سد مراش برای تامین آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعت شهرهای دندی و ماهنشان و ۱۲۲ روستای منطقه با ۶۴ درصد پیشرفت فیزیکی از اوایل مهر 98، شروع به ساخت شد.

این پروژه از جمله طرح‌های مهم شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان است که هدف از اجرای آن، تامین آب شرب شهرستان ماهنشان، دندی و ۱۲۲ روستای منطقه، تامین آب مورد نیاز صنایع مستقر در منطقه، بهبود شرایط زیست محیطی منطقه، اشتغال‌زایی و از همه مهمتر کنترل سیلاب‌های رودخانه‌ای اعلام شده است.

به گزارش روزنامه صدای زنجان چندی پیش اما؛ در حوالی این سد، محوطه تاریخی مربوط به دوره اشکانی یافت شد که با وجود نیمه‌کاره بودن این سد، دغدغه‌هایی در زمینه چگونگی کاوش‌های باستان‌شناسان و نگهداری آثار موجود در این مجموعه مطرح شد و از جمله این دغدغه‌ها، می‌توان به این موضوع اشاره کرد که با وجود نیمه کاره بودن این سد، آیا آسیب و تداخلی در روند کاوش‌های این محوطه تاریخی ایجاد می‌شود یا خیر؟

پیش از این شقایق هورشید، سرپرست هیئت باستان‌شناسی این محوطه‌ی تاریخی اظهار کرده بود: کاوش‌های نجات‌بخشی حوضه آبگیر سد مراش شهرستان ماهنشان استان زنجان با مجوز پژوهشگاه با کاوش در محوطه «مراش ۶» (محوطه جِن‌دَرَه سی) به انجام رسید.

وی با بیان اینکه بررسی و شناسایی حوضه‌ی آبگیر سد مراش با هدف نجات‌بخشی، توسط لاله عبدی‌کیا در سال ۱۳۹۳ انجام گرفته است، افزوده بود: در این بررسی مجموعاً ۱۶ اثر تاریخی و باستانی ادوار مختلف از پارینه‌سنگی میانی تا دوره اسلامی متآخر شناسایی و معرفی شد که محوطه مراش ۶ که در بین اهالی روستا و به واسطه‌ی قرارگرفتن آن در ابتدای دره«جن‌دره‌‌سی» با نام محوطه جن‌دره‌سی شناخته می‌شود، حدوداً در ۵۰۰ متری جنوب غربی روستای مراش، یک کیلومتری ساختگاه سد و در رودخانه حلب قرار گرفته است.

با ساخت و آبگیری سد مراش این محوطه به طور کامل به زیر آب می‌رود

هورشید با اشاره به این که با ساخت و آبگیری سد مراش این محوطه به طور کامل به زیر آب می‌رود، بیان کرد: محوطه مورد اشاره در بررسی سال ۱۳۹۳ با توجه به شواهد و یافته‌های سطحی، گورستان عصرآهن معرفی شده است.

او با بیان این‌که این محوطه توسط قاچاقچیان اشیای عتیقه مورد حفاری‌های غیرمجاز قرار گرفته و در سطح آن چندین گودال و قطعات سنگ پراکنده شبیه بقایای گور مشاهده شده است، افزود: به علت قرار گرفتن در تراز آبگیری سد مراش و خطر نابودی آن، موقعیت و دسترسی بهتر به محوطه خصوصاً در شرایط سخت منطقه و همچنین بودجه محدود گروه، برای کاوش نجات‌بخشی پیشنهاد شد.

هیچ‌گونه گور یا تدفینی در محدوده محوطه وجود ندارد

سرپرست هیئت باستان‌شناسی با تاکید بر این‌که گروه کاوش به واسطه‎ی اطلاعات بررسی سال۱۳۹۳ و همچنین مشاهدات سطحی، کار را با ایجاد ترانشه گسترده‌ای با ابعاد ۱۰×۱۵ متر در راستای شمال-جنوب و به منظور دستیابی به ساختارهای گورها آغاز کرد، ادامه داد: با ادامه کاوش مشخص شد که هیچ گونه گور یا تدفینی در محدوده  محوطه وجود ندارد، اما به تدریج ساختارهای معماری نمایان و امتداد ساختارها با الحاق ترانشه‌های دیگری پیگdری شد.

به گفته این باستان‌شناس، ساختارها و بقایای معماری شامل دیواره‌های ساخته شده از مصالح قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملات گل، یک کف سنگ فرش و دو اجاق هستند و در مجموع سه فضای معماری در راستای تقریبی شرقی- غربی نمایان شد.

