زهره میرعیسی‌خانی- مسجد در صدر اسلام
اصلی‌ترین پایگاه و محل فعالیت‌های مختلف به شمار می‌رفت و دارای کارکردهای مختلف
دینی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، نظامی بود.
در شکل‌گیری و پیروزی انقلاب و حتی تا
اوایل آن نیز مساجد جایگاهی که در صدر اسلام داشتند را دوباره پیدا کردند و از
کارکردهای متنوع آگاهی‌بخشی و بصیرت‌افزایی، جذب نیرو و ساماندهی، رفع مشکلات مردم،
توزیع آذوقه بین نیازمندان و فقرا، پشتیبانی از جبهه‌ها برخوردار شدند.
اما بعد از هشت سال دوران دفاع مقدس و
نقش‌آفرینی مساجد در حمایت و پشتیبانی از جبهه‌ها، این نقش اساسی و موثر نادیده
گرفته شد و به مرور آثار و تبعات آسیب‌های اجتماعی در جامعه هویدا شد.
پس از هشدارهای مکرر رهبر معظم
انقلاب(مدظله العالی) در رابطه با تهاجم فرهنگی، شبیخون فرهنگی، ناتوی فرهنگی، عاقبت
شورای انقلاب فرهنگی در سال 72 با گذراندن مصوبه شماره 302، وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی را مکلف به تشکیل کانون‌های فرهنگی هنری در جوار مساجد کرد.
رونق بخشی به مساجد از طریق احیای
کارکردهای متنوع فرهنگی، هنری، علمی، آموزشی، مشاوره‌ای، کتابخانه‌ای، اردویی، نشر
و گسترش سیره نبوی و معارف اهل بیت(ع)، جذب کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی
بزرگسالان به مسجد برای در امان ماندن از تیرهای زهرآگین فتنه دشمنان، از اهداف
شکل‌گیری این کانون‌هاست که باید دید رویکرد این کانونها در زمان حال چگونه است و
تا چه میزان در پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی موفق بوده است.
در این خصوص روزنامه صدای زنجان با سرپرست
دبیرخانه مساجد استان زنجان، حجت‌الاسلام محمدنقی یارمحمدی به گفت‌وگو نشست تا
شرایط فعلی این کانونها را در استان بسنجد و دغدغه‌های اصلی این کانونها و
مشکلات و عملکرد‌ها را بررسی کند که در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:
در
حال حاضر چه تعداد کانون در مساجد استان زنجان فعالیت دارند؟ و چند درصد آنها شهری
و چند درصد آن روستایی است؟
هم‌اکنون
بالغ بر 340 کانون در مساجد سطح استان فعال است که 60 درصد آن روستایی و مابقی در
نواحی کم‌برخوردار و برخوردار شهری در حال فعالیت هستند. ضمن اینکه دبیرخانه مساجد
استان زنجان در تلاش است به سمتی حرکت کند که تمام مساجد استان در کنار خود، کانون
فرهنگی و هنری داشته باشند و به نوعی در حال حاضر در مسیر ریل‌گذاری این هدف است
تا افراد در تمامی نواحی و مناطق بتوانند به این کانونها مراجعه کنند و فعالیت
داشته باشند. همچنین با توجه به شرایط اقتصادی که حاکم بر کشور است این دبیرخانه
که به نوعی به عنوان میز خدمت اهالی مساجد شناخته می‌شود در تلاش است که از تمامی
ارگان‌ها و ادارات کمک بگیرد تا در زمینه فرهنگی و هنری در کانون‌های مساجد همکاری
داشته باشند.
از
جمله فعالیت‌هایی که در این کانونها انجام می‌شود، بیان می‌کنید؟
در حال حاضر فعالیت‌های متنوعی در این کانونها
در حال شکل‌گیری و انجام است که می‌توان به بخشی از این فعالیت‌ها اشاره داشت. یکی
از فعالیت‌های خوبی که در این کانونها در حال انجام است تشکیل گروه‌های تئاتر است
که در ابتدا این گروه‌ها تلاش دارند با جذب جوانان و نوجوانان مساجد یک گروه
آماتور را تشکیل بدهند و سپس در مرحله بعدی این گروه آماتور را در جهت شکل‌گیری
گروه‌های حرفه‌ای یاری کنند. همچنین در طول سال دوره‌های ثابتی توسط کانونها و
مراکز ما اجرا می‌شود که بخشی از این برنامه‌ها اجرای مسابقات و جشنواره‌های قرآن
و عترت است ضمن اینکه در کانون‌های مساجد یک کانون‌های ویژه‌ای نیز با نام «خانه
نور» که فعالیت قرآنی دارد، تشکیل شده است تا زمینه برای تفسیر و یادگیری قرآن
فراهم آید و اوقات فراغت جوانان و نوجوانان پر شود و از رفتن به سمت آسیب‌های
اجتماعی کاسته شود. همچنین در برخی از این کانونها «خانه‌های دیجیتال» تشکیل شده
است که به جوانان و نوجوانان آموزش‌های دیجیتالی و نحوه بهره‌مندی از تکنولوژی
جدید آموزش داده می‌شود ضمن اینکه این امکانات در برخی از روستاهای دور افتاده و
در دورترین مساجد فراهم آمده است تا این نواحی دور افتاده نیز با تکنولوژی روز
آشنایی پیدا کنند.
