زهره میرعیسی‌خانی- در صفحات تقویم، چهاردهم تیرماه با عنوان «روز قلم» به خود جلوه ‏ای دیگر بخشیده است. نام‏گذاری این روز به نام قلم، بی ارتباط با تاریخ کهن متمدن و فرهنگ ‏ساز این سرزمین نیست. ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه خود آورده است که چهاردهمین روز از تیرماه را ایرانیان باستان، روز تیر (عطارد) می‏ نامیدند. از طرفی سیاره تیر یا همان عطارد، در فرهنگ ادب پارسی، کاتب و نویسنده ستارگان است. به همین مناسبت این روز را روز نویسندگان می ‏دانستند و گرامی می‏ داشتند.

تاریخ نوشتار، حداکثر به بیست هزار سال پیش باز می‏ گردد و محدود ساختن به نظام‏ های نوشتاری مدوّن، رقمی حدود شش هزار سال پیش را نشان می ‏دهد. این ارقام و آمارها از سوی کاوشگران علمی فقط تخمینی است، در صورتی که بدون شک پیشرفتی از سوی جوامع گوناگون، بدون کمک خط و زبان امکان‏ پذیر نبوده است.

از جمله موادی که برای نوشتن به کار می‏رفته سنگ، چوب، پوست حیوانات، برگ درختان، استخوان، موم، ابریشم، پنبه و کاغذ را می ‏توان نام برد. در طول تاریخ، نوشتن به دو صورت بوده است: یک دسته خطوطی را در برمی ‏گرفت که با استفاده از ابزارهای تیز چون سوزن، چاقو و... نوشتاری، کنده‏ کاری می ‏شد. دسته دیگر شامل خطوطی است که به وسیله قلم پر، قلم نی، قلم مو و... و با استفاده از جوهر بر سطح ماده نوشتاری ترسیم می ‏گردید. گفتنی است نسخه‏ برداری از نوشته ‏ای بر سنگ یا فلز به‏ طور منطقی، در نهایت به اختراع چاپ انجامید.

یکی از مسائل مهم و ارزنده‏‌ای که هر ملتی که به حیات و بقاء و تکامل خویش علاقه‏‌مند است نمی‌‏تواند از آن غفلت نماید، مسئله نویسندگی است. زیرا نویسندگی هنری است که مادر بسیاری از هنرهای دیگر محسوب می‌شود. و از این جهت که فن و هنر است، نقش بسزایی در رشد و تعالی افراد و جوامع دارد و زمینه ‏ای برای هنرهای دیگر به شمار می‌رود. به عنوان نمونه؛ تئاتر، سینما و بسیاری از هنرهای دیگر احتیاج به نمایشنامه و سناریو دارد که قبلاً باید نوشته شود و این کار به وسیله نویسندگان انجام می‏ گیرد.

به مناسبت این روز، روزنامه صدای زنجان، با برگزیده هفتمین دوره جایزه جلال آل احمدکه یکی از نویسندگانی است که اصالت زنجانی دارد، به گفتگو پرداخت.

مردعلی مرادی در این زمینه با اشاره به اینکه رسالت هر نویسنده به نگاه و زاویه دید او به مسائل برمی‌گردد، گفت: رسالت یک نویسنده در قبال جامعه از موضوعاتی است که همواره نویسندگان برای جواب به این سوال اختلاف نظر داشته‌اند. اما به زعم بنده وظیفه ادبیات و نویسنده نیست که جامعه را تغییر بدهد و در صدد اصلاح جامعه قدم بردارد.

وی ادامه داد: برخی از نویسنده‌ها در راستای مطرح کردن دغدغه‌های اجتماعی قدم  بر می دارند ولی یک زمان هم وجود دارد که نویسنده می‌خواهد داستان خود را بنویسد و موضوع  اصلا اصلاح و تربیت جامعه و افراد و از این دست مسائل نیست، ضمن اینکه امر اصلاح و تربیت از دید من به متولیان فرهنگی برمی‌گردد و وظیفه نویسنده یک کار دیگر است. هر چند همان طور که گفتم این مسئله در بین نویسندگان محل اختلاف و اشکال است. همیشه و برخی می‌گویند آیا نویسنده هیچ وظیفه‌ای در قبال جامعه خود  و اصلاح آن ندارد؟

این نویسنده افزود: اگر نویسنده بتواند تنها یک اثر خوب از خود بر جای بگذارد و این اثر بر روی مخاطب خود اثرگذار باشد، کار خود را انجام داده است و بنا نیست یک نویسنده بیاید و بیانیه تبلیغی بدهد.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه جامعه ما، امروز به شدت سیاست زده است، افزود: برخی بیان می‌کنند نویسنده نباید سیاست زده باشد، اما چیزی که وجود دارد این است که در کنار این قشر برخی هم اذعان می‌کنند پس رسالت نویسنده در قبال جامعه خود چیست؟

مرادی افزود: نویسنده از منظر من باید به تمام مسائل اجتماعی آگاهی داشته باشد و حتی سیاست جامعه خود را بشناسد ولی اینکه بخواهد سیاسی بنویسد به نظر من اشتباه محض است. نویسنده کارش این نیست و اگر بنا باشد که کسی در خصوص سیاست بنویسد بهتر است برود علوم سیاسی بخواند و وارد سیاست شود و برای چه به دنبال ادبیات آمده است؟

مرادی اذعان کرد: نویسنده بایستی مشکلات جامعه بیکاری و مسکن و غیره را بدون موضع گیری خاصی بنویسند و موضع گیری  در برابر این مواضع  به زعم بنده با روح ادبیات منافات دارد و با توجه به اینکه روح ادبیات به نوعی با روح و روان آدم ها سر و کار دارد؛ شاید برخی این حرف من را نپسندند و در این زمینه موضع هم بگیرند و بگویند که مگر می‌شود نویسنده هیچ وظیفه اجتماعی نداشته باشد؟ اما آنچه که من به آن اعتقاد دارم این است که کار نویسنده نمی‌تواند این امر باشد که در مقابل موضوعی موضع بگیرد؛ زمانی که موضع بگیرد اصلا آن داستان؛ داستان نمی‌شود و آن شعر، شعر.

نویسنده کتاب "رازهای سانتی‌متری" خاطرنشان کرد: نویسنده نمی‌آید کار تبلیغی بکند و باید واقعیات جامعه را در قالب زندگی حقیقی به مخاطب خود برساند و در این زمان است که ناخواسته می‌تواند آنچه که مد نظر خود است را به مخاطب خود برساند. او باید ادبیات را برای ادبیات بپسندد و در این راستا قلم بزند و لذتی که از کشف زندگی به دست می‌آورد را در ادبیات خود بگنجاند. یک داستان می‌تواند به صورت غیر مستقیم تاثیرات خود را بر روی مخاطب خود بگذارد اما کار تبلیغی نباشد و شما را به دید و زاویه دید وسیع‌تری برساند.

 مرادی با اشاره به اینکه یک داستان نمی‌تواند در متن خود به طور مستقیم یک ایدئولوژی را تبلیغ بکند و بگوید مثلا دزدی نکن و یا دروغگویی بد است، گفت: ادبیات نگاه افراد را به مسائل جامعه و اجتماعی یک سطح بالاتر می‌برد و نصیحت کردن یک نویسنده در کار خود برای او هیچ مزیتی نخواهد داشت و هر چه بیاییم در مورد خیر و شر به صورت مستقیم صحبت کنیم آن تاثیری که یک نوشته می‌تواند به صورت غیر‌مستقیم بر روی مخاطب خود بگذارد، نخواهد گذاشت.

برگزیده هفتمین دوره جشنواره جلال آل احمد افزود: ادبیات امروز ما، دچار کرختی شده است و به نوعی عاملان در این عرصه بی‌انگیزه‌اند، همان طور که این مسئله در فضای جامعه هم وجود دارد.

وی ادامه داد: زمانی که هر شهروند درگیر فضای غم زندگی خود است انگیزه این را نخواهد داشت که به سمت ادبیات گرایش پیدا کند. قشر متوسط جامعه، مدت ها است که تئاتر و سینما نرفته‌اند، چه برسد که بیایند کتاب بخوانند. دغدغه و اولویت زندگی این قشر امروز یک چیزهای دیگر است و در واقع برای زنده ماندن خود و خانواده و  به دست آوردن روزی تلاش می‌کند ولی با تمام این موارد من به شدت به ادبیات امیدوارم و معتقدم که ادبیات یک جور ناجی برای آدم‌ها است و مشکلات موجود در این عرصه همواره دوره‌ای بوده است و کسانی که در این مسیر از ادبیات  به نوعی می‌ُِبرند و یا از قافله ادبیات جا می‌مانند آنها بازنده هستند چرا که تنها چیزی که برای این قشر می‌ماند همین ادبیات است.

وی افزود: تنها چیزی که می‌تواند انسان را جاودانه کند، همین ادبیات است، ضمن اینکه جاودانگی خود یک دغدغه ابدی و ازلی برای بشریت بوده است.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر تنها چیزی که می‌تواند انسان را به زندگی دلگرم کند و انسان بتواند با تمام مشکلات موجود از زندگی لذت ببرد خواندن ادبیات است که انسان را می‌تواند از منجلاب زندگی نجات بدهد و زمینه‌ای برای لذت او فراهم آورد.