پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: چمن طبیعی- تاریخی سلطانیه سال‌ها به علت برداشت‌های غیرمجاز آب، چرای بیش از حد دام و کافی نبودن طرح‌های احیا و بازسازی در معرض نابودی قرار گرفته بود به طوری در این سال‌ها که تعدادی از فعالان محیط زیست و منابع طبیعی و صاحبنظران بابت تبدیل آن به کانون ریزگرد ابراز نگرانی کرده و از مسئولان بارها خواسته‌اند برای ۱۲۰۰ هکتار باقی مانده کاری کنند! معاون حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان زنجان با بیان اینکه مسیرهای ورودی آب به این منطقه بازگشایی و اقدامات لازم برای قرق در دستور کار قرار گرفته است، با اشاره به افت 50 متری سطح آبهای زیرزمینی؛ تامین «آب» را دغدغه اصلی مجریان احیای چمن سلطانیه، قلب تپنده گردشگری استان و کشور اعلام می‌کند.

بر اساس مستندات تاریخی، وسعت چمن سلطانیه به بیش از ۲ هزار هکتار می‌رسید که ظاهراً به علت تغییرات اقلیمی، نبود برنامه مدون برای حفظ و حراست از این میراث طبیعی و تاریخی در حال حاضر به ۱۲۹۴ هکتار رسیده است. گفته می‌شود از این میزان حدود ۷۵۰ هکتارش در لیست آثار طبیعی ایران ثبت‌شده است.

 دلیل وجود چمن‌های طبیعی هم این است که گفته می‌شود در عمق ۲۰ متری این محدوده خاک سفید وجود دارد که مانع از نفوذ آب به اعماق زمین می‌شود و درنتیجه، عمل آبیاری چمن به‌گونه‌ای طبیعی و پیوسته انجام می‌شود.

علاوه بر این در نزدیکی این چمن طبیعی حدود ۴۰ چاه و قنات وجود دارد که آن را به‌صورت طبیعی آبیاری می‌کنند.

اما چند سالی است که چمن تاریخی و طبیعی ۷۰۰ ساله سلطانیه زنجان به دلیل برداشت بی‌رویه منابع آب زیرزمینی و کاهش بارندگی‌ها و البته نبود برنامه مشخص برای احیا در حال نابودی است.

اهالی می‌گویند به علت بی‌توجهی ارگان‌های مربوطه به وضعیت چمن سلطانیه و چرای بیش از حد دام، به تدریج از کیفیتش کاسته شده و مامن گیاه‌‌های مهاجم شده است.

برخی از دامداران پس از اینکه دیدند چمن برای دام‌هایشان انتفاعی ندارد، بخشی از چمن را تبدیل به زمین زراعی کرده و مشغول کشاورزی هستند که بنا به گفته مسئولین اداره منابع طبیعی پیگیری‌ها برای رفع تصرفات غیرقانونی مفید واقع شده است!

به همین منظور کنفرانس مطبوعاتی معاونان اداره کل منابع طبیعی استان زنجان (19 اسفندماه 1403) در محل سالن جلسات این اداره برگزار گردید و مسئولان مربوطه به سؤال صدای زنجان مبنی بر«با توجه به اینکه گسترش کاربرد قرق به‌منظور اصلاح مراتع و ترسیب کربن، بررسی اثرات آن بر خصوصیات خاک و محاسبه ارزش اقتصادی کربن ترسیب‌یافته حائز اهمیت است، اداره منابع طبیعی در سه بخش فنی و حفاظت و آبخیزداری چه اقداماتی برای احیا و حفظ چمن طبیعی سلطانیه کرده است؟»، پاسخ دادند.

تلاش برای احیای چمن طبیعی سلطانیه، بی‌نتیجه نبود

مالک اژدرافشاری، سرپرست معاونت حفاظت و اراضی اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان در ابتدا در پاسخ به این سؤال ابراز کرد: به مدت 5 سال رئیس منابع طبیعی سلطانیه بودم، بحث مطالعات چمن سلطانیه را در سال 1397 عملیاتی کردیم. چمن سلطانیه معمولا در نقاطی قرار می‌گیرد که سطح آبهای زیرزمینی بالاست، حدود ثبتی مربوط به سال 1331 را که مطالعه می‌کردم، فردی که مامور ثبت بوده است، ذکر کرده که در نقطه‌ای به ناچار از قایق استفاده کرده تا آمار ثبتی خود را انجام دهد. با استناد به این مدارک می‌توان گفت که این چمن از طریق آبهای زیرزمینی تغذیه می‌کرده است.

