پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ زهره میرعیسی‌ خانی: با وجود انتشار برخی از تصاویر و فیلم‌ها از برداشت غیرقانونی خاک از قلعه بهستان در فضای مجازی، و علیرغم پیگیری صدای زنجان در این زمینه هیچ مسئولی در زمینه صحت این موضوع اظهار نظری نداشته است، با این وجود برخی از شهروندان و کارشناسان ماهنشانی عنوان می‌کنند که ماهنشان با داشتن 186 اثر تاریخی و طبیعی به ثبت رسیده مورد غفلت مسئولان بوده و کسی به فکر حفاظت از این آثار تاریخی و طبیعی نیست.

چندی پیش فیلمی در فضای مجازی دست به دست شد که حاکی از برداشت غیر قانونی خاک از قلعه بهستان شهرستان ماهنشان بود. در این فیلم صحنه‌هایی از برداشت خاک به صورت غیر قانونی دیده می‌شد، اما متاسفانه هیچ مسئول و ارگانی تاکنون در این زمینه اظهار نظری نداشته است.

مردم بی توجهی مسئولان میراث فرهنگی را دلیل این موضوع دانسته و عنوان می‌کنند که هیچ نظارتی بر روی میراث طبیعی این استان اعم از قلعه بهستان و غیره وجود ندارد.

این در حالی است که برخی از کارشناسان بر اساس شواهد و آثار برجا مانده بر این باورند که اولین سازندگان این دژ مادها بوده‌اند. به عقیده آن‌ها مادها از طریق مصب و کناره‌های رود قزل اوزن وارد فلات ایران شدند و در روستای مادآباد واقع در 15 کیلومتری ماهنشان مستقر شدند. وجود قلعه تاریخی و دفاعی بهستان در 12 کیلومتری ماهنشان، اثری است که معماری خاص و هنرمندانه ی آن ها را به نمایش گذاشته است.

اما این باور هنوز به اثبات نرسیده و آن چه باستان شناسان در مورد پیشینه‌ آن اثبات کرده‌اند، این است که قدمت این دژ به دوره‌ی هخامنشیان می‌رسد. همچنین با بررسی های کاوشگران مشخص شد که این قلعه تا دوره ی پس از اسلام و تا قرن پنجم نیز کاربرد داشته است.

با وجود قدمت بالای این اثر طبیعی و اهمیت آن متاسفانه شاهد این هستیم که نظارتی بر روی آن وجود ندارد و این بنای طبیعی امروز به محلی تبدیل شده است که عده‌ای معتقدند که از آن برداشت غیرقانونی خاک صورت می‌گیرد.

مسئولان به اماکن طبیعی و تاریخی شهرستان ماهنشان توجهی ندارند

 در این زمینه یکی از شهروندان با بیان اینکه مسئولان بی توجه به اماکن طبیعی و تاریخی شهرستان ماهنشان هستند، به صدای زنجان گفت: چرا کسی به فکر این بنای تاریخی نیست؟ عده‌ای می‌آیند و از این بنا خاک می‌برند و این بنای طبیعی را رفته رفته نابود می‌کند.

وی ادامه داد: آیا نباید در این زمینه نظارتی باشد و یا با متخلفان برخورد قانونی شود؟ ما شاهد این هستیم که بناهای طبیعی بسیاری به حال خود رها شده است و کسی برایش اهمیت ندارد. کاش مسئولان به این موضوع توجه داشته باشند که این بناهای طبیعی جزو میراث نسل‌ آینده است!

به گفته او؛ چه میزان باید از این اتفاقات در شهر ماهنشان اتفاق بیفتد تا مسئولان بخواهند در این زمینه کاری انجام دهند! چرا نباید به آثار طبیعی و حتی تاریخ این شهر چندان توجهی شود؟

عدم توجه مسئولان به وضعیت آثار تاریخی و طبیعی ماهنشان، غیرقابل کتمان است

 در این زمینه اما «مجتبی بالایی»، راهنمای گردشگر و مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی ماهنشان، در پاسخ به سوال صدای زنجان در مورد اینکه آیا چنین اتفاقی صحت دارد؟ اظهار کرد: در مورد این موضوع نمی توانم به طور قطعی اظهار نظرم کنم با این وجود عدم توجه مسئولان به وضعیت آثار تاریخی و طبیعی ماهنشان، غیرقابل کتمان است.

 وی ادامه داد: نه تنها قلعه بهستان بلکه کلیه آثار تاریخی این شهر در شرف نابودی کامل و تخریب هست و کسی به این موضوع رسیدگی نمی‌کند.

به گفته این کارشناس، آثار تاریخی که در این منطقه وجود دارد، گاها قدمتی بیش از آثاری که در کشورهای اروپایی یافت می‎شود دارد، ولی در ایران به آن بها داده نمی‌شود. در حالی که اگر این بنا در کشورهای اروپایی بود قطعا مورد توجه قرار می‌گرفت

بالایی افزود: روی این آثار تاریخی که برخی از آنها قدمت بالایی هم دارند، مردم زندگی عادی خود را سپری می‌کنند. دامدار بر روی این آثار دام خود را به چرا می‌برد و کشاورز که در حال کاشت است، روی این اثار تراکتور می‌برد و کسی به آن چندان توجهی ندارد. کسی که رشته‌اش باستان شناسی و تاریخی است اگر دلسوز باشد با دیدن این صحنه‌ها واقعا دلش می‌سوزد.

وی با بیان اینکه 186 اثر تاریخی در ماهنشان وجود دارد، اظهار کرد: برخی از این آثار زیر خاک هستند و چندان مطالعه‌ای بر روی آن‌ها صورت نگرفته است وهمتی برای معرفی این آثار در سطح کشور وجو. د ندارد. بیشتر این آثار تاریخی در شرف نابودی کامل هستند، برخی از این آثار که در بطن زندگی مردم قرار دارد و محیط زندگی مردم عجین با این آثار تاریخی است و کسی به صورت کلی حاضر به ورود و نگهداری از این آثار نیست.

وی با گله از مسئولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار کرد: چه کسی بنا است از این بناها حفاظت کند؟ خود میراث فرهنگی توان مالی ندارند که این اداره را سرپا نگهدارد. متاسفانه بودجه و اعتباری در این زمینه نیست بودجه اعتبار اختصاص یافته در این زمینه نیز چندان کافی نیست و عملا نمی‌شود در این حوزه کاری انجام داد.

 بالایی با بیان اینکه طبق مستندات اولین تمدن‌ها در کنار آب و رودخانه‌ها شکل گرفته است، گفت: از همین رو به جهت اینکه رود قزل‌اوزن در این نقطه قرار داشته است در اطراف رود قزل اوزن نیز تمدن‌هایی شکل گرفته است که این موجب شده است 186 اثر ثبت شده در این منطقه وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه متاسفانه کسی به این آثار توجهی ندارد، گفت: همواره عنوان می‌کنند که ماهنشان با داشتن این همه آثار تاریخی و طبیعی مغفول مانده است و این دیار، دیار بی انصافی‌ها است.

بالایی در مورد برداشت غیر قانونی خاک از قلعه بهستان افزود: 90 درصد قلعه بهستان در دیدرس اهالی ماهنشان هست و به دلیل اینکه یک بنای طبیعی است، اگر برداشت خاکی صورت بگیرد در دیدرس خواهد بود. با این وجود نمی‌توان این اتفاق را کتمان کرد و ممکن است چنین اتفاقی نیز افتاده باشد.

وی در مورد قدمت این اثر طبیعی افزود: قلعه‌ بهستان یکی از 20 قلعه‌ی تاریخی شهرستان ماه نشان استان زنجان است که دوران استفاده از آن ها تا قرن پنجم هجری قمری تخمین زده می شود. حاکمان در آن دوره با توجه به شرایط زمانی خاص آن زمان، دست به ساخت این قلعه زدند تا از خود و مردم در برابر دشمنان دفاع کنند. این قلعه چندین طبقه دارد. طبقات بالای قلعه‌ی بهستان جهت دفاع و طبقات پایین‌تر به عنوان زاغه و محل نگهداری آذوقه ساخته شدند.

این کارشناس افزود: سازندگان این قلعه با توجه به طرح اولیه‌ای که در نظر داشتند، شروع به کندن کوه و تخلیه‌ی سنگ‌ها و خاک‌ها کردند و به این ترتیب اتاق‌ها را به وجود آوردند، به مرور زمان که به تعداد اتاق‌ها افزوده شد آن‌ها راه‌های ارتباطی بین آن ها را به صورت دالان به بنا اضافه کردند.

وی با اشاره به اینکه این بنا خاص است و هیچ ملاتی درساخت آن لحاظ شده است، گفت: هیچ حفاظتی از آن صورت نمی‌گیرد. قبل از انقلاب این بنا به ثبت ملی رسیده است و پس از آن هیچ کاوش عمقی روی آن صورت نگرفته است.

به گفته وی، با تحقیقات سطحی که صورت گرفته، این بنا به دوره مادها می‌رسد اما طبق گفته اساتیدی که در این جا می‌آیند و در این باره اظهار نظر می‌کنند، قدمت این بنا خیلی بیشتر از این حرف‌ها است منتهی نیاز به صورت گرفتن کاوش‌های عمیق بر روی این بنا هستیم و این امر نیاز به اعتبار و هزینه است که متاسفانه تاکنون محقق نشده است.

وی با بیان اینکه برخی از کارشناسان قدمت این بنا را به زمان ماننایی‌ها نسبت میدهند، گفت: ماه نشان قدمتی ۴۰۰۰ ساله دارد و از زمان مهاجرت ماننایی‌ها به این سرزمین، احداث شده و از بنای قلعه بهستان (بیگستان) به این مطلب پی می‌بریم. با این وجود تاکنون اثری در ماهنشان که به زمان مانناهایی برسد یافت نشده است اما برخی قدمتی که برای قلعه بهستان متصور هستند را مطابق با عصر مانناییها میدانند ولی متاسفانه در زمینه حفاظت از این آثار توجهی نمی‌شود.

مدیر کل پاسخگو نبود

صدای زنجان برای پیگیری این موضوع با سید سعید صفوی، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان تماس گرفت که متاسفانه این مسئول علیرغم پیگیری متعدد پاسخگو نبود.