پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: به دنبال انتشار خبر مربوط به سرمایه‌گذاری یک هزار میلیارد تومانی شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در روستای «گوزلدره» سلطانیه، نگرانی‌ها نسبت به در معرض خطر قرار گرفتن منابع آبی محدود منطقه بالا رفته است.

واکنش‌ها به اظهارات مدیرعامل شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در خصوص سرمایه‌گذاری یک هزار میلیارد تومانی این مجموعه در روستای «گوزلدره» سلطانیه همچنان ادامه دارد.

در شرایطی که مدیرعامل شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان صراحتا از برنامه این مجموعه برای احداث کارخانه‌های «کنستانتره‌سازی» و «گندله‌سازی» در ماه‌های پیش رو می‌گوید برخی از مسئولان ادارات ذیربط استان زنجان ورود این شرکت به کنستانتره و گندله سازی رد کرده و در واکنش به نگرانی فعالان محیط زیست در خصوص محدودیت منابع آبی استان با توجه به پرآب‌بر بودن دو فرآیند مذکور، آن را «شانتاژ خبری» دانسته و برخی از رسانه‌ها را به انتشار اخبار مطابق با واقعیت‌ها دعوت می‌کنند!

** مذاکرات اولیه ساخت کارخانجات «کنسانتره» و «گندله‌سازی» فولاد خوزستان در زنجان!

سیدوحید سیدعلی، مدیرعامل شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در حاشیه جلسه خود با استاندار زنجان (17 مهرماه 1402) در جمع خبرنگاران گفت: مذاکرات اولیه ساخت کارخانجات «کنسانتره» و «گندله‌سازی» با یک هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شرکت توسعه معاون فولاد خوزستان، در استان زنجان صورت گرفت.

سیدعلی عنوان کرد: یکی از اقداماتی که شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در سال‌های اخیر انجام داد؛ بحث بررسی مسائل فنی و اقتصادی معادن در حوزه کمربند آهنی کشور از غرب کشور تا فلات مرکزی و به سمت جنوب کشور؛ استان‌هایی مانند یزد و کرمان بود.

به گفته مدیرعامل شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان، در طول مطالعات، پتانسیل مناسب اقتصادی در استان زنجان، شهرستان سلطانیه و معدن گوزلدره شناسایی شد.

گفته می‌شود، پس از ۸ ماه کارها و اقدامات اکتشافی و راست آزمایی با توجه به شناخت ذخیره اقتصادی، این معدن به تملک توسعه معادن خوزستان در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ درآمد.

مدیرعامل شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان با اشاره به اقدامات انجام شده در ۹ ماه گذشته، تصریح کرد: با توجه به مطالعات انجام شده معدن از حالت نیمه فعال بودن خارج، پیت معدن باز، انفجارها و استخراج‌های مربوطه انجام شد.

گفته می‌شود؛ با توجه به لنز‌های شناخته شده تا امروز ماده معدنی مناسب با هزینه باطله‌برداری اندک استخراج شد. برای تکمیل فرایند تولید و ارزش افزوده در ۱۰۸ روز؛ با توجه به احداث خط خردایش به ظرفیت ۱۰۰ هزار تن در ماه در دستور کار قرار گرفت و این خط به مجموعه معدن اضافه شد.

شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان اعلام کرده که در استان زنجان در قالب برنامه‌های میان مدت و بلند مدت، اقدامات خود را با هدف جلوگیری از خام‌فروشی و به عبارتی بردن مواد خام به داخل مجموعه فولاد  پیش خواهد برد.

مدیرعامل شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان نیز صراحتا اعلام کرده که احداث و بهره‌برداری کارخانجات کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی نیز از اهداف این مجموعه است.

وی اذعان کرد: طبق جلسه‌ای که با استاندار زنجان داشتیم؛ نوید داده شد با حمایت‌هایی که انجام خواهد شد یک هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری برای احداث کارخانجات کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی در ماه‌های پیشرو در استان زنجان انجام شود.

