طبق دستورالعمل ابلاغی از سوی وزارت کشور به دفاتر امور روستایی که به اطلاع دهیاری‌ها رسیده است؛  از منابعی که در اختیار دهیاری‌ها قرار دارد نمی‌توان در حوزه دستگاه‌هایی که در سطح روستا متولی هستند، استفاده کنیم.

بر این اساس با مسئولاني كه به اين امر بي توجه بوده و خودسرانه اقدام به جابجايي و هزينه كرد اعتبار در محلي غير از طرح عمراني كنند از سوي دستگاه هاي نظارتي همچون ديوان عالي محاسبات و يا بازرسي برخورد می‌شود.

طبق دستورالعمل وزارت کشور مثلا در حوزه آب شرب، چون این بخش متولی دارد، دهیاری‌ها نمی‌توانند در حوزه آب شرب روستاها ورود کنند اما از آنجایی که این منابع بیت‌المال محسوب شده و متعلق به مردم است در مواقع بحرانی از این محل اقداماتی صورت می‌گیرد و تجربه سال‌های قبل نیز این مهم را اثبات می‌کند.

بر این اساس منابع تحت اختیار، مربوط به «منابع عمومی» کشور است، یعنی هر ساله وقتی از این محل پروژه‌های عمرانی اعتبار لازم مصوب و در نهایت تخصیص می‌یابد؛ باید در این بخش صرف شود.

یک منبع آگاه که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است از جابجایی اعتبارات حوزه «آب شرب» یک روستا در روستا یا روستاهای دیگر و یا صرف اعتبار حوزه آب شرب روستا در حوزه نگهداریِ همان روستا در سال مالی 1400، 1401 و 1402 خبر داده و می‌گوید:  سال مالی بازه زمانی بین اول مهر سال مدنظر آغاز تا پایان شهریور سال بعد آن سال را گویند. با توجه به حساسیت‌هایی که در تامین آب شرب مناطق روستایی ناشی از خشکسالی و تغییر اقلیم وجود داشت؛ از سال مالی 1400 تا سال مالی 1402 ، پروژه‌های عمرانی آب شرب استان زنجان تقریبا 2 برابر شد. از این رو طبق آمارها؛ شرکت آبفای استان زنجان در بازه زمانی مذکور 3 ساله حداقل 150 پروژه در سطح استان از محل منابع استان اجرا شده است.

نخستین کاری که دستگاه‌های اجرایی استان باید در پایان مالی هر سال در نظر داشته باشند، تهیه گزارشی از عملکرد مالی و پیشرفت فیزیکی و ارائه آن به سازمان مدیریت برنامه ریزی استان است.

 تخلفات گسترده در زمینه جابجایی اعتبارات آب شرب 

در برخی روستاهای استان زنجان؟

ظرفیت قانونی در قانون بودجه (مواد 34 و 35) که در تمامی موافقتنامه‌ها لحاظ می‌شود به این صورت که؛ در فرم 2 موافقتنامه یکی از بندها به این مهم اشاره دارد که «دستگاه مکلف است به درخواست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و به استناد ظرفیت مواد 34 و35 قانون برنامه و بودجه باید گزارش‌های لازم متناسب با درخواست سازمان ارائه دهد.»

طبق ماده ۳۴  قانون برنامه و بودجه کشور؛ سازمان موظف است در مورد اجرای فعالیتها و طرح‌های عمرانی که هزینه آن از محل اعتبارات جاری و عمرانی دولت تأمین می‌شود به‌منظور ارزشیابی و از نظر مطابقت عملیات و نتایج حاصله با هدفها و سیاست‌های تعیین شده در قوانین برنامه عمرانی و قوانین بودجه کل کشور،‌ دستورالعمل‌ها و مشخصات طرحها و مقایسه پیشرفت کار با جدول‌های زمانی فعالیتهای جاری و طرحهای عمرانی مربوط نظارت کند و برای انجام این‌منظور به طور مستمر از عملیات طرحها و فعالیتهای دستگاههای اجرایی بازدید و بازرسی کند و دستگاه اجرایی را مرتباً در جریان نظارت و نتایج‌حاصل از آن بگذارد.

‌گفتنی است؛ در ماده ۳۵  قانون برنامه و بودجه نیز صراحتا قید شده که؛ دستگاههای اجرایی موظفند در پیشرفت فعالیتهای جاری و طرحهای عمرانی مراقبت دائم به عمل آورده و منظماً به ترتیبی که از طرف‌سازمان تعیین می‌شود اطلاعات لازم را به سازمان تسلیم نمایند و کلیه تسهیلات و همکاری لازم را برای نظارت و ارزشیابی سازمان بر نتایج اجرای‌فعالیتها و طرحها از هر حیث فراهم سازند.

اما برخی منابع معتقدند؛ سال قبل آب و فاضلاب استان زنجان گزارشی از عملکرد مالی و پیشرفت فیزیکی ارائه کرد که با رصدهای میدانی مطابقت نداشت و اقدامات در راستای اجرای مواد 34 و35 قانون برنامه و بودجه نبوده است.

یک منبع آگاه که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است؛ از تخلفات گسترده در زمینه جابجایی اعتبارات روستای مربوط به آب شرب برخی روستاها خبر داده و می‌گوید: از 150 پروژه اجرایی شده از محل منابع استانی، حداقل 100 پروژه مورد بررسی قرار گرفته که نتیجه بررسی تاسف‌برانگیز بود و متاسفانه تخلفات گسترده‌ای در این بخش اتفاق افتاده است. شاید مصادره به مطلوب و به نفع متولیان حوزه آبفا نشده باشد اما جابجایی اعتبار آنقدر اتفاق افتاده که روستایی که قرار بوده مشمول اعتبار شود، نتوانسته از مزایای اعتبار بهره‌مند شود! در روستاهایی نظیر انارستان و زرنی شهرستان طارم هیچ پولی هزینه نشده است! در حالی که 1400 و 1401 اعتبار اختصاص یافته اما در میدان چیزی نمی‌بینید!

گفته می‌شود؛ در روستای «کمرکوه» تقریبا در سال‌های 1400، 1401 و 1402 نزدیک 7 میلیارد و 200 میلیون تومان اعتبار تخصیص یافته اما کاری که در این روستا انجام شده است هیچ تناسبی با اعتبار صرف شده نداشته است.

همچنین بر اساس اظهارات این منبع آگاه؛ روستاهای«امام» زنجان، «طهماسب آباد» سلطانیه، «کپز» ماهنشان، «پسکوهان» خدابنده، «مسگر» خدابنده، «رزه بند» طارم، «نعلبندان» خدابنده از جمله روستاهایی است که در خصوص اعتبارات آب شرب آن‌ها ابهاماتی وجود دارد که ضروری است برای شفاف‌سازی ارگان‌های نظارتی از جمله بازرسی ورود کنند.

این منبع آگاه در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان اینکه « بیشترین تخلفات مذکور در شهرستان‎های طارم و خدابنده رخ داده است»، خطاب به مسئولان نظارتی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان می‌گوید: پاسخگوی اعتبارات حیف و میل شده چه کسی است؟ متاسفانه مسئولان امر خود را در مقام پاسخگویی نمی‌بینند! وقتی اعتبار متعلق به مردم است و برای مردم کار میکنند باید به مردم هم توضیح دهند.

آبفا؛ برای رفع فرسودگی شبکه آب آشامیدنی روستای «نعلبندان» 

خدابنده کاری نکرده است

اصغر بیگدلی، دهیار «نعلبندان» خدابنده که اهالی از آب شرب بهداشتی لوله کشی بهره‌مند هستند، از میزان اعتبارات اختصاص یافته در حوزه آب شرب راضی نیست چرا که به علت فرسودگی شبکه آب، سالانه بخش زیادی از آب هدر می‌رود.

بیگدلی با اشاره به اینکه شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در جریان این مشکلات روستای نعلبندان است اما تا به امروز کاری نکرده است، اضافه می‌کند: 3 سال است که قرار است پیمانکار مدنظر شرکت آبفا اقدامات لازم برای رفع فرسودگی لوله‌های آب آشامیدنی روستا را انجام دهد اما تا به امروز هیچ کاری صورت نگرفته است و میر آب روستا (از اهالی) شکستگی‌ها را رفع می‌کند.

اعتبارات اختصاصی به حوزه آب شرب «قفس‌آباد»

 در این 30 سال رضایت‌بخش نبوده است

«قفس آباد» ابهر حدود یکسالی است که از اقدامات لازم برای تامین آب شرب در دستور کار قرار گرفته است. به گفته جمشید اسکندری، دهیار «قفس آباد» ابهر نزدیک به 30 سال است که این روستا تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب است و از سال قبل اقدامات لازم حفاری چاه و لوله‌گذاری در دستور کار قرار گرفته و طی روزهای آتی نیز عملیات اجرایی آن پایان می‌یابد.

دهیار «قفس‌آباد» میزان اعتبارات صرف شده را نزدیک به 3 میلیارد تومان اعلام کرده و می‌گوید: از محل اعتبارات ملی، این پروژه با همراهی بسیج و شرکت آبفا انجام می‌گیرد و از محل اعتبارات استانی هیچ مبلغی در این زمینه اختصاص نیافته است.

اسکندری میزان اعتبارات در نظر گرفته شده برای روستای «قفس آباد» در زمینه آب شرب در طول این 30 سال که از تحت پوشش آبفا بودن روستا سپری می‌شود را رضایت‌بخش ندانسته و انتظار دارد تا مسئولان آبفای استان نسبت به وضعیت منطقه اقدامات موثرتری انجام دهند.

دهیار قفس آباد می‌گوید: در این مدت ساکنان روستا، آب بهای صادره را می‌پردازند اما در قبال این واریز، اعتبارات لحاظ شده به هیچ عنوان قابل قبول نبوده است.

چرا شرکت آبفا، روستای «انارستان» طارم که نیاز شدید به آب دارد

 را تحت پوشش قرار نمی‌دهد؟

روستای «انارستان» طارم که تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب بود اما به دنبال کمبود آب و گلایه اهالی نسبت به واریز آب بها و پافشاری برای قابل استفاده نبودن کنتورهای آب؛ در نهایت شرکت آبفا ناچار شد تا این روستا را از تحت پوشش خود خارج کند.

رضا احمدی، دهیار «انارستان» طارم در این خصوص به صدای زنجان می‌گوید: مشکل این بود که ما گفتیم مسئولان امر نسبت به حفر چاه جهت تامین آب شرب منطقه اقدام کنند، از قضا محل نیز مشخص شده بود اما به علت تغییراتی که به لحاظ ژئوفیزیکی رخ داده بود، کارشناسان آبفا گفتند که اعتباری برای این مهم ندارند اما با مشارکت مردمی امکان پذیر است، ما هم در این راستا، اقدامات مربوط به حفر چاه را انجام دادیم قرار شد که لوله کشی نیز توسط آبفا صورت گیرد ، حتی چندین جلسه نیز برگزار شد، می‌خواستند با کمترین هزینه آبرسانی انجام شود اما روستائیان گفتند که روش مدنظر اعلامی، به چاه‌های پائین دست اثر سوء می‌گذارد از این رو عملیات آبفا حدود 2 هفته پیش متوقف شد.

احمدی مشکلات روستای انارستان را ناشی از تحت پوشش آبفا نبودن دانسته و معتقد است: متاسفانه با «مصرف بی رویه»و «انشعابات غیرمجاز» مواجه هستیم. وقتی انارستان تحت پوشش نیست شرکت آبفا نمی‌تواند برنامه‌های خود را به طور کامل اجرا کند، از سوی دیگر دهیاری هم نمی‌تواند با مردم مواجه شود.

دهیار «انارستان» طارم با اشاره به تزریق اعتبار حدود 270 میلیون و 300 میلیون تومان در سال‌های 1400 و 1401 برای رفع مشکلات تامین آب شرب روستا اضافه می‌کند: تمامی روستاهای شهرستان طارم همه ساله در ایام تابستان در تامین آب دچار مشکل می‌شوند، حفر چاه در روستا و اقدامات لازم برای دسترسی مردم به آب ضروری است. قرار بود از امسال توافقاتی با شرکت آبفا داشته باشیم اما تا به امروز محقق نشده تا مجددا تحت پوشش این شرکت قرار گیریم. متاسفانه شبکه‌های داخلی روستای انارستان با مشکل مواجه است و دهیاری هم توان آنچنانی برای تامین هزینه‌ها ندارد و فقط می‌تواند مبلغ جزئی هزینه کند.

حدود 275 روستای استان زنجان تحت پوشش آبفا نیستند

به دنبال ابهامات مطروحه در این گزارش مراتب از سوی علی محمد نادرخانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان پیگیری شد.

نادرخانی در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به ثبت 907 روستا با جمعیت 323 هزار نفر در استان زنجان می‌گوید: از این تعداد، 632 روستا یعنی 92 درصد جمعیت روستایی استان (نزدیک 300 هزار نفر) تحت پوشش آبفا هستند .

