پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: فعالیت‌های معدنی در 2 معدن سنگ آهن روستای «گلستانه» شهرستان زنجان توسط چینی‌ها موجب نگرانی بومیان منطقه و طبیعت‌گردان شده است. منتقدان که خواهان ورود ارگان‌های نظارتی به موضوع هستند، مدعی‌اند اگر به موقع از این فعالیت به ظاهر غیراصولی جلوگیری به عمل نیاید، به تدریج کل کوه‌های منطقه بلعیده شود!

یکی از اصلی‌ترین منابع تولید سنگ آهن در کشور، معدن سنگ آهن زنجان است. کشور ما به دلیل برخورداری از معادن بسیار زیاد استخراج سنگ آهن، به یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین سنگ آهن در دنیا تبدیل شده است و اکنون در بسیاری از شهرهای ایران، چندین معدن سنگ آهن و مواد معدنی صنعتی وجود دارد که ظرفیت تولیدی سالانه‌ آنها نیز بسیار زیاد و قابل توجه است.

هر چند آمار مربوط به تعداد معادن سنگ آهن و میانگین تولید سالانه سنگ آهن در استان زنجان از سوی ارگان‌های ذیربط به صدای زنجان اعلام نشده است اما بر اساس آمارهای غیررسمی، استان زنجان دارای بیش از 40 معدن سنگ آهن است که به طور میانگین سالانه نزدیک یک میلیون و 200 هزار تن سنگ آهن تولید می‌شود.

چینی‌ها در معادن سنگ‌آهن زنجان چه می‌کنند؟ فعالیت‌های معدنی آن‌ها رصد می‌شود یا خیر؟

گلستانه (زنجان)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان زنجان در استان زنجان است. این روستا در دهستان «بناب» قرار دارد که طبق اظهارات رئیس خانه معدن استان زنجان حدود 2 معدن سنگ آهن (از نوع آهن هماتیت) در این منطقه واقع شده است.

سنگ آهن زنجان، که از آن در صنایع فولاد و صنعت خودروسازی استفاده فراوانی می شود یکی از اصلی‌ترین سنگ ها است.

اما گلایه تعدادی از ساکنان و طبیعتگردان در خصوص بهره‌برداری‌ها در معادن سنگ آهن این روستا، حاکی از نگرانی مردم از قربانی شدن طبیعت و محیط زیست ناشی از فعالیت‌های معدنی غیراصولی است.

حسینی، یکی از شهروندان زنجانی در گفت‌وگو با صدای زنجان از واگذاری معادن موجود در روستای «گلستانه» به چینی‌ها و بی‌توجهی به منابع طبیعی ابراز نگرانی کرده و می‌گوید: چرا باید بخشی از معادن به خارجی‌ها سپرده شود؟ چرا وقتی در داخل کشور و استان زنجان، شرکت‌های توانمندی وجود دارند دست به دامن چینی‌ها شده‌ایم؟خارجی‌هایی که با قیمت ارزان، در حوزه معدن مشغول هستند و تصور نمی‌کنیم آنچنان دلسوزی نسبت به طبیعت ما داشته باشند! آیا بهتر نیست واگذاری‌ها در راستای خدمت به مردم و کشور باشد؟ ما نگران این هستیم که کل کوه‌ها به بهانه استخراج سنگ آهن بلعیده شوند!

بهره‌بردار معدن سنگ آهن «گلستانه» زنجانی است و پیمانکارش چینی است!

اما آرمین سلسانی، رئیس خانه معدن استان زنجان که چنین ادعاهایی را قبول ندارد در گفت وگو با صدای زنجان با تاکید بر اینکه هیچ معدنی به چینی‌ها واگذار نشده است، در پاسخ به گلایه‌ها نسبت به فعالیت چینی‌ها در معادن سنگ آهن روستای «گلستانه» (گلستان آباد)شهرستان زنجان می‌گوید: بهره‌بردار معدن سنگ آهن روستای «گلستانه» زنجان بومی زنجان است که عملیات پیمانکاری را بر عهده شرکت چینی گذاشته است.

ایرانی یا خارجی بودن مهم نیست، فعالیت‌های معدنی باید با بهره‌گیری از امکانات روز باشد

سلسانی با اشاره به بازدیدهای صورت گرفته از روند عملیات در این معدن عنوان می‌کند: روند استخراج سنگ آهن در این روستا از سوی خانه معدن استان مورد بررسی و بازدید میدانی قرار گرفته است و هر گونه استخراج غیراصولی و تاراج منابع از سوی دست‌اندرکاران این منبع صراحتا رد می‌شود. کسانی که مدعی تاراج منابع از سوی چینی‌ها و بهره‌برداران هستند بر چه اساسی چنین اظهاراتی را می‌کنند؟ آیا طرح بهره‌برداری معدن را دیده‌اند؟ شرکت پیمانکار طبق طرح اعلامی تائید شده، نسبت به اجرا اقدام می‌کند، تمامی ماشین‌‌آلات به روز نیز در محل مستقر هستند. شرکتی که کارش را درست و طبق ضوابط انجام دهد برای ما مهم است وگرنه چه فرقی می‌کند که مجری، ایرانی باشد یا آمریکایی یا چینی و غیره؟

رئیس خانه معدن استان زنجان با بیان اینکه مجموعه معدنی تحت عنوان « آهن گلستان آباد» در این روستا 2 مورد است که استخراج می‌شود، ادامه می‌دهد: یکی از مشکلات در سنگ آهن «هماتیت»، عیار پائین است، در حالی که عیار باید به 50 الی 60 درصد برسد. برای بالا بردن عیار، باید تکنولوژی در ماشین آلات و تجهیزات مورد توجه باشد، اگر این تکنولوژی نباشد به ناچار باید سنگ آهن در زمین باقی می‌ماند چرا که امکان استخراج نیست.

او معتقد است؛ باید در کل دنیا روش فرآوری معادن، نوین باشد اما در ایران به روش سنتی یعنی «ثقلی» عملیات استخراج صورت می‌گیرد که راندمان پائینی هم دارد. همین الان هماتیت‌هایی که در بندرعباس وجود دارند به روش ثقلی استخراج می‌شود که قطعا میزان باطله افزایش می‌یابد. در استان زنجان به کمک تجهیزات نوین، عیاری از هماتیت به دست آمده است تحت عنوان «عیار صادراتی»! که بازگشت سرمایه، ارزآوری و اشتغال را خواهد داشت و مسئولان ذیربط هم تلاشند تا یان روند طبق اصول و قوانین جاری صورت گیرد.

سلسانی با اشاره به اینکه معدنکاران و شرکت‌های مربوطه به اصول و قوانین پایبند هستند، تاکید می‌کند: با وجود اینکه عیار در معدن سنگ آهن زنجان پائین است اما مجری، هم حقوق دولت و هم مالیات را می‌پردازد.

 کمبود سنگ آهن معضل صنایع فولادی

کاربرد سنگ آهن در صنایع مختلف و بدون انجام فرآوری امکان‌پذیر نیست. این ماده پس از استخراج، به شیوه‌های مختلف همچون کنسانتره فرآوری شده و از نتیجه آن برای تولید فولاد خام استفاده می‌گردد. در نهایت از فولاد خام برای تولید میلگرد، تیرآهن و … استفاده می‌شود.

طرفداران فعالیت‌های معدنی به صدای زنجان می‌گویند: کمبود سنگ آهن معضل صنایع فولادی است و طبق برنامه‌های افق 1404 در خصوص تولید فولاد، باید در حوزه سنگ آهن اقدامات قابل قبولی صورت گیرد تا ظرفیت تولید افزایش یابد. 

آرمین سلسانی، رئیس خانه معدن استان زنجان نیز در این خصوص در گفت‌وگو با صدای زنجان می‌گوید: از لحاظ نوع کانه بیشتر ذخایر معدنی سنگ‌آهن به دو نوع هماتیتی و مگنتیتی تقسیم می‌شوند که از لحاظ عیار متفاوت هستند البته به جز سنگ‌های مگنتیتی با عیار بالا از سنگ‌های هماتیتی نیز می‌توان در صنعت فولاد استفاده کرد که البته مستلزم هزینه بیشتری است و به همین دلیل در حال حاضر و با تکنولوژی‌های موجود تولید سنگ‌آهن با سنگ‌های هماتیتی توجیه اقتصادی ندارد.

** فرآوری سنگ‌های عیار پایین با بکارگیری تجهیزات نوین؛ راهکار رفع مشکلات صنعت فولاد

با توجه به هدف تولید سالانه ۵۵ میلیون تن شمش فولاد که در چشم‌انداز‌ها در نظر گرفته شده، برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند حتی اگر به این مقدار تولید سالیانه فولاد نرسیم نیز ذخایر معدنی ایران نهایتا برای دو دهه دیگر می‌تواند نیاز به سنگ‌آهن صنعت فولاد را تامین کند و اگر برای حل این بحران چاره‌ای اندیشیده نشود، صنعت فولاد با مشکلات جدی روبرو خواهد شد و جای خود را از یک کشور تولیدکننده به یک کشور مصرف‌کننده می‌دهد و مجبور است نیاز خود را از طریق واردات تامین کند.

برخی صاحبنظران می‌گویند: راه حل مدیریت مواد اولیه در چرخه تولید فولاد این است که با توجه به ذخایر کم سنگ‌های مگنیتیتی با عیار بالا در کل جهان و همچنین ایران، کم کم باید به فکر فرآوری سنگ‌های عیار پایین نیز بود و اگر به این سمت نرویم فعالان حوزه فولاد در بلند مدت با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد. بیشتر کشورهای توسعه یافته نیز به سمت فرآوری سنگ‌های عیار پایین حرکت کرده‌اند که در این چند ساله دست‌آوردهایی خوبی نیز داشته‌اند و ما نیز می‌توانیم از تجربیات این کشورها استفاده کنیم.

رئیس خانه معدن استان زنجان با اشاره به نقش آهن مگنتیت در تولید فولاد و اهمیت آهن مگنتیت در ارزآوری و صادرات به برنامه‌های تهیه شده در افق 1404 اشاره کرده و می‌گوید: بر این اساس در کل کشور باید طبق افق 1404، تولید فولاد به 55 میلیون تن برسد که در حال حاضر این میزان 30 میلیون تن است، یعنی در این فرصت 2 ساله تا به الان، نصف به نصف عقب هستیم.

** در فعالیت‌های استخراج و اکتشافات معدنی باید کار را به کاربلد سپرد

صنعت معدن جزء صنایع اصلی استان زنجان به شمار می‌رود و افراد زیادی در این صنعت مشغول به فعالیت می‌باشند، با این حساب  می‌توان اذعان داشت صنعت معدن در هر کشور تاثیر بسزایی بر رفاه اجتماعی در آن کشور دارد.

همچنین بروز مشکلات زیست محیطی از طریق این صنعت بر کسی پوشیده نیست. بنابراین برای ایجاد تعادل در این سه بخش یعنی رشد اقتصادی، رفاه اجتماعی و کاهش نابسامانی‌های زیست‌محیطی ملزم به ورود توسعه پایدار به این صنعت می‌باشیم.

آرمین سلسانی، رئیس خانه معدن استان زنجان با اشاره به سهم قابل توجه زنجان در تولید فولاد با توجه به استقرار معادن سنگ‌آهن در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه «آیا ممکن است این برنامه‌ها منجر به فشار مضاعف به طبیعت و محیط زیست برای رسیدن به عدد اعلامی در برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته شود» به صدای زنجان می‌گوید: باید بپذیریم که برای نیل به اهداف باید به ناچار، تلفات ( خسارت به طبیعت) داشته باشیم چرا که معتقدیم اگر اصول رعایت نشود قطعا به عامل آلایندگی تبدیل می‌شود، از این رو بر ورود تکنولوژی و بکارگیری تجهیزات مدرن به معادن استان تاکید داشته و داریم.

رئیس خانه معدن استان زنجان با بیان اینکه ذات معدن، تخریب است، این را هم می‌گوید؛ با توجه به اینکه تحت فشار خارجی‌ها (تحریم) هستیم، بدون اکتفا به فروش نفت، روش‌های صحیح در فعالیت‌های معدنی را بکارگیریم تا علاوه بر درآمدزایی، خسارت سنگینی به طبیعت و محیط زیست وارد نکنیم. معتقدم برای رسیدن به این مهم باید کار را به کاربلدها بسپاریم تا مشکلی پیش نیاید.