پایگاه خبری صدای زنجان- اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و تحلیل‌گران اقتصادی که موافق حذف ارز 4200 تومانی در شرایط نامساعد اقتصاد کنونی نیستند، به دولت توصیه می‌کنند تا به نتیجه رسیدن گفت‌وگوهای برجام صبر کند! اگر توافق حاصل شد نسبت به حذف اقدام کند اگر نشد دست از این جراحی در اوضاع کنونی کشور بردارد! زیرا چیزی جز فشار مضاعف بر خانواده‌ها نخواهد داشت!

آن‌ها می‌گویند: در صورت حصول توافق ایران با غربی‎ها، اگر دولت نسبت به حذف ارز 4200 اقدام کند هم این اقدام موجب 4 تا 5 درصدی تورم می‌شود چه برسد اینکه توافقی حاصل نشود!

سال گذشته علی‌رغم اخبار مربوط به ادامه تخصیص دلار 4200 تومانی در سال آینده، نمایندگان مجلس با  194 رأی مثبت و 42 رأی مخالف حذف دلار 4200 تومانی را تصویب کردند.

درواقع نمایندگان مجلس در جلسه علنی در بررسی بودجه 1401 در بخش هزینه‌ای، یک بخش را اصلاح کردند که بر اساس آن دلار 4200 تومانی مشروط حذف شد و بر این اساس دولت اجازه دارد این ارز را حذف کند اما باید ما به ازای آن را به‌صورت بن خرید کالا الکترونیکی به خانوارها بدهد.

طبق این اصلاحیه دولت اجاره دارد تا از طریق تأمین منابع مابه‌التفاوت دلار 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی، دارو، تجهیزات مصرفی پزشکی اختصاص دهد.

حذف ارز 4200 تومانی منجر به تورم می‌شود!

اما مصطفی دین‌محمدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان که شرایط دشوار اقتصادی کنونی ایران را مساوی باحالت جنگی می‌داند، معتقد است: در وضعیت فعلی بهتر است دولت از حذف ارز 4200 تومانی کوتاه بیاید!

دین‌محمدی در رابطه با تبعات حذف ارز 4200 به صدای زنجان می‌گوید: حذف نرخ ارز 4200 به‌منزله تغییر قیمت ورودی قابل‌توجهی از 8 قلم که مشمول یارانه‌ای می‌شود، است. این اقلام بیشتر مربوط به دارو، گندم، نهاده‌های دام و طیور و دانه‌های روغنی است.

به عقیده این اقتصاددان، بیشترین ضربه در فرآیند حذف ارز 4200 تومانی در مرحله نخست گوشت سفید، در مرحله دوم گوشت قرمز، محصولات پروتئینی و لبنی، در مرحله سوم بخش دارو به‌ویژه داروی بیماران خاص اصابت خواهد کرد. بعلاوه اینکه فرآیند تولید دارو در کشور وابسته به واردات مواد اولیه است که قاعدتاً این فرآیند تمامی داروها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

دین‌محمدی در پاسخ به این سؤال که حذف ارز 4200 تومانی گندم با توجه به اینکه نان در سبد غذایی خانوارها نقش بسزایی دارد، چه تأثیری دارد به صدای زنجان می‌گوید: در رابطه با گندم فعلاً نمی‌شود چیزی گفت چراکه معلوم نیست شرایط خشک‌سالی امسال در سال آینده تکرار می‌شود یا نه! در صورت تکرار خشک‌سالی باید یا قیمت گندم بالا رود یابد یا دولت نرخ یارانه‌ این بخش را افزایش دهد! با توجه به اینکه گندم به آزد و درنهایت نان برای مصرف خانوارها تبدیل می‌شود و از سوی دیگر برای تولید اقلام غذایی نظیر ماکارونی، کیک، کلوچه و شیرینی استفاده می‌شود، حذف ارز 4200 تومانی از گندم قطعاً بر قیمت آن‌ها نیز تأثیر خواهد گذاشت! اما همان‌طور که عرض شد بیشترین قیمت تحت تأثیر حذف ارز 4200 تومانی مربوط به بخش محصولات گوشتی و لبنی خواهد بود که سبب تورم در سبد خانوارها می‌شود!

تأثیر روانی حذف ارز 4200 تومانی در بازار!

رضا پیرایش، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان نیز معتقد است که حذف ارز 4200 تومانی در شرایط فعلی اقتصاد به نفع جامعه و اقشار مختلف آسیب‌پذیر و کم‌درآمد نخواهد بود و سبب فشارهای تورمی بیشتر در جامعه می‌شود.

