پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: نبود برنامه مشخص و مدون بر پایه روش‌های علمی و دانش‌بنیان سبب شده تا بهره‌برداران بخش کشاورزی به اندازه زحمات و هزینه‌هایی که متحمل می‌شوند، درآمد رضایت‌بخشی نداشته باشند و بخش اعظمی از سود حاصل از برداشت محصولات به جیب دلالان سرازیر شود. محمود نوری، کارشناس کشاورزی و از مسئولان اسبق جهاد کشاورزی می‌گوید: کشاورزی برای پیشرفت و توسعه به اتحادیه‌های تخصصی نیاز دارد نه مدیریت سلیقه‌ای!

نبود یک برنامه مدون و مشخص بر اساس ظرفیت‌های کشاورزی، مشکل ساختاری است که ظاهرا یک چالش کشوری بوده و صرفا مخصوص استان زنجان هم نیست.

بر اساس آمار مسئولان جهاد کشاورزی استان زنجان، ۷۰ درصد اراضی کشاورزی استان دیم و ۳۰ درصد آن آبی است که البته اراضی آبی نیز به لحاظ تکنیکی کاملاً به‌روز نبوده و نیاز به اصلاح دارد.

روح‌الله حسنی، مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان (27 اردیبهشت‌ماه، جلسه شورای استان زنجان) با اذعان به حاشیه سود فروش محصولات بالا برای دلالان تاکید کرد که؛ باوجود اینکه از وضعیت حمایت‌های موجود در بخش کشاورزی راضی نیستیم اما استان زنجان در جذب تسهیلات و بررسی طرح‌ها بهترین عملکرد را در سطح کشور داشته است.

وی در رابطه با توزیع نهاده‌ها نیز اظهار کرد: نهاده امسال بیش از سال قبل تهیه شده و در توزیع کودهای یارانه‌ای نیز فقط محصولات استراتژیک مدنظر است. معتقدیم با رعایت الگوی کشت و کار، توزیع عادلانه کود و نهاده و نیز ساماندهی خرید و فروش محقق خواهد شد.

اما افشین آشوری، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان معتقد است که؛ برنامه مشخصی جهت تعیین مسیر از مرحله قبل از تولید تا پس از برداشت، بسته بندی، بازاریابی، بازاررسانی و صادرات وجود ندارد و راه حل مشکلات بخش کشاورزی تنها با اصلاح زنجیره‌های تولید امکان‌پذیر است.

به گفته آشوری، نبود برنامه مشخص، باعث استیصال و سردرگمی کشاورز در زمان تولید محصول و توسل به دلالان برای فروش محصول خود با قیمتی ناچیز شده است که باید از سوی مسئولان ملی مورد بررسی قرار گیرد که البته نقش مسئولان استانی برای تدوین برنامه مشخص ملی بسیار مهم است.

آشوری با اشاره به سرمازگی اردیبهشت ماه محصولات باغی استان از جمله خسارت گسترده به تاکستان‌های ابهر و خرم‌دره می‌گوید: این سرما بی‌سابقه بوده و در منطقه محصولات سیب، انگور و برخی از سردرختی‌ها از بین رفته‌اند و به موجب آن خسارت قابل توجهی به کشاورزان و به تبع آن بخش کشاورزی استان وارد شده است.

**نگاه به کشاورزی زنجان باید دانش‌بنیان و تجاری باشد

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان ادامه می‌دهد: البته نمی‌توان گفت که وضعیت نامطلوب بخش کشاورزی استان ناشی از شرایط اقلیمی و سرمازدگی محصولات است و نبود برنامه‌ریزی صحیح که در آن فعالیت معیوب اغلب دلالان (نه همه آن‌ها) توسعه یافته و موجب متضرر شدن کشاورزان شده است موضوعی است که باید از سوی مسئولان جدی گرفته شود.

آشوری با بیان اینکه در چرخه توزیع و فعالیت‌های وجود دلال لازم و ضروری است، تاکید می‌کند: همان طور که اعلام شد، دلالان باید با واسطه‌گری در نظام توزیع کشاورزی، سبب تسهیل‌گری در عرضه و فروش محصولات شوند نه اینکه با همراهی یکدیگر، قیمت محصول را به نفع خود و به ضرر تولیدکننده اصلی، بالا ببرند و چرخه را معیوب کنند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر فعالیت ناسالم اقتصادی دلالان از یک سو و نبود برنامه‌ریزی مدون از سوی دیگر سبب شده تا کشاورز، دوسرسوخت شده و در هر حالتی متضرر شود، عنوان می‌کند: بیش از نیمی از محصولات تولیدی استان زنجان به استان‌های تهران، البرز، قزوین و رشت صادر می‌شود و بخش ناچیزی هم البته به شکل دوره‌ای نه موقتی به خارج از کشور (بازار روسیه) صادر می‌شود.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان اضافه می‌کند: میزان جزئی از محصولات کشاورزی آن هم محصولات پائیزه زنجان روانه بازارهای خارجی می‌شود اما حجم آن آن قدر پائین است که اصلا دیده نمی‌شود که باید برای افزایش سهم استان در بازارهای خارجی به صورت سیستماتیک اقدام کرد.

وی با اشاره به تاکیدات فعالان بخش خصوصی اتاق بازرگانی زنجان برای افزایش صادرات محصولات کشاورزی زنجان به بازار روسیه و رساندن صادرات به 20 تا 30 میلیون دلار که البته نیازمند برنامه‌ریزی مدون است، ادامه می‌دهد: «تحویل بار در مقصد به شکل پایدار و متداول» و «تنوع در فرآوری محصول هدف» و «تکمیل زنجیره تولید محصولات کشاورزی» با رویکرد دانش‌بنیان، علمی و نگاه تجاری، موضوعی است که باید در برنامه‌ریزی‌های بخش کشاورزی مدنظر داشته باشیم.

آشوری با اشاره به انعقاد قرارداد با یک شرکت هلندی با هدف تولید بذر سیب‌زمینی جهت واردات واریته سیب‌زمینی عنوان می‌کند: بعد از گندم، سیب‌زمینی از محصولات استراتژیک دنیا محسوب می‌شود. بیشترین مصرف سیب‌زمینی نیم‌پخت نیز متعلق به عربستان است. با توجه به پرورش بالای سیب‌زمینی در زنجان و برنامه‌ریزی‌ صورت گرفته برای تولید بذر سیب‌زمینی با بهره‌گیری از علم روز دنیا و مهم‌تر از آن ارتباط ایران و عربستان که به سمت مطلوبیت پیش‌می‌رود، برنامه‌ریزان کشاورزی زنجان باید به این موضوع توجه کرده و برنامه‌ریزی‌های مدونی در این خصوص داشته باشند.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان و بهره‌بردار محصولات زراعی و باغی با تاکید بر اینکه تا وقتی مراحل کاشت، داشت، برداشت و عرضه محصول در بازار مصرف به شکل اصولی انجام نگیرد، کل سرمایه‌های کشور هدر می‌رود، ادامه می‌دهد: تا وقتی محصولات کشاورزی پشت خودروهای وانت و مراکز سیار، حراج شده و به قیمت بسیار پائین به فروش می‌رسد نباید بگوییم که کشاورزی استان زنجان ارتقا یافته است یا این بخش با برنامه‌ریزی تحت کنترل است.

**زنجیره ناقص کشاورزی زنجان

تمامی کارشناسان معتقدند که؛ بی نظمی در عرضه به موقع و مناسب محصول، افت کیفیت، کاهش سود تولید کننده و بسیاری از مشکلات دیگر را به همراه خواهد داشت.

هم‌اکنون، دلالان و سودجویان با استفاده از این خلاء، بازار محصولات را در دست گرفته و با خواست خود آن را اداره می‌کنند که این مسئله ضرورت برنامه‌ریزی از مزرعه تا سفره را بیش از پیش بااهمیت می‌کند.

روح‌اله حسنی، مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان با اذعان به این مسئله به صدای زنجان می‌گوید: چنین برنامه‌ای داشتیم اما در عمل و در مرحله اجرا، فاصله فروش از مزرعه تا سفره زیاد است که این فاصله را باید با تکمیل زنجیره تولید کم کنیم. درست مثل کاری در خصوص زیتون و مرغ کردیم. در حال حاضر نیز برای توسعه زنجیره‌ تولید محصول سیب‌زمینی اقداماتی را در دسور کار قرار داده‌ایم.

به گفته او حدود ۷۰ درصد اراضی کشاورزی استان مربوط به گندم است و ایجاد زنجیره گندم از احداث سیلو تا کارخانه و تولید محصولات غذایی مشتق از گندم در استان زنجان ضروری است.

حسنی با بیان اینکه اغلب تولیدات استان خرد است، ایجاد زنجیره‌های بوقلمون، مرغ و بلدرچین را نمونه‌ای از یکپارچه‌سازی کشت در استان برشمرده و عنوان می‌کند: زنجیره بوقلمون استان زنجان ۳۰ درصد بوقلمون مورد نیاز کشور را تأمین می‌کند. همچنین زنجیره مرغ ۱۵ درصد است و طی یک سال آتی به ۶۵ درصد افزایش خواهد یافت. زنجیره ارزش بلدرچین نیز برای نخستین مرتبه در کشور در استان زنجان ایجاد شده است.

مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان «تشکیل اتحادیه‌های کشاورزی» که بتوانند مستقیما با کارخانجات قراردادهای رسمی منعقد کرده و در زنجیره تکمیل محصولات کشاورزی نقش ایفا کنند را از اهداف و برنامه‌های جهاد کشاورزی استان با همراهی بخش خصوصی اعلام می‌کند.

حسنی تشکیل اتحادیه‌های کشاورزی در رابطه با تک تک محصولات را گامی برای ایجاد «بازارچه‌های روز» جهت عرضه مستقیم و بی‌واسطه محصولات می‌داند و در پاسخ به سؤال صدای زنجان مبنی بر اینکه با توجه به وجود اتحادیه‌های فعلی چه زمانی موضوع توسعه این بازارچه‌ها رنگ واقعیت به خود می‌گیرند، عنوان می‌کند: با توجه به نگاه سنتی که وجود دارد، تحقق این هدف بسیار سخت و دشوار است.

مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان این را هم می‌گوید که؛ برای ساماندهی کشاورزی در حوزه تجارت با بهره‌گیری از ظرفیت اتاق بازرگانی زنجان، موضوع ارسال محصولات کشاورزی با برند بومی را در دستور کار قرار داده‌ایم.

**کشاورزی برای پیشرفت و توسعه به اتحادیه‌های تخصصی نیاز دارد

کارشناسان معتقدند، کشاورزی کشورهای پیشرفته ساختاربندی قوی دارد، کشاورزان در کشورهای پیشرفته، چگونگی تولید محصول و نوع محصول قابل کشت خود را براساس یک قرارداد مدون و از پیش تعیین شده شروع می‌کنند.

آن‌ها می‌گویند: ضعف این ساختار نظام‌مند در کشور ما سبب آسیب‌پذیری تولیدکنندگان و تولیدشده است. این موضوع در مورد محصولات فسادپذیر مانند محصولات صنعتی، دامی و باغی که قابلیت نگهداری دراز مدت ندارند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

محمود نوری، کارشناس کشاورزی در این خصوص به صدای زنجان می‌گوید که تشکیل نهادهای قوی فعال در بخش کشاورزی و تقویت تشکل‌های این حوزه و تعامل بخش خصوصی و دولتی می‌تواند منجر به اغنای کشاورزان و پذیرفتن برنامه‌های تدوین شده ارگان‌ها شود.

این کارشناس با اشاره به تاثیرگذاری نهادهای کشاورزی در عرصه‌های تصمیم‌گیری در سطح ملی می‌گوید: در بسیاری از کشورهای پیشرفته، نهادهای قوی کشاورزی در بسیاری از عرصه‌ها ورود کرده و حتی در نهادهای قانون‌گذاری و انتخابات محلی تاثیرگذار بوده و به نفع هم‌صنف و اعضا کارها را پیش برده‌اند، اگر مسئولان تمایل به مدیریت بخش کشاورزی دارند باید از تشکیل ساختارمند، اتحادیه‌های کشاورزی حمایت کرده و برنامه تقویت آن‌ها را در دستور کار قرار دهند.

نوری به هیچ عنوان موضوع تاثیرگذاری شرایط آب و هوایی نظیر سرما زدگی در عدم تحقق برنامه‌های بخش کشاورزی را قابل قبول ندانسته و می‌گوید: ما تجربه بارش برف در اردیبهشت‌ماه در دهه‌های گذشته در استان زنجان را داشته‌ایم و نمی‌توانیم بگوییم تغییرات اقلیمی منجر به بهم ریختن برنامه‌ریزی‌های بخش کشاورزی شده است.

**نباید بخش کشاورزی را به صورت سلیقه‌ای مدیریت کرد

مدیر اسبق سازمان تعاون روستایی استان زنجان وجود دلال در سیستم کشاورزی را لازمه این بخش دانسته و می‌گوید: دلال‌ها و واسطه‌ها در زنجیره تولید محصولات کشاورزی (که نقش اتحادیه‌ها بسیار پررنگ است) باید باشند، بسیاری از کشاورزان نیز ترجیح می‌دهند محصولشان را به واسطه‌ها بفروشند که این موضوع بسیار هم مطلوب است و دولت باید کشاورز را همیشه به این سو هدایت کند تا کشاورز بتواند تمامی محصولاتش را به قیمتی که منجر به انتفاعش می‌شود، عرضه کند. اگر این رویه به شکل درست اتفاق بیفتد هم به نفع واسطه هم کشاورز و هم دولت است و آن وقت می‌توانیم ادعا کنیم که سیستم ما شبیه به سیستم کشاورزی کشورهای پیشرفته است.

مدیر اسبق تنظیم بازار محصولات کشاورزی جهاد کشاورزی استان زنجان «تغیر دولت‌ها»، «تغییر مسئولین در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها» را در پیشبرد اهداف کشاورزی استان‌ها تاثیرگذار می‌داند، می‌گوید: کشاورزی را نباید به شیوه سلیقه‌ای مدیریت کرد و مسئولان در سطح ملی و استانی باید در نظر داشته باشند که این بخش نیازمند یک برنامه‌ریزی مشخص فارغ از نگاه سیاسی است که باید منجر به ایجاد رفاه و امنیت غذایی شود.

انتهای پیام/