وی ادامه داد: سطح آب زیرزمینی طی سال‌های اخیر افت (50 متر و کمتر) داشته است. متاسفانه عاملی که سبب شده وضعیت چمن طبیعی (به مساحت 1200 هکتار) سلطانیه به حالت کنونی تبدیل شود، افت سطح آب‌های زیرزمینی بوده است.

افشاری تاکید کرد: باید میزان چاه‌های آب و چاه‌های غیرمجاز به صورت دقیق از سوی امور آب ارائه شود تا برنامه‌ریزی دقیقی صورت گیرد.

وی با بیان اینکه متاسفانه در این سال‌ها مسیر آبراه و سیلاب توسط زارعین تصرف شده و عملیات کشت و زرع صورت گرفته بود، به اقدامات موثر برای بهبود وضعیت چمن سلطانیه اشاره کرد و گفت: چند سالی است با حکم قضایی این مسیرها بازگشایی شده و آبهای روان امکان ورود به چمن طبیعی را دارند. تامین بانک بذر در چمن طبیعی مشکلی ندارد اما پیدا کردن آب مناسب برای تغذیه چمن طبیعی سلطانیه واقعا ما را درگیر کرده است چرا که برنامه‌ریزان دغدغه حفظ و احیای چمن را دارند و اقدامات مطلوبی در این مسیر صورت گرفته است، اگر این حساسیت‌ها نبود و روند تخریب‌ها ادامه می‌یافت شاید چمن سلطانیه کم کم نابود شده و به کانون ریزگرد تبدیل می‌شد اما با اقدامات حفاظتی، ما امیدوارانه در انتظار بهبود وضعیت چمن خواهیم بود.

برای احیای چمن طبیعی سلطانیه سیاسی‌کاری نشده است

سرپرست معاونت حفاظت و اراضی اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان در پاسخ به سؤالی در خصوص سیاسی شدن موضوع مربوط به احیای چمن سلطانیه و نقش منفی سیاسی‌کاری‌ها بر این اثر طبیعی و تاریخی صراحتا تاکید کرد: چمن طبیعی سلطانیه را هیچ دولتی سیاسی نکرده است، تمامی دولت‌ها با حساسیت برای احیای چمن طبیعی سلطانیه تلاش کردند، ما در برهه‌ای گفتیم اگر برای احیای چمن به موقع وارد نشویم ممکن است شاهد دریاچه ارومیه (تبدیل محل به کانون ریزگرد) دیگری باشیم.

افشاری در بخش دیگری از اظهارات خود با بیان اینکه بحث حفاظت از منابع طبیعی در استان زنجان به عنوان یک موضوع بسیار مهم مطرح شده است، گفت: در این استان نزدیک به یک میلیون هکتار اراضی مرتعی و ملی وجود دارد که حفاظت از آنها بر عهده نیروهای یگان حفاظت و ادارات منابع طبیعی است. با توجه به تعداد محدود نیروها، لازم است که تمامی ساکنان استان به عنوان همیار طبیعت در حفاظت از این منابع مشارکت کنند.

وی با بیان اینکه تخریب منابع طبیعی به دلیل سود شخصی برخی افراد نگران‌کننده است و باید به فکر آیندگان و نسل‌های آینده باشیم، اظهار داشت: برای کاهش این تخریب، طرح‌هایی مانند جایگزینی سوخت با آبگرمکن‌های خورشیدی در روستاها در حال اجراست.

به گفته وی در سال ۱۴۰۳، حدود ۱۰ دستگاه آبگرمکن خورشیدی خریداری و به روستاهای هدف تحویل داده خواهد شد تا از قطع درختان جنگلی برای تأمین گرمایش جلوگیری شود.

 5 هکتار از اراضی تخریب‌ شده در زنجان بازسازی شد

سرپرست معاونت حفاظت و اراضی اداره‌ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان همچنین در بخش دیگری از اظهارات خود ادامه داد: علاوه بر این، اداره منابع طبیعی در زمینه بازسازی و احیای مناطق تخریب‌ شده نیز فعالیت می‌کند.

