پایگاه خبری صدای زنجان- ساخت المان میدان 15 خرداد با همه فراز و نشیب‌هایی که داشت به میانه راه خود رسید و اکنون وسط این میدان حجم نیمه‌کاره‌‍ای جا خوش کرده است که مشخص نیست چه زمان رنگ و شکل اصلی خود را خواهد یافت. این را می‌شود از حرف‌ها و اظهار نظر مردم زنجان در فضای مجازی و گفت‌گوهای خودمانی فهمید.

مردم می‌گویند که این حجم از آهن که کنار هم ردیف و خمیده شده‌اند چه مفهموی دارد در حالی که بر اساس آنچه پیش از این شرکت مشاور طرح عنوان کرده، این طرح مفهوم خیزش و رویش با تاکید ویژه به روی عدد ۳ یادآور ماه خرداد و با استفاده از ۱۵ المان عمودی یادآور روز پانزدهم خرداد خواهد بود. گنبد فیروزه‌ای خفته روی کف میدان که گویی بخش بیرون‌زده کره‌ای کامل است مفهوم شهادت را به تصویر خواهد کشید و ارتباط فرمی طرح میدان را با المان میدان انقلاب زنجان بیش از پیش تداعی خواهد شد.

همچنین جوش و خروش مردم حول هدفی ارزشمند و واحد را در نقطه مرکزی میدان نمایش می‌دهد. سه عنصر مشبک در نقطه طلایی المان با رنگی متفاوت جای گرفته است که با طرحی برگرفته از نقوش هندسه اسلامی علاوه بر تاکید روی  جنبه معنوی و اعتقادی این حرکت متعالی می‌تواند مفهوم شهادت و تبعید را در فضاهای تهی مشبک‌ها به تصویر بکشد.

با نگاهی به این المان نیمه‌کاره، سوال مردم و بخشی از کارشناسان این است که آیا این حجم نیمه‌کاره همان طرح از پیش تعیین شده است که حرفش بود و یا با پیشبرد طرح، دچار تغییراتی شده است؟ و به طور کلی این طرح چه حرفی برای گفتن دارد و با این حجم از اعتبار صرف شده برای این المان آیا چنان که شایسته است توانسته است مفهوم مد نظر خود را به مخاطب برساند.

سوالی که رحمان پرچگانی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد استان زنجان با اشاره به اینکه المان‌ها در هر شهری ویژگی‌های خاص خود را دارند، اینگونه پاسخ می‌دهد: یکی از دسته‌بندی‎های مربوط به المانها این است که مضامین به صورت غیر مستقیم و مستتر در اثر جلوه می‌کند، به شکلی که شاید خیلی از مردم متوجه مفاهیم به کار رفته در آن نباشند. چنانچه اکنون پس از گذشت 50 سال شاید خیلی از عموم مردم هنوز از منبع الهام و مضامین ضمنی میدان آزادی تهران شناختی ندارند اما در عین حال آن را پذیرفته‌اند و سال‌های سال بخشی از خاطرات تصویری شهر تهران بوده است.

میادین و المان‌ها در زنجان متاسفانه به‌شدت شعارزده و غیر تخصصی طراحی و اجرا می‌گردند

وی ادامه می‌دهد: واقعیت این است که یک سری از کارها بر اساس زمان مفاهیم خود را پیدا می‌کنند و معنا می‌یابند. برای مثال این دسته‌بندی را در آرم که معرف و نماد شرکت‌ها و موسسات و سازمان‌هاست و تداعی‌کننده آن شرکت و مجموعه هست، می‌توان مشاهده نمود؛ دسته‌ای از آرم‌ها مشخصا و به شکل مستقیم و با به‌کارگیری مشخصات واضح و مبرهن به کارکرد آن مجموعه نزدیک می‌شود در حالیکه گونه‌ای دیگر از آرم‌ها این مشخصات را ندارند و به واسطه استفاده زیاد و در طول زمان جای خود را به‌عنوان نماد و نشانه پیدا می‌کنند.

وی با بیان اینکه میادین و المان‌ها در زنجان متاسفانه به‌شدت شعارزده و غیر تخصصی طراحی و اجرا می‌گردند، اظهار می‌کند: زیبایی‌های شکلی و فرمی و بصری یک کار مهم‌تر از شعارها و صحبت‌هایی است که در مورد یک کار گفته می‌شود زیرا که یک اثر در ابتدا بایستی ویژگی‌های اصلی و پایه هنری را در خود داشته باشد تا بتواند حامل مفهومی عمیق و اثر گذار باشد و به طور کلی با این دید و نگرش نمی‌شود با یک اثر هنری از جمله یک حجم و یا یک المان برخورد کرد و انتظار فهم همه مفاهیم و معانی آن در همان وهله اول را داشت. خیلی مواقع حجم‌هایی را مشاهده می‌کنیم که با شعارها و مفاهیم بزرگ بنایش را می‌گذارند ولی محصول کار هیچ کدام از آن شعارها نیست و فقط با وصل کردن این شعارها در حقیقت بدنبال موجه جلوه‌دادن کار و به‌نوعی کاسبی هستند. یک وقتی هم هست که یک کاری آن شعارها و مفاهیمی که دیگران انتظار دارند را ندارد ولی عملا کار حجمی خوبی است.

