پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: بنا بر گزارشات شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان، افت سطح آب‌های زیرزمینی به 2 متر رسیده است. مدیرکل منابع طبیعی استان کاهش میزان بارش‌ها را ناشی از خشکسالی می‌داند اما معتقد است: اگر طبیعت را به حال خود رها کنیم از خشکسالی هم عبورمی‌کند البته به شرطی که انسان در این چرخه دخالت نکند!
خشکسالی یک عامل اصلی در مرتعداری است. خشکسالی و چرای دام در مراتع، نقش مهمی در تغییر ساختار پوشش گیاهی و از بین رفتن تنوع زیستی اکوسیستم­های طبیعی دارند.
خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کم شدن شدت جریان آب (برای نیروگاه‌های برق‌آبی)، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود.
چشمگیرترین گواه خشک شدن ویرانگر و طولانی طی چند سال گذشته ناپدید شدن دریاچه ها و تالاب ها در بخش هایی از ایران است. تنش بیش از حد منابع آبی در سراسر کشور از جمله استان زنجان آشکارتر شده است. از این رو تامین آب سالم و کافی برای آشامیدن، بهداشت و سلامت، کشاورزی، دامپروری و برق به چالش روزمره تبدیل شده است.

افت 2 متری آب‌های زیرزمینی در زنجان

استان زنجان دارای ۷ دشت است که از این تعداد ۵ دشت بحرانی‌اند. دشت طارم و دشت ماه‌نشان که ۳۵ درصد استان را پوشش می‌دهند، جزو دشت‌های آزاد هستند.
گفته می‌شود؛ میانگین سالانه نزولات جوی استان ۳۱۵ میلیمتر است و حجم سالانه نزولات ۷ میلیارد مترمکعب برآورد شده است.
در حال حاضر ۸۰ درصد آب شرب استان از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود، با احداث سدها و پروژه‌های جدید، این وابستگی به ۵۰ درصد کاهش خواهد یافت.
بنا بر اعلام مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان (شورای اداری 8دی ماه 1403)؛ از سال ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰، به طور متوسط هر سال ۱.۱۹ متر افت سطح آب‌های زیرزمینی داشته‌ایم، این در حالی است که هم‌اکنون میزان افت آب‌ها به حدود ۲ متر رسیده است.
باقری با بیان اینکه ۴ سد در استان زنجان در حال بهره‌برداری داریم، می‌گوید: سد تهم  در حال حاضر ۱۳ میلیون مترمکعب آب در آن ذخیره شده است و یا به عبارت دیگر ۱۶ درصد پرشدگی دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان با اشاره به سد گلابر که این سد برای تأمین آب کشاورزی و صنایع شهرستان ایجرود است، عنوان می‌کند: حجم مخزن آن ۱۱۶ میلیون مترمکعب است که ۴۵ میلیون مترمکعب آب در آن ذخیره شده است.
وی به سد کینه‌ورس که تأمین‌کننده آب شرب برای بخشی از شهرهای ابهر و خرمدره اشاره کرده و می‌گوید: حجم مخزن این سد ۱۶ میلیون مترمکعب است که در حال حاضر ۲.۶ میلیون مترمکعب آب دارد.
سد تالوار هم تامین‌کننده آب شرب دو استان از جمله زنجان و همدان و تامین کننده آب کشاورزی استان کردستان است، این سد با حجم مخزن ۵۰۰ میلیون مترمکعب است که از این میزان ۹۰ میلیون متر مکعب آب دارد.

سهم 0.02 درصدی زنجان در خشک‌شدن دریاچه ارومیه!

یک منبع آگاه که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است عامل اصلی «رانش کوه» و «سیل» و مسائلی از این دست را انسان اعلم کرده و می‌گوید: انسان با دخالت‌های بی‌جا به طبیعت خسارت‌های جبران ناپذیری وارد کرده است.
وی با بیان اینکه از حوزه دریاچه ارومیه 0.02 درصد در جغرافیای استان زنجان قرار دارد و زنجان به همین میزان در خشک شدن آن سهم دارد، می‌گوید: انسان‌ها در قبال خشک شدن دریاچه ارومیه، تالاب‌ها و از بین رفتن ونابودی طبیعت نقش داشته‌اند وبابت اختلالی که در چرخه طبیعت ایجاد کرده‌اند باید در پیشگاه خداوند پاسخگو باشند. قبول داریم که بسیاری از این اقدامات سهوی بوده اما اگر با حساسیت از ظرفیت‌های طبیعی استفاده می‌کردیم، حال طبیعت این گونه نمیشد.

