پایگاه خبری صدای زنجان- «زهره رهنما» پژوهش‌گر حیطه ادبیات است. او کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دارد و به تازگی کتابی با عنوان «راه‌شناس بی‌دل»؛ تاملی بر اندیشه نجم‌الدین رازی در مرصادالعباد را به چاپ رسانده است.

او در گفت‌وگو با صدای زنجان در مورد این اثر می‌گوید: در کتاب پیش رو بیشتر در مورد اندیشه‌ها و تفکرات نجم‌الدین رازی نویسنده کتاب «مرصاد‌العباد» اثر ادبی و عرفانی قرن پنجم هجری تمرکز داشتم و انواع اندیشه‌هایی که می‌توانست در مورد این نویسنده وجود داشته باشد از قبیل اندیشه‌های دینی، فلسفی، عرفانی او را در این کتاب در هفت گروه تقسیم‌بندی کردم. ضمن اینکه مثال‌هایی را از کتاب‌های هم‌دوره و هم‌تراز مرصادالعباد در این کتاب گنجانده‌ام تا کسی که قصد مطالعه این اثر را دارد؛ بتواند مجموعه‌ای از چند اثر را در مورد موضوع خاصی مطالعه کند.

این محقق مدعی است که در زمینه مرصادالعباد کمتر کار پژوهشی و تحقیقیصورت گرفته است. او زمانی تصمیم به چاپ این کتب گرفته است که خود در زمان نگارش مقالات خود در این رابطه با منابع محدودی روبه‌رو شده است. از همین رو به این امید اینکه این کتاب بتواند منبعی برای افرادی باشد که در زمینه مرصادالعباد تحقیق می‌کنند؛ تصمیم به چاپ این کتاب گرفته است.

وی در این رابطه ادامه می‌دهد: کتاب «مرصادالعباد» به جهت تاثیراتی که می‌تواند در زندگی اجتماعی افراد داشته باشد؛ از منابعی است که توصیه می‌شود افراد مطالعه کنند. از همین رو تلاش شده است که کتاب پیش رو برای مخاطب عام قابل درکتر باشد تا درک افراد نسبت به کتاب بیشتر شود؛ چرا که این کتاب یک کار ادبی فاخر ادبی است و ادبیات بسیار خاصی دارد. این کتاب مثل سایر کتاب‌های نثر هم دوره خود که مورد توجه قرار گرفته است؛ چندان مورد توجه قرار نگرفته و از همین جهت تلاش داریم که بتوانیم زیبایی‌های این کتاب را به مخاطبین نشان بدهیم.

به اعتقاد این نویسنده؛ خوانش ادبیات و نوع انتخاب ادبیات کلاسیک و نو بیشتر وابسته به ذائقه افراد است.

او در این رابطه ادامه می‌دهد: ادبیات چاشنی‌ای برای سکانس‌های زندگی افراد است و خوانش شعر از دیرباز در بیشتر محافل ایرانیان وجود داشته است و مردم ما با شعر سال‌هاست که عجین هستند. بیشتر توریست‌ها در ایران نسبت به فال خریدن ما دید فرهنگی دارند و این را نشان از یک فرهنگ غنی در ایران می‌بینند و در این زمینه ابراز می‌کنند که این قدر ایرانیان به شعر علاقه دارند که پول می‌دهند تا بیتی شعر بخوانند. پس مردم ما با ادبیات بیگانه نیستند. فقط ذائقه افراد مختلف است که آنها را در انتخاب سبک و موضوع هدایت می‌کند. مخاطب امروزی بیشتر با شعر و نثر امروزی ارتباط میگیرد و از همین رو تلاش من نیز بر این بود که «راه‌شناس بی‌دل» نثری امروزی داشته باشد تا مخاطب امروزی راحت‌تر با این کتاب ارتباط برقرار کند.

 رهنما ادبیات کلاسیک را برای مخاطب امروز دیر فهمتر میداند و اذعان می‌کند که نثر سنگین این کتاب‌ها موجب می شود که مخاطب عام حس کند که نمی‌تواند با این نوع ادبیات ارتباط برقرار کند. مسلما اگر ادبیات کلاسیک را به میزانی با ادبیات امروز پیوند بدهیم مخاطب امروز می‌تواند با این نوع ادبیات آشتی کند و به راحتی ارتباط بگیرند.

 به گفته این محقق، در حال حاضر چاپ کتاب مشکلات خاصی را به همراه دارد. بالابودن قیمت کاغذ و کم‌بودن تعداد مخاطبان و مشکلات پیرامون نشر و توزیع کتاب ناشرین و مولفان را دچار دلسردی می‌کند.

او در این زمینه می‌گوید: این کتاب در 330 صفحه و در قطع رقعی توسط انتشارات «سفیر سیمرغ» به چاپ رسیده است. قیمت در نظر گرفته شده برای این کتاب نسبت به کتاب‌های هم سطح خود قیمت پایین‌تری است و حدود 70 هزار تومان است.

علاقه‌ام به ادبیات موجب گرایشم به این سمت شد

رهنما دلیل گرایش خود را به سمت ادبیات علاقه‌اش به این رشته دانست و در این رابطه اظهار می‌کند: در دبیرستان خانواده بیشتر مایل بودند که من به سمت رشته تجربی بروم اما من از همان ابتدا فکر می‌کردم که نمی‌توانم به این وادی ورود پیدا کنم و رشته ریاضی و تجربی با من منطبق نیست! سپس با کمک مشاوران تحصیلی به سمت علوم انسانی گرایش پیدا کردم و از همان دوران وارد حوزه ادبیات شدم. وقتی وارد دانشگاه شدم شدم علاقه ام به این رشته شدت یافت و شاهد بودم که ادبیات کلاسیک روح من را می‌رباید و در من اشتیاق ایجاد می‌کند. این موضوع ادامه داشت و این اشتیاق اصلا فروکش نکرد و موجب شد تا در مقطع ارشد هم وارد همین رشته شوم و با اساتید بزرگ‌تری آشنا گردم.

وی تصریح می‌کند: همواره با وجود مشکلاتی که دارم از اینکه این رشته را انتخاب کرده‌ام خوشنود هستم و باور دارم که اگر دوباره بنا باشد که مجددا رشته‌ای را برای ادامه تحصیل انتخاب کنم باز هم ادبیات را انتخاب می‌کنم.

وی با انتقاد از سیاست‌های نادرست مسئولان نسبت به رشته‌های علوم انسانی خاطرنشان می‌کند: اگر امروز شاهد هستیم که جوانان ما برای رشته‌های مهندسی و پزشکی سر و دست می‌شکانند و کسی به سمت رشته‌های علوم انسانی تمایلی ندارد؛ این موضوع نتیجه سیاست‌گزاری‌های نادرستی است که مسئولان در پیش گرفته‌اند! سیاست‌گزاری‌هایی که می‌توانست یک تعادل ایجاد کند و راه را برای استعدادهای درخشان علوم انسانی باز کند؛ امروز نادیده گرفته می‌شوند و موجب گرایش جوانان به سمت رشته‌های پزشکی و مهندسی می‍‌شود! انتخاب‌هایی که مسلما میزان بالایی از آن از سر علاقه نیست.

سیاست‌گزاری‌های نادرست مسئولان رودخانه ادبیات را خشکاند

این نویسنده با اشاره به اینکه تغییر مسیر به سمت از بین بردن رشته‌های علوم انسانی یک پروژه 15تا 20 ساله بوده است؛ اظهار می‌کند: پیش از این ادبیات جایگاه خود را در جامعه داشت و در واقع رشته‌های علوم انسانی و حتی ادبیات در لیست رشته‌های استخدامی حضور داشتند؛ ولی متاسفانه از همان‌جا که سیاست‌گزاری‌های مسئولان به سمتی رفت که این نوع از رشته‌ها در لیست رشته‌های استخدامی قرار ندهند و این رشته‌ها از میان رشته‌های استخدامی حذف شدند؛ بزرگترین حرکت نابودی این رشته‌ها برداشته شد.

به گفته رهنما؛ وقتی رشته‌های علوم انسانی از لیست رشته‌های استخدامی حذف شد مخاطبین دیگر تمایلی برای تحصیل در این رشته ها نداشتند! واقعیت این است که اکنون مقطع کارشناسی رشته ادبیات در دانشگاه آزاد زنجان حتی دانشجو ندارد و به همین دلیل مقطع کارشناسی این رشته در دانشگاه آزاد حذف شد و در مقطع ارشد و دکترا هم مخاطب چندانی ندارد و این موضوع برای سر زمینی که مهد ادبیات است واقعا تاسف‌آور است!ً

او با اشاره به اینکه درست است که میل به ادبیات را نمی‌توان در بطن انسان‌ها نابود کرد، می‌گوید: پاسخ به سوال عدم تمایل نسل امروز به خوانش ادبیات کلاسیک را می‌توان در این موضوع جست که نسل‌های قبل به مراتب با ادبیات بیشتر مانوس بودند تا نسل امروز! چرا که سیاست‌گزاری‌های موجود همه چیز را به این سمت پیش می‌برد که ادبیات و رشته‌های علوم انسانی نادیده گرفته شوند.

وی با گله‌کردن از سیاست‌های پیش روی ‌رشته‌های علوم انسانی اظهار می‌کند: این موضوع که رودخانه ادبیات در کشوری که روزگاری مهد ادب و ادبیات بوده است؛ امروز به آب باریکه‌ای تبدیل شده است بسیار ناامیدکننده است!

رهنما معتقد است که در صورتی که این سیاست‌گزاری‌های اشتباه تغییر کنند؛ رودخانه‌های ادبیات دوباره در کشور جان خواهد گرفت وجانی دوباره به اکوسیستم نابود شده (که در واقع دانشجوها و علاقه‌مندان این رشته هستند) خواهد داد و آن‌ها را به وجد خواهد آورد که به سمت ادبیات حرکت کنند.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی