پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/  مهدی طهرانی: اگر به طور کلی یک دقت نظر در ساخت و ساز اطراف عمارت ذوالفقاری داشته باشیم به دقت متوجه می‌شویم که هدف از ساخت و ساز بی رویه در اطراف بنا تنها تجاری،سازی محدوده عمارت و ابزاری برای سودجویان و تجاری است که در حوالی عمارت ملک تجاری یا مسکونی و تجارت کده‌ای دارند که با آن پول های خود را در ان روز افزون و انباشته می کنند و به راه اسکوروچ پیر می روند.

عمارت ذوالفقاری به دست سردار اسعد  الدوله پدر محمود خان اسعد الدوله در سال های پایانی حکومت قاجار ساخته شد و بعد از  درگذشت او ، محمود خان  در آن اقامت داشته است.خاندان ذوالفقاری از قدیمی ترین و سرشناس ترین خانواده های زنجان هستند که در گذشته از قدمت و نفوذ بسیاری برخوردار بوده اند.

در  آن دوران، این قسمت از شهر  زنجان محل زندگی اشخاص ثروتمند بوده و مجموعه بناهایی در  سبک و الگویی همچون خانه وزیری، خانه خدیوی و  عمارت دارایی در  این محل ساخته شده بود.این عمارت دالان التی نام دارد و در شمال منطقه سبز میدان و  مسجد جامع کنار تقاطع زینبیه و طالقانی قرار دارد.

سبک  معماری  نوین ایرانی،  در سیاق عمارت ذوالفقاری

محمود خان ذوالفقاری  در  دوران  قضیه  اذریایجان  و  فرقه دموکرات به مقابله با دموکرات ها  پرداخت  و  به  این دلیل از  شاه  نشان و  درجه  سرهنگی  دریافت  کرد.عمارت ذوالفقاری  بعد  از  انقلاب  اسلامی  در  اختیار  نهادهای  انقلابی  قرار  گرفت  و در جریان  گسترش  و  تعریض خیابان  طالقانی ، دیوار   و  سر  در  عمارت  به  طور  کامل  ویران شد.

برای  شناساندن یک بنا باید از   ساختار  آن  آغاز  کرد.ساختار  اساسی و بنیادی  آن را  به خوانندگان  و  علاقه مندان  مطالب تاریخی  شناساند و به بیان  هویت تاریخی  آن  پرداخت.می خواهم داستان  روایت معماری  نوین عمارت  ذوالفقاری  را  از بام آن  آغاز  کنم و اجازه  دهم خود بنا ، خودش را روایت کند و من تنها راوی آن باشم و نقل قول کنم.بام عمارت همانند سایر بام های عمارت های تاریخی دارای لبه ناودان و یک شیب مستقیم به پایین است و این شیب برای این مساله است که در صورت ریزش باران و برف، سقف عمارت برف و باران را به سطوح پایین ناودان منتقل کند.یک تفاوت بسیار عمده در تمامی سقف های شیب دار  عمارت های تاریخی به سبک و سیاقی نوین در این عمارت دیده می  شود..

و آن خطوط برجسته راه راه آهنی است که در سقف عمارت  تعبیه شده تا جریان آب  را به طور مستقیم به پایین هدایت نماید.لبه های آجری مانند در  لبه بام عمارت نیز  شکلی خاص به بام  عمارت بخشیده است و زیبایی آن را دو چندان کرده است.زیبایی آن از این رو است که سبب می شود جریان اب باران در سقف عمارت را هدایت نماید تا به پایین سقف و بر کف حیاط ریزش ننماید و بخش اصلی عمارت دچار پوسیدگی نشود .در حقیقت بام  فلزی شیب دار به همراه ناودان یک نقش مراقبتی از بخش اصلی عمارت را  دارا  است.قرار گرفتن مثلث گنبدی شکل در سقف بام عمارت نیز بر زیبایی سر ستون آن افزوده است و یک نوع مکمل ستون را روایت است.از بام بنا  که بگذریم و از آن عبور نماییم به بخش اصلی عمارت می‌رسیم.سرستون های آجری طبقه طبقه و لایه لایه که به صورت همکف در زیر یکدیگر قرار گرفته اند سبب ساز استحکام بنای عمارت است که تا پایین عمارت سرستون های متصل و مرکب در آن کار شده اند هرچند که ساخت و ساز محصور کننده جلوی عمارت دیده بنده را گرفت اما سر ستون های محکم، پیوسته و متصل به هم بنا با نرده های فلزی جلوی پنجره های ورودی عمارت قابل مشاهده است.این پیوستگی سرستون ها در بخش دیواره عمارت نیز ادامه دارد و به یک پیوستگی محکم و قوی می رسد اما آن چه که قابل مشاهده است یک‌پوسیدگی عمیق در بنای عمارت  است که به صورت یک پا رگی گسترده در عمارت ، آجرها و دیواره های آن دیده می شود و بر عمق پوسیدگی آن می افزاید که نیازمند بررسی دقیق و توجه کارشناسانه از سوی مسوولان میراث فرهنگی  است.به دیواره های اصلی عمارت که می رسیم به بخشی متوجه می شویم که دارای یک شکاف و عقب رفتگی از ساخت و ساز خاص در بنای عمارت است و آن یک‌ پیچیدگی خاص در نوع معماری عمارت است تا یک شاه نشین را برای عمارت رقم بزند و همچنین در بالای سقف این بخش طراحی خاصی دارد که از بروز و نفوذ آب باران و برف به این بخش جلوگیری می کند و سرستون های حایل و نگهدارنده که به طوری خاص سقف شاه نشین و نمای آن را زینت بخشیده و نگه داشته است.رنگ بندی سفید شیری آن نیز بر طراوت عمارت افزوده است که تا نرده های جلوی بالکن شاه نشین عمارت ادامه می یابد.

همچنین شب نماهای به کار رفته در عمارت که به عنوان یک روشنایی در دیواره شاه نشین و بالکن عمارت تعبیه شده انسان را با خود به دوران قدیم و طراوت زندگی در گذشته می برد و خاطرات معطر زندگی قدیم و سادگی را در ذهن انسان به مرور می نشیند هرچند که لامپ های روشنایی در این بخش به درستی به کار نرفته است و روشنایی ندارد و تنها به عنوان یک تزئین از آن به کار می رود.در بخش جلوی عمارت، یک نما کاری از یک پنجره در بنا به کار رفته است که فضای آن را از سایر بخش های بنا متمایز می کند و یک فَضای بیرونی را به بنا اختصاص داده است و آن پنجره ای است که از سطح بالکن عمارت به جلو کشیده شده و در بنا به کار رفته است.همچنین نما کاری در بالای پنجره های عمارت به جلوه و زیبایی عمارت تنوع بخشیده است.علاوه بر این نما کاری در پنجره های عمارت، فَضای کنده کاری مستطیل شکل در زوایای پنجره ها به عمارت شکلی خاص بخشیده و نظمی خاص داده است‌.اما با تمام این جلوه زیبایی در عمارت،درخت جلوی عمارت دیده و فضای عمارت را بر فضای  عموم و گردشگران مسدود کرده است و به یک فضای خانوادگی بدل ساخته است.

فضا سازی متناسب با ساختار عمارت، نزدیکی به هویت تاریخی

علاوه بر این که عمارت جلوه خاصی دارد و تزئینات به کار رفته در آن بر زیبایی آن افزوده است فضا سازی و ساخت یک فضای متناسب با فضای شهری و همچنین تناسب ان با یک عمارت تاریخی سبب شده است تا هویت یک بنای تاریخی را حفظ کند و از فراموشی آن جلوگیری کند اما مواردی هستند که متاسفانه سبب فراموشی یک هویت تاریخی می شوند که در ادامه این گزارش به تفصیل به آن خواهم پرداخت و اشاره خواهد شد.

موزه باستان شناسی، تاثیری شگرف در شناخت هویت باستانی و منطقه ای

موزه باستان شناسی زنجان در عمارت ذوالفقاری قرار دارد و باید ها و نباید های قرار داشتن این موزه در خانه ذوالفقاری را به بعد واگذار می کنیم.ان چه مورد بررسی است این است که آیا قرار گرفتن موزه در یک عمارت تاریخی به شناخت هویت یک عمارت و شناخت تاریخ کمک می کند یا خیر و یا تنها به صرف قرار داشتن یک موزه بسنده می شود اما آن چه که از این تاثیرات شگرف بر می آید اگر مسیری که یک موزه باستان شناسی دارد به طور صحیح طی شود تاثیری بسیار در شناخت یک اثر تاریخی به جا خواهد گذاشت.در کنار موزه باستان شناسی مردانی از جنس نمک حضور خود را در آن به منصه ظهور نشسته اند و این خود نیز به شناخت هویت تاریخی که با عمق یک اثر تاریخی که با هویت مردم و تاریخ یک کشور و شهر سر و کار دارد کمک می کند و باعث می شود تا دقت های مورد نیاز را اعمال کنند.

فرسودگی بافت عمارت، فراموشی هویت

ان چه که در بافت تاریخی عمارت ذوالفقاری مورد توجه است فرسودگی عمارت است که به وضوح قابل مشاهده است همچنین پوسیدگی درب و پنجره و رنگ پریدگی آن ها نیز قابل مشاهده است.اب خوردگی آجرهای به کار  رفته در بنای ساختمان عمارت ذوالفقاری باعث پوسیدگی آن شده است و سوال این است آیا تنها به نام عمارت ذوالفقاری بسنده می شود! عمارتی بسیار زیبا و شکیل که در نوع ساخت خود با پنجره های چوبی و نقش نمای گرد مانند که در پنجره های آن به کار رفته بر تاثیر نقش و نگار آن افزوده است ولی با تاسف سیاه شدگی و تیرگی آجرهای بنای عمارت همگی حاکی از نبود مرمت اساسی در بنای عمارت است اما در این بین یک سوال مطرح است پس عمارت ذوالفقاری در کجای این ماجرا قرار دارد و این سوال بر جنس سوالاتی از جمله بررسی مزایا و معایب مردان نمکی در عمارت می افزاید که چرا عمارت ذوالفقاری را با نام ذوالفقاری نمی شناسند.

چرا عمارت ذوالفقاری را با نام ذوالفقاری نمی شناسند چون در انحصار یک حصار کارگاهی قرار گرفته و همچنین ساخت و سازهای غیر مرتبط در اطراف بنا آن را از دید عموم مردم دور نگه داشته است.ایا عمارت ذوالفقاری مورد بازسازی، بازبینی و مرمت دقیق قرار خواهد گرفت.مدتی است که عمارت ذوالفقاری را محصور کرده اند و با تابلوی کارگران مشغول کارند روبه رو می شویم اما نه از کار خبری است و نه مرمتی در خور توجه عمارت می بینیم تنها چیزی که می بینیم و مشاهده می کنیم خاصه خرجی ها و هزینه تراشی های بی مورد و بدون توجیه است که نمی دانیم آیا پیمانکاران ساخت و ساز ابنا تاریخی و مرمت کاران باستان شناسی نیز به بناهای تاریخی و دگرگونی هایی که بر اثر گذشت زمان در آن ها رخ می دهد توجهی می نمایند یا خیر و یا به سادگی از کنار آن می گذرند و عبور می کنند.

با توجه به بهانه بازسازی اطراف عمارت بی خیال بازسازی و رسیدگی به عمارت شده اند و البته که چراغ های عمارت که ملاک زیبایی و روشنایی آن است خاموش  هستند و به عبارتی گور پدر عمارت! بنای عمارت ذوالفقاری در دست فرو ریزی و فراموشی است و دیری نمی پاید که در دل تاریخ فرو می رود و از آن تنها به عنوان مصارف اجتماعی در بدنه شهرداری زنجان به کار می رود.

هویت یک بنا را قلب ان تعیین می کند

هویت یک بنا را قلب تپنده یک بنا تعیین می کند و راز ماندگاری یک بنا در رسیدگی مورد نیاز و توجه به ان بنای تاریخی است در غیر این صورت نه تنها یک عمارت فراموش می شود بلکه تاریخ و تاریخچه ان را تنها باید در فضای سایت های خبری و کتاب های درسی به جست و جو پرداخت.ایا عمارت ذوالفقاری در انحصار اشخاص خاص و در تملک ارگان و نهاد خاصی است یا به مردم و هویت تاریخی خود تعلق دارد! تنها چیزی که از باستان شناسی در این عمارت دیده نمی شود همین باستان شناسی است.ایا تنها به صرف قرار دادن چند کاسه و کوزه گلی یافت شده از مناطق مختلف زنجان می توانفرهنگ یک شهر را زنده کرد؟! پایه ها و سر ستون های اصلی عمارت نیز در دست فراموشی است و مرمت نکردن و نبود توجه به پایه های اصلی بنا که زیر ساخت های اصلی عمارت را تشکیل می دهد به مرور زمان باعث می شود تا بر عمق فرسودگی بنا افزوده شود و در گذر تاریخ متوالی به یکباره شاهد خود فروپاشی پایه های عمارت باشیم.نکته این است که چرا به نام بازسازی عمارت، اذهان مردم را از توجه به عمق تاریخ سیاسی انقلابی یک ملت دور نگه داشته اند و چه کسانی می خواهند این تاریخ را از ذهن مردم بزدایند و دور نگه دارند؟

دور بودن مردم از تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خودشان نه تنها باعث فراموشی در عمق یک تاریخ می شود بلکه مردم به مرور هویت خودشان را نیز فراموش می کنند. ایا کارشناسان و عوامل مربوط پاسخ گو خواهند بود؟ بدون شک ما خبرنگاران به سراغ مسئولان مربوط خواهیم رفت و از ان ها شنوای صحبت های آنان در موضوعات مربوط خواهیم بود و پاسخ خودمان را نیز خواهیم گرفت تا بتوانیم اذهان مردم را به ان چه در اطرافشان می گذرد روشن سازیم‌این هم از ان  رو است که بتوانم بگویم تاریخ چیست و در اصل هویت یک ملت را چه چیزی می سازد.

زیبایی عمارت ذوالفقاری به نوع کاشی کاری در بنای عمارت است.همچنین قرار گرفتن این بنا در یک خیابان دو طرفه و دسترس نبودن و ساخت و ساز بدون دقت و توجه در اطراف این بنا سبب شده تا این بنا از دید عموم مردم و گردشگران داخلی و خارجی پنهان بماند و همچنین ایجاد فضای سبز در جلوی عمارت و مسدود کردن گذر مردم از سمت مسجد جامع به واسطه قرار داشتن مغازه و کسب و کارهای تجاری در جلو عمارت دید مردم را از عمارت محصور داشته است.

اگر به طور کلی یک دقت نظر در ساخت و ساز اطراف عمارت داشته باشیم به دقت متوجه می‌شویم که هدف از ساخت و ساز بی رویه در اطراف بنا تنها تجاری،سازی محدوده عمارت و ابزاری برای سودجویان و تجاری است که در اطراف عمارت ملک تجاری یا مسکونی و تجارت کده‌ای دارند که با ان پول های خود را در ان روز افزون و انباشته می کنند و به راه اسکوروچ پیر می روند. این بنا نیازمند جدی به مرمت و توجه است که هم گردشگران را به سمت خود بکشاند و هم بر زیبایی ان روز افزون کند.

انتهای پیام/