران را ندارند اما سفره‌های دل آن‌ها سرشار از ناگفته‌های شنيدنی است، ناگفته‌هایی که بخشی از آن‌ها را از زبان مادر ناشنوایی می‌شنویم که خود مدیرعامل کانون ناشنوایان زنجان بوده و با مشکلات این قشر دست و پنجه نرم کرده است.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ناشنوایان در کشور عدم وجود رابطه ناشنواست. برای مثال یک دانشجوی ناشنوا در میان سایر دانشجویان یک کلاس وقتی فقط لب‌زدن‌های استاد خود را می‌تواند ببیند چگونه می‌تواند موفق شود؟ برخی سخن از هزینه ساعتی 50 هزار تومان برای استفاده از رابط ناشنوایان سخن به میان می‌آورند در حالی که «اعظم جوزی» آن را رد کرده و در پاسخ به این سوال که اگر ناشنوایی بخواهد رابط داشته باشه چه میزان هزینه باید پرداخت کند، گفت: در موارد حقوقی و قضایی حدوداً هر جلسه ۴۰ هزارتومان بوده و در بقیه موارد خانواده‌ها می‌توانند کمک حال باشند.

این مسئول در واکنش به هزینه استفاده از رابط ناشنوا ساعتی ۵۰ هزار تومان این‌گونه عنوان کرد: این موضوع صحت ندارد مگراین‌که ناشنوایان خودشان بدون اطلاع کانون از بیرون رابط جذب کرده باشد از همین رو ما توصیه می‌کنیم به هنگام نیاز به رابط حتماً ازطریق کانون اقدام کنند.

وجود یک هزار و 650 ناشنوا در زنجان

جوزی در پاسخ به این سوال که آیا همه ناشنوایان تحت نظر کانون هستند یا خیر، توضیح داد: فقط افرادی که عضو کانون و دارای پرونده در بهزیستی هستند از سوی کانون و بهزیستی مورد حمایت قرار می‌گیرند ولی به طور کلی دراستان زنجان و همه مناطق تابعه یک هزار و ۶۵۰ نفر ناشنوا وجود دارد که متأسفانه به علت دوری راه و گاهاً نبود بضاعت کافی از دسترسی به امکانات کانون بی‌بهره هستند.

وی در بیان دیگر مشکلاتی که ناشنوایان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند به نبود مترجم آشنا به زبان اشاره ناشنوایان در ادارات و شرکت‌ها و سطح جامعه اشاره کرد که منجر به انزوای ناشنوایان شده است.

به گفته مدیرعامل کانون ناشنوایان زنجان عدم توجه مسئولان به مطالبات مشروع ناشنوایان در مورد اشتغال که گاهاً به ازهم پاشیدن بنیان خانواده منجرمی‌شود، اشاره کرد و گفت: این بی‌توجهی از سوی مسئولان در حالی است که قانون جامع حمایت از معلولان، تمامی ادارات را ملزم به استفاده از ۳ درصد نیروهای مورد نیاز از میان معلولان کرده است.

یکی از فرصت‌های شغلی که ناشنوایان می‌توانند حضور پررنگ و تأثیرگذاری در آن داشته باشند مشاغل پر سروصداست که افراد شنوا با فعالیت در آن‌ها دچار مشکل می‌شوند، جوزی در پاسخ به این سوال که آیا رایزنی با نهادها و ارگان‌ها در این زمینه  انجام داده‌اند یا خیر، افزود: بله، در جلسات متعدد بهزیستی و استانداری و سایر ادارات شفاهاً و کتباً اعلام کردیم حتی مستقیماً به خود شرکت‌ها و ادارات در این زمینه مراجعه کرده‌ایم ولی متأسفانه به جز چند شرکت بقیه همکاری لازم را نداشتند.