وی با بیان اینکه با تأمین اعتبار و همکاری معادن، بذرهای گیاهان مرتعی در مناطق هدف کاشته می‌شود، گفت: در سال گذشته حدود 5 هکتار از اراضی تخریب‌ شده احیا شده است.

افشاری یادآور شد: برنامه‌های احیا و بازسازی در سال جاری نیز در نظر گرفته شده بود که تاکنون بخش مهمی از آنها اجرایی شده است.

 کلیه آبراه های مسدودی مشرف به چمن سلطانیه، بازگشایی شدند

حسن محمدی، رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان هم در خصوص اقدامات این بخش با هدف احیای چمن طبیعی سلطانیه به صدای زنجان گفت: پروژه‌های آبخیزداری شامل «مکانیکی» و «بیولوژیکی» است، برای اجرای این پروژه‌ها از دو منبع ملی و استانی جذب اعتبار صورت می‌گیرد. متاسفانه حدود 2 سالی است که منابع ملی به میزان کمی تزریق می‌شود برای امسال میزان اعتبار مصوب 23 میلیارد تومان است، با توجه به فرارسیدن هفته منابع طبیعی و نزدیک شدن به پایان سال و سررسیدن زمان اجرای پروژه‌ها هنوز هیچ تخصیصی صوت نگرفته است.

محمدی ادامه داد: منابع استانی در سال جاری خوشبختانه رشد خوبی داشته و 79 میلیارد تومان اعتبار مصوب داریم که اگر تخصیصی صورت گیرد اقدامات لازم برای اجرای پروژه در سطح استان اجرایی می‌شود.

رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با بیان اینکه برای حفظ چمن سلطانیه؛ معاونت آبخیزداری با دانشگاه زنجان قرارداد لازم را منعقد کرده است، ادامه داد: طرح تهیه شده و انتقادات و پیشنهادات نیز ارائه شده است. اما با توجه به محدودیت اعتباری امیدواریم که بتوانیم  برنامه‌ها را محقق کنیم.

محمدی با بیان اینکه کلیه آبراهای مسدودی مشرف به چمن سلطانیه، بازگشایی شده‌اند، اضافه کرد: آبراهه «بوئین» یکی از آبراهه‌های مشرف به چمن بوده که سال قبل بازگشایی شده است. برای احیای چمن سلطانیه و حراست از این اثر طبیعی و تاریخی، انچه که قرار بود در حوزه آبخیزداری صورت گیرد در دستور کار قرار گرفته است، این چمن نیازمند اجرای پروژه‌های مدیریتی است.

وی همچنین به کمبود شدید نیرو در اداره منابع طبیعی و بخش تحت مدیریت خود اشاره کرد و افزود: 27 سال پیش که استخدام اداره منابع طبیعی شدم، معاونت آبخیزداری دارای 60 نیرو بود اما الان به 6 نیرو رسیده است! این در حالی است که کار و وظیفه این بخش و سطح اراضی ملی و مساحت استان کاهش نیافته است و متاسفانه میزان برداشت‌ها و در نهایت فرسایش خاک نیز افزایش یافته است!

چمن سلطانیه دیگر کانون ریزگرد نیست

علی ایده‌لویی، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان زنجان نیز با بیان اینکه  نزدیک به 2 سال است «قرق» چمن طبیعی سلطانیه با همراهی نیروهای اداره منابع طبیعی، فرمانداری و شهرداری و اعضای شوری شهر سلطانیه در دستور کار قرار گرفته که نتیجه مطلوبی هم داشته است به طوری که در منطقه هیچ گردوخاکی شاهد نیستیم، تاکید کرد: پس از دو سال تلاش برای حفظ این چمن، وضعیت گرد وغبار در این منطقه بهبود یافته و اقدامات خوبی با همکاری فرماندار و شورای شهر انجام شده است و امیدواریم مشکلات این چمن به زودی حل شود.

این مسئول در بخش دیگری از اظهارات خود به اقدامات این معاونت برای تولید نهال اشاره کرد و گفت: در سال جاری دو میلیون و ۸۲۷ هزار اصله نهال در استان تولید شده است، پیش‌بینی می‌شود که ۸۷۱ هزار گونه مختلف در ایام هفته منابع طبیعی به صورت رایگان بین مردم توزیع شود.

