لیلا محمدی- طارم به عنوان یکی از شهرستان‌های استان زنجان، قطب تولید زیتون کشور محسوب می‌شود. زیتون از میان بیش از 70 نوع محصول زراعی و باغی که از باغات و مزارع شهرستان طارم برداشت می‌شود، شهرت، ویژگی و کیفیت بی‌نظیری دارد که آن را به محصولی استراتژیک در سطح استان زنجان و منطقه تبدیل کرده است. اما با این وجود، جایگاه این محصول مورد غفلت قرار گرفته است به طوری که تا به امروز بازار زیتون از تولید تا مصرف در حوزه‌ تازه‌خوری، فرآوری و تبدیل به کنسرو و روغن‌کشی به نحو شایسته مورد توجه قرار نگرفته است.

چندی پیش جواد تاراسی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، نبود برند و مشکل مدیریت منابع آب را از مشکلات تولید و عرضه زیتون در استان اعلام کرد و افزود: زیتون طارم در بازار به نام دیگر استان‌ها به فروش می‌رسد لذا ضرورت دارد با ایجاد بازارچه بین مسیر زنجان و ابهر این بازار را به دست بگیریم.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به رتبه نخست زنجان در تولید زیتون و سطح زیر کشت از آماده بودن نشان جغرافیایی زیتون جهت ثبت خبر داد.

با این وجود کارشناسان و صاحب‌نظران بر این باورند براي تحقق اهداف رشد و توسعه کشور در حوزه کشاورزی و به طور ویژه زیتون بايد در وهله نخست، بستر توسعه ملي را طراحي و سپس با تاکيد بر توسعه روستايي، جايگاه بخش کشاورزي را در بستر مذکور مشخص کرد. واقعیت این است وجود تضاد ميان بخش کشاورزي و صنعت در اقتصاد ايران موضوعيت ندارد بلکه ميان بخش کشاورزي و صنعت و خدمات مولد از يک طرف و بخش دلالي و پولي و تجاري شهري از طرف ديگر تضاد وجود دارد. کارشناسان بر این باورند با وجود استعدادهای موجود در بخش کشاورزی و تاثیر این حوزه در رونق و آبادانی جوامع و توسعه اقتصادی کشورها، وضعيت حمايت از زیتون در ايران و استان در مقايسه با کشورهاي پيشرفته و بعضي از کشورهاي در حال توسعه مطلوب نيست.

لزوم تشکیل کمیته عالی زیتون به ریاست استاندار

مهدی عباسی، رئیس شورای ملی زیتون ایران با اشاره به برنامه‌های جهاد کشاورزی در حوزه ساماندهی بازار محصولات کشاورزی از جمله زیتون تصریح می‌کند: سر یک میز نمی‌توان برای این محصول تصمیم گرفت، معتقدم نباید از بازار جهانی عقب بمانیم و حتی جلو بزنیم. در استان 200 نوع محصول کشاورزی تولید می‌شود اما هیچ یک به اندازه زیتون سهم 40 درصدی تولیدات کشور را در کارنامه ندارد. به نظرم وقت ان رسیده که مسئولان نسبت به تشکیل کمیته عالی زیتون در استان با ریاست شخص مقام عالی دولت در زنجان (استاندار) اقدام کنند.

عباسی با اشاره به موانع پیش روی خود در دیدار شخصی با استاندار برای پیگیری و بررسی مشکلات مربوط به چرخه تولید و فرآوری زیتون و مشکلات بازار این محصول می‌گوید: درخواست دیدار با استاندار را داشتم، میسر نشد، در نهایت توانستم در ملاقات مردمی ایشان را ببینم، اگر کار شخصی داشتم نمی‌رفتم اما به خاطر مردم و دفاع از صنعت زیتون در این دیدار حضور یافتم و مشکلات را بازگو کردم. حرف من این است وقتی چنین دیدگاهی وجود دارد و یک تولیدکننده به راحتی نمی‌تواند با شخص استاندار دیدار کند، نمی‌توان در این فضا و با این نگرش حاکم کارها را پیش برد!

تاکید بر برنامه‌ریزی برای خرید حمایتی زیتون

رئیس شورای ملی زیتون ایران که مقوله خرید حمایتی یا تضمینی روغن زیتون به شرط در نظر گرفتن تمامی اصول مربوط به خرید را گامی مؤثر در بهبود وضعیت بازار این محصول می‌داند، معتقد است: اگر خرید تضمینی بر مبنای قیمت جهانی و نه قیمت داخلی باشد خوب است اما اینکه هر کسی از این خرید برداشت خود را کند خوب نیست.

وی با تاکید بر لزوم اعطای درآمد حاصل از واردات روغن زیتون به صنعت زیتون در قالب یارانه عنوان می‌کند: این یارانه نه تنها به تولیدکننده‌گان داده نشد تا در فضای بازار قدرت رقابت داشته باشند، بلکه در بخش‌های دیگر هزینه و مصرف شد!

امیرعلی مسیبی، معاون امور بازرگانی سازمان صمت استان نیز ضمن تائید اظهارات عباسی، تشکیل کمیته عالی زیتون را گامی مؤثر در جهت بررسی تخصصی مشکلات این کالای استراتژیک دانسته و تصریح می‌کند: به شخصه معتقدم با توجه به سهم صنعت روی، سیر و زیتون در بهبود وضعیت اقتصادی استان، باید تمامی مراحل از مبدا تولید تا بازار عرضه و مصرف و حتی سطح معیشت، موانع پیش رو و میزان درآمد تولیدکنندگان و واردات و صادرات با حضور مقام عالی استان و متولیان بخش خصوصی و دولتی در قالب تشکیل کمیته‌های تخصصی مورد بررسی قرار گیرد.

کمیته عالی زیتون نه! شورای کشاورزی تشکیل شود

اما عبداله جعفری، مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان در این رابطه می‌گوید: درست است که زنجان رتبه نخست را در تولید زیتون دارد اما کل تولید محصولات کشاورزی در سال 98 بیش از 2 میلیون و 800 هزار تن انواع محصولات کشاورزی در استان است که سهم تولید زیتون از این مقدار 45 هزار تن بود است. اگر پیشنهادی برای تشکیل کمیته عالی وجود دارد، پیشنهاد بنده تشکیل شورای کشاورزی است که مسائل مرتبط با زیتون مورد بررسی قرار گیرد. البته در حال حاضر کمیته آب و کشاورزی تشکیل شده که در آن تمامی مسائل مربوط به محصولات از جمله زیتون به بحث گذاشته می‌شود.

بنا به اظهارات مسئولان جهاد کشاورزی استان زنجان هم اکنون 7 واحد روغن‌کشی در طارم فعالیت می‌کنند که ظرفیت اسمی این واحدها ۲۱ هزار و ۳۲۰ تن است. علاوه بر آن ۶۳۰ واحد و کارگاه خانگی فرآوری زیتون در شهرستان طارم در حال فعالیت هستند.

واحدهای فرآوری زیتون در آستانه سقوط

مهدی عباسی، رئیس شورای ملی زیتون ایران در مورد اهرم‌های حمایتی در بحث خرید این محصول با بیان اینکه قبل از بحث در رابطه با خرید حمایتی یا تضمینی روغن زیتون باید مشکلات مربوط به مجوز بهره‌برداری واحدهای فرآوری این محصول رفع شود، تاکید می‌کند: در حال حاضر 40 واحد فرآوری صنعتی زیتون فاقد مجوز، 150 واحد فراوری سنتی شناسایی نشده در به ثبت رسیده است. به شخصه تا این مشکلات حل نشود هر گونه خرید حمایتی در صورت اجرا محکوم به شکست است. در حال حاضر واحدهای فرآوری روغن زیتون دارای مجوز در طارم که تعداد آن‌ها به اندازه انگشتان دو دست هم نمی‌رسد در آستانه سقوط و ورشکستگی قرار گرفته‌اند!

اما عبداله جعفری، مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان معتقد است اگر مشکلی در بازار زیتون ایجادشود بیشتر اثرات آن متوجه باغداران شده و در این زمینه موضوع خرید حمایتی مطرح می‌شود. به عقیده او اثر نوسانات بازار به واحدهای فرآوری و واحدهای تکمیلی و بازرگانی کمتر از باغداران است .

خرید تضمینی روغن زیتون نیازمند قانون است

مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان در رابطه با حمایت از تولیدکنندگان به ویژه در بخش تولید روغن می‌گوید: اگر قیمت محصول زیتون سبز (خام) در بازار پائین‌تر از حدمنطقی باشد، امکان دارد که گزینه خرید توافقی یا حمایتی آن مورد بررسی قرار گیرد اما در قانون برای خرید تضمینی محصول سازوکاری پیش‌بینی نشده و زیتون مشمول این خرید نیست.

جعفری عنوان می‌کند: با توجه به اهمیت تولید روغن در کشور و نیاز مصرفی به این محصول، اگر چنانچه احتمال بروز خطر و تهدید ناشی از کمبود این محصول در سال‌های آینده داده شود، بحث خرید توافقی و حمایتی و نه تضمینی (چون نیاز به قانون دارد) قابل بررسی است.

وی با بیان اینکه همه ساله اگر قیمت کاهش یابد پیگیری‌های گسترده‌ای با هدف توسعه بازار داخلی و خارجی انجام می‌شود، بر لزوم توسعه بازار و مهیا کردن عرصه تجارت خارجی برای صادرات محصول از طریق سازمان صمت و اتاق بازرگانی تاکید می‌کند.

توسعه بازار و مهیا کردن عرصه تجارت خارجی در رابطه با زیتون

جعفری اضافه می‌کند: از شهریور 97، مسئولیت بازار محصولات کشاورزی نیز همانند سایر محصولات به وزارت صمت محول شد. مشکلات عرضه و بازار محصولات تولیدی باید توسط سازمان صمت رصد شود. البته در این حوزه جهاد کشاورزی نیز به عنوان متولی تولید مسائل را به متولیان صمت منعکس می‌کند.

مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه تعریف ساز و کارهای حمایتی قیمتی با هدف تنظیم بازار باید در کارگروه تنظیم بازار کشور که ریاست آن بر عهده وزارت صمت است پیگیری شود، سازمان صمت استان را دبیر کارگروه یاد شده اعلام می‌کند.

امیرعلی مسیبی، معاون امور بازرگانی سازمان صمت استان نیز با بیان اینکه خریدهای حمایتی جهت تنظیم بازار بر عهده جهاد کشاورزی است، عنوان می‌کند: سازمان صمت در حوزه شکل‌گیری تشکل‌ها و بهبود شرایط بازار این محصول می‌تواند در حوزه حمایت از محصول زیتون استان در کنار جهاد کشاورزی وارد عمل شود.

سال قبل صدور مجوز واردات روغن به کشور موجی از اعتراضات را ایجاد کرد البته در این بین موافقانی نیز بودند و هستند که این اقدام دولت را در کوتاه کردن دست دلالان از بازار زیتون بسیار مؤثر می‌دانند. موافقان این اقدام دولت بر این باورند در حال حاضر تنها 50 درصد نیاز کشور  به روغن زیتون ازطریق تولید داخل تامین می‌شود از این رو برخی واسطه ها و دلالان به بهانه حمایت از کشاورزان با نامه‌نگاری و مصاحبه‌های مختلف به دنبال ممنوعیت واردات روغن زیتون به کشور هستند تا بتوانند با منفعت طلبی بازار انحصاری را به نفع خود مدیریت کنند.

لزوم پیگیری مطالبات تولیدکنندگان زیتون از طریق سازمان صمت

عبداله جعفری، مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان که معتقد است بخشی از مشکلات بازار زیتون ناشی از صدور مجوزهای واردات بی‌رویه از سوی وزارتخانه‌های مختلف از جمله صمت است، با یادآوری تولیدکنندگان روغن زیتون زنجان در پی مصادف شدن فصل برداشت زیتون و روغن‌کشی این محصول با آزاد شدن واردات روغن به کشور که پیگیری‌های مسئولان نتیجه‌ای هم نداشت، می‌گوید: سال قبل در شورای گفتگو مصوب شد تا پیشنهاد ممنوعیت واردات فرآورده‌های زیتون به مدت 3 الی 4 ماه در ایام برداشت محصول پیگیری گردد، که نظر با انتقال مسئولیت بازار به وزارت صمت باید این موضوع از طریق دوستان سازمان صمت مورد توجه و پیگیری قرار گیرد.

امیرعلی مسیبی، معاون امور بازرگانی سازمان صمت هم در مورد بی‌توجهی وزارت صمت به درخواست‌های جهاد کشاورزی استان که از طریق وزارت جهاد کشاروزی درخواست توقف موقتی واردات روغن به کشور شده بود، می‌گوید: ایجاد عوارض و ممنوعیت واردات به سیاست‌های وزارتخاته صمت برمی‌گردد. شاید مسئولان این وزارتخانه با هدف مدیریت واردات و توجه به تامین نیاز داخل کشور و تامین روغن موردنیاز مردم بدون هیچ گونه دغدغه از مراکز عرضه سبب شد تا توقف واردات به مدت 3 تا 4 ماه اتفاق نیفتد.

زیتون؛ نیازمند تصمیم‌گیری‌های منطقی از تولید تا مصرف است

کارشناسان و صاحبنظران کشاورزی معتقدند با وجود همه اقدامات حمایتی سازمان جهاد کشاورزی، به عللی نظیر نبود خرید تضمینی، مجبور شدن باغداران به فروش محصول خود به قیمتی پائین تر از قیمت اعلام شده دولت به علت کمبود خریدار، مشکلات برداشت زیتون و به طور کلی نداشتن یا پائین بودن توجیه اقتصادی کشت زیتون، کشاورزان رغبت کمی برای این کار دارند.

به عقیده محمود نوری، کارشناس ارشد کشاورزی ايجاد بستر مناسب برای پویایی بخش کشاورزی و بهره‌گیری از ظرفیت روستائیان و تجارب آن‌ها در عرصه تولید و فرآوری زیتون و انطباق آن با دانش روز می‌تواند در ایجاد تحول بزرگ در عرصه صادرات محصول نقش بسزایی داشته باشد. البته این اظهارات به هیچ عنوان به معناي تاکيد بيش از حد بر بخش کشاورزي نیست، بلکه به معني ايجاد تعاملي پويا و توسعه‌اي ميان بخش‌هاي مولد اقتصادي براي تضمين تداوم رشد و توسعه اقتصاد کشور است.

نوری ضمن تاکید بر لزوم نگاه استراتژیکی به بازار کشاورزی در واکنش به اظهارات مسئولان دولتی در امکان‌پذیر نبودن خرید تضمینی روغن زیتون می‌گوید: نیازمند تصمیم‌گیری منطقی در حوزه خرید حمایتی یا تضمینی روغن زیتون هستیم در این رابطه باید آلترنانیوهای مختلفی در نظر بگیریم و سازمان جهاد کشاورزی استان باید به‌عنوان دستگاه پیگیرکننده در رأس امور باشد.

کارشناس ارشد کشاورزی بر لزوم مدیریت بازار و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی برای ترغیب و تشویق کشاورزان و باغداران نسبت به تولید محصول باکیفیت تاکید می‌کند و معتقد است: جهاد کشاورزی می‌تواند در قالب برنامه‌ای منسجم در راستای تولید روغن، برنامه‌های ترویجی و آموزشی و مدیریتی در تولید دانه روغنی کلزا و زیتون و حمایت از واحدهای فرآوری روغن مستقر در استان تدوین کند.

انتهای پیام