پایگاه خبری صدای زنجان- در شرایطی که دست‌اندرکاران حوزه برق زنجان معتقدند خاموشی‌های سراسری در سطح کشور و به تبع آن استان، هیچ ارتباطی به فرسودگی تجهیزات نمی‌تواند داشته باشد، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان، فرسودگی تجهیزات و مصرف بی‌رویه برق را دو عامل اصلی خاموشی‌ها دانسته و می‌گوید: با توجه به محدودیت منابع دولتی مورد نخست به تدریج از سوی مسئولان امر پیگیری می‌شود اما به نظرم مدیریت مصرف انرژی، بهترین روش برای کاهش خاموشی‌ها می‌تواند باشد.

بنا بر آمارهای ارائه شده از سوی شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان، مصرف کل ۱۰ ماهه نخست سال جاری 3050274153 کیلووات ساعت بوده که از این میزان، 1395172442 کیلووات ساعت مربوط به مصرف 4 ماه گرم یعنی خرداد ماه و سه فصل تابستان و مابقی مصرف که مربوط به 6 ماهه سال است، 1655101711 کیلووات ساعت بوده است.

رشد روزافزون مصرف برق، هزينه بالای توليد آن و استهلاک بالای تجهيزات توليد، انتقال و توزيع، استفاده بهينه از اين تجهيزات را بااهمیت می‌کند.

خاموشی‌ها يكی از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين مشكلات شبكه‌هاي برق در حوزه توزيع هستند و بررسی علل بوجود آمدن آن‌ها، خود در بهبود كيفيت انرژی برق ارايه شده، موثر است. برخی از کارشناسان معتقدند هیچ ارتباطی بین فرسودگی و استهلاک تجهیزات و شبکه برق با خاموشی‌ها وجود ندارد اما برخی دیگر معتقدند که اتفاقا این ارتباط کاملا معنادار است!

مشکل نقدینگی را رد نمی‌کنیم اما به علت فرسودگی تجهیزات دست به خاموشی نزدیم

علی بقایی، معاون بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای زنجان جزو گروه اول بوده و معتقد است که ارتباط خاصی بین مصرف بالای برق توسط مشترکان و فرسودگی تجهیزات و شبکه برق وجود ندارد. او در گفت‌وگو با پایگاه خبری صدای زنجان با تاکید بر اینکه «هیچ شکی نیست که شبکه برق نیازمند نگهداری و تعمیر است»، می‌گوید: در حوزه سرویس و نگهداری شبکه برق در بخش انتقال، برنامه سالانه و ماهانه داریم. من در رابطه با «انتقال» صحبت می‌کنم نه «توزیع»! زیرا موضوع توزیع به شرکت توزیع نیروی برق مربوط می‌باشد و زیرمجموعه شرکت برق منطقه‌ای نیست.

بقایی با بیان اینکه هیچ خاموشی به علت فرسودگی تجهیزات در حوزه برق منطقه‌ای در سال جاری رخ نداده، معتقد است که نباید نام قطعی برق چه در پست و چه خط را خاموشی بگذاریم، به نظرم اسم آن مدیریت مصرف بوده است.

معاون بهره برداری شرکت برق منطقه‌ای زنجان با اشاره به خاموشی‌های اخیر زنجان و حتی کشور تصریح می‌کند: به دنبال افزایش مصرف در بخش خانگی و صنایع، مشکلاتی در امر سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها که سوخت‌شان گاز یا گازوئیل است، رخ داد. اینکه دلیل اصلی این قطعی برق به فرسودگی تجهیزات نیروگاه‌ها یا شبکه‌های برق باشد، درست نیست. ما برای سرپل نگه داشتن تجهیزات برق، نیاز به تامین نقدینگی داریم، نه شرکت برق منطقه‌ای زنجان بلکه شرکت توانیر در سطح کشور با این مشکل دست به گریبان است اما تا به امروز اتفاق نیفتاده که به علت فرسودگی تجهیزات دست به خاموشی بزنیم.

تصور نمی‌کنم استهلاک شبکه دلیل قطعی بوده باشد

الهام عباسی، کارشناس تولید پراکنده و انرژی‌های تجدیدپذیر شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان مثل معاون بهره برداری شرکت برق منطقه‌ای زنجان بر لزوم عدم ارتباط خاموشی‌ها با فرسودگی تجهیزات تاکید دارد.