از
جمله دیگر برنامه‌هایی که در این مراکز انجام می‌شوند، نشست‌های هنرمندان انقلابی
است که به روایت انقلاب به شکل هنر می‌پردازد تا هنرمندان انقلابی استان زمینه را
برای شناخت نسل جدید نسبت به این موضوع آماده کنند. همچنین در کنار این فعالیت‌ها،
این کانونها اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی «طرح نویسی فرهنگی» کردند که برای
اولین بار در سطح استان برگزار می‌شود.
چگونه
این کانونها در جذب جوانان و نوجوانان به سمت این مراکز و کاهش آسیب‌های اجتماعی
نقش دارند؟
جوانانی
که به مساجد می‌آیند عموما به دنبال تجربه یک محیط سالم و احساس نزدیکی به خداوند
هستند و جذب این جوانان مطمئنا در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و کاهش گرایش آنها
به سمت این آسیب‌ها نقش خواهد داشت ضمن اینکه مساجد با جذب نوجوانان و جوانان به
جهت اینکه این گروه عمدتا گروه‌گرا هستند می‌تواند گروه‌های خوب عقیدتی را تشکیل
بدهد و محلی باشد برای انجام فعالیت‌های سالم فرهنگی که این امر به نوبه خود نیز
بسیار در کاهش بزه و آسیب‌های اجتماعی نقش دارد چرا که با ایجاد یک محیط امن و
سالم زمینه را برای کاهش معضلات اجتماعی فراهم خواهد کرد.
با
این توصیفات، کانون‌های مساجد تا چه میزان در پیشبرد اهداف خود در زمینه کاهش آسیب‌ها
موفق عمل کرده است؟
پیشگیری
از آسیب‌های اجتماعی تنها بخشی از فعالیت‌های محول شده به کانون مساجد است و کل
کار ما نیست و طرحی است که امسال به ما محول شده است و برای اجرایی کردن این امر 7
منطقه محروم در سطح استان به ما محول شد تا در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی آن
قدم برداریم و کمک‌هایی را به این منطقه داشته باشیم که در این مناطق ما در رابطه
با بحث طلاق و مواد مخدر کارهایی را انجام داده‌ایم و یک انجمن خیر خواهانه نیز
تحت عنوان انجمن خانواده‌های معتادین گمنام با ما همکاری می‌کند تا به آسیب‌های
اجتماعی که در خانواده‌های معتاد وجود
دارد، بپردازد و در جهت بهبود آسیب‌های این خانواده‌ها با ما همکاری داشته باشند .
شنیده
شده که درصدی از این کانونها غیر فعال هستند، آیا این صحت دارد؟
همان‌طور
که در ابتدای مصاحبه اعلام کردم در حال حاضر بالغ بر 340 کانون مساجد در استان
فعالیت دارند که از این تعداد تنها 20 مورد آن غیر فعال هستند که منظور از غیر
فعال بودن این کانونها این است که به دلیل اینکه زیر مجموعه‌ای در این مراکز نیست
تا کارهای فرهنگی را عهده‌دار شود، امکان ادامه فعالیت‌ها موجود نیست به این شکل
که این کانونها پس از تشکیل تا مدتی با تشکیل گروه‌ها و حلقه‌هایی به فعالیت خود
پرداخته‌اند و با فرو پاشی و از بین رفتن این گروه‌ها و حلقه‌ها، متاسفانه با
نبودن گروه و حلقه جایگزین زمینه غیر فعال شدن این کانونها فراهم شده است که عمده
دلایل فروپاشی این گروه‌ها هم مسائلی مثل ازدواج و یا دانشگاه رفتن اعضا است که ما
نیز به دنبال این هستیم که با تشکیل و یا جایگزین کردن گروه‌هایی، این مراکز
غیرفعال را فعال کنیم. ضمن اینکه ما مطابق قوانین برنامه ششم مکلف هستیم که در تمامی
مساجد مناطقی که بالا هزار نفر جمعیت دارند، کانون ایجاد کنیم.