ایده لویی افزود: هر ساله مقام معظم رهبری در مراسم درختکاری این هفته حضور می یابند و با کاشت سه نهال، توصیه‌های مهمی را برای مردم بیان می‌کنند. امیدواریم این توصیه‌ها مورد توجه مردم قرار گیرد و اقدامات موثری برای صیانت و حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست انجام شود.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با بیان اینکه ایران به عنوان هفتمین کشور تولیدکننده کربن و چهل و سومین کشور جذب‌کننده آن شناخته می‌شود، گفت: باید تلاش کنیم با درختکاری فضای سبز ایجاد کنیم که این اقدامات به حفظ زمین و تامین حس و امنیت زیستی کمک خواهد کرد.

۱۱۰ نوع گیاه گون در زنجان مشاهده شده است 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان گفت: در ایران حدود هزار و ۲۰۰ گونه گون شناسایی شده که از این تعداد، بیش از ۱۱۰ گونه در استان زنجان مشاهده شده است که برخی از این گونه‌ها به ویژه گونه تیغ‌دار در معرض تهدید قرار دارد و تغییرات آب و هوایی و رفتار انسانی می‌تواند به کاهش آنها منجر شود.

سید حسن حسینی نیز در نشست خبری به اقدامات انجام شده برای حفظ و مدیریت این گونه‌ها اشاره کرد و افزود: تهیه نقشه‌هایی برای شناسایی مناطق ممنوع و نیمه ممنوع برای حفاظت از گون‌ها از جمله اقدامات بوده است.

وی اضافه کرد: در این راستا تفاهم‌نامه‌ای با موسسه تحقیقات جنگل‌ها منعقد شده که هدف آن پیگیری موضوعات مرتبط با گون‌ها، توسعه برنامه‌های احیا و حفاظت از جنگل‌ها و مراتع است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان همچنین به چالش‌های موجود در مدیریت منابع طبیعی و فعالیت‌های معدنی اشاره کرد و گفت: باید تعادلی بین حفاظت از گونه‌ها و توسعه اقتصادی برقرار شود که البته همکاری و تعامل با سازمان‌های مختلف و جامعه محلی برای رسیدن به این مهم ضرورت دارد.

حسینی به تعامل مثبت با معدن‌داران در سه سال اخیر اشاره کرد و افزود: به جز چند مورد خاص که وضعیت آنها مشخص نیست مابقی معدن داران همکاری خوبی داشته اند.

اجرای ۱۹۵ مورد احکام خلع ید از اراضی ملی در زنجان

سرهنگ عباس عباسی، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان هم در پایان گفت: طی ۱۱ ماهه سال جاری، ۱۹۵ مورد اجرای احکام خلع ید از ۸۸۷ هکتار از اراضی استان انجام شده و ۹۷ فقره پیشگیری از تصرف ۲۰۶ هکتار صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه استان زنجان دارای بیش از یک میلیون هکتار مساحت، ۷۳ هکتار جنگل‌های طبیعی و ۱۸ هزار هکتار جنگل‌های دست‌کاشت است، تعداد نیروهای فعال در این مراتع را ۲۴ نفر اعلام کرد و گفت: طبق طرح ساماندهی سازمان منابع طبیعی به ۱۳۵ نفر نیرو نیاز داریم و کمبود نیرو باعث چالش‌هایی در انجام ماموریت‌ها شده است.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با بیان اینکه در ۱۱ ماهه سال جاری، ۸۰ دستگاه ماشین‌آلات و ادوات که در زمین‌های کشاورزی و منابع طبیعی به تخریب پرداخته بود توقیف شد، اظهار کرد: در ۱۱ ماهه امسال‌ ۵۰۸ مورد گزارش مردمی از طریق سامانه ۱۵۰۴ دریافت و به تشکیل پرونده برای متخلفین منجر شد.

عباسی تعداد پرونده‌های تنظیم شده ماده قضایی را ۷۹۹ مورد به وسعت بیش از ۸۶ هکتار اعلام کرد و اضافه کرد:همچنین ۸۳ مورد اخراج دام نیز انجام و پرونده‌های آنها به مراجع قضایی معرفی شده است.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان گفت: در این مدت، ۴۳ مورد عملیات آتش نشانی در اراضی انجام شده که نسبت به سال گذشته در تعداد ۳۶ درصد کاهش و در وسعت آتش‌سوزی‌ها سه درصد افزایش داشته است.

انتهای پیام