عباسی با اشاره به بروزرسانی و سرویس و نگهداری شبکه توسط متخصصان و رصد دقیق برای جلوگیری از تلفات برق معتقد است: اگر مشکلی در این حوزه متخصصان امر در اسرع وقت نسبت به رفع مشکل در اتصال و خاموشی اقدام می‌کنند. قطعی برق در کشور و به تبع آن استان زنجان که اخیرا رخ داد نیز برنامه‌ریزی شده بود و تصور نمی‌کنم استهلاک شبکه دلیل قطعی بوده باشد.

فرسودگی تجهیزات برق کشور ناشی از عدم تعادل بین تولید و مصرف است

خاموشی زمانی رخ می‌دهد که تولید به اندازه مصرف نباشد به بیانی دیگر بین تولید و مصرف تعادل وجود نداشته باشد. هر چند که دست‌اندرکاران شرکت‌های توزیع نیروی برق و برق منطقه‌ای زنجان معتقدند که با توجه به سرویس و نگهداری ماهانه و سالانه تجهیزات، فرسودگی شبکه نمی‌تواند عاملی برای خاموشی‌ها باشد اما سعید جلیل‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان معتقد است که اتفاقا این امر یکی از دو عامل مهم در قطعی برق از جمله خاموشی اخیر در سطح کشور می‌تواند باشد اما با توجه به محدودیت منابع دولتی و هزینه‌بر بودن پروژه نوسازی تجهیزات که البته همین امر نیز توسط مسئولان امر متوقف نشده و به تدریج در حال اجراست، ضروری است تا عامل مهم دیگر تاثیرگذار در خاموشی‌ها که مصرف بی‌رویه برق توسط مشتزکان هست مورد توجه قرار گرفته و الگوی مصرف بهینه و به دنبال آن کاهش فشار به شبکه با جدیت در دستور کار مردم قرار گیرد.

جلیل‌زاده در گفت‌وگو با پایگاه خبری صدای زنجان تصریح می‌کند که شبکه برق ایران سراسری است و اگر میزان مصرف یک استان بالا باشد و میزان مصرف استان دیگر کم باشد، در شبکه برق سراسری این کم و کاستی یکدیگر را پوشش می‌دهد، من معتقدم اگر عادت غلط مصرف برق در کشور اصلاح شود می‌توانیم تا حدود قابل توجهی از بروز خاموشی‌ها جلوگیری کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اشاره به بالا بودن رشد مصرف انرژی برق در کشور می‌گوید: میزان مصرف برق در کشور نسبت به سایر کشورها بالاست.

این استاد دانشگاه معتقد است که متناسب با رشد مصرف باید نیروگاه‌های جدید ساخته شده و منابع تولید برق افزایش یابد اما این امر صورت نمی‌گیرد. نیروگاه‌های تولید برق در کشور همان قبلی‌ها هستند اما از سوی دیگر میزان مصرف همچنان صعودی است در نتیجه خطوط انتقال با حداکثر ظرفیت کار می‌کنند که این امر به مرور باعث فرسودگی تجهیزات خواهد شد.

جلیل‌زاده فرسودگی تجهیزات و مصرف بی‌رویه انرژی برق را از عوامل تاثیرگذار در خاموشی‌های برق در برخی نقاط کشور از جمله خاموشی اخیر اعلام می‌کند، البته او برق مصرفی فعالان عرصه بیت‌کوین را در افزایش مصرف‌ها نیز بی‌تاثیر نمی‌داند.

وی با اشاره به ظرفیت بالای نصب شده نیروگاهی ادامه می‌دهد: ظرفیت نصب شده و ظرفیت مصرفی به ترتیب نزدیک 80 هزار و 62 هزار مگاوات است. با این آمار جای کافی برای مصرف هست اما برخی از نیروگاه‌ها به علت تعمیرات از مدار خارج شده‌اند. با این توضیحات ارائه شده مشخص است که بین مصرف و تولید فاصله چندانی وجود ندارد که لازم و ضروری است فاصله آن‌ها را افزایش دهیم و این امر فقط با مدیریت مصرف امکان پذیر است.

