پایگاه خبری صدای زنجان/ زهره میرعیسی‌خانی: چند روز پیش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اطلاعیه‌ای درمورد پوشش و حجاب اعلام کرد که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ارائه خدمات آموزشی، رفاهی و ... به معدود دانشجویانی که قوانین و مقررات دانشگاه‌ها در این خصوص را رعایت ننمایند، معذور خواهند بود. همزمان با آن نیز در مدارس بخشنامه‌ای ابلاغ شد که دانش‌آموزان را ملزم به رعایت حجاب کرده بود. علاوه بر آن  در برخی از موارد نیز بانک‌ها و برخی از ادارات از ارائه خدمات به افرادی که پوشش مناسبی نداشتند، سر باز زدند. با توجه به اینکه مسئله حجاب در جامعه نیاز به فرهنگسازی دارد، سوال اینجاست که آیا با این گونه برخوردهای ایجابی و سلبی می‌توان جامعه را به سمت رعایت این مسائل سوق داد؟ به ویژه در دانش‌آموزان مدارس که به لحاظ روانشناسی همواره از اجبار و الزام فراری هستند.

تجربه نشان داده است که همواره بایستی در این زمینه به صورت فرهنگی کار شود. اما با توجه به اینکه رویکرد مراکز آموزشی در این زمینه، رویکردی سلبی است، باید دید که تبعات این رویکرد چه خواهد بود؟

** تقسیم افراد جامعه به «بی حجاب» و «با حجاب» باعث دو قطبی کردن جامعه خواهد شد

سوالی که «رسول بیات»، به عنوان یک فعال سیاسی در این زمینه به صدای زنجان می‌گوید: گاهی اوقات ما جلوتر از خدا در این زمینه حرکت می‌کنیم. در همین کره‌خاکی و در همه این عالم، آیا به اصطلاح بی‌حجابان از رزق و روزی خداوند محروم باقی مانده‌اند و آیا خداوند فرقی در نحوه زندگی این دو گروه از انسان‌های بی‌حجاب و با حجاب فرقی قائل شده است؟

وی ادامه داد:خداوند بدون اینکه عدالت و تساوی‌اش به هم بخورد، دارد کار خود را انجام می‌دهد و چطور ما می‌توانیم خود را جلوتر از خداوند قرار می‌دهیم و می‌گوییم که کسی که بی‌حجاب یا بد‌حجاب است، باید از امکانات و خدمات موجود در جامعه محروم باشد. این از نظر دینی درست نیست و حداقل می‌توانم بگویم که من فهمی از این قضیه ندارم.

بیات با اشاره به اینکه از لحاظ دینی معتقدم که نباید چندان به این مسئله ورود کرد که مانع دریافت خدمات این دسته از افراد از اجتماع شویم، اظهار کرد: وقتی که در خود اسلام عنوان می‌شود که «لا اکراه فی الدین» یعنی در اصل دین، آزادی وجود دارد بنابراین در فروع دین نیز بایستی آزادی به مراتب بالاتر باشد.

به گفته بیات، از نظر اجتماعی نیز قطعا تقسیم‌بندی افراد به افراد «باحجاب» و «بی‌حجاب» یک تقسیم‌بندی مسئله‌دار است و باعث قطب‌سازی و موجب نفرت و مشکلات بعدی خواهد شد و از نظر اجتماعی عواقب این کار قطعا به نفع دینداران و متولیان این امر نیز نخواهد بود. ضمن اینکه مشکلات متعدد دیگری را هم ایجاد می‌کند.

این فعال سیاسی افزود: به صورت کلی من معتقدم که اصلا این کار، کار درستی نیست و عواقب خطرناکی هم خواهد داشت. ما بیان می‌کنیم که اسلام دین فرهنگی است و مدعی هستیم که انقلاب ما، انقلاب فرهنگی بوده است و این همه ما در متون دینی در انتقال درست ارزش‌های دینی و اجتماعی و فرهنگی روایت و حدیث داریم و برخورد فیزیکی و خشن و خصمانه و تحکم‌آمیز در این زمینه  قطعا درست نخواهد بود.

وی افزود: اگر بناست تا کاری در این زمینه انجام شود، حتما بایستی کار فرهنگی انجام بدهیم.  دین اسلام، دین اجبار نیست و آن آزادی اندیشه و آزادی فکری که ما از دین اسلام سراغ داریم با این نوع رفتارها نمی‌تواند همخوانی داشته باشد اسلام منبع آزادی است و خود خداوند هم همین نگاه را دارد و ما معتقدیم که آزادی انسان نه فروشی و نه خریدنی است و اگر بنا باشد این نوع برخورد را در جامعه تسری بدهیم قطعا با آن مفاهیم فرهنگی نمی‌تواند تناسبی داشته باشد.

**باید با بی‌حجابان برخورد کنیم اما نه از نوع سلبی!

در ادامه حجت‌الاسلام علی ناصری، رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان زنجان با اشاره به اینکه آنچه مسلم است بحث حجاب و پوشش زنان ایران اسلامی همواره به‌عنوان یکی از شعائر دینی ما و یکی از اعتقادات مذهبی ما مطرح بوده است، اظهار کرد: از سوی دیگر حجاب به‌عنوان قانون در نظام و حکومت اسلامی ما تلقی می‌شود. درحالی‌که در برخی از کشورها که مسلمان نیز هستند بحث حجاب به‌تبع قانونی که در آن کشور وجود دارد، زیاد مهم تلقی نشده است و افراد راحت در کنار هم در کنار اقلیت‌های مختلف زندگی می‌کنند و بعضاً حجاب به آن معنایی که در کشور ما جایگاه دارد، ندارد. اما در کشور جمهوری اسلامی ایران نظام ما جمهوری اسلامی است

به گفته حجت‌الاسلام ناصری، در این بحث ما کم‌کاری‌هایی را نسبت به مسئولان مربوط و پدر و مادر و به‌نوعی مخاطبی که از یک نفر تا صد نفر هستند، راداریم یعنی مسئولین و خانواده‌ها و حتی خود افراد در این رابطه تحقیق انجام نداده‌اند و متأسفانه حق مطلب نسبت به این موضوع ادانشده است.

وی بابیان اینکه مسئله حجاب از دیرباز در کشور اسلامی اهمیت داشته است و اکنون در کشور ما به‌عنوان یک قانون هم مطرح است، اظهار کرد: رعایت حجاب اسلامی در همین حدی است که شرع برای ما تعیین کرده است و صرفاً هم ما نمی‌توانیم بگوییم که این حجاب باید چادر باشد. گرچه چادر حجاب برتری برای بانوان ایرانی است، اما در مراکزی که برخورد سلبی با افرادی که شاید کمتر به این مسئله توجه داشته باشند، وجود دارد مطلبی اشاعه می‌یابد که شاید چندان درست نباشد. باید اذعان کرد که وقتی مطلبی قانون شد،  قطعاً الزام‌آور است و طبیعی است که وقتی قانون را رعایت نکنیم، باید منتظر یک جریمه و جزایی باشیم.

این مسئول خاطرنشان کرد: چراغ‌قرمز معنی‌اش این است که ماشین پشت تقاطع و عابر پیاده توقف کند و اگر کسی به این قانون توجه نداشته باشد، علاوه بر اینکه باعث ایجاد اختلال خواهد شد، جریمه نیز خواهد شد. بحث پوشش هم جزو همین موضوعات است. ضمن اینکه نظام هم باید یک تصمیم جدی در این زمینه بگیرد که نوع برخورد چطور باشد؟ قطعاً جامعه برخورد سلبی با این نوع قضایا را قبول نمی‌کند. ضمن اینکه چون حجاب یک بحث اعتقادی و قانونی هست نباید نسبت به رعایت آن بی‌توجه باشیم چراکه به‌واسطه بی‌توجهی کم‌کم از آن فرهنگ دینی خود فاصله می‌گیریم و فرهنگ اسلامی خودمان عقب می‌مانیم که دشمن منتظر چنین فرصت‌هایی است.

 وی ادامه داد: قوانین ورود و خروج کارمندان و راهنمایی و رانندگی برون‌رفت خارجی ندارد و بازتاب آن را از سایر رسانه‌های بیگانه نمی‌بینیم، اما بحث حجاب چون یک بحث اعتقادی است، دشمن مترصد چنین بهانه‌هایی هستند تا به کشور آسیب وارد کند. اما در مجموعه‌های علمی باید در این زمینه بر اساس مسائلی که مسئولین نسبت به آن آگاهی دارند، برنامه‌ریزی شود و اگر ببینند ورود یک بدحجاب و یا بی‌حجاب باعث اختلال درروند شیوع یک بی‌فرهنگی و مسئله اعتقادی می‌شود، موظف هستند برخوردهایی انجام بدهند.

این مسئول افزود: وقتی محکم در برابر این بی‌قانونی‌ها ایستاده شود، جواب می‌دهد. اگرچه در بحث حجاب هم ما به‌هیچ‌عنوان موافق برخورد سلبی نیستیم ولی بعضاً باید یک برخوردهایی با متخلفان شود. وقتی یک کار غیرقانونی انجام می‌دهد بایستی مرحله‌به‌مرحله با متخلف برخورد شود. مثلاً در ابتدا یک تذکرهایی داده شود و در مراحل بعدی فرد توبیخ و جریمه شود.

ناصری افزود: به نظر در برخی موارد باید یک امتیازهایی از این افراد گرفته شود و در کنار آن‌یک تشویق‌هایی برای افرادی که حجاب را رعایت می‌کنند، صورت بگیرد.به‌هرحال شخصی که رعایت می‌کند با شخصی که  در این زمینه رعایتی ندارند باعث بی‌بندوباری بیشتر در این زمینه می‌شود، تفاوت‌هایی دارند؛ لذا در برخی از موارد نه به شکل سلبی و چکشی بلکه به شیوه‌ای دقیق‌تر باید به این موضوع ورود پیدا کرد چراکه دشمن به دنبال همین حرکات است تا در قالب این حرکات یک برنامه‌های ضد نظام تولید کنند و به آن آسیب بزند. لذا باید در این زمینه هوشمندتر برخورد کرد.

**در موضوعات اجتماعی و فرهنگی نمی‌توان به‌صورت ایجابی و تحمیل یک موضوع ورود کرد

یوسف بیان لو، جامعه‌شناس و فعال اجتماعی نیز در این زمینه با  اشاره به اینکه من مخالف این هستم که این‌گونه تصمیمات و نگاه‌های یک‌بعدی افراطی در جامعه  تحقق یابد، اظهار کرد: مسئله این است که ما در هر زمینه‌ای اگر واقعیت‌های جامعه را متناسب با شرایط و تغییرات روز در نظر نگیریم، دچار مشکل می‌شویم و در این زمینه اگر تصمیم‌گیری‌های ما احساسی و یک‌بعدی و بدون در نظر گرفتن شرایط روز جامعه و نیازها و تغییرات جامعه و سلایق و علایق شهروندان باشد، آسیب می‌زند و اتفاقاً بیشترین آسیب را به کسانی که در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنند و مسئولیت دارند وارد می‌کند.

وی ادامه داد: سوای این موضوع که این مسئله در جامعه چند دسته‌گی ایجاد خواهد کرد، این موضوعات باعث می‌شود که تعادل و انسجام اجتماعی آسیب ببیند. لذا از نظر یک جامعه‌شناس مهمترین مساله در یک اجتماع حفظ انسجام اجتماعی و تعادل اجتماعی است.

 وی گفت: در جامعه موضوع اصلی حفظ انسجام اجتماعی و یکپارچگی اجتماعی است و با این تصمیمات یک طرفه و یک‌بعدی و احساسی جامعه آسیب می‌بیند و درواقع تعادل اجتماعی به هم می‌خورد و لذا این مسائل باید کارشناسی شده باشد. ضمن اینکه این مسئله فقط در دانشگاه‌ها نیست و در سایر جایگاه‌های اجتماعی نیز شاهد هستیم که یک‌دفعه تصمیم‌گیری‌هایی صورت می‌گیرند که خدمات اجتماعی را به این افراد ندهند.

بیان لو اذعان کرد:  این شاخص‌ها که برای این افراد در نظر گرفته می‌شود شاخصه‌ای متعادلی نیستند و عقلانی تبیین نشده‌اند و اینکه اذعان می‌کنیم که هرکسی بر اساس این شاخص‌ها نباشد خدمات دریافت نکنند، درست نیست. درحالی‌که شاخص‌ها باید استاندارد  و مبنا داشته باشند و شاخص من‌درآوردی یک‌جانبه و افراطی در این زمینه پاسخگو نخواهد بود. یعنی در تکلیف و اجبار، شنیده شدن صدای جامعه ، لحاظ نمی‌شود.

وی افزود: وقتی این شاخص‌ها در جامعه که فراتر از دانشگاه است، لحاظ شود ( دانشگاه خیلی راحت‌تر این مسائل را کنار می‌زند چراکه جامعه دانشگاهی جامعه روشنفکری است) معلوم است که بخش عظیمی از جامعه  از این تصمیمات زده می‌شوند ( حتی افرادی که پایبند به حجاب هستند چراکه به‌عنوان یک انسان آزاد می‌بینند که تصمیمی گرفته می‌شود که حقوق انسانی انسان‌ها، زیر پا گذاشته می‌شود) لذا  با این تصمیمات ما در سطح جامعه و در بین اکثریت جامعه نارضایتی  و بدبینی ایجاد می‌کنیم و اینجاست که ازلحاظ جامعه‌شناسی  یک فاجعه و بحران ایجاد می‌شود.  فاجعه و بحران زمانی ایجاد می‌شود که انسجام جامعه از بین می‌رود و انگیزه اجتماعی مردم برای مشارکت و کار از بین می‌رود و جامعه از پایه شروع به تزلزل و پاشیدگی می‌کند که آسیب‌های آن در چشم همه ما فرو می‌رود که بیشترین آسیب‌ها را افرادی که این تصمیمات یک‌بعدی و حساب‌نشده را می‌گیرند، می‌بینند.

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه هر کاری که از طریق ایجابی و سلبی انجام شود نتیجه نمی‌دهد، اظهار کرد: تغییر در طول زمان ایجاد می‌شود و نمی‌توان جلوی این تغییرات را گرفت ولی وقتی گفته می‌شود که پاسخ ایجابی اثر منفی دارد، منظور این است که بایستی نسبت به این مسائل منعطف عمل کرد و در این زمینه فرهنگ‌سازی صورت گیرد. منظور این است که اگر می‌خواهیم یک  شاخصه‌ای در جامعه پیاده شود و موضوعی اتفاق بیفتد باید به شیوه‌های فرهنگی به سراغ آن برویم.

وی افزود: در موضوعات اجتماعی و فرهنگی نمی‌توان به صورت ایجابی و تحمیل یک موضوع ورود کرد و جامعه این موضوعات را قبول نمی‌کند و باید در این زمینه کارهای فرهنگی صورت بگیرد و به‌صورت نرم به این موضوعات پرداخته شود در این صورت است که احتمال اینکه نتیجه بگیرم وجود دارد.

به گفته بیان لو، در این زمینه ممکن است یک سری راه‌حل را به‌صورت موقت داشته باشیم اما برای بلندمدت جامعه مسیر خود را طی خواهد کرد و در طول زمان یک سری از مسائل به‌صورت عادی در جامعه ایجاد می‌شود و ما باید بپذیریم که نمی‌توانیم جلوی این موارد را بگیرم و باید خود را با این نیازهای روز و شرایطی که در طول جامعه ایجاد می‌شود وفق بدهیم و قوانین و نگاه‌های خود را به‌روز کنیم. واقع بایستی به سیاست‌های فرهنگی متناسب با شرایط فرهنگی جواب داده شود و متناسب با آن برخود کنیم . در غیر این صورت با این تصمیمات یک‌جانبه  باعث تشدید وضعیت موجود خواهیم شد. یعنی خود این قوانین باعث تشدید حساست مردم به موضوع پوشش خواهد شد.

انتهای پیام/