فوزیه مهدیون- به گفته رییس سابق بیمارستان امام حسین(ع) زنجان، استقبال از زایمان طبیعی در این بیمارستان افزایش یافته و این برخلاف شایعاتی است که بر مبنای آن برای زایمان طبیعی در این مرکز اجبار و اصرار وجود دارد.

بر اساس شنیده‌ها در این بیمارستان برای افزایش رتبه زایمان طبیعی، مادران در آستانه زایمان را وادار به زایمان طبیعی می‌کنند حتی اگر آنها شرایط زایمان طبیعی را نداشته و باید سزارین کنند. مدعیان بر این باور هستند که این مسئله تا جایی پیش می‌رود که گاهی منجر به مرگ مادر یا نوزاد می شود.

دلیلش را هم اینگونه مطرح می کنند که کادر بیمارستان در بخش زایمان، مادران را تا لحظه‌ای که امکان پذیر باشد به زایمان طبیعی وادار می کنند و تنها زمانی که می بینند جان مادر یا کودک در خطر است و زایمان طبیعی امکان پذیر نیست، او را برای سزارین به اتاق عمل می برند.

این در حالی است که‌ به گفته رییس بیمارستان امام حسین(ع) زنجان ارائه خدمات کمکی به زایمان راحت، استقبال از زایمان طبیعی را در این بیمارستان افزایش داده است و این خلاف آن چیزی است که می‌گویند برای زایمان طبیعی در این مرکز اجبار و اصرار وجود دارد.

زایمان به کمک آب عالی بود

مادری که به گفته خودش فقط یک شب از زایمانش گذشته است در حالی که سر نوزادش را به خاطر عفونتی که دارد جلوی دستگاه بخور گرفته و به آرامی با سر انگشتانش ماساژ می دهد، از وضعیت بیمارستان می گوید. از نظر او همه چیز خوب است.

کمی آن سوتر مادری که او هم  زایمان طبیعی کرده و خودش مشکلی ندارد اما نوزادش باید چند روزی در بخش باشد، می‌گوید: اولین بار است که به این بیمارستان آمده‌ام و کاملاً هم راضی هستم چون کادر آن حال یک مادر را به خوبی درک می‌کنند.

 مادر  نوزادی که او را هیلدا می‌نامد سه روز از زایمان طبیعی‌اش گذشته ولی چون دخترش ۸ ماهه به دنیا آمده باید چند روزی در بخش بماند. او از روند زایمانش می گوید و اینکه او زایمان در آب را انتخاب کرده بود و تا لحظه زایمان در آب بود اما درست چند لحظه قبل از تولد نوزادش، از آب بیرون می آید و به قول خودش نوزادش در خشکی و بیرون از آب متولد می‌شود.

او درباره دلیل انصراف از زایمان در آب، آن هم درست در لحظات آخر اینگونه پاسخ می‌دهد: فقط به خاطر ترس شخصی بود و نه چیز دیگر، در حالیکه همه ورزش ها و ماساژهای آبی تسکین دهنده درد زایمان را گرفتم که تاثیر بسیار زیادی در کاهش درد زایمان داشت.

درگوشی و یواشکی بگو نترس

از مادری که نوزادش را شیر می‌دهد و رضایت از حس خوب مادرانه در چهره‌اش به وضوح دیده می‌شود، می خواهم از نوع زایمانش و اینکه انتخاب خودش بود یا نه بگوید. آنگونه که می گوید او هم به اختیار خودش زایمان طبیعی کرده، چون از مزایای آن زیاد شنیده بود.

زایمان طبیعی اختیار آری اجبار نه

سیدعباس مرتضوی رییس سابق بیمارستان امام حسین(ع) زنجان که اتفاقا تخصصش هم اطفال  هست، برای روشن شدن افکار عمومی و پاسخ به این پرسش که، گفته می شود در بیمارستان امام حسین (ع) زنجان برای افزایش و یا حفظ رتبه زایمان طبیعی، اصرار خاصی برای زایمان طبیعی وجود دارد، چنین می گوید: فکر می کنم‌ در این مورد اصل موضوع دیده نشده و به همین دلیل اینگونه تظاهر پیدا کرده که اصرار و اجبار در کار بوده است.

او با تاکید بر اینکه شرایط هر دو روش زایمان طبیعی و سزارین از سوی وزارت بهداشت به همه بیمارستانها و به تبع آن به متخصصان زنان و زایمان ابلاغ شده است، می گوید: البته که روش استاندارد زایمان، همان روش طبیعی است و باید شرایطش برای مادر وجود داشته باشد. ولی روش سزارین هم شرایط خاص خود را دارد که اگر هر مادری آن را داشته باشد سزارین می شود در غیر این صورت ، طبیعی زایمان میکند.

این مسئول با بیان اینکه متخصصان زنان و زایمان هم برپایه ابلاغ وزارت بهداشت عمل می‌کنند، می‌افزاید: در صورت تشخیص ضرورت سزارین آن را انجام و در غیر این صورت، روند زایمان را بصورت طبیعی انجام می دهند.

 رییس سابق بیمارستان امام حسین( ع) زنجان به این هم اشاره می‌کند که اگرچه پایش میزان سزارین یک بیمارستان و نیز هر یک از پزشکان به وسیله مراکز بیمارستانی انجام می‌شود، ولی خود وزارت بهداشت هم به عنوان متولی درمان، سیاست گذار، مجری و پایشگر ارائه خدمات سلامت، از دو سال پیش اعلام کرد که چون پزشکان در مراکز مختلف کار می‌کنند، بنابراین آمار پایش را به مراکز بیمارستانی متمرکز نمی‌کنیم، بلکه خود دانشگاه‌ علوم‌پزشکی ،آمار سزارین پزشکان را پایش می کند.

 مرتضوی دلیل وزارت بهداشت برای این موضوع را اینگونه مطرح می‌کند: وزارتخانه می‌گوید فرقی نمی کند که یک پزشک در کدام بیمارستان کار می کند بلکه تعداد سزارین هایی را که آن پزشک انجام می دهد، پایش می کند.

 وی می افزاید: این شاخص از نظر وزارتخانه، مستقل از محل کار اوست و اینگونه نیست که هر پزشک در هر بیمارستان به شکلی متفاوت به موضوع ورود کند چون سیاست اصلی به همه پزشکان ابلاغ و خود معاونت درمان دانشگاه هم به کار تک تک پزشکان نظارت می کند.

اشتباه انسانی ناشی از تشخیص نادرست

رییس سابق بیمارستان امام حسین(ع) زنجان در ادامه به این موضوع هم  اشاره می کند که گاهی مواردی هم پیش می آید که زایمان به صورت طبیعی انجام شده در صورتی که باید سزارین می‌شد و این مهم، غیرعمدی و فقط به خاطر اشتباه انسانی ناشی از تشخیص نادرست بوده است.

مرتضوی در این‌باره به صدای زنجان می‌گوید: در پزشکی، خطای پزشکی داریم اما خطای انسانی هرگز و در قصور پزشکی هم شاید اراده به نوعی دخیل باشد اما در خطای پزشکی اراده‌ای برای آن خطا در کار نیست بلکه پزشک و هر یک از کادر پزشکی در آن لحظه همه سعی خود را می‌کند که بهترین تصمیم را بگیرد، اگرچه ممکن است نتیجه آن، تصمیم اشتباه و نادرست باشد.

 او تاکید می‌کند منظور از گفتن این موارد این است که به صراحت با مردم سخن می گویم تا بدانند که اصرار کادر پزشکی بیمارستان برای زایمان طبیعی، واقعیت ندارد و شوربختانه عده‌ای به این شایعات دامن می‌زنند.

سیاست مشت آهنین وجود ندارد

 این مسئول همچنین با بیان اینکه در سال ۹۷ در بیمارستان امام حسین زنجان مرگ ۳ نوزاد را داشتیم، می گوید: اولی ۲۴ هفته داشت با وزن ۸۰۰ گرم که مرگ وی ناشی از تولد نارس  بود‌، نوزاد دوم مادرزادی مشکل قلبی عروقی و سومی هم مشکل ریوی داشت.

مرتضوی آمار تولد زنده این بیمارستان را در همین مدت، ۴ هزارو ۲۵۰ مورد اعلام می کند و می‌افزاید: بر پایه استانداردهای سازمان بهداشت جهانی، این آمار هرگز به این معنی نیست که در این بیمارستان سیاست مشت آهنین  برای اصرار به زایمان طبیعی وجود داشته باشد.

