پایگاه خبری صدای زنجان- سال‌هاست که کارشناسان و پزشکان از پایین آمدن سن اعتیاد می‌گویند. یک روز 16 سالگی و روز دیگر 15 سالگی. هر یک سال پایین آمدن این سن می‌تواند چه پیامدی داشته باشد؟ اصلاً چگونه کار به اینجا کشیده که دسترسی به مواد مخدر گاهی راحت‌تر از خرید پیتزا شده است؟ چه کسی مقصر است؟ خانواده؟ جامعه یا مدیریت مبارزه با مواد مخدر؟ این دود به چشم چه کسی می‌رود؟

آن‌طور که آمارها می‌گویند سن شروع مصرف مواد در ایران نزدیک به 15 سال است. اما هر از گاهی مسئولی استانی یا شخصی از دیده‌هایش مبنی بر پایین‌تر بودن این سن می‌گوید. اگر 15 سال، سن آغاز مصرف باشد و حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که شروع اعتیاد با موادی مانند گل باشد؛ این می‌تواند آغاز یک پایان تلخ باشد.

 در این باره حمید صرامی، مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر مدتی پیش در برنامه‌ای تلویزیونی با بیان اینکه بر اساس بررسی‌های صورت گرفته علمی توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر در سطح کشور، بیش از 90 درصد مردم، اعتیاد را مهم‌ترین و اولویت‌دارترین آسیب اجتماعی کشور معرفی کردند، اظهار کرد: این موضوع نشان می‌دهد این دغدغه علمی برای آحاد جامعه، رسالت ما را در ستاد مبارزه با مواد مخدر سنگین‌تر می‌کند. هر اقدامی که در این ستاد می‌خواهد صورت گیرد، بر اساس پژوهش انجام می‌شود زیرا ما نمی‌توانیم بدون یک رویکرد واقع‌بینانه نقشه راه مبارزه را ترسیم کنیم بر همین اساس در حوزه‌های مختلف، پژوهش‌های متعدد را انجام می‌دهیم تا دست‌اندرکاران چه در عرصه مبارزه با عرضه و چه در عرصه پیشگیری و درمان بتوانند اقدامات مؤثر را انجام دهند.

مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به پژوهش‌های صورت گرفته درباره بررسی وضعیت شیوع مصرف مواد مخدر در کشور، گفت: بر اساس آخرین بررسی‌ها، نرخ شیوع مواد مخدر در سن 15 تا 64 سال، 5.4 درصد است. حدود 2 میلیون و 802 هزار و 800 نفر مصرف‌کننده مستمر و یک میلیون و 600 هزار نفر مصرف‌کننده غیرمستمر وجود دارد یعنی در کشور 4 میلیون و 400 هزار نفر مصرف‌کننده مستمر و غیرمستمر مواد مخدر در کشور داریم.

وی با اشاره به نرخ شیوع مصرف مواد مخدر بین جوانان و محیط‌های دانشجویی متذکر شد: نرخ شیوع مصرف مواد مخدر بین دانش‌آموزان 2.1 درصد و بین دانشجویان 4.7 درصد است. نرخ سن ورود به مصرف مواد مخدر 15 سال و میانگین متوسط کشور 22.3 سال است.

 در این زمینه اما یوسف بیانلو، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی  در گفت‌وگو با صدای زنجان پیرامون دلایل کاهش سن اعتیاد در کشور با اشاره به اینکه یکی از مسائل گریبان‌گیر جوامع، مساله اعتیاد است، گفت: هر یک از افراد جامعه اعم از عامه مردم و نخبگان برداشتی از اعتیاد دارند اما اغلب این نگاه‌ها سطحی هستند و متاسفانه نگاه دقیق به مساله اعتیاد در جامعه وجود ندارد یعنی شناخت و دانش ما در حدی نیست که بتوانیم در این زمینه آگاهانه برخورد کنیم!

وی ادامه داد: اگر آگاهی و شناخت افراد جامعه در مورد اعتیاد و انواع مواد در جامعه بیشتر شود این مسائل نظیر کاهش سن اعتیاد بهتر تفهیم می‌شود. آخرین یافته‌های علمی بیانگر این است که بالغ بر 900 نوع مواد مخدر و روانگردان وجود دارد و هر روز هم دارد این تعداد بیشتر می‌شود. اطلاعات ما در مورد این مواد محدود است و اطلاعات ما در مورد بسیاری از این مواد ناقص است و هر روز یک ماده جدید به این لیست اضافه می‌شود. ضمن اینکه ممکن است به یک نوع از مواد مخدر اسم جدید بدهند و یا با ترکیباتی ترکیب شود تا برای عموم جذابیت داشته باشد و افراد به سمت مصرف مواد سوق پیدا کنند!

به گفته بیانلو، گستره شیوع اعتیاد بسیار و تعداد و تنوع مواد مخدر افزایش یافته است. ضمن اینکه باید توجه داشت که عصر ارتباطات و شبکه‌ها و رسانه های اجتماعی و آموزش‌های سو هم میتواند  در گرایش جوانان به اعتیاد نقش داسته باشند.

وی ادامه داد: به عنوان کسی که در این زمینه بالغ بر 15 سال است که فعالیت دارم چند عامل را به لحاظ جامعه شناسی و مهم می‌دانم که یکی از مهم‌ترین این موارد ضعف افراد مختلف جامعه به ویژه خانواده‌ها و والدین در زمینه مهارت‌های ارتباطی است!

ناکار آمدی خانواده یکی از دلایل کاهش سن اعتیاد می‌تواند باشد

این محقق افزود: وقتی خانواده‌ها با همدیگر ارتباط خوبی ندارند نمی‌توانند به همدیگر اشرافیت داشته باشند و مانع از گرفتار شدن افراد در دام اعتیاد شوند! تحقیقات نشان می‌دهد که در خانواده‌هایی که فرزندان به اعتیاد مبتلا شده‌اند خانواده پس از یک سال هنوز متوجه نشده است که فرزندش دچار اعتیاد است و این موضوع بیانگر این است که این افراد با خانواده ارتباط خوبی نداشتند و والدین و فرزندان نتوانستند با هم ارتباط موثری را شکل دهند مگر ممکن است در خانواده‌ای یک اتفاقی برای یکی از اعضای خانواده بیفتد ولی اعضای خانواده مطلع نشود و این مساله، مساله مهمی است و وقتی والدین از این موضوع اطلاع داشته باشند در صورتی که اگر خانوادهها متوجه وضعیت فرزندشان باشند خیلی سریع درصدد بهبود وضعیت و کمک به فرزندان خود برمی‌آیند.

فضاهای تفریحی در جامعه محدود است

این پژوهشگر مسائل اجتماعی خاطرنشان کرد: مساله دوم این است که یک میزان فضاهای تفریحی در جامعه محدود است (نمی‌گویم محدود شده است) یعنی فرزندان و نوجوانان ما تفریح و اوقات فراغت خوبی ندارند که اگر شرایط برای این دسته از نیازهای نوجوانان فراهم شود ذهن‌شان درگیر اعتیاد و غیره نخواهد شد. در کشورهای توسعه یافته ما فرصت‌های بهتری برای اینکه اعضای جامعه نوجوانان و جوانان بتوانند در آنجا تفریح داشته باشند و تخلیه هیجان کنند، بیشتر است و فرد به عنوان عضوی از جامعه اگر ببیند که بستری برای تخلیه احساسات فراهم است قطعا به سمت یک سری از موضوعات منفی کشیده نخواهند شد.

باورهای غلط موجب  افزایش اعتیاد در سنین پایین می‌شود

وی ادامه داد: نکته مهم دیگری که در این زمینه بی‌تاثیر نیست باورهای غلطی است که در جامعه وجود دارد. باور غلط به این معنا است که در فرهنگ جامعه و برخی از مسائل دیدگاه‌های منفی وجود دارد و این باور وجود دارد. باورهایی که به جوانان ما می‌گوید یک میزان از این ماده یا تریاک استفاده کن، بهتر می‌شوی و یا اگر می‌خواهی بر روی دروس متمرکز شوی و یا بیشتر بیدار بمانی از این ماده استفاده کن که یادگیری بالا رود و این باروهای غلط باعث می‌شود که این موضوعات رواج پیدا کند و اعضای جامعه فکر می‌کنند که این موضوعات درست هستند. ما شاهد هستیم که متاسفانه فرد برای تناسب اندام از قرص‌های اعتیادآور استفاده می‌کند و همه این‌ها برمی‌گردد به اینکه دانش و شناخت ما در خانواده‌ها پایین است و شناخت دقیقی نسبت به مواد مخدر وجود ندارد و ما در برخی از موارد اصلا آن را مواد مخدر نمی‌دانیم و به صورتی که یک میزان تنوع شدن مواد هم شکل‌های مختلف و مدل‌های تجاری و فروشندگان و مواد مخدر هم بازارهای خود را بیشتر کنند این موضوعات هم می‌تواند در کاهش سن اعتیاد موثر باشد.

بیانلو مدعی است برای جلوگیری از سرعت کاهش سن اعتیاد باید اطلاعات عموم مردم نسبت به این مساله افزایش یابد. هر چه میزان اطلاعات مردم در این زمینه افزایش یابد و روابط خانوادگی مستحکم‌تر شود؛ مسلما کمتر شاهد این خواهیم بود که جوانان و نوجوانان ما به این سمت سوق پیدا کنند.

 در این خصوص صدای زنجان درصدد تماس با فاطمه رضایی، دبیرشورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان برآمد اما امکان صحبت با ایشان در خصوص دلایل کاهش سن اعتیاد در سطح کشور و بررسی وضعیت استان زنجان در این زمینه فراهم نشد.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی