پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ کتاب «خاطرات برهان­السلطنه دارایی و آقاخان درامی»، به­کوشش عنایت‌الله رحمانی و به همت مؤسسه فرهنگی مشکات و انتشارات نگاه معاصر، گنجینه‌ای ارزشمند از تاریخ معاصر زنجان و منطقۀ طارم را در اختیار خوانندگان قرار­داده است.

 این اثر، با نگاهی موشکافانه به رویدادهای اجتماعی و سیاسی نیمۀ اول قرن بیستم، دو روایت متفاوت؛ ولی مکمل از یک دورۀ پُر فراز­و­نشیب را به تصویر می‌کشد. کتاب در دو بخش اصلی سازماندهی شده است که هر یک، نگاهی منحصر به­فرد به تاریخ این منطقه ارائه می‌دهند. بخش اول، خاطرات برهان­السلطنه دارایی، از سوی مرحوم جهانسوز دارایی به عنایت­الله رحمانی  داده شده است و تصویر کاملی از زندگی پرفراز و نشیب او را به نمایش می‌گذارد. 

این خاطرات، از شرح حال شخصی برهان­ السلطنه و خانواده‌اش آغاز شده است و به نقش‌آفرینی او در رویدادهای مهم سیاسی و اجتماعی زنجان، از جمله  مشارکت در حزب توده و دوران پرالتهاب تسلط فرقۀ دموکرات آذربایجان بر این منطقه، می‌پردازد. خواننده با خواندن این خاطرات، به­طور مستقیم  در جریان  ماجراهای محاکمه و زندانی شدن برهان­ السلطنه قرار می‌گیرد و با زوایای پنهان این دوران آشنا می‌شود. علاوه­بر این، اشاره‌های ظریف؛ ولی  مهم  برهان­السلطنه به رقابت‌های سیاسی  بین خاندان‌های تأثیرگذار زنجان و دشمنی او با  خاندان ذوالفقاری،  به خواننده  در درک بهتر زمینه‌های رخدادهای سیاسی و اجتماعی آن دوران کمک شایانی می‌کند. 

بخش دوم، کتاب، خاطرات آقاخان درامی را در بر می‌گیرد. خاطراتی که مرحومه اختر دارایی  در اختیار آقای رحمانی قرار داده‌است. این بخش، نگاهی متضاد؛ اما مکمل به خاطرات برهان­ السلطنه ارائه می‌کند. آقاخان درامی در این خاطرات، نه­تنها به ماجراهای شخصی خود می‌پردازد، بلکه به­طور مفصل به روابطش با  شخصیت‌های مهم دوران خود، از جمله  میرزا­کوچک خان و  نهضت جنگل، اعضای هیئت اتحاد اسلام و افراد تأثیرگذاری نظیر سردار­مقتدر، رشید الممالک و خالو قربان هرسینی اشاره می‌کند. 

مهم‌تر از همه،  دشمنی او با برهان­السلطنه در این بخش  با جزئیات بیشتری  توصیف شده است و به  خواندن این بخش جذابیت و  اهمیت خاصی  می‌دهد. در کنار دو بخش اصلی، پیوستی غنی از تصاویر، اسناد و نشریات مرتبط با مضامین کتاب ارائه شده است. این پیوست،  مکمل ارزشمندی برای درک بهتر خاطرات دو شخصیت اصلی است. همچنین، پاورقی‌ها و توضیحات  آقای رحمانی در مورد  شخصیت‌ها و رویدادهای مختلف، درک خواننده را  از  محتوای  کتاب به طور قابل‌توجهی  افزایش می‌دهد.

در پایان، کتاب «خاطرات برهان ­السلطنه دارایی و آقاخان درامی» بیش از یک مجموعۀ خاطرات است. این اثر،  گزارشی مهم  از  تاریخ معاصر زنجان و  منطقۀ  طارم  است که  به  تبیین  رویدادهای  این  دوران  و  رفع  ابهامات  موجود کمک شایانی می‌کند. کتاب، نه­تنها برای  پژوهشگران  و  دانشجویان تاریخ، بلکه برای  تمام علاقه‌مندان  به  تاریخ  معاصر  ایران،  خواندنی،  ارزشمند و  جذاب  خواهد  بود.