وی دلیل احتمالی که ممکن است به این موضوع دامن زده باشد را آمار ۴۵ درصدی سزارین این بیمارستان در سال ۹۰ اعلام می کند و می گوید: در همین سال نرم کشوری نزدیک به ۶۵ درصد و نرم بین المللی ۱۵ تا ۲۰ درصد بود و ما تصمیم گرفتیم برای رساندن آمار سزارین این بیمارستان به نرم بین المللی، روش هایی برای تسهیل زایمان طبیعی ایجاد کنیم، تا مادرانی که واقعا نیازی به سزارین ندارند، علاوه بر احساس امنیت و آرامش بیشتر، خودشان با میل و اراده شخصی به سمت زایمان طبیعی گرایش پیدا کنند تا آمار سزارین هم کاهش پیدا کند.

رییس سابق بیمارستان امام حسین( ع) زنجان از تغییر فیزیکی و مبلمان اتاق های زایمان در جهت دستیابی به این هدف برنامه‌ریزی شده به منظور کاهش آمار سزارین در سال ۹۰ چنین می گوید: علاوه بر تغییر فیزیکی اتاق زایمان، راه اندازی تکنیکهای زایمان راحت از جمله زایمان در آب، ساختارهای اجتماعی زایمان های بی دردی غیردارویی، حضور مامای همراه و نیز بستگان مادر، مانند خواهر و مادر او را داشتیم.

مرتضوی می افزاید: علاوه بر روش های مذکور، اتاق های ال.دی.آر را هم راه اندازی کردیم. تا همه پروسه زایمان در یک اتاق تک نفره انجام گیرد و از انتقال مادر یا نوزاد از اتاقی به اتاق دیگر خودداری شود که این امر عامل مهمی در کاهش استرس مادر ونیز حفظ امنیت نوزاد است. این در حالی است که سال‌ها پیش گاهی در خبرها شنیده می شد که افتادن نوزاد از دست کادر پزشکی باعث  مرگ نوزاد می شد .

مرتضوی وجود چنین مواردی را در سالهای اخیر به طور کلی رد می کند و می گوید: این مشکل مهار شده و بیشترین دلیلش هم راه‌اندازی اتاق زایمان ال.دی.آر بوده که نیازی به انتقال نوزاد به اتاق ها و بخش های مختلف نبوده  واز بروز این حوادث جلوگیری می کند.

وی عامل دیگر را افزایش نیروی انسانی می‌داند و می‌گوید در سال ۹۰ که من به این بیمارستانها آمدم کل نیروی انسانی بلوک زایمان بیمارستان ۲۰ نفر بود ولی هم اکنون دو برابر شده و به ۴۰ نفر رسیده است که خطر افتادن کودک از دست کادر پزشکی و خدماتی را به صفر میرساند و گواه این ادعا نبود‌ چنین رخداد هایی در ۲ سال گذشته است.

وی با بیان اینکه در سال ۹۶ یک هزار و ۳۸۷ مورد زایمان در اتاق ال.دی.آر داشتیم، یادآوری می‌کند: طرح زایمان ‌در ال.دی.آر  را در سال ۹۵ و در حالی که هنوز دستورالعمل آن نیامده بود، شروع کردیم.

دکتر مرتضوی می‌افزاید: بیشتر طرح های جدید زایمان راحت مانند بی حسی نخاعی و زایمان با کمک آب، پیش از آنکه دستورالعمل آن برسد در این بیمارستان شروع شد.

مرگ مادر به علت زایمان یک موردش هم زیاد است

 رییس وقت بیمارستان امام حسین( ع) زنجان در ادامه با تاکید بر این که بر پایه نرم بین المللی، به ازای هر ۱۰ هزار زایمان، یک مرگ مادر، دور از انتظار نیست، می گوید: با این وجود از نظر بهداشت جهانی و علم پزشکی، مرگ مادر بر اثر زایمان، حتی یک موردش هم زیاد است و تا حد امکان نباید رخ دهد.

دکتر مرتضوی می‌افزاید: شوربختانه امسال ۳ مورد مرگ مادر داشتیم که سهم بیمارستان های امام حسین (ع)، موسوی و امید ابهر هر کدام یک مورد بود.

وی با تاکید بر اینکه روند زایمان طبیعی، باید به بهترین و امن ترین شکل ممکن که مورد قبول مادر باشد انجام گیرد، می گوید: از این رو همه تلاش خود را به کار بستیم تا در این مرکز، روش های تسکین زایمانی، مانند زایمان در آب و روش های دارویی مانند گازهای استنشاقی یا بی حسی نخاعی برای کاهش درد زایمان را راه اندازی کنیم.

 رییس پیشین بیمارستان امام حسین (ع) زنجان هدف از این اقدامات را هم، اینگونه تشریح می‌کند: همه این تلاش ها برای این است که مادر بتواند درد چند ساعته فرایند زایمان را راحت تر تحمل کرده و از نظر روحی هم افت نکند.

مهاجرت معکوس برای زایمان

او با اشاره به مادری که در اردیبهشت امسال برای استفاده از خدمات تسهیل زایمان از تهران به بیمارستان امام حسین زنجان آمده بود، می گوید: راستش را بخواهید برای من تعجب‌آور بود که یک خانم  تحصیل کرده (ارشد روابط بین الملل) برای زایمان از تهران به زنجان و بیمارستان تامین اجتماعی آمده باشد.

 بنا به تخصص و ارتباط کاری با مادران، دلیل مراجعه او از تهران به زنجان برای زایمان را پرسیدم و او در پاسخ گفت: درباره خدمات زایمان در بیمارستان امام حسین زنجان زیاد شنیده بودم در این مورد اطلاعاتی را کسب کردم و برای حصول اطمینان به صورت تلفنی هم راجع به این بیمارستان تحقیق کردم و برای زایمان به اینجا آمدم.

مرتضوی می گوید: راستش برایم قانع کننده نبود و دلیل و انگیزه اصلی او را از اینکه بیمارستان امام حسین زنجان را برای زایمان انتخاب کرده است جویا شدم و او به صراحت گفت: حقیقت امر این است که خدمات تسهیل زایمان طبیعی که در بیمارستان امام حسین زنجان وجود دارد، در بیمارستان‌های دیگر نزدیک به ۶ میلیون تومان هزینه دارد. من هم ‌بعد از کلی تحقیق و سبک سنگین کردن به این نتیجه رسیدم که با بیمه تامین اجتماعی، می توانم از خدمات این بیمارستان به طور رایگان استفاده کنم.

رییس پیشین بیمارستان امام حسین زنجان در ادامه با تاکید بر اینکه روشهای تسهیل زایمان، ابداعی ما نیست و چندین سال است که در همه جای دنیا انجام می گیرد، می افزاید: واقعیت امر این است که چون این خدمات در این بیمارستان که یک مرکز تامین اجتماعی است، رایگان است، به چشم نمی آید در حالی که همین خدمات در تهران و چند کلان شهر دیگر با تعرفه چند میلیونی ارائه می شود.

دکتر مرتضوی می‌گوید: شاید اگر این جا هم تعرفه داشت صف‌های طولانی برای نوبت و انتظار داشتیم.

 وی تاکید می کند ارائه چنین خدماتی، استقبال از زایمان طبیعی در این بیمارستان را افزایش داده است و این خلاف آن چیزی است که می‌گویند برای زایمان طبیعی در این مرکز اجبار و اصرار وجود دارد.

تولد ۱۴۸ نوزاد آبی در ۹ ماهه اول امسال

رییس پیشین بیمارستان امام حسین (ع) زنجان در ادامه، گریزی هم به آمار زایمان این بیمارستان می زند و می گوید:در ۹ ماهه امسال بیش از ۲هزار و ۶۵۰ زایمان در این بیمارستان داشتیم که یک هزار و ۶۷۱ مورد معادل ۶۳ درصد آن با کمک آب بود که پروسه زایمانی ۱۴۸ مورد معادل ۵ و نیم درصد از کل تعداد زایمان های با کمک آب هم، به طور کامل در آب انجام گرفت.

 به گفته دکتر مرتضوی یک هزار و ۵۲۳ مورد معادل بیش از ۵۷ درصد از این زایمان‌ها به روش آب درمانی یعنی تسکین درد زایمان با آب بود. سهم زایمان استنشاقی هم حدود ۷۰۶ مورد معادل ۲۶ درصد از کل زایمان بود که به صورت بی دردی توسط گازهای استنشاقی انجام گرفت. در این میان زایمان بی دردی نخاعی هم ۸۲ مورد معادل ۳ درصد را به خود  اختصاص داد.