وی بابیان اینکه عامل روانی حاصل از حذف ارز 4200 منجر به افزایش 5 تا 6 برابری بسیاری از اقلام مصرفی مردم می‌شود، تأکید می‌کند: دولت باید قبل از این اقدام راهکاری برای به ثبات بخشیدن اقتصاد که با افزایش درآمدهای ارزی و جان گرفتن کسب‌وکارها ممکن می‌شود، بحث یکسان‌سازی ارز را به‌پیش کشیده و با برنامه‌ریزی مدون آن را اجرایی کند.

ضعف نظارتی در سیستم اقتصادی کشور!

بر اساس مصوبه اخیر مجلس بابت حذف ارز 4200 تومانی، چنانچه دولت قصد دارد کالایی را از سبد ارز ترجیحی حذف نماید، باید قبلاً ترتیبات قانونی جبران زیان رفاه مصرف‌کننده برای کالاهای اساسی را از طریق کالابرگ الکترونیکی و در امور پزشکی از طریق بیمه‌ها و یا از طرق جایگزین مطمئن انجام دهد. به‌طوری‌که افراد بتوانند این کالاها و خدمات را به نرخ پایان شهریور 1400 و در سقف سهمیه تعیین‌شده تهیه کنند.

رضا پیرایش، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان که معتقد است اختصاص کوپن منجر به رانت می‌شود، اضافه می‌کند: با کوپن نمی‌توان گفت که حذف ارز 4200 تومانی را جبران می‌کنیم، اول اینکه اختصاص کالابرگ فقط برای برخی از کالاها شدنی است نه همه آن‌ها دوم اینکه هرگونه حذف مساوی است با افزایش چندین برابری قیمت بسیاری از کالاها!

پیرایش عنوان می‌کند: به نظرم در جبران حذف ارزی نیز دولت نمی‌تواند دستاورد آن‌چنانی داشته باشد چراکه سیستم نظارت کشور آن‌قدر جامع و دقیق نیست که بخواهیم روی آن حساب کنیم!

عباس بهنود، تحلیل‌گر اقتصادی نیز با اشاره به نبود نظارت درروند تخصیص ارز 4200 تومانی به صدای زنجان می‌گوید: وقتی شرایط بحرانی می‌شود باید مراقب دست‌های پنهان بود! این مهم فقط مختص به ایران نیست و هر کشوری را شامل می‌شود! حالا درست است که ارزی 4200 به اقلام اساسی مردم توانست در مقطعی به‌نوعی مردم را راضی نگه دارد اما واقعیت این است که در سیستم توزیع و باز توزیع این ارز که یارانه‌ای در راستای خدمت به مردم و تهیه کالاهای ارزان توسط خانوارها صورت می‌گرفت مشکل اساسی داشتیم.

اگر گفت‌وگوهای برجام به نتیجه رسید، ارز 4200 را حذف کنید والا دست نگه‌دارید!

مصطفی دین‌محمدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان هم در رابطه بابیان که دولت تا چه میزان می‌تواند در کنترل وضعیت قیمت اقلام پس از حذف ارز 4200 تومانی موفق باشد به صدای زنجان می‌گوید: معمولاً دولت‌ها در ایران توان اجرایی بسیار پائینی دارند! البته هر دولتی که روی کار می‌آید ادعای زیادی دارد اما در عمل این میزان توانایی، محدود است! درهرصورت به نظر می‌رسد هدف از آزادسازی در درجه نخست، صرف منابع ارزی قابل‌توجه باشد که تأمین آن در شرایط تحریمی بسیار سخت است! حتی اگر از حالت تحریمی خارج هم شویم هزینه فرصت زیادی به دولت تحمیل می‌شود و بخش قابل‌توجهی از منابع درآمدی دولت به این مهم اختصاص می‌یابد!

وی که معتقد است جبران حذف ارز 4200 تومانی با بازگشت کوپن نیز امکان‌پذیر نمی‌شود، اضافه می‌کند: در مقوله گندم و خشک‌سالی‌هایی که منجر به افت تولید و درنهایت واردات گندم شد، دولت میلیاردها دلار متحمل هزینه شد. مشخص نیست وضعیت سال بعد چگونه است و دولت چقدر باید گندم واردات کند. اگر خشک‌سالی رفع شود قیمت جهانی آن نیز پائین آمده و درنهایت برای ما نیز خوب خواهد بود.

موافقان حذف ارز 4200 معتقدند، امکان نظارت بر قیمت نهایی کالاهایی مانند نهاده‌های دامی وجود ندارد. چون فروشندگان متعدد دارد و نمی‌توان روی آن مانند بنزین مسلط بود. از سوی دیگر همین تفاوت نرخ میان ارز ترجیحی و بازار آزاد، انگیزه فراوانی برای اختراع روش‌های جدید، پیچیده و غیرقابل‌پیگیری فساد خواهد کرد.