وی با تاکید بر این‌که در جریان کاوش تعداد زیادی تکه‌های سفال که بعضاً دودزده (تکه سفال‌های آشپزخانه‌ای) و مربوط به استفاده روزمره توسط ساکنان آن دوره بوده بدست آمده است، گفته بود: علاوه بر این‌که تعداد زیادی قطعات استخوان و دندان‌های جانوری که احتمالاً متعلق به حیوانات اهلی بوده به دست آمد که مورد مصرف روزانه ساکنان بوده، از اشیای به دست آمده دیگر می‌توان به مشته سنگی و سنگ‌ساب اشاره کرد که تماماً پس از مستندنگاری به امین اموال استان زنجان تحویل داده شد.

هورشید ادامه داد: با توجه به آثار و شواهد بدست آمده به نظر می‌رسد محوطه استقراری آشکار شده متعلق به دوره تاریخی (اشکانی، ساسانی) است که در آینده با انجام آزمایش ترمولومینسانس می‌توان به اطمینان بیشتر دست یافت.

آثار باستانی محدوده سد مراش به این اداره کل واگذار شده است

 در ادامه امیر ارجمند، مدیرکل اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان، با اشاره به اینکه آثار باستانی محدوده سد مراش شهرستان ماهنشان استان زنجان به این اداره کل تحویل داده شده است، گفت: کاوش‌های نجات‌بخشی حوضه آبگیر سد مراش شهرستان ماهنشان با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در محوطه مراش به انجام رسید.۹۳ قطعات استخوان جانوری متعلق به حیوانات اهلی، ۹۱ قطعه سفال، یک عدد سنگ‌ساب، یک عدد مشته سنگی به همراه تکه‌های سفالی در جریان کاوش از محوطه سد مراش بدست آمده است.

وی اظهارکرد: اشیایی که از این کاوش بدست آمده به احتمال زیاد مربوط به دوره اشکانی است که در آینده با انجام آزمایش ترمولومینسانس می‌توان به اطمینان بیشتر دست یافت .همچنین ساختارهای معماری هم در این کاوش نمایان شدند که این بقایای معماری شامل دیواره‌های ساخته شده از مصالح قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملات گل، یک کف سنگ فرش و دو اجاق هستند و در مجموع سه فضای معماری در راستای تقریبی شرقی- غربی نمایان شد.

**با بارش حداکثر میزان بارندگی 25 سال اخیر در این منطقه هیچ خسارتی به این محوطه وارد نمی‌شود

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان افزود: در سد مراش چون در محدوده آبگیری قرار گرفته بود قبل از اینکه این امر اتفاق بیفتد درخواست مجوز کاوش کردیم و یک فصل کاوش بسیار خوبd توسط گروه کاوش وزارت میراث فرهنگی در آنجا انجام شد.

وی ادامه داد: در این مکان برنامه سایت و موزه نداریم و این محوطه قابلیت سایت و موزه شدن ندارد چون که محوطه کوچکی است و فقط کار مطالعاتی است که در این منطقه انجام می‌گیرد .

ارجمند اظهار کرد: در همان زمان که این سایت کار کاوشش انجام شد ما کار مطالعاتی که در 25 سال گذشته در خصوص آبگیری این سد انجام شده بود را بررسی کردیم و مشاهده کردیم که حتی اگر ماکزیمم بارندگی که در طی این 25 سال در این منطقه رخ داده است، اتفاق بیفتدT هیچ خسارتی به این منطقه وارد نمی‌شود ضمن اینکه این محوطه فاصله زیادی با سایتی که سازمان آب معرفی کرده است، دارد.

مجوز کاوش نجات‌بخشی سد بلوبین صادر شد

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زنجان گفت: همچنین اشیاء تاریخی حاصل از کاوش‌های نجات‌بخشی محدوده سد بلوبین (قره درق) شهرستان ایجرود استان زنجان به این اداره کل تحویل داده شد.

ارجمند اظهار کرد: مجوز کاوش نجات‌بخشی محوطه سد بلوبین توسط رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است و اشیایی که از این کاوش بدست آمده مربوط به دوره اسلامی است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری زنجان افزود: اشیا شامل هفت عدد شی سفالی، دو عدد شی سنگی، یک عدد مهره سفالی، یک قطعه سفال کار شده، یک عدد شی آهنین به همراه تکه‌های سفالی در جریان کاوش از محوطه سد بلوبین (قره درق) شهرستان ایجرود بدست آمده است.

انتهای پیام