زهره میرعیسی‌خانی- طراحی مد متاثر از نگرش‌های اجتماعی، فرهنگ‌ها و جوامع مختلف بوده و به اندازه همین تفاوت‌ها دارای تنوع بالایی است. طراحان مد به طرق متفاوتی در بخش‌های طراحی پوشاک و زیورآلات کار می‌کنند، بعضی به تنهایی و بعضی به عنوان بخشی از یک گروه به این حرفه مشغول هستند. مدگرایی و مد در ایران از زمان قاجار و با سفر ایرانیان به غرب آغاز شد. در آن زمان درباریان به دنبال توسعه روابط دیپلماتیک با قدرت‌های اروپایی طی سفر به اروپا برای نخستین بار با پوشش‌های غربی آشنا شدند، همچنین دانشجویانی که برای ادامه تحصیل به اروپا رفته بودند نیز زمینه تغییر دیدگاه نسبت به سبک پوشش را فراهم آوردند. پیش از دوره قاجار اطلاع از لباس‌های اروپایی در میان زنان ایرانی محدود بود. عمده اروپاییان، دیپلمات‌ها، سربازان و تاجرانی که به اصفهان (پایتخت صفویان) سر می‌زدند مرد بودند، طبیعتاً آن‌ها جامه اروپایی بر تن داشتند اما زمانی که لازم بود لباس ایرانیان را می‌پذیرفتند. جامه زنان اروپایی از طریق تصاویر وارداتی از زیبایی‌های مد روز شناخته می‌شد. تصاویری که همزمان توسط هنرمندان ایرانی که تخصصشان در نقاشی از چهره برای آلبوم مشتری‌هایشان بود، گرته‌برداری می‌شد.

در آن زمان لباس‌ها توسط خیاط‌ها و سازندگان لباس حرفه‌ای دوخته می‌شد، توسط ندیمان ماهر و همچنین خانم‌هایی از اندرونی. خیاط‌ها در مغازه خودشان در بازار و همچنین برای امور خصوصی کار می‌کردند. خیاط‌های مخصوص متدهای اروپایی در برش و دوخت لباس‌ها را استادانه تعلیم دیده بودند تا مقامات مرد در دربار آنها را بپوشند. زنان دربار نیز به خدمات دوزندگان اختصاصی لباس که به کاخ سر می‌زدند اعتماد داشتند. دختران در حرمسرا هنر گلدوزی برای تزئین لباس و منسوجات خانگی را آموزش می دیدند و استاندارد کار هایشان بالا بود. بعد از انقلاب 1357 و کاهش فراگیری مد و فرهنگ غربی در سطح جامعه و حتی در شهرهای بزرگ، فرهنگ پوشش ایرانیان نیز دچار تحول شد. میل به ساده‌زیستی، دوری از مد و جنگ ایران و عراق ، باعث شدند مد در دهه ۶۰ شمسی به حاشیه برود، لباس زنان در این سالها به مانتو و چادر و لباس مردان به شلوارهای پارچه‌ای گشاد و پیراهن‌های ساده تغییر یافت. لباس رسمی و اداری در این سال‌ها هم کت و شلوار بدون کراوات بود. دهه ۶۰، کراوات به‌عنوان نمادی از فرهنگ غربی به حاشیه رفت و به اقشار خاصی از جامعه منحصر شدبا پایان جنگ و از میان رفتن الزامات خاص اقتصادی و سیاسی آن و آغاز دوره تاثیر همه جانبه رسانه‌هایی چون ویدئو و ماهواره، دوباره موج مدگرایی در جامعه آغاز شد. کاهش سختگیری‌ها و افزایش واردات البسه خارجی هم در تشدید این فضا موثر بود. دهه ۷۰ کم‌کم شلوارهای پارچه‌ای جای خود را به جین‌های تنگ داد و پیراهن‌های معمولی مردانه به تی‌شرت تبدیل شد. مدل‌های مختلف روسری و مانتو و تنوع در این حوزه، اتفاق مهم لباس زنانه ایرانی در دهه ۷۰ بود. سرعت تحول مد در دهه ۸۰ به علت ظهور اینترنت در خانه‌های مردم بسیار بالا بود، به طوری که شاید هر سال یک مد در جامعه می‌آمد و برچسب «دمده» یا «از مدافتاده» به لباس‌های نه‌چندان کهنه داخل کمدها می‌خورد. مانتو فروشی‌ها آنقدر زیاد و متنوع بودند که قیمت آن کمتر با افزایش روبه‌رو می‌شد و جزو متنوع‌ترین و ارزان‌ترین تن‌پوش‌های دهه ۸۰ بودند.

در اواخر دهه 80 آشفتگی بازار پوشاک دولت مردان ایرانی را متوجه کرد که تاکنون از این عرصه و سیع رقابتی غفلت کرده‌اند و آنان را وادار کرد تا به طراحی لباس به عنوان یک ابزار فرهنگی توجه داشته باشند و به همین جهت ساماندهی مد و لباس به وزارت ارشاد واگذار شد. این وزارت خانه با برگزاری مسابقه طراحی مد و لباس فجر هنرمندان را به رقابت کشاند و برای اولین بار در ایران طراحی مد و لباس به عنوان یک هنر در کنار هنرهای دیگر مطرح شد. پس از آن و در آغاز دهه نود شوهای زنده لباس و انواع نمایشگاه‌ها فرصت پیدا کردند خود را به عرصهٔ ظهور برسانند و حتی مؤسساتی در زمینهٔ پژوهش پوشاک ایرانی به ثبت رسیدند. مؤسسه ی مانا هنر ایرانیان از اولین مؤسسات ثبت شده در این زمینه است.

