لیلا محمدی- یکی از نقدهایی که در مورد کنترل کرونا به دولت و ستاد ملی کرونا وارد می‌شود این است که فرصت طلایی مهار بیماری را با تعلل از دست دادند و سختگیری‌ها با تأخیر اعمال شد. بسیاری از کارشناسان با اشاره به مشکلات اقتصادی ناشی از تعطیلی کارخانجات و واحدهای تولیدی در هفته‌های نخست شیوع ویروس و از رونق افتادن کسب و کارها و الزام اجباری صنوف برای فعالیت نکردن، معتقدند دولت نباید در روزهای ابتدایی فرصت‌سوزی می‌کرد و قرنطینه استان‌های درگیر از جمله قم را در دستور کار قرار می‌داد.

ابتدای اسفندماه سال 98 بود که وزارت بهداشت ورود کروناویروس به کشور را رسما تایید کرد. ایران جزو نخستین کشورهایی بود که وجود بیماری را تشخیص داد و از همان ابتدا تدابیر کنترلی و درمانی خود را با تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و تجمعات مذهبی، فرهنگی و ورزشی و ترغیب مردم به مسافرت نرفتن و ماندن در خانه و طرح بسیج ملی مبارزه با کرونا به اجرا گذاشت.

تبعات سیاسی و اجتماعی قرنطینه

یکی از نقدها به دولت و ستاد کرونا این است که فرصت طلایی مهار بیماری را با تعلل و دست‌دست کردن از دست دادند و سختگیری‌ها با تأخیر اعمال شد. بسیاری از کارشناسان با اشاره به مشکلات اقتصادی ناشی از تعطیلی کارخانجات و واحدهای تولیدی در هفته‌های نخست شیوع ویروس و از رونق افتادن کسب و کارها و الزام اجباری صنوف برای فعالیت نکردن معتقدند دولت باید در روزهای ابتدایی فرصت‌سوزی نمی‌کرد و قرنطینه استان‌های درگیر از جمله قم را در دستور کار قرار می‌داد.

البته دولتی‌ها در مواجهه با این انتقادات معتقدند این‌گونه نقدها منصفانه‌ نیست. چرا که از لحظه‌ای که دولت درخصوص ورود بیماری به کشور به قطعیت رسید، ستاد ملی کرونا را تشکیل داد. محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور در این باره در گفت‌وگویی با رسانه‌ها اعلام کرده است که در ابتدای شیوع بیماری، رئیس‌جمهور شخصاً فرماندهی مدیریت بحران را به‌عهده گرفت و در این راستا مسئولان اقدامات کنترلی را سریعاً آغاز کردند. مرحله اول طرح فاصله‌گذاری از همان ابتدای کار با تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و مراکز تجمع آغاز و قدم به قدم با توجه به نظر متخصصان امر و مصوبات ستاد ملی کرونا، تکمیل یا تشدید شد.

او گفته است: در واقع اگر فاصله‌گذاری اجتماعی را راهبرد اصلی ایران برای مقابله با کرونا فرض کنیم، مرحله اول این راهبرد، از همان ابتدای بیماری آغاز شد و از قضا این مرحله به اذعان متخصصان بهداشت و درمان، نقش بسیار مهمی در مقابله با اپیدمی در کشور ما داشت. دانش‌آموزان و دانشجویان اگرچه مواجهه نسبتاً آسان‌تری با کرونا دارند، اما می‌توانند یکی از خطرناکترین ناقل‌ها باشند و به همین دلیل دولت، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها را به شکل قابل توجهی محدود کرد.

رضا پیرایش، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان و کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با پایگاه صدای زنجان تصمیمات دولت در کنترل کروناویروس را مطلوب می‌داند و می‌گوید: دولت به لحاظ نیرو مشکلی برای مسدودکردن مبادی ورودی و خروجی به شهرها و استان‌های درگیر نداشت، علاوه بر آن هیچ هزینه‌ای هم متوجه دولت نبود که بگوییم دولت به دلیل هزینه‌بر بودن اقدام به قرنطینه نکرده است. به شخصه معتقدم ملاحظات سیاسی، اجتماعی و امنیتی دولت، اجازه قرنظینه شهرها را نداده است که کاملا عقلانی و منطقی است.

