پایگاه خبری صدای زنجان- از پارک مسافر نزدیک پایانه ترمینال استانی که نگاه کنید، پیدایشان می‌شود. خانه‌های سازمانی که قرمز رنگ هستند و عمر بیش از 55 سال دارند. خانه‌هایی که اگر چه محیطی برای گردهمایی افراد خانواده دور هم هستند؛ اما به لحاظ ایمنی و وضعیت بهداشتی چندان مناسب زیست نیستند.

به گفته شهروندان این خانه‌های فرسوده علاوه بر مشکلاتی که دارند، چهره شهر را نیز خراب کرده‌اند و مسافران و گردشگرانی که از پایانه مسافربری استان خارج می‌شوند، با چهره فرسوده این ساختمان‌ها رو به رو می‌شوند که چندان جلوه زیبایی برای نشان دادن ظرفیت‌های گردشگری استان زنجان نیست!

 نظیر این ساختمان‌های سازمانی نیز در خیابان «وحی» در کوی انصاریه زنجان نیز وجود دارد که در سالهای دور مامن جنگ زدگان بوده است که از شهرها و مناطق جنگ زده به این خانه‌ها راهنمایی شدند و سکنی گزیدند و پس از پایان جنگ به شهر و کاشانه خود بازگشتند و یا در زنجان ماندگار شدند. در این خانه‌ها اگر چه خاطرات زیادی نهفته است و در آن صدای گذر عمر را می‌توان شنید اما با یک اتفاق ساده به جهت فرسودگی بالایی که دارند، ممکن است باعث بروز یک حادثه شوند.

شرایط زندگی در این ساختمان‌ها سخت شده است

یکی از ساکنان خانه‌های سازمانی نزدیک ترمینال مسافربری زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان از خاطرات خود در این خانه‌ها این طور می‌گوید: از بچگی در یکی از این خانه‌های سازمانی بزرگ شدم. اینجا خانه پدری من است. در این خانه به مدرسه رفتم. دوچرخه سواری یاد گرفتم و دانشگاه رفتم و در همین خانه بود که کار پیدا کردم. خاطرات زیادی را در همین خانه تجربه کرده‌ام. پس از فوت پدرم همچنان با زن و فرزندانم در همین خانه زندگی می‌کنم.

وی ادامه می‌دهد: اگرچه شاید شرایط این را داشته باشم که خانه‌ام را تغییر بدهم و به یکی از محلات جدید نقل مکان کنم که دیگر رنگ و بوی خاطراتم را ندارند. اما من در این محله بزرگ شده‌ام و با آدمهای این محل عجین هستم و هر گاه که مسافری جلوی رویم را گرفته است، از خاطرات مردم این محله برایش تعریف کرده‌ام! دوست ندارم از این خانه بروم. با این وجود شرایط زیست در این خانه‌ها سخت شده است و دیگر شرایط مثل سابق نیست. با یک نم باران، دیوارها نم می‌گیرند و طبله می‌اندازند. روزی نیست که لوله‌های آب نشتی نداشته باشند و یا سیم‌کشی برق مشکل‌ساز نشود. همین چند روز پیش یک آجر از سقف این خانه افتاد روی ماشین یکی از اهالی و خدا را شکر چیزی نشد.

این شهروند می‌افزاید: اگر بشود دولت کمکی در این زمینه به اهالی این ساختمان‌ها بکند که این واحدها را نوسازی کنند؛ کمک بزرگی به اهالی این منطقه کرده است. اگر خدایی ناکرده اتفاقی مثل حادثه متروپل آبادان بروز بدهد و زبانم لال یکی از این ساختمان‌ها فرو بریزد، فردا همین مسئولین هستند که باید پاسخگو باشند. آن وقت است که مسئولین باید کلاه خود را بالاتر بیندازند و قاضی کنند که بهتر نبود پیش از بروز چنین اتفاقاتی در این زمینه اقدام می‌کردیم؟

انتظار داریم که حداقل 55 درصد بنا را به ما بدهند

«ایمانی» یکی دیگر از ساکنان این خانه‌ها با اشاره به اینکه این ساختمان‌ها در سال 54 ساخته شدند و تا اکنون نیز هنوز سرپا مانده‌اند، اظهار کرد: این ساختمان‌ها دیگر فرسوده هستند و نشان این فرسودگی ترک‌های عمیقی است که روی دیوار آنها نشسته و یا سقوط سنگ‌ها از بالا به پایین ساختمان است.