امروزه به علت وجود قوانین پوشش اسلامی در ایران که بر اساس آن زنان ملزم به پوشاندن سرتا پای بدن خود هستند هنر طراحی مد محدود به پوششی به نام «مانتو» و چادرهای اسلامی شده است. مانتو که واژه‌ای فرانسوی است به لباس یا پالتوی بلند اشاره دارد و پس از انقلاب اسلامی ایران جزو کدهای لباسی زنان محسوب می‌شود. در سالهای اخیر پس از موفقیت نیما بهنود طراح مد ایرانی ساکن آمریکا که لباس‌هایی با مُهرهای قدیمی و خطوط نستعلیق فارسی طراحی کرد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت، سبک طراحی لباس ایرانی به سمت لباس‌هایی رفت که تلفیقی از طرح و سبک سنتی و سادگی و راحتی لباس‌های مدرن باشد. برای مثال می‌توان به مانتوهای گشاد و عبا مانند در رنگ‌های شاد و با نقش و نگارهای سنتی محدود برای زنان و شال‌هایی با طرح سنتی و یا خطوط نستعلیق برای پوشش سر و بلوزهایی با همین سبک برای مردان و همچنین کیف‌هایی از جنس جاجیم اشاره کرد.

 در این خصوص محمود علیمحمدی، معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد با اشاره به اینکه جشنواره مد و لباس استان را با عنوان «پویش یاشماق» شروع کردیم، گفت: امسال استارت  این پویش در شهرستان طارم کلید خورد و اولین نمایشگاه مد و لباس در این راستا در شهرستان طارم برگزار شد.

وی ادامه داد: در این خصوص فعالان این حوزه را برای طراحی لباس‌ها دعوت کردیم تا بر اساس لباس سنتی مادربزرگ‌ و پدربزرگ‌ها  لباس های مدرن را برای نسل امروز طراحی کنند و این رویداد آغاز شده در ادامه در حوزه طراحان و تولید کنندگان لباس در حال برگزاری است.

معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد افزود: ادامه این پویش در ماه محرم با نمایشگاه گریم و لباس عاشورایی ادامه داشت و در نمایشگاه پیش‌رو که با عنوان نمایشگاه «بانوی ایرانی»  برگزار خواهد شد و در حال حاضر پیگیر مقدمات برگزاری‌اش هستیم؛ تلاش خواهد شد که با معرفی لباس‌های طراحی و تولید شده در حوزه مد و لباس حضور داشته باشیم و یک حضور موثر در نمایشگاه داشته باشیم و در نهایت در اسفند ماه اختتامیه این پویش را با به صحنه در آوردن فعالیت‌هایی که در طول سال انجام گرفته است، خواهیم داشت و امیدوارم خروجی این جشنواره و لباس‌های تولید شده در جریان لباس و مد استان تاثیرگذار باشد.

این مسئول با اشاره به اینکه برخی از این طراحی‌ها و لباس‌ها در بازار در حال تولید است، گفت: آنچه که برای ما اهمیت دارد  بخش فرهنگی این مساله است و رسیدن به یک جریان سازی در زمینه مد و لباس از اهداف ما است.

علیمحمدی خاطرنشان کرد: طی جلساتی که ما با طراحان و اتحادیه خیاطان داشتیم استقبال خوبی از این مساله داشتند و این جریان رو به رشد است تا این موضوع اتفاق بیفتد.

وی افزود: بخشی از این موضوع مربوط به الحاقات مد و لباس است که این مساله در جشنواره لباس عاشورایی هم رخ داد و در این جشنواره نیز تمرکز ما بیشتر بر روی الحاقات لباس بود.

این مسئول  با اشاره به اینکه برخی از طراحی‌هایی که در این پویش شکل گرفته‌اند، در حال تولید هستند، خاطرنشان کرد: دغدغه ما در حال حاضر معرفی الگوهای خوب برای لباس بومی و محلی استان زنجان است و در تلاش هستیم بانک اطلاعاتی از مجموعه‌ای از لباس‌هایی که در سنوات گذشته در استان رایج داشته و استفاده می‌شده است را، تهیه کنیم و الگوهای خوبی برای طراحان و تولید کنندگان باشد که این اصلی‌ترین دغدغه ما برای رسیدن به اهدافمان در حوزه مد و لباس است.

وی با اشاه به اینکه امیدوارم در جشنواره مد و لباس کشور هم از درون این حوزه مد و لباسی که شکل گرفته، شرکت کننده داشته باشیم ، افزود: امیدوارم تا حضور موثری در جشنواره ی مد و لباس فجر داشته باشیم چرا که در حوزه مد و لباس ظرفیت بالایی برای فعالیت  دارد و این موضوع؛ موضوعی است که برای انسان تقریبا زیستی است.

وی خاطرنشان کرد: هر بخشی از این حوزه می‌تواند مستقلا یک رویکرد برای رقابت داشته باشد اما قسمتی که فعلا مدنظر ما است طراحی‌هایی برگرفته ازلباس سنتی استان است که برای خود ما این موضوع بسیار اهمیت دارد هر چند سایر استان‌ها هم دراین زمینه در حال کار هستند.

معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد گفت: امیدوارم این دغدغه به یک جریان ملی تبدیل شود و به توجه به اینکه لباسهای محلی به جهت ساختار و جاذبه‌های خاص خود نمی‌توانند با هم رقابت داشته باشند می‌توانند به عنوان یک مجموعه به نمایش گذاشته شوند تا طراحان لباس با رجوع به طرح این لباس‌های ایرانی و اسلامی طراحی کنند.