پیرایش با اشاره به اهمیت ارتقای آگاهی مردم نسبت به بیماری و تاثیر آن در دستاوردهای دولت در کنترل ویروس کرونا اضافه می‌کند: دولت در حوزه ارتقای آگاهی مردم و اطلاع‌رسانی در سطح عموم برای رعایت اقدامات پیشگیرانه نیز اقدامات قابل قبولی داشته که در جلوگیری از پیشروی ویروس نقش مهمی ایفا کرده است.

تعلل در قرنطینه خوب نبود

دولتی‌ها معتقدند متخصصان نظام سلامت، از همان ابتدا نگاهشان این بود که قرنطینه کامل چه در قم و چه در شهرهای دیگر، کارساز نخواهد بود و به جای آن الگوی خاص جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با بیماری طراحی و پیشنهاد کردند که از روزهای ابتدایی شیوع ویروس به صورت گام به گام اجرایی شده است.

عباس بهنود، تحلیل‌گر مسائل اقتصادی برخلاف اظهارات مسئولان دولتی معتقد است: ایران اگر روزهای نخست شیوع کروناویروس شهرهای درگیر را قرنطینه می‌کرد، این ویروس در کل کشور با این شدت منتشر نمی‌شد و بسیاری از کسب‌وکارها رو به تعطیلی نمی‌رفت.

هزینه بالای قرنطینه

به اعتقاد بهنود قرنطینه در روزهای نخست شیوع بیماری شاید هزینه‌ای برای دولت نداشت اما با شیوع گسترده دیگر هزینه‌های قرنطینه نیز بالا رفت و دولت عملا دیگر نتوانست قرنطینه کند چون پولی برای آن نداشت!

این تحلیل‌گر با اشاره به مشکلات کسری بودجه 99 دولت که با ورود ناگهانی کرونا بدتر شد، اضافه می‌کند: دولت چین با قرنطینه شهرهای درگیر با کروناویروس، میلیاردها دلار ضرر کرد و موفق شد اما گزینه قرنطینه، به دلیل هزینه‌بر بودن نتوانست گزینه روی میز دولت ایران که با کسری بودجه مواجه است، باشد.

بهنود با اشاره به کنترل مبادی ورودی و خروجی شهرها برای جلوگیری از گستردگی شیوع کروناویروس تصریح می‌کند: این تصمیم دولت دیرهنگام بود. البته به شخصه باور دارم مردم نیز این بیماری را جدی نگرفتند و کار دولت سخت‌تر شد.

تناقض در اطلاع‌رسانی‌ها

وی ادامه می‌دهد: متاسفانه در چنین شرایطی، تناقض در اطلاع‌رسانی سبب شد تا مردم به وضعیت حاکم بی‌توجه باشند. رئیس جمهور در خلال یکی از صحبت‌هایی که داشت، گفت هفته پیش‌رو وضعیت کشور به حالت عادی برمی‌گردد، اما ستاد ملی مبارزه با کرونا ‌گفتند در همان مقطع زمانی کرونا اوج می‌گیرد. این اظهارات مسئولان سبب ایجاد تفکر اجتماعی مبنی بر عادی بودن شرایط کشور ایجاد کرد.

نمره پائین مردم و دولت در مبارزه با کرونا

بهنود با بیان اینکه بسیاری از دولت‌های جهان در مقابل کروناویروس به معنای واقعی کلمه بلاتکلیف بودند چرا که کسی انتظار قرار گرفتن در چنین شرایطی را نداشت، می‌گوید: دولت باید در روزهای نخست شیوع کروناویروس نسبت به قرنطینه شهرهای هدف که هیچ هزینه‌ای نداشت، اقدام می‌کرد. نمره بالا را در عرصه مبارزه با کرونا چین دریافت می‌کند، اقدامی که این کشور کرد هیچ کشوری در دنیا انجام نداد. نمره دولت ایران با توجه به اقداماتش در روزهای نخست شیوع کروناویروس در اسفندماه 98 زیر 10 است. مردم هم نمره بالای 12 نمی‌گیرند زیرا بعد از تلفات بالای انسانی این ویروس را جدی گرفتند. قبول کنیم که با بی‌توجهی به هشدارهای بهداشتی و پیشگیرانه مسئولان، مرتکب اشتباه شدیم.