تحصیل ناشنوایان در مدارس عادی امکان‌پذیر نیست/ ناشنوایان تمسخر می‌شوند

زمانی که طرح «ورود دانش‌آموزان استثنایی به مدارس عادی» برای آموزش کودکان سالم و معلول در کنار یکدیگر مطرح شد برخی موافقان و مخالفات خود را به همراه داشت موضوعی که مدیرعامل کانون ناشنوایان زنجان به عنوان فردی که سال‌‌ها با قشر ناشنوا ارتباط داشته آن را به هیچ عنوان امکان‌پذیر ندانسته و عنوان می‌کند: این کار اصلاً امکان‌پذیر نیست چرا که معلمان مدارس عادی با زبان ناشنوایان آشنایی ندارند مگر این‌که از معلمان مسلط به زبان اشاره در مدارس استفاده شود.

این مسئول معتقد است تحصیل افراد ناشنوا در مدارس عادی تبعاتی از جمله افسردگی و سرخوردگی را برای دانش‌آموزان ناشنوا به همراه دارد چرا که ناشنوایان از نعمت شنوایی محروم بوده و در نتیجه نمی‌توانند با هم‌سن و سالان شنوای خود ارتباط برقرار کنند از همین رو دچار افسردگی شده و مورد تمسخر قرار می‌گیرند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در حال حاضر هیچ  ناشنوا یا کم شنوایی را نداریم که در مدارس عادی درس بخواند، تصریح کرد: تا آنجایی که بنده اطلاع دارم خیر وجود ندارد مگر این‌که ناشناخته و بدون اطلاع به این مدارس رفته باشند که در این صورت هم مسئولان مدارس پس از یکی دو جلسه متوجه موضوع می‌شوند.

جوزی در توضیح این‌که آیا پیش از این نیز موردی بوده که دانش آموز ناشنوا را از مدرسه عادی اخراج کرده باشند، افزود: موردی نبوده یا اگر بوده ما اطلاعی نداریم.

ناشنوای دارای مدرک دکتری از نوشتن یک جمله با معنی عاجز است

وی در ادامه تصریح کرد: حتی در مدارس استثنایی مخصوص ناشنوایان مربیان و معلمان آشنایی کامل با زبان اشاره نداشته و در نتیجه مشاهده می‌شود ناشنوای دارای مدرک دکتری، کارشناسی ارشد، کارشناسی، کاردانی و دیپلم است ولی متأسفانه از نوشتن یک جمله با معنی عاجز بوده و هرگز نمی‌توانند نامه‌نگاری کنند در نتیجه همیشه از جامعه طرد شده و از پیشرفت در امور زندگی عقب می‌مانند.

یکی از معضلات قابل اشاره در بین ناشنوایان کاشت حلزون است، از آنجایی که پدر و مادر کودک ناشنوا بیش از هر چیز خواستار شنوا شدن کودک خود هستند و برای رسیدن به این خواسته خود نیز پیش از هر اقدامی به پزشک مراجعه می‌کنند که در نخستین برخورد پزشک به آن‌ها توصیه می‌کند که از زبان اشاره استفاده نکنید و آن‌ها را تشویق به کاشت حلزون می‌کنند در حالی که به اعتقاد کارشناسان کاشت حلزون به هیچ عنوان باعث شنوا شدن کودک ناشنوا نمی‌شود بلکه مانند یک سمعک داخل گوش عمل کرده و به شنوایی فرد کمک می‌کند.

مدیرعامل کانون ناشنوایان زنجان در واکنش به این‌که آیا کاشت حلزون کمکی به شنوایی فرد ناشنوا دارد یا خیر، تصریح کرد: کاشت حلزون در سنین پایین که کودکان وارد جامعه‌ای مثل مدارس، ادارات و سایر مکان‌ها نشده‌اند خوب و نتیجه بخش است اما به محض این‌که نیاز به ورود در مدارس، ادارات و مکان‌های تفریحی ورزشی پیدا می‌کنند دچار مشکل می‌شوند.

کاشت حلزون برای برخی پزشکان به بنگاه اقتصادی تبدیل شده است

به گفته این مسئول کاشت حلزون در بزرگسالی به هیچ عنوان جوابگوی ناشنوایان نبوده و از سوی دیگر هزینه بسیار بالایی دربر دارد از همین رو بسیاری از خانواده‌ها از تأمین آن عاجز بوده و متولیان امر نیز پاسخگو نیستند در حالی که بسیاری از این کودکان می‌توانند از سمعک به جای کاشت حلزون استفاده کنند چون این کاشت هم هزینه بالایی برای خانواده به همراه دارد و هم کودک را محدود می‌کند از همین رو تقریباً موضوع کاشت حلزون برای عده‌ای از پزشکان به بنگاه اقتصادی تبدیل شده است.

جوزی در بیان حمایت‌های بهزیستی در کاشت حلزون به خانواده ناشنوایان خاطرنشان کرد: بهزیستی هزینه کاشت حلزون را مستقیماً به حساب بیمارستان واریز می‌کند اما از دیگر هزینه‌های پشتیبانی خودداری می‌کنند در حالی که به نظر من پشتیبانی امر بسیار مهمی هست.

هزینه کاشت حلزون بیش از 50 میلیون تومان

وی مجموع هزینه کاشت حلزون را در حال حاضر حدوداً 50 میلیون تومان عنوان کرد و یادآور شد: این هزینه بسته به نوع عمل جراحی و نوع حلزون متفاوت بوده و گاهاً بیش از 50 میلیون تومان نیز می‌شود که از این میزان بهزیستی تا سقف 30 میلیون تومان و بسته به بضاعت خانواده‌ها مبلغی را متقبل می‌شود.

مدیرعامل کانون ناشنوایان زنجان در پاسخ به این سوال که به نظر شما چرا وقتی کاشت حلزون نتیجه خوبی برای ناشنوا ندارد بهزیستی این میزان هزینه را پرداخت می‌کند در حالی که این هزینه‌ها باید در موارد اثربخش صرف شود، گفت: این جزئی از تبلیغات شبکه بهداشت و سلامت است.

وی در بیان توضیح تفصیلی خود افزود: با توجه به این‌که کشورهای خارجی خدمات پس از کاشت حلزون ارائه داده و امکانات لازم را در اختیار ناشنوایان قرار می‌دهند همانند (امکاناتی که برای یک‌ناشنوای شناگر یا فوتبالیست ) لازم است در نتیجه این کاشت حلزون برای این ناشنوایان مثمرثمر است ولی در زنجان پس از کاشت حلزون از این خدمات و امکانات خبری نیست و بهزیستی هم از این مسائل گاهاً بی‌خبر است.

استفاده از سمعک بهتر از کاشت حلزون است

جوزی در پاسخ به این سوال که وقتی خدمات جانبی از سوی بهزیستی ارائه نشود آیا کاشت حلزون برای فرد ناشنوا کمکی می‌کند یا باید از سمعک استفاده کنند، بیان کرد: استفاده از سمعک کارایی بیشتر و بهتری داشته و محدودیتی هم برای فرد ناشنوا ندارد.

 این مسئول به ناشنوا بودن خود و همسرش اشاره داشته و خدا را شاکر است که فرزندانش از نعمت شنوایی بهره‌مند هستند، در بیان برطرف کردن مشکلات برقراری ارتباط درست با فرزندانش این‌گونه عنوان کرد: بچه‌های ما به تناسب سنشان چون در کنار ما زندگی می‌کنند بنابراین ازهمان دوران کودکی  با زبان اشاره آشنا می‌شوند در ضمن برخی از ناشنواها دارای معلولیت جسمی حرکتی و نابینایی نیز هستند که خدا را شکر ما این مشکل را نداریم

این مسئول ناشنوا در بیان این‌که بدترین موضوعی که در طول 9 سال فعالیت خود در کانون ناشنوایان گفت: بنده در طول 9 سال است که به صورت کاملاً افتخاری در خدمت ناشنوایان هستم در این مدت آنچنان خاطره  بدی ندارم ولی متأسفانه از شایعه پراکنی وتهمت‌های ناروا که امروزه در جامعه به ویژه در قشر ناشنوایان گسترش پیدا کرده بسیار رنج می‌برم.