زمان استهلاک تجهیزات برق چقدر است؟

کارشناسان معتقدند که تجهیزات شبکه برق برای سال‌های گذشته است و قطعا نیازمند نوسازی است. علی بقایی، معاون بهره برداری شرکت برق منطقه‌ای زنجان پاسخگویی دقیق به زمان استهلاک تجهیزات برق را به همین آسانی‌ها ندانسته و به پایگاه خبری صدای زنجان می‌گوید: همانطور که گفتم ماهانه و سالانه در امر سرویس و نگهداری برنامه‌ریزی می‌کنیم. استهلاک پست و شبکه‌های برق شرکت نیروی برق حداقل 30 تا 40 سال است. ما پست‌هایی داریم که 30 الی 40 سال کار می‌کند و با عملیات بازسازی می‌توانیم تا چند سال دیگر نیز از آن تجهیزات برق استفاده کنیم.

معاون بهره برداری شرکت برق منطقه‌ای زنجان در مورد هزینه استهلاک تجهیزات به ازای هر کیلووات ساعت را بر حسب پارامترهایی نظیر دینامیت شبکه، نوع تجهیزات، استانداردهای روز تعریف شده، حتی تورم و غیره را متغیر دانسته و معتقد است: با توجه به موارد یاد شده نمی‌توان برای تجهیزات برق نسخه واحدی بپیچیم و پاسخ من نیز قطعا نمی‌تواند قابل تکیه باشد.

تاثیر نوسانات ارز در به‌روز شدن تجهیزات برق

بقایی با بیان اینکه توجه به مباحث مالی و موضوع تورم در انعقاد قراردادهای برق منطقه ای برای واگذاری به پیمانکار، حرف اول و آخر را می‌زند، عنوان می‌کند: اگر پروژه احداث پست یا شبکه برق داشته باشیم که نیاز به واگذاری به بخش خصوصی باشد در ابتدا شرکت برق منطقه‌ای زنجان، موضوع را بررسی و جهت تائید به شرکت توانیر ارسال می‌شود، توانیر پس از بررسی دقیق، طرح را جهت اجرا به شرکت برق منطقه‌ای زنجان ابلاغ می‌کند. ما نیز بر اساس ضوابط و در چارچوب قوانین جهت واگذاری پروژه به پیمانکار، نسبت به برگزاری مناقصه در کل کشور اقدام کرده و پیمانکار هدف را با قیمت پائین و کیفیت فنی بالا، انتخاب می‌کنیم، پیمانکار منتخب نیز تجهیزات موردنیاز برای آغاز پروژه را از واحدها و کارخانه‌های سازنده، تامین و به شرکت آب منطقه‌ای تحویل و به این ترتیب نسبت به نصب و راه‌اندازی تجهیزات خریداری شده اقدام می‌کند.

معاون بهره برداری شرکت برق منطقه‌ای زنجان با بیان اینکه نه این شرکت بلکه تمامی شرکت‌های برق در هر لحظه نیازمند واگذاری پروژه‌ها به بخش خصوصی (به عنون پیمانکار) هستند، می‌گوید: تعداد پروژه‌های واگذاری شرکت برق منطقه‌ای به پیمانکار در شرایط فعلی یک یا دو مورد نیست. هر گونه انعقاد قرارداد نیز با در نظر گرفتن نوسان ارز صورت می‌گیرد و موضوع تعدیل ارز در تفاهم‌نامه‌ها مهم‌ترین مسئله است.

نرخ‌ برق بهتر است واقعی شود

لزوم تعادل بین منابع و مصارف هر بنگاه یا صنعت برای استمرار فعالیت آن بر کسی پوشیده نیست، اما درخصوص برق این اصل مسلم، عملا جدی گرفته نمی‌شود. به‌رغم تکلیف مقرر در بند «ج» ماده «۱» قانون هدفمندسازی یارانه‌ها مبنی بر افزایش تدریجی متوسط قیمت برق برای برابر کردن آن با قیمت تمام شده تا پایان برنامه پنجساله پنجم توسعه، هنوز هم پس از گذشت سال‌ها از تصویب قانون مذکور اختلاف زیادی بین این دو وجود دارد.