 دخالت‌های بی‌مورد بشر در طبیعت

هفت درصد از مراتع استان جزء مراتع خوب، ۶۰ درصد دارای وضعیت متوسط و ۳۳ درصد مراتع فقیر و غیر قابل بهره برداری است.
بر اساس آخرین آمار اعلامی مسئولان اداره کل منابع طبیعی استان زنجان (اردیبهشت‌ماه 1402)؛ سطح کل مراتع استان حدود ۱.۲ میلیون هکتار بوده که ۴۲۰ هزار هکتار آن جزء مراتع ییلاقی، ۳۰ هزار هکتار جزء مراتع قشلاقی و ۷۵۰ هزار هکتار جزء مراتع میان‌بند (مناطق بین قلمروهای ییلاقی و قشلاقی عشایر) است.
جغرافیای گیاهی استان زنجان براساس تقسیم بندی های اکولوژیست ها جزء مناطق نیمه استپی با کوه های مرتفع و جنگل های خشک بوده و تاثیر عوامل اکولوژیکی به خصوص میزان نزولات آسمانی و پراکندگی آن و وضعیت خاک بر پوشش گیاهی منطقه کاملا مشهود است.
جامعه گیاهی درمنه، گون، آویشن، گندمیان و بالشتکی‌ها (بوته‌های تیغدار پهن) از مهمترین جوامع گیاهی استان به شمار می‌رود.
سیدحسن حسینی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با اذعان به تاثیرات منفی خشکسالی به این نکته تاکید دارد که؛ نباید نگران مراتع نباید باشیم، آنچه به عنوان معضل در طبیعت مشاهده می‌کنیم فقط محصول دخالت‌های بی‌مورد بشر است.

 پوشش گیاهی و مراتع با خشکسالی از بین نمی‌رود مگر عامل انسانی!

حسینی به صدای زنجان می‌گوید: اصطلاحا می‌گویند اکوسیستم خودتنظیم است، یعنی اگر فشاری از یک سو به این سیستم وارد شود، از ناحیه‌ای دیگر با این فشار وارده تنظیم می‌شود البته این فشار را تا زمانی که از حدش عبورنکرده، تحمل می‌کند. در تاریخچه کره زمین خشکسالی‌های وحشتناکی داشته‌ایم که صاحب نظران با استناد به آمار و مستندات در این باره بهتر می‌توانند صحبت کنند. در 10 سال اخیر خشکسالی‌هایی وجود داشت اما جنگلی از بین نرفته است، اگر در هر نقطه‌ای جنگلی از بین رفته باشد، اطمینان داشته باشید که عامل آن انسانی بوده است. اگر سطح سفره‌های زیرزمینی افت داشته است، عامل آن انسان بوده است. پوشش گیاهی و مراتع نیز با خشکسالی از بین نمی‌رود مگر عامل انسانی!
این مسئول اضافه می‌کند: وقتی رودخانه‌ای آب روانی وجود ندارد، طبیعتا آبی هم نیست در زمین نفوذ کند چرا که در بالادست یا بندی احداث شده یا چاه‌های عدیده ای حفر شده که آب به پایین دست نمی‌رسد. اگر طبیعت را به حال خود رها کنیم از خشکسالی هم عبورمی‌کند مگر اینکه انسان به این چرخه ورود کند و در سیستم دخالت داشته باشد به طوری که بازگشت به حالت تنظیم‌شده، خارج  از توان اکوسیستم باشد.وقتی دام بیش از حد ظرفیت، وارد مراتع شده و خشکالی با دام زیاد توام شود، آستانه تحمل کمتر می‌شود. معتقدم همه چیز را نباید گردن طبیعت بیاندازیم، برای حفظ جنگل باید آب داشته باشیم و برای اینکه آب داشته باشیم باید جنگل را حفظ کنیم.

اجرای گام به گام پروژه‌های حفظ، احیا و توسعه منابع طبیعی در زنجان

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به عنوان تنها متولی حفظ، احیا و توسعه منابع طبیعی کشورمان تعریف شده است.
سیدحسن حسینی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان نیز در این خصوص با اشاره به برنامه‌های این ارگان برای اجرای پروژه‌های احیا در سطح حدود 2 میلیون هکتار بدون اشاره به اعتبار پیش بینی شده یا تزریق شده برای اجرا، به صدای زنجان می‌گوید: اعتبار به ازای هر پروژه احیا، اصلاح، بیولوژیکی، مکانیکی، بادشکن مصنوعی وغیره، متفاوت است.
حسینی با تاکید بر اینکه اگر به دنبال امنیت غذایی و زیستی هستیم باید منابع طبیعی را دریابیم و چاره‌ی جز این نداریم، می‌گوید: نشان توسعه یافتگی کشورها در میزان مشارکت مردم و کنشگران در موضوعات مختلف از جمله حفظ و احیای طبیعت است و باید مردم را برای حراست و حفاظت از عرصه‌ها پای کار آورد.
به گزارش صدای زنجان با توجه به اینکه از تبعات مهم خشکسالی، ناامنی غذایی است که خود به تضعیف انسجام اجتماعی در صورت عدم رسیدگی به فشارهای فزاینده بر معیشت خانوارها می انجامد؛ در نتیجه ضروری است تا اقدامات فرهنگی برای همراه کردن اقشار مختلف مردم برای مهربانی با طبیعت در دستورکار مسئولین امر قرار گیرد.
از سوی دیگر با توجه به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص برنامه هفتم توسعه اهمیت موضوع حکمرانی آب و پایداری منابع آب وخاک و سند تحول مردمی دولت ضروری است تا اولویت‌بندی برای اجرای برنامه‌های متداول سالیانه در دستور کار مسئولین امر قرار گیرد که اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری، تولید و کاشت نهال، افزایش سرانه جنگل، کاشت نهال‌های متناسب وسازگار با اقلیم‌های مختلف و تاثیرگذاری آن بر پایداری منابع آب و خاک از جمله این موارد است که در کنار کارهای ترویجی باید در دستورکار قرار گیرد.
انتهای پیام/