این
کانونها چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟ آیا این مراکز در جذب جوانان به سمت فعالیت
ورزشی که خود به نوعی بازدارنده آسیب‌های اجتماعی نظیر گرایش جوانان به سمت اعتیاد
است، نقش دارند؟
این
کانونها بنا نیست که جدا از مسجد باشند بلکه مجموعه‌ای مسجدمحور هستند و افرادی
که می‌آیند در این مساجد در کنار برخورداری از تسهیلات و آموزش‌ها، بنا است تا یک
نیروی مسجدی بار آیند که دغدغه‌های مذهبی هم دارند و از جمله اهدافی که این کانونها
به دنبال رسیدن و نیل به آن هستند، این است که نیروی مسجدی متعهد و کاربلد تولید
کنند و از افرادی که متعهد هستند در جهت رشد و تعالی اهالی مساجد استفاده کنند به
طوری که ما امروز در کانون‌های مساجد خود شاهد فعالیت کانون پرورش نخبگان هستیم که
بیشتر افراد این کانونها را دانشجویان ارشد و دکتری تشکیل می‌دهند و در واقع به
نوعی به دنبال این هستند که کانون‌های مساجد را در تمامی ابعاد خود رشد بدهند.
همچنین در بخش دیگر از فعالیت این کانونها، ما شاهد فعالیت‌های ورزشی اعضای مساجد
هستیم که برای نمونه مسابقات ورزشی سالانه را بین اهالی مساجد برگزارمی‌کنیم تا
گروه‌های مختلف مساجد با هم مسابقات ورزشی بدهند و کانون تخصصی مساجد نیز در سال 2
بار برنامه مسابقه دوچرخه‌سواری سالانه نوجوانان و جوانان و تنیس روی میز را در
سطح شهرستان‌ها برگزار می‌کند تا علاوه بر اینکه به نوعی اوقات فراغت جوانان را پر
می‌کند در زمینه ترویج ورزش کردن و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مانند سیگار و
اعتیاد نقش داشته باشد. همچنین دبیرخانه این کانونها در سطح استان نسبت به بستن
تفاهم‌نامه‌ای با سپاه انصارالمهدی استان اقدام کرده است تا اهالی مساجد بتوانند
از امکانات ورزشی این ارگان نیز بهره ببرد که این خود می‌تواند در جهت ترویج
فرهنگ ورزش کردن موثر باشد.
در
خصوص بودجه این کانون‌های فرهنگی نیز توضیح می‌دهید؟ این مراکز چگونه هزینه فعالیت‌های
فرهنگی و هنری خود را به دست می‌آورند؟
هزینه‌های
فعالیت این مراکز توسط دبیرخانه مساجد استان‌ها تامین می‌شود که دبیرخانه نیز از
طریق دو منبع هزینه‌های خود که میزان ناچیزی است تامین می‌کند، یکی از این منابع
به صورت کشوری و از طریق ستاد عالی کانون‌های مساجد است که یک بخشی از این بودجه
در جهت تامین هزینه‌های جاری پرداخت می‌شود و همچنین بخشی دیگر از بودجه بر اساس
برنامه‌های اجرایی به این دبیرخانه تعلق می‌گیرد. دیگری یک منبع استانی است که به
صورت سرانه‌ای که توسط مبادلات ارگان‌ها از طریق سازمان برنامه و بودجه تعیین می‌شود،
تامین می‌شود. همچنین بخشی دیگر از این هزینه‌ها توسط کمک‌های مردمی و نذورات
فرهنگی مردم تامین می‌شود که پروژه نذور فرهنگی هم توسط این دبیرخانه آغاز شده است
و نمونه‌ای از این نذور را می‌توان به صورت خرید کتاب برای کتابخانه‌های مساجد و
یا تدریس معلمان کانون دانشگاه فرهنگیان در سطح مساجد مناطق محروم و کم‌برخوردار
استان دانست که به صورت فوق برنامه در نظر گرفته می‌شود.
#کانون
مساجد زنجان، حجت‌الاسلام محمدنقی یارمحمدی