به گفته او؛ روستاهایی که تحت پوشش آبفا نیستند 8 درصد جمعیت روستایی را شامل می شود که اکثرا روستاهای زیر 20 خانوارمی باشند که علاقه چندانی جهت تحت پوشش قرار گرفتن ندارند و اکثرا اعلام می کنند آب متعلق به خودشان است و حاضر به تحت پوشش شدن نیستند.

برنامه‌ریزی شرکت آبفا برای رفع تنش آبی 907 روستای استان زنجان

نادرخانی اضافه می‌کند: برخی از روستاها که در سال های اخیر به دلیل خشکسالی در تامین آب روستا دچار مشکل شده اند درخواست تحت پوشش قرار گرفتن، کرده‌اند که خواسته این روستاها نیز در دست بررسی می باشد.

به گفته این مسئول؛ شرکت آبفای استان برای رفع تنش آبی روستاها، برای 907 روستای استان برنامه ریزی نموده است که در ابتدای سال 1401 تعداد 510 روستا جهت رفع شامل تنش آبی در 4 اولویت انجام شد که از ابتدای سال 1401 تعداد 270 روستا رفع تنش آبی گردیده است و تا پایان سال نیز 100 روستا در برنامه رفع تنش آبی شرکت آبفا قرار دارد. که با توجه به میزان تخصیص اعتبارات نسبت به اجرا و اتمام آبرسانی به این روستاها اقدام خواهد شد.

 وجود معارض در برخی روستاهای زنجان عامل تاخیر در عدم 

اجرای پروژه‌های آبرسانی

نادرخانی میزان اعتبار صرف شده از سال 1401 تاکنون را برای اجرای پروژه های آبرسانی روستایی به مبلغ 396 میلیارد تومان اعلام می‌کند که با توجه به پراکندگی روستاها، عدم امکان ظرفیت تامین آب در اغلب روستاها و وابستگی تامین آب اکثر روستاها به منابع آبی سطحی مثل چشمه، قنات و چاه های دستی که بشدت تاثیرپذیر از نزولات آسمانی سالیانه می باشند و وجود معارض در اجرای پروژه های آبرسانی را از مشکلات شرکت آبفا در اجرای پروژه های آبرسانی روستایی هستند. به عنوان نمونه وجود معارض در بحث تامین آب روستاهای «رزه بند»، «زرنی» و «انارستان» شهرستان طارم و «امام»زنجان باعث تاخیر در عدم اجرای پروژه های آبرسانی این روستاها گردید.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در خصوص ادعاهای مطروحه مبنی بر انجام پروژه‌های آب شرب برخلاف توافقنامه منعقد شده این شرکت با سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و جابجایی اعتبارات روستاها به طوری که برخی روستاهایی که تخصیص اعتبار داشته‌اند در بازه زمانی (سال مالی 1400 تا 1402) هیچ پروژه‌ای از محل این اعتبارات اجرایی نشده است، به صدای زنجان می‌گوید: در خصوص روستای «انارستان» طارم مشکل تامین آب بود، چندین بار مراجعه کردیم برای اجرای برنامه‌ها اما از آنجایی که آب کشاورزی برای اهالی مهم بود اجازه اجرای برنامه های شرکت آبفا را ندارند.در روستای «زرنی» طارم که فاقد آب است و منطقه کوهستانی محسوب می‌شود، محلی برای حفاری چاه در نظر گرفته شد اما زمین مورد نیاز برای حفر چاه در اختیار آبفا قرار نگرفت.خط لوله انتقال آب در روستای «قفس‌آباد» ابهر هم تا 15 آبان‌ماه پایان می‌یابدو مردم می‌توانند از خدمات حوزه آب شرب بهره‌مند شوند. در روستای «امام» زنجان نیز با معارضین محلی مواجهیم، چندین بار عوامل شرکت آبفا برای اجرای برنامه‌های تامین آب تجهیزات خود نظیر بیل مکانیکی را در منطقه مستقر کردند اما به علت عدم همکاری، پروژه از دور خارج شد.

به گفته نادرخانی؛ طرح‌های آبرسانی روستاهای مجتمع قائم شهرستان خدابنده شامل روستاهای «حصار»، «محمد آباد» و «پسکوهان» به اتمام رسیده است و پروژه های آبرسانی روستاهای «طهماسب آباد» سلطانیه و «قفس آباد» ابهر نیز تا پایان آبان ماه اتمام و به بهره برداری خواهد رسید.

 عدم مدیریت مصرف آب در برخی روستاهای استان زنجان

مدیرعامل شرکت آبفا ادامه می‌دهد: مدیریت تقاضا از اولویت‌های مهم شرکت آبفا جهت حل مشکل آب روستا می باشد. علی رغم تامین آب کافی در اکثر روستاها، ساکنان به دلیل عدم مدیریت مصرف و استفاده از آب شرب در آبیاری باغات و باغچه ها و کثرت انشعابات غیرمجاز، همچنان روستائیان از کمبود آب گلایه مندند و این در حالی است که آب تحویلی چند برابر آب مورد نیاز می باشد.

نادرخانی تاکید می‌کند: بحث مدیریت تقاضا نیاز به کمک های روستاییان عزیز دارد تا تامین آب روستاییان عزیز دچار مشکل نگردد.

 «آبفا» در هزینه کرد اعتبارات کاملا شفاف عمل می‌کند و 

همواره در بررسی‌های ناظران قانونی؛ سربلند بوده است

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در خصوص وضعیت اعتبارات تخصیص یافته برای تامین آب شرب روستاهای هدف استان زنجان که بنا به دلایلی، شرکت آبفا نتوانست در آن محل‌ها پروژه‌ها را اجرایی کند به صدای زنجان می‌گوید: اعتبارات این روستاها موجود است و به محض رفع موانع، پروژه‌ها اجرایی خواهد شد. تاکید می‌کنم شرکت آبفا بر اساس تعهدات خود در قبال تفاهم نامه منعقد شده با سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان؛ برنامه‌های مربوط به تامین آب شرب روستاهای هدف را اجرایی کرده است. مثلا در پروژه مربوط به روستای قفس آباد ابهر به جرات می‌توان گفت که شرکت آبفا اهدافش را عملیاتی نموده است و با وجود محدودیت اعتبار، 3 خط انتقال اجرا نموده است، حفاری چاه انجام داده و به دنبال اخذ مجوز برق برای استفاده از آب چاه است. اصلا غیرممکن است که اعتبار یک روستا در خود روستا هزینه نشود و در روستای دیگر صرف شود. حتی هر گونه هزینه کرد در روستا نیز باید مطابق شناسنامه طرح باشد وخارج از آن امکان ندارد که هزینه شود بالاخره سازمان بازرسی هست و نظارت می‌کند.

به گفته نادرخانی؛ مثلا در انجام پروژه آبرسانی در روستای «تسکین» طارم، «خرید برق» در تفاهم‌نامه منعقد شده با سازمان مدیریت برنامه ریزی لحاظ نشده بود و طبق قانون؛ شرکت آبفا نیز نتوانست نسبت به خرید برق اقدام کند، برای این مهم لازم بود که اصلاحاتی در تفاهم نامه ایجاد شود که بنا به دلایلی محقق نشد. شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در هزینه کرد اعتبارات کاملا شفاف عمل می‌کند و همواره در بررسی‌های ناظران قانونی؛ سربلند بوده است.

فرمانداران به روند اجرای پروژه‌های عمرانی در روستاها نظارت داشته باشند؛ متاسفانه شرکت آبفا در برخی روستاها طبق سند مالی عمل نکرده است

با این وجود یک منبع آگاه ضمن ناخرسندی از عدم حضور برخی از فرمانداران در صحنه و عدم بازدید آن‌ها از پروژه‌های عمرانی حوزه آب شرب روستایی معتقد است: اگر فرمانداران به پروژه‌های عمرانی نظارت جدی داشته باشند شاید برخی از ارگان‌ها به خود اجازه ندهند که اعتبارات مربوط به یک روستا را در روستا یا روستاهای دیگر هزینه کنند یا حتی آن را هزینه نکنند!

این منبع می‌گوید: متاسفم که برخی از کمبود اعتبارات حوزه آب روستایی می‌گویند و حتی می‌خواهند مشکلات مربوط به آب شرب و خشکسالی را اهرم قرار دهند و اعتبارات روستاهای نیازمند را به دلخواه خود به روستاهای دیگر هزینه می‌کنند.

به گفته این منبع؛ موافقت‌نامه امضا شده بین شرکت آب و فاضلاب استان زنجان و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، سند مالی محسوب می‌شود که مدت اجرای آن یکساله است، طبق این سند، شرکت آبفا نمی‌تواند اعتبارات حوزه آب شرب برای یک روستا را در حوزه‌های دیگر نظیر حوزه نگهداری صرف کند یا اعتبارات لحاظ شده یک روستاها را برای روستا یا روستاهای دیگر هزینه کند!