وی ادامه می‌دهد: برای حل این مسئله به اداره راه و شهرسازی و شهرداری رفتم ولی هیچ کمکی دریافت نکردم. خیلی از ساکنین این محل حتی خود راضی نیستند که اینجا زندگی کنند و از طرفی توانایی پرداخت کرایه هم ندارند که اینجا را تخلیه کنند و بروند جای دیگر تا اینجا را دوباره بسازند.

این شهروند با بیان اینکه علیرغم پیگیری‌های زیادی که در این زمینه داشتم آخرش ما ماندیم و این سوال که برای حل این مساله چه باید کرد؟ می‌گوید: 2 هزار و 900 متر مربع مساحت زمین این ساختمان‌ها است و اگر ما بخواهیم اینجا را بکوبیم 37 درصد بنا را به ما می‌دهند و این 37 درصد بنا به نوعی برای هر مالک، واحدی 64 متر می‌شود! ما انتظار داریم حداقل 55 درصد بنا را به ما بدهند که آن هم که قبول نمی‌کند و سازنده می‌گوید من 40 واحد برای شما و 50 واحد هم برای خودم می‌سازم و غیر این به سودم نخواهد بود و در این مساله به این مشکلات برخورده‌ایم که نیازمند حمایت دولت در این زمینه هستیم.

به گفته ایمانی، راه و شهرسازی عنوان می‌کند که ما بودجه داریم و خودمان نیز می‌توانیم به این مساله ورود کنیم، ولی عملا این اتفاق نیفتاده است! با این وجود شهرداری هم عنوان می‌کند که این خانه‌ها قابل سکونت نیست ولی کمکی هم در این زمینه نمی‌کند تا این مشکل را حل کنیم. مشکل ما این است که این واحدها را کسی تخلیه نمی‌کند و سازنده هم عنوان می‌کند که من نمی‌توانم خانه در اختیارتان قرار بدهم.

وی ادامه می‌دهد: فرسودگی این واحدها به حدی است که اگر باران ببارد، در خانه مردم آب پر می‌شود و اهالی هم توانایی این را ندارد که خود خانه را تخلیه کنند و سپس خود نسبت به ساخت و ساز اقدام کنند. حتی اگر توانایی پرداخت هزینه ساز و ساخت دوباره را داشته باشند، توانایی پرداخت اجاره بها و نقل و انتقالات را ندارند.

به گفته این شهروند، مردم در این ساختمان‌ها واقعا در مضیقه هستند و شهرداری با وجود بازدید از این خانه‌ها و اینکه عنوان می‌کند این خانه‌ها غیرقابل سکونت نیست تنها میگوید که بروید و بسازید! اما چگونه؟ این که نمی‌شود! دولت باید راه‌ حلی در پیش پای ما قرار بدهد تا بتوانیم در این زمینه اقدام کنیم!

حدود 98 هزار و 300 نفر در بافت‌های فرسوده شهری استان سکونت دارند

اظهارات این شهروندان در حالی است که «بافت‌های فرسوده شهری» همواره به عنوان یکی از معضلات مهم شهری محسوب شده‌اند و بارها کارشناسان و فعالان حوزه شهری نسبت به وضعیت خطرناک آن هشدار داده‌اند. استان زنجان هم از این موضوع و معضل مستثنی نبوده و با مشکلاتی در حوزه بافت فرسوده به ویژه در مرکز شهر درگیر است.

بر اساس آمارها حدود 98 هزار و 300 نفر در بافت‌های فرسوده شهری استان سکونت دارند از این میان ساکنان بافت فرسوده شهر زنجان به تعداد 46 هزار و 150 نفر اعلام شده است. در سال‌های گذشته، ساکنان بافت فرسوده شهری، بنا به عوامل مختلف از جمله بی‌اعتمادی به بدنه مدیریت شهری، عدم تقویت و برنامه‌ریزی بر روی متغیرهای تأثیرگذار مورد نیاز با تردید و دودلی به مسئله نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهری نگاه می‌کردند و این امر لزوم برنامه‌ریزی در این حیطه را نشان می‌داد.

بر اساس آمارهای منتشر شده بالغ بر یک هزار و 200 هکتار بافت فرسوده در استان شناسایی شده که 511 هکتار آن در شهر زنجان واقع است؛ مردم شهر زنجان در بسیاری از مناطق و بافت فرسوده مشکلات زیادی داشته و در برخی از نقاط مرکز شهر نیز از رطوبت شدید گله داشته‌اند.

حال دولت سیزدهم توجه به نوسازی بافت فرسوده را در دستور کار خود قرار داده و موضوع بافت فرسوده شهری که در سال‌های قبل به دلیل عدم برنامه‌ریزی صحیح و عدم توجه برخی از مسئولان ذی‌ربط فراموش شده بود، در حال حاضر مورد توجه قرار گرفته است.

آیا دولت اهتمام جدی برای نوسازی بافتهای فرسوده دارد؟

مسعود بیات منش، مدیر کل راه و شهرسازی استان زنجان در تاریخ 27 اردیبهشت 1401 در گفت‎وگو با رسانه‌ها با بیان اینکه بافت‌های فرسوده از لحاظ کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ناکارآمد هستند و به همین دلیل نیاز به بازسازی و بهسازی احساس می‌شود، اظهار کرده بود که در این بحث خدمات روبنایی، تاسیسات زیربنایی و خیابان‌ها مشکلات و چالش‌های اصلی هستند که باید مورد بازبینی و احیا قرار گیرند.

به گفته او بی‌توجهی به موضوع احیای بافت‌های فرسوده عاملی برای ظهور بدمسکنی است و شاهد هستیم که در بافت‌های فرسوده، ساختمان‌های بلند و نامتناسب با عرض معابر شکل گرفته که این درست نیست. در واقع افزایش تراکم باید معقول باشد، تعدیل ضوابط بافت فرسوده زنجان در دستور کار مدیریت شهری بوده و یک مرحله از طرح جامع جدید که تصویب شده نیز اتفاق افتاده است.

به ادعای این مسئول به لحاظ جغرافیایی، قسمت جنوبی خیابان امام (ره) شهر زنجان جزء مناطقی به شمار می رود که برای نوسازی و بهسازی آن باید اقدامات اساسی انجام شود چرا که این محدوده، فرسوده‌ترین پهنه‌های شهر محسوب می‌شود. در واقع سهم بافت فرسوده شهر زنجان نسبت به کل مساحت شهر 8.3 درصد است و یکی از دغدغه‌های راه و شهرسازی، نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد است که پیگیری می‌شود.

پرداخت تسهیلات جهت نوسازی بافت فرسوده

همچنین بهزاد کردلو، رئیس اداره برنامه‌ریزی و مطالعات مسکن راه و شهرسازی استان زنجان نیز در همان تاریخ اذعان کرده بود که در حال حاضر امکان استفاده از تسهیلات بانکی برای سازندگان در بافت‌های فرسوده در قالب طرح نهضت ملی مسکن فراهم شده است. تسهیلات بافت فرسوده در زنجان 3 میلیارد و 500 میلیون ریال است که مبلغ یک میلیارد و 500 میلیون ریال آن با کارمزد صفر درصد پرداخت خواهد شد. بقیه این تسهیلات نیز با کارمزد 18 درصد و 500 میلیون ریال نیز هم به صورت اوراق 16 درصد به متقاضیان واریز می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه پرداخت تسهیلات جهت نوسازی بافت فرسوده فقط توسط بانک عامل انجام می‌شود، ادامه داده بود متقاضیان نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده محلات هدف بازآفرینی شهری اعم از توسعه‌گران، سازندگان و مالکان واحدهای فرسوده می‌توانند از فرصت پیش آمده برای دریافت تسهیلات ویژه نهضت ملی مسکن استفاده کنند و از سویی این مناطق نیز چهره جدیدی به خود خواهد گرفت.

با وجود اینکه این ساختمان‌ها جزو بافت شهری فرسوده استان تلقی نمی‌شوند اما می‌توان از آن‌ها با عنوان لکه‌های فرسوده شهری نام برد. لکه‌هایی که با واقع بودن در قسمت‌های دیگر شهری می‌توانند خطر بزرگی برای شهر و شهروندان باشند؛ چرا که در صورت بروز اتفاقی برای این لکه‌های فرسوده سایر نقاط شهری که درگیر مساله فرسودگی نیستند، نیز درگیر این موضوع خواهند شد و آسیب خواهند دید.

دولت بر اساس مقررات ملی ساختمان و قانون اساسی موظف به اقدام در زمینه نوسازی این لکه‌های فرسوده شهری است

احمد محمدی، رئیس سابق نظام‌مهندسی استان در این زمینه در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به اینکه این خانه‌های فرسوده در نقشه بافت فرسوده زنجان قرار ندارند، اظهار می‌کند: این خانه‌ها لکه‌های فرسوده شهری هستند و مشخصا اگر کارشناسی این ساختمان‌ها را مورد ارزیابی قرار دهد، می‌تواند عنوان کند که این ساختمان‌ها فرسوده هستند.

 وی ادامه می‌دهد: این ساختمان‌ها از بابت صرفه‌جویی در مصرف انرژی و استحکام بنا و بهداشتی دچار مشکل هستند (در مقررات ملی ساختمان بندی وجود دارد که اذعان می‌کند که ساختمان‌ها باید مقاوم و ایمن برای زندگی مردم باشد) چرا که همه ساختمان‌ها تاسیسات قدیمی دارند و لوله کشی‌ها همه قدیمی است و نشتی دارند و در واقع از نظر بهداشتی، این ساختمان‌ها دچار مشکلات جدی هستند .

رئیس سابق نظام‌ مهندسی ساختمان استان با بیان اینکه وظیفه مدیریت شهری است که در جهت بهسازی و یا نوسازی این ساختمان‌ها حرکت کند، اذعان می‌کند که یعنی مدیریت شهری موظف است که شرایط و تسهیلاتی را فراهم کند که این وضعیت این ساختمان‌ها بهبود یابد و مردم بتوانند مسکنی در شان خود داشته باشند چنانچه مقررات ملی و قانون ما هم همین موضوع را می‌گوید.

به گفته محمدی، مقررات ملی ساختمان مجموعه اصول و قواعد فنی و ترسیم کنترل اجرایی آنها است که باید در طراحی، محاسبه و اجرا و بهره برداری ساختمان‌ها در جهت تامین ایمنی بهره‌دهی مناسب، آسایش، حفاظت محیط زیست و صرفه‎جویی در مصرف انرژی و حفظ سرمایه‌های ملی به کار گرفته شوند یعنی رسالت مقررات ملی ساختمان رعایت این نکات است و قانون اساسی نیز اذعان می‌کند که مردم باید ساختمان‌هایی در شان خودشان داشته باشند که در این خصوص این مساله نیز باید این نکات پیاده‌سازی شود.

وی با بیان اینکه مقررات ملی ساختمان در تمام کشور لازم الاجرا است، می‌گوید: لکه‌های فرسوده‌ شهری که عنوان شدند در نقاط خوبی از شهر واقع هستند و ارزش بازسازی هم دارند. ضمن اینکه طرحی به نام نهضت ملی و یا اقدام ملی مسکن وجود دارد که دولت برای اجرای این طرح شدیدا دنبال زمین است و زمین‌هایی که تعریف شده است نیز زیرساخت لازم شهری را ندارند؛ اما این دو لکه فرسوده شهری که مطرح هستند با وجود داشتن زیر‌ساخت‌های شهری و قرارگیری در نقاط خوب، می‌توانند برای این طرح‌ها گزینه خوبی باشند چرا ساختمان‌هایشان فرسوده است یعنی امکان اینکه این خانه‌ها را تخریب و بازسازی کنند وجود دارد.

محمدی مدعی است که زمین موجود می‌تواند به دولت فروخته شود و سپس از مردم خواسته شود که در این طرح ثبت نام کنند و بخشی از هزینه‌ها را توسط خود مردم و بخشی دیگر نیز در قالب تسهیلات بانکی پرداخت شود تا این ساختمانها مجددا احداث گردند. در این راستا با پیمانکاری قرارداد بسته شود و و همین زمین خریداری شده را به عنوان زمین دولتی در اختیار همین ساکنین قرار بدهد و از پولی که بابت زمین به مردم بدهکارند، شروع به ساخت این لکه‌ها کنند! صمن اینکه تمام افرادی که در این محل ساکن هستند باید مشمول این طرح باشند و نه کس دیگری! و پیمانکار اگر واحد بیشتری ساخت مال خود او و یا دولت باشد.

محمدی با بیان اینکه دولت به راحتی می‌تواند زمین این دو لکه فرسوده شهری را بردارد و پولش را در صندوقی قرار دهد و بخشی از آورده مورد نیاز برای ساخت و ساز را از آن صندوق و یک بخش کوچک هم از مردم تامین کند، می‌گوید: این منصفانه‌ترین کاری هست که می‌تواند رخ دهد و روشهای دیگری مثل اینکه ما ساخت و ساز را به عهده میگیریم و هزینه ها با مردم باشد یک میزان کم انصافی است به ویؤه لکه واقع در خیابان وحی که ارزش زمینی بالایی را نیز دارد.

سکوت مسئولان!

علیرغم پیگیری صدای زنجان از اداره کل راه و شهرسازی در خصوص این مساله متاسفانه این رسانه پاسخ قانع کننده‌ای در این زمینه از این اداره کل دریافت نکرد.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی