پایگاه خبری صدای زنجان نیوز / زهره میرعیسی‌ خانی: دومین جشنواره بین‌ المللی پانتومیم  در زنجان از تاریخ 17 تا 20 مهرماه در فرهنگسرای امام خمینی(ره)  برگزار شد و در این جشنواره که با مشارکت اداره کل هنرهای نمایشی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان، اداره انجمن هنرهای نمایشی ایران، خانه پانتومیم و نهادهای استانی به دبیری ساسان قجر برگزار شد، مدیر سازمان جهانی پانتومیم و 5 گروه از کشورهای ژاپن، ترکیه، پاکستان، ایتالیا و تونس و 18 گروه از استان‌های مختلف کشور حضور داشتند.

نقطه پر اهمیت برگزاری این جشنواره حضور مدیر سازمان جهانی پانتومیم، بود. موضوعی که  در ارتقا و رشد تئاتر استان و پانتومیم می‌تواند کمک کننده باشد.

«مارکو استوجانوویچ»، مدیر سازمان جهانی پانتومیم در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان این‌که پانتومیم نیازمند تغییر نگاه جدی است، گفت: آثار حاضر در دومین جشنواره بین‌المللی گفت در این رویداد آثار خوب و قابل‌توجهی بودند که نشان‌دهنده علاقه و اشتیاق جوانان و نوجوان نسبت به هنر پانتومیم است.

پانتومیم نیز مثل هر هنر دیگری اوج و فرودهایی داشته است

استوجانوویچ با اشاره به این‌که پانتومیم نیز مثل هر هنر دیگری اوج و فرودهایی داشته است، گفت: پانتومیم یک زبان جهانی است؛ ولی طی 15 سال گذشته در پایین‌ترین سطح خود بوده و متأسفانه باید گفت نزدیک به نیم‌قرن است که این هنر اوجی نداشته است.

 او ادامه داد: دلیل نادیده گرفته شدن پانتومیم را می‌توان در پرسوناژ‌محور بودن این هنر دانست. پانتومیم همواره به هنرمند خود وابسته بوده است. درواقع هر زمان مجری یا به تعبیری بازیگر آن محبوبیت داشته، پانتومیم نیز محبوبیت پیدا کرده و هر زمان که بازیگر محبوبیتی به دست نیاورده، این هنر نیز تحت تأثیر این بی‌مهری قرار گرفته است.

 به گفته مدیر سازمان جهانی پانتومیم، دوران طلایی پانتومیم و آثار بی‌کلام، به زمان تولید فیلم‌های صامت و هنرمندانی چون چارلی چاپلین و باستر کیتون بازمی‌گردد. در اصل می‌توان این برهه زمانی را دوره طلایی پانتومیم نامید که پس‌ازآن اتفاقی نیفتاده است.

او گفت: طی سال‌های اخیر مستر بین هنرمندی است که در آثار بدون کلام زیادی به ایفای نقش پرداخته است؛ اما متأسفانه این هنرمند را به‌عنوان هنرمند پانتومیم نمی‌شناسند. منتقدان عنوان می‌کنند آنچه ایشان انجام می‌دهد، اصلاً پانتومیم نیست.

این مدرس و بازیگر تئاتر توضیح داد: درهرحال، طی 15 تا 20 سال گذشته هنرمندان فعالیت در عرصه پانتومیم را رها کرده‌اند و به جای این‌که کارهایی با حضور 5 یا 6 بازیگر بسازند، به سمت ساخت پانتومیم‌های تک‌نفره رفته‌اند. با این رویکرد، هنرمندان کم‌کم وارد اجراهای خیابانی شده‌اند تا حداقل هزینه‌های روزانه خود را تأمین کنند.

او تأکید کرد: زمانی که با نسل جدید حرف می‌زنیم، در مورد پانتومیم تنها اجراهای خیابانی را به یاد می‌آورند. این موضوع بیشتر تقصیر ماست که چنین اتفاقی برای پانتومیم افتاده است .

مدیر سازمان جهانی مایم در پاسخ به سؤالی در مورد چشم‎انداز این هنر گفت: ما رسانه جدیدی به نام اینترنت داریم. رسانه‌ای که با کمک آن می‌توانیم هنر پانتومیم را به‌صورت رایگان به اشتراک بگذاریم. پانتومیم به‌عنوان یک زبان جهانی می‌تواند از طریق رسانه‌های مجازی در سطح جهان دیده شود و رونق یابد.

 او افزود: هنرمندان این عرصه نباید تنها به فکر ساخت یک اجرای صحنه‌ای باشند. بلکه باید به هر چه از دست‌شان برمی‌آید و می‌توانند توسط آن به ارتقای این هنر کمک کنند، فکر کنند. همان‌طور که مستر بین از روی صحنه شروع کرد و به تلویزیون رسید.

ما نیازمند تغییر نگاه فعالان عرصه پانتومیم به این هنر هستیم

استوجانوویچ با تأکید بر لزوم توجه به پانتومیم در عصر حاضر گفت: ما نیازمند تغییر نگاه فعالان عرصه پانتومیم به این هنر هستیم. باید تفکر قرن نوزدهمی را کنار بگذاریم و این هنر را به شکل و شیوه جدید ارائه کنیم.

 مدیر سازمان جهانی مایم با اشاره به برگزاری دومین جشنواره بین‌المللی پانتومیم توضیح داد: برنامه‌ریزی و برگزاری چنین رویداد هنری در سطح بین‌المللی اهمیت فراوانی دارد. باید از تمامی دست‌اندرکاران و مدیران دولتی و خصوصی که در این زمینه حمایت داشته‌اند، تشکر کرد. اما اختصاص بودجه و زمان مشخص برای ادامه این رویداد می‌توان باعث معرفی و ارتقای این هنر در سطح ملی و بین‌المللی شد. قطعاً افزایش بودجه این جشنواره در برگزاری باکیفیت‌تر آن مؤثر خواهد بود.

او در پایان با اشاره به لزوم تداوم همکاری بین هنرمندان پانتومیم ایران و مؤسسه جهانی مایم گفت: حضور من در این جشنواره برای دیدن اجراهاست و در این راستا پیشنهادهایی هم برای اجرای آثار در صربستان خواهم داشت و امیدوارم به‌زودی بتوانیم میزبان هنرمندان ایرانی در کشورمان باشیم.

 این میان حضور هنرمندانی از کشورهای دیگر  در دومین جشنواره بین‌المللی پانتومیم اتفاق مهمی بود که باعث استقبال بیشتر مردم از این جشنواره شد به طوری که در برخی از اجراها سالن پر از جمعیت بود.   

فهم زبان پانتومیم برای هر ملیتی با هر زبانی امکانپذیر است

«آندریا فدی»، نویسنده و کارگردان ایتالیایی، در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با ابراز خرسندی از برگزاری جشنواره بین المللی پانتومیم در زنجان گفت: حضور جوانان جویای هنر با استعدادهای خوب در رشته پانتومیم نقطه قوت این جشنواره است.

آندریا فدی نویسنده و کارگردان ایتالیایی در دومین جشنواره بین المللی پانتومیم در زنجان با تشریح هنر پانتومیم و جایگاه آن در عرصه بین‌المللی گفت: پانتومیم هنری است که در آن هنرمند با حرکات بدن و دست پیام خود را به مخاطب منتقل می‌کند. 

وی با بیان اینکه اگر من برای ارائه هنر خود با نمایش‌کلامی عازم کشور دیگری می شدم، فهم زبان من برای بسیاری ممکن نبود، افزود: در حالی که هنر پانتومیم به گونه‌ای است که افراد می‌توانند از طریق حرکت‌های دست و بدن به پیام هنرمند پی ببرند بنابراین فهم زبان پانتومیم برای هر ملیتی با هر زبانی امکانپذیر است. 

این نویسنده و کارگردان ایتالیایی خطاب به هنرمندان رشته پانتومیم گفت: اینکه هنرمندی برای خودش کار کند کافی نیست، آنان باید به روی صحنه بروند و هنر خود را عرضه کنند، اشتباهات خود را بپذیرند و بتوانند با تکرار و تمرین یک اجرای بسیار خوب و عالی داشته باشند. 

وی با بیان اینکه در هنرهای نمایشی و پانتومیم، عشق و علاقه بسیار مهم است افزود: اگر کاری را با جان و دل قبول کنی و آن را ارائه دهی لاجرم اثری که از خود به جای خواهد گذاشت بسیار بیشتر خواهد بود.

در کشور ایتالیا کسی به کارهای نمایشی به عنوان شغل نگاه نمی‌کند

این هنرمند ایتالیایی که از ۲۰ سال پیش کار پانتومیم را آغاز کرده است ادامه داد: در کشور ایتالیا کسی به کارهای نمایشی به عنوان شغل نگاه نمی‌کند یعنی نگاه درآمدی به رشته‌های هنری وجود ندارد. 

وی به اثر خود در دومین جشنواره بین المللی پانتومیم با عنوان نمایش حیوانات دیوانه گفت: نمایش حیوانات یک نمایش کمدی با عروسک است که ایده آن را از سفرهای بسیاری که به سراسر ایتالیا و شرکت در جشنواره‌های متعدد داشتم به دست آوردم و تلاش کردم تا پانتومیم را با عروسک بازی تلفیق کنم. 

وی با یادآوری اینکه این نمایش برای همه بزرگسالان و کودکان قابل استفاده است، گفت: وقتی در کارم از عروسک استفاده می‌کنم مردم فکر می‌کنند این نمایش مخصوص بچه‌هاست در حالی که این نمایش کمدی ترکیبی از پانتومیم و عروسک است و همه می‌توانند از آن استفاده کنند. 

این هنرمند ایتالیایی ادامه داد: وقتی جوانان این جشنواره را می‌بینم که با شور و اشتیاق از من سوال‌های تکنیکی می‌پرسند بسیار خوشحال می‌شوم و دوست دارم تا آنچه در توان دارم به آنها انتقال دهم. 

به گفته اندریا فدی من در جشنواره‌های متعددی شرکت کردم و معتقدم وقتی کشوری جشنواره‌ای اجرا می‌کند آن آداب و رسوم آن کشور است که به جشنواره جلوه خاصی می‌دهد.

سعیم بر این بوده است که موضوعی که برای کارم انتخاب می‌کنم یک موضوع فراگیر باشد

عبدالرحمن شریف، نویسنده و کارگردان تونسی، با اشاره به اینکه سه سال است که نمایش خود را به روی صحنه می‌برم، اظهار کرد: در ابتدا در محل زندگیم این کار را تمرین کردم و به اجرا درآوردم و با استقبال همشهریان کار را ادامه دادم.

او ادامه داد: سعیم بر این بوده است که موضوعی که برای کارم انتخاب می‌کنم یک موضوع فراگیر باشد. مهاجرت یکی از بخش‌هایی بود که سعی کردم در کارم به آن اشاره کنم و کودکی که در تور ماهیگیری پیدا شد، نشان دهنده این است که اگر مهاجرت‌های غیر‌مجاز رخ ندهد، آن بچه در آن تور پیدا نمی‌شد.

به گفته این کارگردان؛ وزارت فرهنگ کشور ما به همه علایق اهمیت می‌دهد و اگر کسی هنری دارد، اگر بتواند به هر طریقی کمک کند، دریغ نمی‌کند

شریف افزود: در زمینه تئاتر؛ تونس کارهای زیادی کرده است اما هنر پانتومیم چندان رونق نداشته است و یکی دو سال است که مطرح شده است.

این کارگردان تونسی با بیان اینکه در زمان دانشجویی اعتقادم بر این بود که کار هنری، کاری است که بتوانیم در کشورهای مختلف آن را به نمایش دربیاوریم و همه آن را درک کنند و من دوست دارم بیشتر از این‌ها در این قبیل جشنواره ها حضور بیایم‌.

او در پاسخ به سوالی در مورد تفاوت سناریو پانتومیم و تئاتر افزود: در بحث سناریو پانتومیم معمولا این صحنه است که تعیین کننده نوع کار است چرا که ما در اجرا گفتگویی نداریم و بنابراین آن چیزی که در نویسندگی پانتومیم اهمیت دارد، این است که‌کنار کارها و صحنه‌ها باید روی صحنه اجرا داشته باشیم و حرکات را تمرین کنیم و این تئاتر نیست که به راحتی بتوان آن را نوشت.

**هدف از نمایش ما نشان دادن قدرتمندی زنان در پاکستان و تمام جهان و اهمیت تحصیل زنان است

ای دی بلوچ؛ نویسنده و کارگردان پاکستانی با اشاره به اینکه اجرای ما مربوط زنده به گور کردن دختران در عصرپیامبر است، اظهار کرد: قبل از زمان نبی اکرم، عموم مردم دخترانشان را زنده به گور می‌کردند.

او ادامه داد: بنابراین ما به عنوان مسلمان سعی کردیم این موضوع را در نمایش روشنی به تصویر بکشیم. اگرچه اکنون زنده به گورکردن وجود ندارد؛ ولی در حال حاضر همچنان محدودیت‌هایی برای دختران به ویژه در حوزه تحصیلی و ارتقای خود وجود دارد.

این کارگردان با اشاره به اهدافی که نمایشش دنبال می‌کند، اظهار کرد: هدف از نمایش ما نشان دادن قدرتمندی زنان در پاکستان و تمام جهان و اهمیت تحصیل زنان است.

بلوچ افزود: این جشنواره همکاری ایران و پاکستان را در زمینه از هر جهت نزدیک‌تر می‌کند و این باعث افتخار ما است که در ایران بیاییم و تمام این اجراها را ببینیم و اجرایی نیز در این برنامه داشته باشیم.

به گفته این کارگردان؛ به جهت اینکه این تیم از بلوچستان پاکستان می‌آید و در بلوچستان پاکستان پانتومیم کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. درحالی که در اسلام آباد و لاهور پانتومیم پررنگ‌تراست! اما در پاکستان به آن میزان رایج نشده است.

 این کارگردان در لزوم برگزاری چنین جشنواره‌هایی خاطر‌نشان کرد: اجرای تئاتر( از هر نوع) در صحنه در واقع بهترین راه برای رساندن همه مفاهیم به صورت جهانی است به خاطر همین است که هنرمندان حاضر در این جشنواره اشتیاق دارند که در این جشنواره حضور داشته باشند و این مورد اهمیت است که جشنواره‌هایی نظیر این جشنواره در سطح جهان افزایش یابد، چرا که از طریق هنر است که انسان به صلح می‌رسد و چه هنری بهتر از پانتومیم و تئاتر!

تاکنون در ترکیه جشنواره‌ای به این شکل برگزار نشده است

«اونور کایا»، نویسنده و کارگردان ترکیه‌‌ای، با اشاره به اینکه از 2004 به صورت آماتور تئاتر را شروع کرده ؛ اظهار کرد: از سال 2008 به بعد به صورت حرفه‌ای مشغول به فعالیت هستم و از سال 2010 وارد حوزه پانتومیم شدم. این کارگردان در خصوص موضوع نمایش خود افزود: چند اجرا داشتم، از همین رو بیشتر در مواجه با تماشاگر، موضوع اجرای خود را انتخاب می‌کنم که چه چیزی را اجرا کنم.

به گفته این کارگردان، مفهومی که از کارهای او به مخاطبین انتقال می‌یابد «آخرین لحظه» است. چنانکه قسمتی که محتوای کار بنده نیز درک می‌شود‌، آخرین لحظه است. این کار بیشتر یک کار تکنیکال است و به جهت اینکه جشنواره در موقع دعوت از من خواست تا اجراهایی را بروم که به جوانان نکاتی را آموزش بدهد؛ تلاش کردم کار تکنیکی ارائه بدهم که این موضوع خودش جای بحث هم دارد. اینکه پانتومیم باید حتما موضوعی برای آموزش داشته باشد یا می‌تواند تنها دقایق خوشی را بسازد. در حقیقت این انتخاب هنرمند است که می‌خواهد نکاتی را آموزش دهد و یا دقایقی را مهیا کند که به بیننده خوش بگذرد و این اجباری برای هنرمند ایجاد نمی‌کند

این کارگردان افزود: چند مدتی بود که در ترکیه به دلیل بیماری که داشتم، خانه‌نشین بودم و تا لحظه آخر نیز ممکن بود که اصلا در این جشنواره حضور پیدا نکنم و این نقطه برای من نقطه رها شدن از آن فضایی بود که درگیر آن بودم که از آن فضای بریدم و به ایران آمدم

وی با اشاره به مشکلات جسمی خود اظهار کرد: با وجود این مشکلات جسمی تصمیم گرفتم که به این جشنواره بیایم. مشکل بدنی من همیشگی نیست ولی در برخی از موارد در اجراها دچار سرگیجه می‌شوم، با این وجود، این ریسک را پذیرفتم تا در این جشنواره حضورپیدا کنم.

این کارگردان با بیان اینکه برگزاری این جشنواره برای هنر شرق اتفاق مهمی است، افزود: اگر این جشنواره در اروپا برگزار می‌شد قطع به یقین در آن شرکت نمی‌کردم ولی به جهت اینکه پانتومیم در شرق نیازمند آموزش است در این جشنواره حضور یافتم.

او در خصوص سطح جشنواره افزود: این جشنواره بسیار امیدبخش است و به نظر من اینکه از چندین و چند کشور دعوت شده تا در جشنواره حضور یابند، آن هم در شرایطی که بسیاری از کشورها از حضور در ایران می‌ترسند، اتفاق خوبی است و من بسیار امیدوارم.

این کارگردان افزود: پانتومیم به شکل مدرن خود در سالهای اخیر توسط استادان پیشکسوت ترکیه به صورت حرفه‌ای دنبال شده است و با وجود اینکه ترکیه در زمینه پانتومیم قدمت بالایی دارد ولی تاکنون در ترکیه جشنواره‌ای به این شکل برگزار نشده است.

 او خاطرنشان کرد: اساتیدی هم هستند که در پانتومیم تلاش می‌کنند و انجمن‌هایی نیز دارند ولی من خودم در این زمینه چندان تلاش نکردم و فقط پانتومیم درس دادم. پانتومیم فعلا آن طور که باید در ترکیه بها داده نشده است در حالی که جا دارد بیشتر در این زمینه کار شود.

او در مورد اشتراکات تئاتر پانتومیم در ایران و ترکیه گفت: من چندان کارهای پانتومیم را در ایران ندیدم و در حد همین جشنواره و کارهایی که اجرا شده است را مشاهده کردم و اگر بنا باشد حرفی در این زمینه بزنم باید کارهای ایران و ترکیه را ببینیم و بتوانم در این زمینه نظر بدهم.

این کارگردان افزود: اساتید بسیار در این فستیوال به پانتومیم ارزش قائل شده اند و در حال تلاش هستند که پانتومیم دیده شود. مشکلاتی هم در اجراها وجود دارد و این هم هست ولی با توجه به جوان بودن و اینکه دومین دوره جشنواره است که برگزار می‌شود و نمی‌توان به آن خرده گرفت. خود من هم در این نقص‌ها دخیل هستم و برخی از موضوعات دقیقه آخر اتفاق افتاد و مسلما بدون نقص نیست.

وی با اشاره به اینکه از جوانان در برگزاری این جشنواره چندان استفاده نشده است،گفت: در این جشنواره کمتر از جوانان برای برگزاری کمک گرفته شده بود. اگر دانشجویان تئاتر را در این کارها به کارگیرند، کمک بزرگی می‌توانند در این زمینه داشته باشند.