 او از سهم اتاق  زایمان ال.دی.آر هم ی گویدو اینکه  یک هزار و۲۸۷ مورد از کل زایمان های ۹ ماهه امسال، معادل ۳۰ تا ۴۰ درصد آن در اتاق‌های ال.دی.آر انجام گرفته و در ۷۴۸ مورد از زایمان‌ها هم، مادران مامای همراه داشتند.

مامای همراه در پروسه زایمان هیچ دخالتی ندارد

مرتضوی یادآوری می کند ماماهای همراه آموزش‌ها و کلاس‌های خاصی را گذرانده و مورد تایید معاونت درمان دانشگاه هستند، اما هرگز در پروسه زایمان دخالت نمی کنند. بلکه با ارائه تکنیک‌های ورزشی و تنفسی از نظر کمک فنی و روحی، مادر را در پروسه زایمان همراهی می کنند.

وی امکان حضور بستگان محرم درجه یک بر بالین مادر در اتاق زایمان را از دیگر تسهیلات زایمان طبیعی در این مرکز عنوان کرده و می گوید: از ۲هزارو ۶۵۸ تولد، یک هزار و ۶۷۹ مورد معادل ۶۳ درصد، حضور بستگان در اتاق  زایمان را داشتیم.

رییس پیشین بیمارستان امام حسین( ع) زنجان با بیان اینکه تسهیلات زایمان طبیعی باعث شده انتخاب اول مادران زایمان طبیعی باشد، می گوید: در ۹ ماهه اول امسال آمار سزارین این بیمارستان با ۲۹ونیم درصد، کمترین میزان سزارین را داشت و در بین بیمارستان های تامین اجتماعی کشور رتبه دوم ودر استان رتبه اول را داریم.

وی با تاکید بر اینکه در آمار سزارین این بیمارستان سزارین نخست زا ( مادرانی که اولین زایمان آنها بود) حدود ۱۷ درصد است، می‌افزاید: این عامل کمک می کند آمار سزارین هایی که به خاطر سزارین قبلی در سال‌های آینده انجام می شود کاهش پیدا کرده و سزارین راحت تر کنترل شود.

خطای کادر درمانی را به حداقل می‌رسانیم

رییس سابق بیمارستان امام حسین(ع) زنجان درباره بحث ایمنی مادر هم می‌گوید: یک گروه بررسی عوارض زایمانی متشکل از ۵ ماما، ۲ پرستار و سرپرستار و یک پزشک متخصص زنان در بیمارستان، تشکیل شده که رسالت این گروه، بررسی پرونده هایی مانند بستری نوزاد یا مادر بعد از زایمان، عوارض احتمالی و یا پرونده های مربوط به مادران دارای زایمان سخت و گزارش نظریه های فنی گروه است.

مرتضوی می افزاید: پس از بررسی گزارش های رسیده اگر مورد یا مواردی نیاز به اقدام اصلاحی داشته باشد، اقدام و علاوه بر اینکه یک نسخه درکمیته عوارض زایمانی نگهداری می شود، به دانشگاه هم ارسال می کنیم تا خطای کادر درمانی را به حداقل برسانیم.

دیواری بین ما و مردم نیست

رییس پیشین بیمارستان امام حسین(ع) زنجان درباره بازدیدهای سرزده از بیمارستان توسط نهادهای نظارتی هم می‌گوید : امسال نزدیک به ۱۰ بازدید داشتیم که از جاهای مختلف از جمله مجموعه خودمان، تهران ، بازرسان تامین اجتماعی، ونهادهای ناظر برون سازمانی مانند استانداری بودند. دکتر مرتضوی تاکید می‌کند: اگر کسی یا گروهی برای کسب اطلاعات یا حتی به صورت تفریحی، خواهان بازدید از داخل بلوک زایمان و حتی اتاق های زایمان باشند، استقبال می‌کنیم و هماهنگی های لازم برای بازدید  انجام می گیرد.چون می‌خواهیم ثابت کنیم فضای بسته‌ای که دیواری بین ما و مردم بکشد نداریم.