علی بقایی، معاون بهره برداری شرکت برق منطقه‌ای زنجان با اشاره به در نظر گرفتن سوبسیدهای دولتی در حوزه انرژی برق تصریح می‌کند: سوبسیدهای دولت در بخش برق خوب است، شاید بهتر است به دنبال واقعی شدن نرخ‌ها رفته و قیمت برق افزایش یابد تا مصرف انرژی نیز منطقی‌تر باشد.

ملاحظات سیاسی و اجتماعی ایجاب می‌کند که دولت برای برق سوبسیدهایی در نظر گرفته شود

سعید جلیل‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان نیز یکی از دلایل مصرف بی رویه برق ارزان بودن آن می‌داند و می‌گوید: قیمت تمام شده برق بسیار بالاتر از قیمتی است که مصرف کننده پرداخت می کند اما به هر حال دولت با ملاحظات سیاسی و اجتماعی برای انرژی برق سوبسیدهایی در نظر می‌گیرد.

برنامه‌ریزی برای ترغیب مردم جهت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در زنجان

نیروگاه‌های خورشیدی امروزه در دنیا مورد استقبال فراوان قرار گرفته است، ولی در ایران به دلیل قیمت پایین برق نتوانسته بود به جایگاه اصلی خود برسد. به همین دلیل وزارت نیرو با ایجاد شرایط خرید تضمینی برق نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و نیروگاه‌های بزرگ با قیمت بالاتر، امکان احداث نیروگاه‌های خورشیدی با توجیه اقتصادی مناسب را فراهم کرده است.

الهام عباسی، کارشناس تولید پراکنده و انرژی‌های تجدیدپذیر شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای جلب اشخاص برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر با احداث نیروگاه‌های بادی، خورشیدی در سطح استان می‌گوید: در کنار انعقاد قرارداد با متقاضیان احداث نیروگاه‌های گازی، موضوع انعقاد قرارداد با علاقمندان احداث نیروگاه‌های بادی و خورشیدی را با جدیت پیگیری می‌کنیم. ما برای توسعه تولید انرژی تجدیدپذیر در سطح گسترده و با بکارگیری ظرفیت اداری و رسانه‌ها در این حوزه اقدام به اطلاع‌رسانی گسترده کرده و کارشناسان شرکت توزیع نیروی برق مشاوره لازم را در این حوزه به علاقمندان ارائه می‌دهند.

عباسی با اشاره به انعقاد قرارداد 20 ساله با مشترکان علاقمند به تولید انرژی پاک نظیر انرژی خورشیدی تصریح می‌کند: ما تضمین می‌کنیم که در 20 سال هر آنچه برق توسط طرفیت قرارداد تولید شود را بر اساس تورم و احتساب نرخ دلار و یورو خریداری کنیم. تعرفه خرید از قرار هر کیلووات ساعت برای نیروگاه‌های زیر 20 کیلووات 1040 تومان و بالای 20 کیلووات 910 تومان است که نرخ آن در هر دوره صورتحساب تعدیل می‌شود.

مزایا و معایب تولید انرژی‌های تجدیدپذیر

وی هزینه احداث نیروگاه‌های کوچک خورشیدی (حدود 5 کیلووات) را به طور متوسط 60 الی 70 میلیون تومان اعلام کرده و می‌گوید: شاید در نگاه نخست هزینه احداث این نیروگاه‌ها بالا باشد اما با توجه به تضمینی بودن خرید برای مدت 20 سال، احتساب نرخ خرید بر اساس تورم موجود، پاک بودن و از همه مهم‌تر درآمد پایدار برای مشترک، مشخص است که احداث این نیروگاه‌ها مزایای بیشتری دارد. البته همین مزایا سبب استقبال طیف‌های مختلف مردم شده است.

عباسی با بیان اینکه نیروگاه خورشیدی همانند عایق عمل می‌کند به طوری که در تابستان فضای خانه خنک و در زمستان از سرد شدن خانه جلوگیری می‌کند، می‌گوید: برق تولید شده توسط مشترکان بر اساس ضوابط یاد شده خریداری و وارد شبکه می‌شود.