به اعتقاد پرچگانی المان 15 خرداد کار متوسطی است منتهی کار قبلی هم (المان سابق میدان 15خرداد) کار چندان قوی نبود که بگوییم با برداشتن آن اتفاق عجیبی افتاده است اما درست‌تر این بود که این حذف و اضافه‌کردن در پروسه و روشی هدف‌مند و منطقی و از مسیر تخصصی آن پیش می‌رفت.

المان سابق 15خرداد چه از نظر زیبایی و چه از نظر بصری و استاتیک کار چندان قوی نبود

وی ادامه می‌دهد: این کار هم چه از نظر زیبایی و چه از نظر بصری و استاتیک کار چندان قوی نبود! درست است که حالا نمادی از چیزی بوده است که ما در دوران انقلاب داشتیم منتهی خیلی خوب مطرح نشده و به شکل ابتدایی بود و این خودش ارزش و شان موضوع را پایین می‌آورد، ولی به هر حال المانی در میدان بود که مردم آن را به رسمیت پذیرفته بودند، برمی‌دارند و کاری دیگر را بدون حضور و شرکت همه هنرمندان در یک فستیوال و مسابقه تخصصی تعبیه می‌کنند که روش درست و منطقی نیست.

این هنرمند خاطرنشان می‌کند: در همین پروژه میدان انقلاب که با هزار حرف و حدیث بنا بود فلسفه اشراق در آن پیاده‌سازی شود و سپس کار سمت و سوی دیگری گرفت و اساسا مفاهیم تغییر کرد، کار سال‌های سال مورد استفاده قرار گرفت و به خاطر استفاده مکرر در طول سال‌ها از این المان به‌ویژه در مراسمات مذهبی همچون دسته‌های عزاداری حسینیه و زینبیه، اکنون این المان به‌عنوان نماد شهر زنجان تبدیل شده است.

وی می‌افزاید: کاری که قرار بوده است پیش از این پیاده شود با موضوع فلسفه اشراق بود و بنا بود که از میان قوس گنبدی آن نور لیزری به آسمان تابیده شود که کل شهر توان دیدن این نور را داشته باشند تا به نوعی فلسفه نور و اشراق را تلقی کند، منتهی امکانات نور لیزری که خریداری و نصب شده بود آنقدر ضعیف بود که نورش به‌زور از سبزه میدان دیده می‌شد و بعد مدتی هم عملا از کار افتاد و همین باعث شده است که ماهیت آن تغییر یابد.

پرچگانی می‌گوید: در مورد این کار هم باید اذعان داشت که این کار، یک کار فرمی است و من تصورم بر این است که طراح یا سازنده و یا طیفی که دارند این میدان را می‌سازند، همان طیف سازنده میدان انقلاب یا کسانی با همان دیدگاه هستند و همان‌طور که کار میدان انقلاب یک کار متوسط ضعیفی بود این کار هم یک کار متوسط است.

این استاد دانشگاه اذعان می‌کند که موضوعی که در این زمینه اهمیت دارد این است که در فرآیند طراحی تا ساخت یک اثر شهری با این ویژگی‌ها باید فراخوان و مسابقه‌ای عمومی صورت میپذیرفت و از همه هنرمندان دعوت می‌شد که در این مسابقه شرکت می‌کردند و داوران متخصص داوری را انجام می‌دادند و بر اساس آن کاری انتخاب و انجام می‌شد. چنانچه برای میدان دریادلان این روند انجام شد ولی آنجا هم بدلیل برنامه ریزی نادرست و نداشتن بودجه و... عملا شاهد شکل‌گیری و اجرای کاری نبودیم.

زنجان اساسا از نظر بصری شهر ضعیفی است

وی خاطرنشان می‌کند: زنجان اساسا از نظر بصری شهر ضعیفی است. اگرچه نمی‌خواهیم این شهر را با تهران و تبریز و شهرهای بزرگ مقایسه کنیم اما وقتی این شهر را با استانی هم‌تراز مثل کردستان و به‌ویژه سنندج مقایسه کنیم، می‌بینیم که این شهر در سال‌های اخیر خود به لحاظ بصری تقویت شده و از فرم شهرسازی و مبلمان بسیار خوبی برخوردار شده است. پیش از این، این شهر به لحاظ بصری شهر بسیار ضعیفی بود اما اکنون این شهر کلا عوض شده است چرا که با سپردن کار به نیروهای متخصص و استفاده از طراحان کاربلد و ماهر اتفاقا بومی در طراحی شهری بهره برده‌اند و همین تاثیر فراوانی در شهرسازی و جلوه بصری شهر ایجاد کرده است.

پرچگانی با اشاره به اینکه ما در شهر زنجان المان موفقی نداریم، اظهار می‌کند: افراد ماهر و متخصص  را در ساخت این المان‌ها دخالت نمی‌دهند و بیشتر زمانی نظرات‌شان پرسیده می‌شود که کار از کار گذشته است. در 10 سال گذشته و در مجموعه شهرداری کمیته زیباسازی شهری بود و بنده و تعدادی از دوستان بدون کوچکترین منافعی سعی در ریل‌گذاری و ایجاد بسترهای فرایند فوق‌الذکر را داشتیم ولی با عرض تاسف مجموعه براحتی کمیته را دور می‌زدند و به همین خاطر بود که ما و دوستان از این کمیته استعفا دادیم چرا که ما تنها جلسه تشکیل می‌دادیم و موضوعات را بررسی می‌کردیم اما شاهد بودیم که این افراد کار خودشان را می‌کنند و انگار ما دستگاه تایید کننده کارهای غلط و رانتهای این افراد بودیم.

انتهای پیام

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی