هاجر کشاورزی- چند روز از برگزاری جشنواره تئاتر استان نمی‌‌گذرد، جشنواره‌ای، که حرف‌های زیادی در آن گفته شد اما یکی از حاشیه‌های آن، اعتراض تعدادی از هنرمندان به واگذاری فرهنگسرای امام خمینی(ره) به بخش خصوصی بود که اذعان داشتند این کار هزینه‌های مازادی را برای هنرمندان تحمیل می‌کند و حمایت‌های دولتی کم رنگ‌تر می‌شود.

این اقدام تنها مختص به فرهنگسرای امام خمینی(ره) شهر زنجان نبوده و به گفته معراج کرمی، ‌معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تمامی فرهنگسراهای استانی مشمول سیاست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌شوند، طرحی که موافقان و مخالفان خود را داشته و به یکی از دغدغه‌های اهالی فرهنگ و هنر استان تبدیل شده است.

در مقابل، طرفداران واگذاری اماکن فرهنگی دولتی به بخش خصوصی عقیده دارند، این اماکن با صرف اعتبارات زیاد ساخته می‌شود تا مورد استفاده هنرمندان و شهروندان قرار گیرد اما نگهداری این اماکن بدلیل محدودیت اعتبارات با مشکلات بسیاری روبه‌رو است و به اذعان این عده، برای هزینه‌های نگهداری اماکن فرهنگی وابسته به دولت، ردیف بودجه‌های بسیار ناچیزی تعلق یافته و در عمل نیز برخی متصدیان احساس تعلق کمی نشان می‌دهند و در نتیجه فرهنگسراها پویایی و خلاقیت خود را از دست داده‌‌اند که ورود بخش خصوصی با برنامه‌های جدید می‌تواند رونق جدیدی به فعالیت‌های هنری دهد.

"اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اعتبار کافی برای نگهداری این اماکن فرهنگی را ندارد و بایستی به فکر مدیریت هزینه‌ها باشیم" این جمله گرچه اصلی‌ترین دلیل واگذاری فرهنگسراهای دولتی به بخش خصوصی است اما چگونگی واگذاری فعالیت‌ها بدون در نظر گرفتن جایگاه هنرمندان سوالی است که معراج کرمی معاون اداره کل پاسخگوی آن بود و در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه پیگیری‌های لازم برای این اقدام در حال انجام است و واگذاری به صورت قطعی صورت نگرفته است، اظهار کرد: واگذاری‌ها به اشخاص حقیقی و حقوقی با رعایت شرایط قانونی صورت می‌گیرد و دخیل کردن بخش خصوصی در تجهیز، بهسازی مجموعه و بهینه‌سازی ارائه خدمات، مهمترین هدف از انجام این اقدامات است.

این مقام مسئول در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تعداد فرهنگسراهای استانی را هفت مورد دانست و عنوان کرد: دو باب فرهنگسرا در زنجان و در هریک از شهرستان‌های طارم، ابهر، خرمدره، ماهنشان و خدابنده یک باب فرهنگسرا وجود دارد که پیگیر هستیم تا مدیریت این مجموعه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنیم و چرا که اگر این موضوع عملیاتی شود از ظرفیت‌های آن خود هنرمندان نیز می‌توانند بهره‌مند شوند.

کرمی با تاکید بر اینکه اعتباراتی که برای اماکن فرهنگی تخصیص می‌یابد برای هزینه‌های نگهداری آنها کافی نیست، تصریح کرد: برای ساخت فرهنگسراهای جدید اعتبار دولتی کافی نداریم و لازم است برای پرداخت آب و برق و نگهداری این اماکن، بخش خصوصی ورود پیدا کند.

فضاهای اختصاص یافته به کانون‌ها و انجمن‌ها اجاره‌ای نمی‌شود

معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با ابراز اینکه با واگذاری به بخش خصوصی مکان‌های اختصاص یافته به کانون‌ها و انجمن‌ها و گروه‌ها اجاره‌ای نمی‌شود، خاطرنشان کرد: هنرمندان این نگرانی را نداشته باشند و فضاهایی مانند سالن و تالار هنر واگذار شده و شرط بر این است که چند روز از ماه در اختیار اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گذاشته شود تا گروه‌های هنری و فرهنگی بتوانند برنامه‌های خود را اجرا کنند.

وی تصریح کرد: با مدیریت صحیح و نظارت عالی می‌توان شاهد اتفاقات خوب در فعالیت این فرهنگسراها بود و بخش خصوصی مجبور است به سود‌دهی فکر کند و همین امر سبب می‌شود با مسئله انتفاعی برخورد کند و با راه‌اندازی مجموعه‌هایی مانند بازارچه فروش علاوه بر درآمد‌زایی و کسب سود برای خود، فضایی را برای عرضه دست‌سازه‌های هنرمندان فراهم کند که این اقدام نه تنها به زیان نبوده بلکه به نفع هنرمندان است.

این مقام مسئول در ادامه صحبت‌های خود و در پاسخ به سوال صدای زنجان در خصوص قرار دادن اولویت‌ برای هنرمندان در قبول این واگذاری‌ها خاطرنشان کرد: اقدامات در راستای قوانین و ضوابط موجود انجام شده و در کنار توان مالی برای سرمایه‌گذاری، صلاحیت کاری برای اجرای کار نیز مد نظر ماست و بحث اصلی در این زمینه، تکریم هنرمندان است و اولویت این است که نوع ارائه خدمت به هنرمندان به بهترین شکل صورت گرفته و اهداف سازمانی دنبال شود.

کرمی با بیان اینکه در بحث واگذاری، اولویت ما خود اصحاب فرهنگ و هنر است، اظهار کرد: اگر تشکل‌های فرهنگی و هنری در شرایط برابر واگذاری‌ها را بپذیرند قطعا ترجیح می‌دهیم که اماکن یاد شده را به موسسات و انجمن‌های فرهنگی و هنری واگذار کنیم چراکه قطعا خود این قشر بیش از هر فرد دیگری قدر امکانات فضاهای یاد شده را می‌دانند.

‌معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اضافه کرد: در واقع بدنبال آن هستیم تا از ظرفیت‌های بخش خصوصی برای مدیریت هزینه‌ها و ایجاد خلاقیت در کارها بهره برده و در کنار آن، اهداف فرهنگی و هنری که مدنظر اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است لحاظ شود.

کارهای بی‌کیفیت کنار گذاشته می‌شوند

کرمی خاطرنشان کرد: بخش خصوصی دارای ظرفیت‌های ویژه بوده و با همکاری و مشارکت آنها و قبول هزینه‌ها از طریق آنها می‌توان رونق فعالیتهای هنری را دنبال کرد و با این اقدام می‌توان بسیاری از کارهایی که بازخورد لازم را ندارند و کارهای سطحی و بی‌کیفیتی هستند را حذف کرد و هنرمندان به لحاظ موضوعی کاری را روی صحنه ببرند که با سلیقه مردم متناسب باشد و کارهای فاخر و مخاطب‌پسند ارائه شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به واگذاری پروژه‌های بالای 50 درصد پیشرفت فیزیکی به بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: سیاست دولت بر واگذاری پروژه‌های نیمه تمام به بخش خصوصی بوده و طبق ماده 27 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، 4 پروژه به بخش خصوصی واگذار می‌شود که ساخت دو هنرستان هنرهای زیبای دختران در شهر زنجان، یک باب سالن نمایش و تمرین تئاتر و نیز فرهنگسرای شهرستان زرین‌آباد از جمله این پروژه‌ها است.

اما در مقابل مخالفان واگذاری فرهنگسراها به بخش خصوصی نیز دلایل خود را داشته و بر هزینه‌بر بودن و عدم داشتن درآمد مناسب فعالیت‌های هنری تاکید دارند و می‌گویند فعالیتهای فرهنگی و هنری، هزینه‌بر بوده و درآمد چندانی ندارد و لازم است حمایت از این بخش به طور مستمر توسط بخش دولتی صورت گیرد.

به گفته یکی از هنرمندان، مدیریت ضعیف سبب بروز مشکلات شده و بایستی با تغییر مدیریت، درآمد‌زایی را برای مجموعه ایجاد کرد و این مشکلات لزوما با ورود بخش خصوصی نیز مرتفع نمی‌شود و آنچیزی که لازم است این است که با مدیریت صحیح هر دوطرف (بخش خصوصی و هنرمندان) سود کنند.

بخش خصوصی دایه مهربان‌تر از مادر نیست

این هنرمند ابراز کرد: با  افزایش فشار مالی به هنرمندان، کارهای فاخر و ارزشمند جای خود را به کاری نازل و سطحی می‌‌دهند و هنرمندان نوپا نیز مجال چندانی برای رشد پیدا نمی‌کنند چرا که بخش خصوصی دایه مهربان‌تر از مادر نیست.

"فرهنگسراها با هدف حمایت از فعالان فرهنگی و هنری تاسیس شده‌‌اند نه درآمدزایی برای بخش خصوصی" این جمله سخن این هنرمند مخالف است و با انتقاد از کاهش اعتبارات فرهنگی در کشور می‌گوید: باید این سوال را از مسئولان پرسید که بخش خصوصی می‌تواند در کنار درآمدزایی، کیفیت آموزش و فعالیت‌های فرهنگی و هنری را داشته باشد یا نه؟

این هنرمند گفت: در سال‌های گذشته کلاس‌های آموزشی توسط اساتید در این فرهنگسراها تدریس و برگزار می‌شد آیا بخش خصوصی نیز می‌تواند اجرای این برنامه‌ها را داشته باشد و یا صرفا به فکر جیب خود خواهد بود؟

در این باره رحمان پرچگانی، رئیس هیئت مدیره خانه هنرمندان استان نیز با اذعان به اینکه هدف از خصوصی‌سازی بایستی ارتقاء خدمات ارائه شده و فراهم کردن محیطی مطلوب برای هنرمندان و هنردوستان باشد، تصریح کرد: در سال‌های گذشته نیز در فرهنگسرای امام خمینی(ره) بخش خصوصی دخیل بود اما مشکلی نیز از بابت در اختیار گذاشتن فضا برای انجام فعالیت‌های فرهنگی وجود نداشت و با دادن نامه از سوی اداره کل برای گروه‌ها و انجمن‌هایی که به دنبال برگزاری برنامه بودند، فضا به طور رایگان در اختیار آنها قرار می‌گرفت و اگر در ادامه نیز همکاری‌ها به این ترتیب باشد مشکل چندانی بوجود نمی‌آید.

رئیس هیئت مدیره خانه هنرمندان استان با بیان اینکه خصوصی‌سازی نباید منجر به اعمال محدودیت‌ها و افزایش بوروکراسی‌ها برای برگزاری برنامه‌ها شود، خاطرنشان کرد: در کنار واگذاری به بخش خصوصی، بایستی نیازهای هنرمندان نیز مورد توجه قرار داده شود و بایستی ورود بخش خصوصی سبب ارائه تفکر جدید برای مدیریت این اماکن فرهنگی شده و از حالت اداری خارج کند چرا که اگر قرار باشد بر روند بوروکراسی‌های اداری اضافه شود همان دولتی ماندن به صلاح است.

پرچگانی تصریح کرد: بحثی که در این رابطه مطرح است این است که پیشنهاد می‌کنیم از خود اصحاب فرهنگ و هنر برای متولی‌گری فرهنگسراها استفاده شود چرا که این افراد خود با مقوله هنر آشنا بوده و دلسوزانه وارد کار خواهند شد.

بایستی عملکرد و کارنامه بخش خصوصی به طور مستمر ارائه شود

این هنرمند زنجانی بر لزوم نظارت‌ها تاکید کرده و می‌گوید: متاسفانه تجربه نشان داده در بسیاری از واگذاری‌ها به بخش خصوصی بخش دولتی به یکباره کنار رفته است و هیچ نظارتی بر روند فعالیت‌ها ندارد و بایستی عملکرد و کارنامه بخش خصوصی به طور مستمر ارائه شود و نظارت جدی وجود داشته باشد. 

رئیس هیئت مدیره خانه هنرمندان استان در رابطه با ورود خانه هنرمندان برای تولی‌گری فرهنگسرای امام خمینی عنوان کرد: بایستی شرایط را بررسی کنیم و اگر زمان و هزینه‌های لازم را داشته باشیم قطعا متقاضی برای اینکار خواهیم بود.

با توجه به تجربه ناموفق برخی سیاست‌های دولتی در خصوصی‌سازی طی سالیان گذشته، ترس از اینکه روند واگذاری اماکن فرهنگی نیز به سرنوشت مشابه دچار شده و حوزه فرهنگ و هنر با آسیب‌های جبران ناپذیری روبه رو شود، وجود داشته و باید منتظر ماند و دید در روند واگذاری فعالیت‌ها به بخش خصوصی انتظارات هنرمندان و مسئولان دستگاه‌های فرهنگی در کنار یکدیگر محقق خواهد شد و آیا سوددهی و ارتقای خدمات اتفاق خواهد افتاد و یا صرفا باری از دوش دولت برداشته و هزینه‌ها بر هنرمندان تحمیل خواهد شد.

#فرهنگ‌سرای زنجان، ارشاد زنجان، خصوصی‌سازی فرهنگ‌سراها