پایگاه خبری صدای زنجان- دولت كه برای تصاحب باطله‌های شهرك صنعتی زنجان کوشیده  است و با حكم دادگاه، مالك پسماند این كارخانه‌ها شده، ظاهرا بدون برگزاری مزایده كار بازیافت این پسماند را به قرارگاه خاتم‌الانبیا واگذار كرده است، با این توجیه كه برای بازیافت این پسماند، به تكنولوژی خاص نیاز است اما گویا توان قرارگاه با دیگر شركت‌های ایرانی تفاوت چندانی ندارد و اگر مناقصه‌ای برای بازیافت باطله برگزار می‌شد، كنسرسیوم‌های چندملیتی در مناقصه شركت می‌‎كردند. شنیده‌ها حاكی است درآمد حاصل از باطله‌های كارخانه‌های سرب و روی در راستای بدهی 110 میلیارد‌تومانی دولت به قرارگاه بابت ساخت سد مشمپا، واگذار شده است. این در حالی است که حرف‌و‌حدیث‌های زیادی هم درباره مكان‌یابی نادرست سد مشمپا در زنجان بر سر زبان‌ها جاری است. ضمن آنکه تعیین محل دپوی باطله‌های خروجی مجتمع صنعتی زنجان و مالكیت آن نیز حاشیه‌ساز شده است. روستاییان منطقه از اینكه باطله‌های این شهرك صنعتی در كنار خانه و كاشانه‌شان رها شود و سلامتشان را به خطر بیندازد، نگران‌اند. آنها به مقامات نامه می‌نویسند كه شاید صدایشان شنیده شود، اما راه به جایی نمی‌برند.

زنجان كم‌آب، به قطب تولید سرب و روی كشور تبدیل شده است. این استان 80 درصد شمش روی ایران را تولید می‌كند. از كیلومترها دورتر و از كرمان، سنگ معدن به كارخانه‌های فراوری كه در زنجان توسعه یافته‌اند، منتقل می‌شوند و بخشی از مواد مورد نیاز این كارخانه‌های فراوری هم از داخل استان و معدن انگوران تأمین می‌شود؛ اما باطله‌های خروجی این واحدها كه در شهرك صنعتی تخصصی روی زنجان متمركز شده‌اند تا مدت‌ها محل مناقشه دولت و بخش خصوصی بود تا اینكه ایرنا در 17 اردیبهشت 99 به نقل از حجت‌الاسلام اسماعیل صادقی‌نیارکی، رئیس کل دادگستری استان زنجان، گزارش می‌دهد كه هشت میلیون باطله کیک روی که ده‌ها سال بلاتکلیف مانده بود، با رأی دستگاه قضا در اختیار دولت قرار گرفته است تا هزار میلیارد تومان ارزش ریالی آن به نفع مردم استان زنجان هزینه شود.

‌اعتراض روستاییان

محل دپوی پسماندهای سرب و روی زنجان هم از آن مسائل مناقشه‌برانگیزی است كه در قرن 21 مایه تعجب است. اهالی روستاهای رجعین، سردهات و سیف‌آباد به‌عنوان روستاهایی كه پسماند در كنار آنها دپو شده یا قرار است به‌عنوان مكان دپوی جدید پسماند در نظر گرفته شوند، به استفاده از فضای روستایشان به‌عنوان محل ذخیره پسماند اعتراض دارند. اهالی چندین روستا كه رجعین و سیف‌آباد را هم شامل می‌شود، در نامه به رئیس دادسرای انتظامی قضات، اعتراض خود را به عملكرد شركت بهین‌فرآور كه زیرمجموعه شركت‌های سرب و روی است، اعلام می‌‎كنند. اهالی روستای سردهات هم در نامه‌ای خطاب به رئیس قوه قضائیه، رئیس‌جمهور و رئیس قوه مقننه نسبت به انتخاب روستایشان به‌عنوان محلی برای انباشت پسماندهای سرب و روی اعتراض كرده و بر این باورند كه با این عمل سلامت و معیشت جمع كثیری از مردم روستا به خطر می‌‎افتد.

‌تخلفاتی كه به رسیدگی نیاز دارد

صنایع سرب و روی زنجان علاوه بر آنكه در دپوی زباله‌های خروجی واحدهای خود استانداردها را رعایت نمی‌كنند -كه این تخلف به رسیدگی نیاز دارد - تخلفات دیگری هم دارند كه گویا دستگاه‌های نظارتی و مسئول چشم به روی آنها بسته‌اند.‌ وقتی كه سال گذشته به دنبال ریزش معدن سرب و روی غیرمجاز واقع در منطقه حفاظت‌شده آلبلاغ خراسان شمالی و مرگ یك بهره‌بردار غیرمجاز، بحث این معدن ممنوعه در رسانه‌ها منتشر شد، شاهدان عینی اعلام كردند كه سنگ‌هایی كه به‌ صورت غیر‌مجاز از این معدن برداشت می‌شود، به زنجان فرستاده می‌شود كه در شهرك صنعتی سرب و روی زنجان، فراوری شود. آیا جذب محموله‌ای كه پروانه بهره‌برداری ندارد، در واحدهای فراوری مجاز خلاف قانون نیست؟ پس چرا هیچ‌گاه به این تخلف واحدهای فراوری زنجان رسیدگی نشد تا جان چندین كارگر دیگر كه با سودای فروش سنگ معدن به این معدن ممنوعه رفتند و در اثر ریزش ناشی از برداشت غیراصولی جانشان را از دست دادند، به خطر نیفتد؟

‌واگذاری باطله‌ها به قرارگاه خاتم

دولتی كه در برخورد با تخلف جذب سنگ معدنی بدون پروانه بهره‌برداری در واحد فراوری سرب و روی زنجان سكوت كرده بود، با واردشدن به چرخه‌ای حقوقی، مالك باطله‌های هشت میلیون تنی واحدهای فراوری سرب و روی زنجان به ارزش هزار میلیارد تومان می‌شود. براساس گزارش صداوسیما فتح‌الله حقیقی در جلسه ساماندهی پسماند استان كه 13 خرداد 99 برگزار می‌شود، اعلام می‌كند: در لایحه قانون بودجه امسال 50 میلیارد تومان منابع حاصل از فروش پسماند برای استان در نظر گرفته شد؛ اما تقریبا چهار ماه بعد آن‌طور‌كه ایرنا گزارش كرده است، استاندار زنجان در جلسه ستاد درآمدهای مالیاتی استان كه 22 مهر امسال برگزار شده بود، علاوه بر اعلام واگذاری عملیات بازیافت پسماند واحدهای فراوری سرب و روی به قرارگاه خاتم، درآمد حاصل‌شده از محل فروش پسماند را 40 میلیارد تومان اعلام می‌كند.

استاندار زنجان اطلاعات دقیقی درباره حجم پسماند واگذارشده به قرارگاه برای بازیافت ارائه نمی‌كند و معلوم نیست آیا دولت قرار است كل هشت میلیون تن به ارزش هزار میلیارد تومان را به قرارگاه خاتم واگذار كند یا اینكه بازیافت بخشی از این پسماند به قرارگاه خاتم واگذار شده است. البته او درباره دلیل كاهش 10 میلیارد تومانی درآمد حاصل از پسماند برخلاف عدد تعیین‌شده در بودجه هم توضیحاتی ارائه نمی‌‎دهد. ضمن آنكه برخی گمانه‌ها حاكی از آن است كه دولت به قرارگاه خاتم بابت ساخت سد مشمپا 110 میلیارد تومان بدهكار است و كیك تحویل ‌‌داده‌شده به قرارگاه خاتم، بابت رد همان دیونی است كه دولت قادر به پرداختش نبوده است.‌ خبرنگار «شرق» برای روشن‌شدن این ابهامات و پرسش درباره سرنوشت روستاییانی كه به دپوی پسماندها در روستایشان معترض هستند، با حقیقی، استاندار زنجان، تماس می‌گیرد اما تماس‌ او تا لحظه تنظیم این گزارش بدون پاسخ باقی می‌ماند.

‌قرارگاه خاتم هم صد‌درصد توان بازیافت ندارد

استاندار زنجان در جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی كه 14 مرداد 99 برگزار شده است، خبر می‌دهد: در دیدار با وزیر صمت به تفاهم رسیدیم تا پسماندهای دپوشده روی، به ‌خاطر داشتن امکانات و تجهیزات لازم در اختیار قرارگاه خاتم‌الانبیا قرار گیرد و سود حاصل از این پسماند به نفع استان و مردم هزینه شود. آیا برای این واگذاری، مزایده‌ای برگزار شده یا این اقدام با ترك تشریفات مزایده بوده است؟ آیا قرارگاه خاتم تجهیزاتی در اختیار دارد كه شركت‌های دیگری قادر به تأمین آن نبوده‌اند؟

جست‌وجوی خبرنگار «شرق» برای یافتن آگهی مزایده یا مناقصه بازیافت پسماند روی، بدون نتیجه باقی می‌ماند و هیچ آگهی‌ای با این مشخصات یافت نمی‌شود؛ اما درباره اینكه آیا شركت‌های دیگر توان بازیافت پسماندهای روی را نداشته‌اند، شهرام شریعتی، عضو هیئت‌مدیره خانه اقتصاد كه سابقه فعالیت در حوزه سرب و روی را دارد، به «شرق» می‌گوید: ما در ایران این تكنولوژی را داریم؛ اما باید خیال خود را راحت كنیم كه نه كارخانجات داخلی ما به ‌صورت صد‌درصد این توان را دارند و نه خاتم‌الانبیا به ‌صورت صد‌درصد این توانایی را دارد.

او اضافه می‌كند: بنابراین عملا فرقی نمی‌كرد كه این باطله‌ها به قرارگاه یا دیگر شركت‌ها واگذار شود.

شریعتی این باطله‌ها را حق بخش خصوصی می‌داند و بیان می‌كند: اگر بازیافت باطله‌ها به قرارگاه خاتم داده شده باشد، باز هم این باطله‌ها به خصولتی‌ها واگذار شده است. خصولتی‌ها از نظر مالیات و... به‌صورت شفاف عمل نمی‌كنند. او ادامه می‌دهد: این نحوه عملكرد نارضایتی ایجاد می‌كند. بخش خصوصی در زنجان اعتقاد دارد كه سال‌های سال منتظر بوده است به تكنولوژی بازیافت دست پیدا كند و حالا كه به این تكنولوژی دست یافته است، چرا باید بهره‌برداری به بخش دیگری واگذار شود. عضو هیئت‌مدیره خانه اقتصاد درباره برگزاری مزایده برای واگذاری باطله‌ها چیزی نشنیده است. او می‌گوید: بر اساس قانون پسماندها، این باطله‌ها متعلق به دولت است. دولت می‌تواند درباره پسماندهای ویژه و خاصش تصمیم بگیرد. البته این را هم بگویم كه اگر مزایده برگزار می‌شد، هیچ شركت خصوصی‌ای در ایران توانایی برنده‌شدن در آن مزایده را خواه‌ناخواه نداشت. شریعتی برگزاری مزایده را عاملی برای ایجاد شفافیت معرفی می‌كند و بر این باور است كه شركت‌های زیاد ایرانی و خارجی متقاضی پسماندهای سرب و روی بوده‌‎اند.

او ادامه می‌دهد: روسیه در تكنولوژی معدن سرآمد است و ما معادن زغال‌سنگ خود را مدیون روس‌ها هستیم. روس‌ها هم متقاضی این باطله‌ها بودند. اگر قرار بود مزایده‌ای برگزار شود، احتمال داشت كنسرسیوم‌های ایرانی - روسی یا ایرانی – چینی در مزایده شركت كنند. عضو هیئت‌مدیره خانه اقتصاد تأكید می‌كند: اگر واقعا بدون مزایده و با ترك تشریفات باطله‌ها به قرارگاه خاتم‌الانبیا داده شده است، كاری از دست هیچ‌كس برنمی‌آید. امیدواریم قرارگاه كار كند، نیروی كار خوب استخدام كنند، مالیات بدهند و همه از این موضوع منتفع شوند.

‌مواد استراتژیك موجود در باطله

شریعتی درباره اهمیت این باطله‌ها عنوان می‌كند: برخی عناصر مثل كروم، نیكل و كبالت در صنایع نظامی كاربرد دارند و عناصر استراتژیك به شمار می‌‎روند. باید دید دولت در واگذاری باطله‌ها چه بحثی را دنبال می‌كند؛ به بحث استراتژیك‌بودن توجه داشته یا درآمدهای اقتصادی را پیگیری كرده است. او اضافه می‌كند: شاید به‌خاطر استراتژیك‌بودن مواد داخل باطله‌‎ها، بازیافت به قرارگاه خاتم واگذار شده است. در باطله سرب و روی، نیكل و كبالت و آرسنیك و همه‌جور عنصری داریم. تركیبی از همه عناصر فلزی در خاك انگوران وجود دارد كه در جریان بازیافت استخراج می‌شود.

‌جابه‌جایی پسماند غیرمنطقی است

عضو هیئت‌مدیره خانه اقتصاد در واكنش به اعتراض مردم روستاهای استان زنجان و نگرانی‌‎های آنها درباره دپوی پسماند سرب و روی می‌گوید: خیلی بد است كه در سال 2020 حداقل مسائل زیست‌محیطی توسط ارگان‌ها رعایت نمی‌شود. ای‌كاش یك سد باطله استاندارد بزنند، زیرا جابه‌جایی باطله‌ها اقدام درستی نیست. او اضافه می‌كند: برای ساخت سد باطله استاندارد، ابتدا مكان‌یابی انجام می‌شود. بستر سد رس‌كوبی می‌شود و یك لایه ضد نفوذ می‌سازند تا باطله سرب در آن قرار گیرد. صنعت فراوری، برای خروجی دودكش استانداردهای لازم را رعایت می‌كند. عضو هیئت‌مدیره خانه اقتصاد تأكید می‌كند: اگر قرار است جابه‌جایی انجام شود، با رعایت تمامی استانداردها و پروتكل‌ها باید باشد. هر چیزی كه باعث بشود آلودگی مجدد پخش شود، باید به كار گرفته شود. او اضافه می‌كند: این شركت‌ها باید برای بحث محیط زیست هزینه كنند. مگر می‌شود بیشترین آورده را برای خودم و مجموعه‌ام در نظر بگیرم، بدون اینكه به محیط زیست توجه كنم. استانداردها در دنیا وجود دارد. ما اولین شركتی نیستیم كه می‌خواهیم باطله‌هایمان را جابه‌جا كنیم. باید به استانداردها توجه كنیم.

منبع: شرق

انتهای پیام