گروهی دیگر از موافقان می‌گویند، از 4200 تومانی به جیب تولیدکننده اصلی باید برود که در عمل نمی‌رود و تنها هزینه‌ای است که بر دولت تحمیل می‌شود، همان بهتر که حذف شود!

مصطفی دین‌محمدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان که خود موافق حذف ارز 4200 تومانی البته با در نظر گرفتن تمامی شرایط است، با این اظهارات گروه دوم موافقان حذف ارز 4200 تومانی مخالف است چراکه ازنظر او، عدم رسیدن منافع ارز 4200 تومانی به تولید‌کنندگان اصلی و مصرف‌کنندگان اصلی که مردم هستند درست نبوده و منطقی مستدل و کارشناسی شده پشت آن نیست و در صورت حذف ارز 4200 تومانی تمامی آحاد جامعه چه ثروتمند و چه متوسط و ضعیف باید قیمت بالای اجناس را بپردازند. اما در رابطه بااینکه چقدر دولت می‌تواند مبالغ اضافی را جبران کند اصلاً شدنی نیست و قطعاً فشار تورمی با جامعه تحمیل خواهد شد.

دین‌محمدی تأکید می‌کند: به لحاظ اقتصادی در شرایط کنونی، حذف ارز 4200 تومانی غلط است! در سیستم قیمتی، انحراف قیمتی، ضد کالا و رشد اقتصادی است، اما وقتی دولت در شرایط جنگی قرار می‌گیرد به‌ناچار باید هزینه‌ها را تحمل کند. اگر سال بعد تحریم رفع شود، اشکالی ندارد که ارز 4200 تومانی هم حذف شود، هرچند که همین موضوع نیز منجر به ایجاد 4 تا 5 درصد تورم می‌شود. اما اگر بنا به هر دلیلی شرایط برجام پابرجا باشد و یا در بدترین حالت، برجام و توافق کلاً لغو شود، تورم همچنان بالا خواهد بود که در این مدت هرگونه حذف ارز 4200 تومانی تنها سبب مضاعف شدن تورم و تحمیل فشار سنگین بر خانواده‌ها خواهد شد!

این اقتصاددان به دولت توصیه می‌کند تا وقتی‌که شرایط اقتصادی عادی شود بهتر است دست از جراحی سخت که در وضعیت فعلی به‌هیچ‌وجه مطلوب نیست، بردارد! اگر توافق قطعی بود من هم موافق حذف ارز 4200 تومانی می‌شدم اما چون هیچ‌چیز مشخص نیست فعلاً باید دست نگه‌داریم.

حذف ارز 4200 شق‌القمر نیست! هنرتان را در سیستم باز توزیع نشان دهید!

عباس بهنود، تحلیل‌گر اقتصادی هم که از موافقان افزایش قیمت بنزین در سال بعد البته به‌صورت ملایم و آرام است، می‌گوید: سیاستمداران در هر تصمیم اقتصادی باید در ابتدا با مفاهیم رفتارشناسی آشنا باشند. اگر قبل از افزایش قیمت اقلام و یا حذف ارز 4200 تومانی و هر اقدام اقتصادی، بر اساس سنجش رفتار عمل کنند، مشکل جدی پیش نخواهد آمد.

بهنود بابیان اینکه اختصاص ارز 4200 منجر به رانت می‌شود، معتقد است: یارانه‌هایی که بابت اختصاص این ارز در نظر گرفته می‌شد، به جیب افراد فرصت‌طلب که با ضعف‌های بازار آشنایی کاملی داشتند، می‌رفت و در عمل نتایج مثبت اختصاص ارز در جامعه قابل‌مشاهده نبود. نمونه‌ای قیمت اقلام اساسی در بازار! شاید ارز 4200 تومانی 4 الی 5 سالی به نفع مردم بود اما دیگر باید حذف شود چون عملاً مردم سود حاصل از آن را نمی‌بینند!

البته این مدرس دانشگاه معتقد است که دولت و مسئولان اقتصادی حذف ارز 4200 تومانی، شق‌القمر نیست و باید هنرشان را در سیستم باز توزیع نشان دهند تا ناراحتی‌ها، نگرانی‌ها و دلواپسی‌های جامعه را رفع کنند.

بهنود می‌گوید: گپ‌ها و اختلاف قیمتی بین کالاهای مشمول نرخ دولتی و آزاد در جریان اختصاص ارز 4200 تومانی بهتر است محاسبه و به دهک‌های پایین جامعه تعلق یابد. در بخش تولید نیز این یارانه به‌صورت هدفمند و کنترل‌شده به تولیدکننده اصلی اختصاص یابد.

انتهای پیام/

خبرنگار: لیلا محمدی