مدیرعامل شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان گفت: با توجه به داشتن خطوط تولید می‌توانیم خواص فیزیکی سنگ آهن را تغییر داده و با توجه به مسائل حمل و قیمت تمام شده ارزش افزوده برای مجموعه فولاد خوزستان و هم ارتقا زندگی برای مردم زنجان داشته باشیم.

شرکت فولاد خوزستان، ارزیابی زیست محیطی که پیش از شروع، باید مدنظر باشد، انجام داده است یا خیر؟

بهنام رفیعی، مسئول خانه فناور محیط زیست پارک علم و فناوری استان زنجان که معتقد است مسئولان پیش از اقدام اجرایی برای استقرار واحدهای صنعتی و معدنی باید ارزیابی‌های کارشناسی شده مطابق با اصول زیست محیطی را جزو اولویت‌ها بدانند به صدای زنجان می‌گوید: پیشرفت و توسعه خوب است و کسی با توسعه و کارآفرینی مشکلی ندارد بلکه بحث بر سر این است که توسعه و پیشرفت در کنار حفظ محیط زیست صورت گیرد.

کارشناس ارشد زیست فناوری معتقد است؛ معمولا برای شرکتهای صنعتی قبل از احداث، ارزیابی زیست محیطی را باید سنجیده و راهکارهایی برای آن ارائه شود. آیا شرکت فولاد خوزستان که خواهان صدور مجوز در حوزه خردایش است، ارزیابی زیست محیطی که پیش از شروع، باید مدنظر باشد، انجام داده است یا خیر؟

رفیعی با اشاره به مطالعات انجام شده و انفجارها و استخراج‌های مربوطه توسط شرکت فولاد خوزستان در معدن سنگ آهن روستای گوزلدره از تداوم انفجارها و نقش منفی آن برای محیط زیست و محیط طبیعی ابراز نگرانی می‌کند.

مسئول خانه فناور محیط زیست پارک علم و فناوری استان زنجان با اشاره به اظهارات برخی از مسئولان در خصوص نیاز آبی محدود شرکت فولاد خوزستان برای توسعه تولید تاکید می‌کند: دنبال هر توسعه‌ای قطعا اشتغالزایی است به شرطی که در راستای این توسعه، مشکلی برای زندگی مردم و محیط زیست ایجاد نشود. «صنعت» و «محیط زیست» دو بال توسعه هستند و باید به موازات یکدیگر حرکت کنند. قوانین محکمی در خصوص حفظ محیط زیست و منابع طبیعی هست اما چرا باید «واحد سبز بودن» اختیاری باشد؟ به نظر می‌رسد تمامی صنایع باید به سمت «سبز بودن» حرکت کنند و خود را موظف به اجرای قانون بدانند. ما نسبت به ابهامات فعالیت شرکت فولاد خوزستان نگران بوده و امیدواریم به سؤالات ایجاد شده در اذهان پاسخ روشنی ارائه شود.

اداره محیط زیست تا پاسخ شفاف شرکت آب منطقه‌ای را دریافت نکند، با استقرار سایت خردایش شرکت فولاد خوزستان موافقت نمی‌کند

استقرار صنايع آب بر  با توجه به بحران كمبود آب در استان زنجان و همچنين بدون در نظر گرفتن ساير معيارهاي ضروري ايجاد اين واحدها نظير حمل و نقل و منابع ارزان و نزديكي به مراكز صادراتي موجب شده تا اين مرکز صنعتي اكنون با مشكلاتي مواجه شود. موضوعی که مسئولان حوزه آب آن را کتمان نکرده و حتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان هر گونه موافقت این مجموعه با استقرار سایت خردایش شرکت فولاد خوزستان در «گوزلدره» را منوط به نظر مثبت شرکت آب منطقه‌ای زنجان می‌داند.

محمدرضا یافتیان، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان می‌گوید: شرکت «فولاد خوزستان» در نظر دارد تا در روستای «گوزلدره» شهرستان سلطانیه، طرحی را اجرایی کند. از آنجایی که اداره محیط زیست هر طرحی که مربوط به منابع آبی باشد رو بدون استعلام و دریافت پاسخ از شرکت آب منطقه‌ای، نظر خود را ارائه نمی‌دهد.

به گفته «یافتیان» در بحث آب، تامین آب با شرکت آب منطقه‌ای است و مباحث مربوط به آلایندگی و مدیریت پساب آن و پیگیری و بررسی آن بر عهده محیط زیست بوده و اگر ایرادات کارشناسان محیط زیست رفع نشود طبیعتا مجوزی صادر نمی‌شود.

یافتیان با اشاره به اینکه شرکت فولاد خوزستان در نظر دارد صرفا برای «خردایش» و «دانه‌بندی» سنگ آهن فعالیت خود را آغاز کند. آب منطقه‌ای زنجان صراحتا اعلام کرده که مورد تائید نمی‌باشد. از این رو اداره محیط زیست استان زنجان اواخر مردادماه 1402 (29 مردادماه) نیز مخالفت خود را اعلام کرد.

این مسئول ادامه می‌دهد: «اما پس از مدتی (5 شهریورماه 1402)، شرکت آب منطقه‌ای زنجان نامه‌ای را خطاب به اداره محیط زیست استان زنجان ارسال و شروط خود را نیز اعلام کرد. اداره محیط زیست استان نیز نمی‌تواند موافقت مشروط را بپذیرد و شرکت آب منطقه‌ای باید اعلام کند که «استقرار سایت خردایش در منطقه گوزلدره» امکان‌پذیر هست یا نه! به علت اینکه این نامه وضوح دقیقی نداشت و به گونه ای مبهم بود. 20 شهریورماه نامه‌ای به شرکت آب منطقه‌ای ارسال و درخواست کردیم تا به سؤالات اعلامی ما مشخصا پاسخ روشنی دهد. اما آنچه مهم است، این بوده که اداره محیط زیست استان زنجان تا به امروز هیچ مجوزی به شرکت فولاد خوزستان برای اجرای طرح مدنظر در روستای گوزلدره داده نشده است.»

اظهارات قابل تامل معاون شرکت آب منطقه‌ای زنجان در خصوص منابع آبی «گوزلدره»

بهنام نجفی، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای زنجان نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان تاکید می‌کند که «جانمایی صنایع پرآب‌بر با توجه به وضعیت آب‌های زیرزمینی صحیح نمی‏باشد. صنایع فولادی نیز مشمول این دست از صنایع می‌شود.»

نجفی در پاسخ به سوال صدای زنجان در خصوص فعالیت معدن سنگ آهن منطقه گوزلدره سلطانیه، ضمن اشاره به این که این معدن چندین سال است مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، عنوان می‌کند: اخیرا از جانب اداره کل محیط زیست استان زنجان در خصوص استقرار واحد خردایش سنگ آهن در این منطقه استعلاماتی صورت گرفته است که شرکت آب منطقه‌ای زنجان در چارچوب وظایف و اختیارات خود در خصوص حرایم کمی و کیفی منابع آب سطحی و زیرزمینی اظهارنظر نموده است.

نجفی ادامه می‌دهد: به طور کلی شرکت آب منطقه‌ای در ارتباط با فعالیت معادن، چناچه بهره‏برداری از معدن بر منابع آب سطحی و زیرزمینی اعم از رودخانه‏ها، مسیل‌ها، قنوات و چشمه‌‏ها تاثیر سوء داشته باشد، ورود و اعلام نظر می‏نماید و در مورد استقرار واحد خردایش سنگ آهن اعلام شده است اگر این موارد رعایت شود فعالیت واحد خردایش بلامانع است.

این مسئول با اشاره به مکاتبات فی‏مابین شرکت آب منطقه‏ای و اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان عنوان می‌کند: البته ما در زمینه فعالیت‌های قبلی معدن در آن محدوده ایراداتی را داریم چرا که بر اساس گزارشات کارشناسان این شرکت، برخی از منابع آبی محدوده با فعالیت این معدن، دستخوش تغییر شده و بهره‌برداری سبب شده تا برخی از چشمه‌ها دچار مشکل شوند.

نجفی می‌گوید: در صورت وجود تنش‌های اجتماعی نیز موضوع توسط مراجع ذی‏ربط نظیر فرمانداری قابل مدیریت خواهد بود و چنانچه شکایتی نیز وجود داشته باشد باید از طریق اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان مورد پیگیری قرار گیرد. در خصوص فعالیت‌های معدنی و استحصال مواد معدنی، وظیفه شرکت آب منطقه‌ای، «پایش» در خصوص تاثیر این فعالیت بر آب‌های منطقه شامل چشمه‌، قنات، رودخانه و مسیل‌ها است که با توجه به گستردگی فعالیت‌های معدنی، در صورت نیاز از معدنکار درخواست می‌شود با مشاور ذی‌صلاح زیرنظر شرکت آب منطقه‌ای قراردادی منعقد کند و مطالعه و بررسی مقتضی در خصوص اثرگذاری فعالیت معدنی بر حوزه آب مورد بررسی قرار گرفته و گزارش آن نیز به شرکت آب منطقه‌ای اعلام شود.

معاون شرکت آب منطقه‌ای زنجان اضافه می‌کند: همکاران امور منابع آب شهرستان زنجان و همچنین همکاران دفتر محیط زیست و حفاظت کیفی شرکت آب منطقه‏ای بازدیدهای میدانی از فعالیتهای معدن انجام داده و مقرر شده است به منظور بررسی‏های دقیق‏تر و تهیه گزارش تکمیلی نیز مشاور مربوطه بکارگیری شود تا ما فراخور آن بتوانیم پاسخ اداره کل محیط زیست استان زنجان را به صورت مشروح و کامل ارائه دهیم.

این مسئول در پاسخ به این سوال که آیا شرکت فولاد خوزستان فعالیتی در منطقه در راستای احداث کارخانه تولید فولاد خواهد داشت، می‌گوید: فعالیت شرکت یاد شده در خصوص بهره‏برداری از معدن سنگ آهن و اخیرا استقرار واحد خردایش در منطقه مورد نظر بوده است و نه تولید فولاد!

فعلا مجوزی برای فعالیت شرکت فولادخوزستان در زنجان صادر نشده است!

افکار عمومی زنجان می‌پرسد: مسئولانی که سعی دارند با تشریح برنامه‌های اولیه شرکت فولاد خوزستان در گوزلدره، بگویند که- هنوز درخواست احداث سایت خردایش از سوی این شرکت به ارگان‌های ذیربط استان اعلام شده، سایتی که نیاز آبی آنچنانی نداشته و منابع آبی منطقه را تهدید هم نمی‌کند پس هیچ نگرانی نباید وجود داشته باشد؛ آیا این آرامش قبل از طوفان است؟ با توجه به اظهارات صریح مسئولان شرکت فولاد خوزستان برای برنامه این مجموعه جهت فعالیت در عرصه کنستانتره و گندله سازی آن هم در استان زنجان که نیاز به آب فراوانی دارد، چگونه ممکن است که مردم نگران محیط زیست و طبیعت نباشیم؟

نقی خدایی، سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در این خصوص می‌گوید: مردم اطمینان داشته باشند که اگر احساس کنیم که صنایع جایی زیان می‌خواهند برسانند قطعا مقابلشان می‌ایستیم. ما نیز ساکن همین شهر و استانیم و مردم نباید نگران سرمایه‌گذاری فولاد خوزستان و صنایع مشابه باشند.

خدایی معتقد است: خبر مربوط به سرمایه‌گذاری فولاد خوزستان در زنجان، از «نشر خبر» و «خبر واقعی» فراتر رفته و کمی تبدیل به «شانتاژ خبری» شده است و  متاسفانه عده‌ای به آن دامن می‌زنند!

به گفته سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان زنجان ،«فولاد خوزستان» یک شرکت توانمند دولتی بوده و معدنی را در استان زنجان خریداری و اقدامات مربوط به اکتشاف را نیز انجام داده‌اند و طبق قانون نیز می‌توانند مجوزهای مربوطه از جمله «خردایش» را اخذ کنند به شرط استعلام از ارگان‌های ذیربط و اجازه آن‌ها! اداره کل صمت استان زنجان مجوز مدنظر دست اندرکاران فولاد خوزستان را صادر می‌کند به شرطی که اداره کل محیط زیست استان زنجان «استقرار این واحد» را تائید کند.

این مسئول می‌گوید: در حال حاضر مسئولان شرکت «فولاد خوزستان» استقرار سایت خردایش را پیگیری کرده‌اند که به هیچ عنوان نیازآبی ندارد. در خصوص واحدهای آب‌بر نظیر «کنستانتره» نیز باید در وهله نخست استعلام و «محل مدنظر» را معرفی کنند که البته با تائید اداره کل محیط زیست استان زنجان، اجازه احداث از سوی صنعت، معدن و تجارت استان زنجان صادر خواهد شد.

خدایی تاکید می‌کند: در حال حاضر هیچ مجوزی برای استقرار واحدهایی نظیر کنستانتره شرکت فولاد خوزستان در استان زنجان صادر نشده است و فعلا پیگیری‌های آن‌ها مربوط به «سایت خردایش» است و نگرانی‌ها از استحصال آب‌های زیرزمینی «گوزلدره» با توجه به توضیحات ارائه شده معنا و مفهومی هم ندارد.

به گفته این مسئول، مصرف آب در واحدها به 2 موضوع ارتباط دارد، یکی مصرف آب شرب بهداشتی و دیگری آب موردنیاز واحد صنعتی. در خصوص آب‌بر بودن این صنعت نمی‌توان چیزی گفت چرا که فعلا هیچ مجوزی از ما درخواست نشده است. ضمن اینکه استعلام‌های مربوطه پیش از اخذ موافقت نامه محیط زیست از سوی اداره کل محیط زیست استان زنجان صورت می‌گیرد. اگر ادارات مربوطه تائید نکنند، قطعا استقراری معنا نخواهد داشت.

خدایی در خصوص ابعاد و میزان اشتغالزایی با راه‌اندازی سایت خردایش می‌گوید: همانطور که عرض شد در حد درخواست برای استقرار واحد است و ادارات نیز در حال بررسی استعلام های صورت گرفته هستند، میزان استخراج، اشتغال و سرمایه‌گذاری نیز مشخص نیست.

هر چند مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان از برنامه‌های این مجموعه برای ساخت کارخانه‌های کنستانتره و گندله سازی در زنجان در قالب برنامه های بلندمدت خبر داده است اما سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان زنجان صراحتا تاکید می‌کند: فولاد خوزستان مجموعه عظیمی در سطح کشور دارد، دست اندرکاران این مجموعه نیز درصدد راه‌اندازی مجموعه مدنظر خود در استان زنجان هستند، در زنجان نیز ما باید ظرفیت‌سنجی کنیم که آیا ذخائر معدنی استان چنین ظرفیتی دارند که واحد مدنظر مستقر شود؟ به طور مثال ممکن است شرکت برای کاهش هزینه، فرآوری اولیه (خردایش) برای کاهش باطله و رسیدن عیار ماده معدنی از 40 درصد به 60 درصد با هدف حاشیه سود بیشتر و هزینه کمتر، فرآوری را به استان دیگر منتقل کند. در حال حاضر اطلاعی از برنامه مسئولان شرکت فولاد نداریم، شاید این شرکت در صدد خردایش است و در نظر دارد مابقی مراحل را به خوزستان منتقل و آن را تبدیل به نورد و شمش و غیره کند.

آمایش سرزمینی در استقرار صنایع در نظر گرفته می‌شود؟

یک فعال محیط زیست که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است، هم معتقد است: سیاست‌های معدن، توسعه است که منجر به تغییر کاربری مراتع نظیر فرسایش، ناهنجاری در سیست نفوذ آب، تولید گرد و غبار و ایجاد آلودگی آب می‌شود در نتیجه صدور مجوز به واحدهای معدنی باید با احتیاط باشد. البته مسئولان می‌گویند که طبق قانون، اقدامات مربوطه را انجام می‌دهند اما ما می‌گوییم به لحاظ قانونی شاید مشکلی نباشد اما بر اساس آمایش سرزمینی تغییر کاربری از سوی واحدهای معدنی به هیچ عنوان مورد قبول نیست چه خردایش باشد چه سایر مراحل در صنایع فولاد!

او معتقد است: وقتی شرایط آب و هوایی و اکولوژیکی ایجاب می‌کند که در سلطانیه و شهرهای اطراف نظیر ابهر، ظرفیت آنچنانی برای فعالیت معادن و صنایع معدنی وجود ندارد، چرا باید اصرار کنیم؟ مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان، تولید کنستانتره و گندله‌سازی را علنا اعلام کرده‌اند و فقط خردایش نیست! پس ضروری است ارزیابی‌ها در این خصوص صورت گیرد و باید دید که چنین ظرفیتی برای این دست از اقدامات مدنظر مسئولان فولاد خوزستان در استان زنجان ممکن است یا نه!

محیط زیست یا اشتغال؟

شاید در این بین اظهارات دو منبع آگاه دولتی نیز قابل تامل باشد!

یکی از این دو منبع آگاه که نامشان نزد صدای زنجان محفوظ است به نکات مطروحه در آمایش سرزمینی اشاره کرده و می‌گوید: مقامات و مسئولان ذیربط (صمت و شرکت آب منطقه‌ای) که پاسخ آن‌ها در استعلام‌ صنایع مهم است باید آمایش سرزمینی را مدنظر داشته و ببینند صنعت یا واحد معدنی مدنظر در منطقه هدف، امکان توسعه دارد یا خیر.

او تصریح می‌کند: موضوع اشتغال و کار ظاهرا دست صمت را هم بسته و این مجموعه نمی‌تواند مقابل درخواست صنایع ایستادگی کرده و اجازه احداث ندهد!

دیگر منبع آگاه نیز می‌گوید: عنوان کلی سربرگ‌هایی که مکاتبه می‌شود، «فولاد خوزستان» است و درواقع «سنگ‌آهن» نیز ذیل این شرکت فعالیت خواهد کرد. ظاهرا در زنجیره تولید و استحصال قاعدتا اول استحصال مواد معدنی، بعد خردایش و بعد مباحث تولید ورق، میلگرد و نورد و غیره است.

این درست است که برخی مسئولان ذیربط می‌گویند شرکت فولاد خوزستان، استعلام تامین آب برای «اخذ تخصیص آب» نکرده و فقط استعلام حرائم کرده‌ است. اما در نظر داشته باشیم که بخش پرآب‌بر که موجب نگرانی ما خواهد شد! منابع آب زیرزمینی در منطقه گوزلدره محدود است. در خصوص صنایع فلزی (کیفی و مصرف آب) مشکل را احساس می‌کنیم. باید سرمنشا یعنی کارگروه های آمایش سرزمینی و استانی مسدود و راه را ببندیم. گویا در خصوص استعلام حرائم، نظر مثبت از شرکت اب منطقه ای اخذ شده است، در خصوص تامین اب برای سایر مراحل تولید مدنظر شرکت فولاد خوزستان قطعا دچار مشکل می‌شویم.