کارشناس تولید پراکنده و انرژی‌های تجدیدپذیر شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان با بیان اینکه تولید برق توسط نیروگاه‌های خورشیدی در فصل بهار نسبت به سایر فصول بالاست، عنوان می‌کند: البته پنل‌های جدید به‌روزتر بوده و از پشت ابر نیز می‌تواند انرژی خورشید را جذب کند. هوای خنک و تابش آفتاب 2 آیتم مهم در تولید انرژی خورشیدی به شمار می‌رود، تمامی شهرستان‌ها در استان زنجان امکان استقرار نیروگاه‌های خورشیدی را دارد و بهترین نقطه است شاید در طارم به علت اینکه میزان خنکی هوا کم است تولید انرژی خورشیدی کم باشد. در هر صورت طبق برنامه‌ریزی‌ها در تلاشیم تا سال 1420، 20 درصد ظرفیت برق از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود.

نوسازی تجهیزات برق و ایجاد نیروگاه؛ از راه‌های کاهش خاموشی‌ها اما پرهزینه و زمان‌بر

اما سعید جلیل‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اشاره به منابع محدود دولتی می‌گوید: امکان به‌روز کردن تجهیزات شبکه برق و نوسازی آن در شرایط فعلی به علت مشکلات مالی کشور در سریع‌ترین زمان ممکن امکان‌پذیر نیست، انعقاد قرارداد با بخش خصوصی نیز به علت این محدودیت‌ها نمی‌تواند راهکار مناسب باشد. تجهیزات برق برای سال‌ها قبل است، البته موضوع نوسازی تجهیزات برق از سوی مسئولان دولتی و متولیان امر به تدریج در حال اجراست اما بسیار کم است و کافی نیست. من امیدوارم نیروگاه‌های جدیدی نیز ساخته شود.

جلیل‌زاده اجرای «اتوماسیون شبکه» را یکی از اقدامات مؤثر برای بهبود وضعیت شبکه و کاهش خاموشی‌ها دانسته و می‌گوید: این طرح در تعدادی از شهرستان‌های استان زنجان اجرا شده و خوشبختانه زنجان جزو استان‌های پیشرو در اجرای اتوماسیون شبکه است.

مدیریت مصرف انرژی؛ بهترین روش برای کاهش خاموشی‌ها

این استاد دانشگاه معتقد است نوسازی تجهیزات شبکه برق به علت پرهزینه بودن امری مهم اما بلند مدت است که نیاز به زمان برای اجرا دارد اما مدیریت مصرف انرژی بهترین روش برای کاهش خاموشی‌ها می‌تواند باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اشاره به راهکارهای موثر برای کاهش خاموشی‌ها عنوان می‌کند: با توجه به هزینه‌بر بودن ساخت و ایجاد نیروگاه‌ها، تنها راه مدیریت مصرف انرژی می‌تواند باشد. اگر امکان دارد زمان استفاده از لوازم برقی نظیر لباسشویی، را تغییر دهیم. طبیعی است که نباید لباسشویی ساعت 6 عصر در هیچ منزلی مورد استفاده قرار گیرد بهتر است ساعت استفاده از لوازم برقی را تغییر دهیم و به سایر ساعت‌هایی که میزان مصرف بالا نیست منتقل کنیم. نباید در ساعت پیک بار مصرف را بالا ببریم، به نظرم این کار را باید داوطلبانه انجام دهیم، البته در بسیاری از کشورها مشوق‌هایی برای کاهش مصرف ارائه می‌شود.

جلیل‌زاده با بیان اینکه متاسفانه الگوی مدیریت مصرف در کشور وجود ندارد و از سوی دیگر رشد مصرف‌مان هم بالاست، عنوان می‌کند: به نظرم راه موثر کاهش خاموشی‌ها، فقط مدیریت مصرف انرژی است و ما می‌توانیم این مهم را با فرهنگ‌سازی مناسب در جامعه نهادینه کنیم. به نظرم اگر مردم وسایل پرمصرف را در زمان پیک مصرف، وارد شبکه نکنند و در زمان غیر پیک و کم بار شبکه مصرف کنند نباید مشکلی داشته باشیم.

انتهای پیام/

خبرنگار: لیلا محمدی