در جریان این مراسم از دو کتاب «مشروطیت در زنجان» نوشته حسن رستمی و کتاب «منطقه ابهررود و قلعه تپه ابهر در سیر تحولات تاریخی ایران» تألیف کامبیز فتحی به عنوان آثار برگزیده و نیز کتاب‌های «حیات اجتماعی سلطانیه در عصر قاجار و پهلوی» اثر محمد ملکی و «برزن‌های زنجان» تالیف محمد جواد سروش مهر به عنوان کتاب‌های قابل تقدیر ششمین دوره جایزه کتاب سال شیخ اشراق تقدیر شد.

به همین مناسبت صدای زنجان گفت‌و‌گویی با حسن رستمی نویسنده و پژوهش‌گر زنجانی که به تازگی کتاب «آزمایش زندگی» را نیز به چاپ رسانده است، دارد.

وی که متولد اسفند 1361 در شهر زنجان است، ابتدا در رشته مکانیک تحصیل داشته ولی به دلیل علاقه به رشته تاریخ دوباره تحصیل خود را آغاز می‌کند و در رشته تاریخ گرایش بعد از اسلام تا دکتری ادامه تحصیل می‌دهد.

حسن رستمی در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به اینکه از کودکی به رشته تاریخ علاقه داشتم، اظهار می‌کند: در سال‌های نه چندان دور دوره‌گردی در زنجان جلوی مسجد آقا کاظم کتاب می‌فروخت که من از وی کتب مذهبی و تاریخی تهیه می‌کردم و با این کتب مانوس بودم.

مسیری که استادم جلوی پایم گذاشت

وی با اشاره به اینکه همین علاقه موجب شد با علاقه فراوان رشته تاریخ را تا مقطع دکتری ادامه دهم، بیان کرد: در زمان نگارش رساله دکتری، موضوع انتخابی برای نگارش رساله، زندگی علی دشتی بود اما استادم از من خواست به پژوهش در مورد زنجان بپردازم.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه عدم تمایل به همکاری توسط خاندان‌های زنجانی و نبود منابع را به عنوان دلیلی برای عدم انتخاب موضوع رساله خود از استان زنجان به استادم عنوان کردم، ادامه می‌دهد: استاد به من گفت اگر بخواهی کار کنی منابع و مطالب را خواهی یافت و هم‌چنان بر توصیه برای انتخاب موضوع محلی به من اصرار کرد.

وی با اشاره به اینکه یک سال فعالیت خود برای تحقیق و پژوهش در مورد زندگی علی دشتی را کنار گذاشتم و به موضوع مشروطیت در زنجان پرداختم، اضافه می‌کند: بیش از 2 و نیم سال در این موضوع تحقیق و پژوهش کردم.

 آغاز نگارش کتب تاریخی با پایان رساله دکتری

رستمی با اشاره به اینکه 6 مقاله علمی در نشریات و مجلات با موضوع زنجان در دوران مشروطیت منتشر شد، بیان کرد: کتاب «مشروطیت در زنجان» براساس رساله‌های دکتری بنده منتشر شد.

این پژوهش‌گر به دیگر کتاب منتشر شده خود با عنوان «آزمایش زندگی» نیز اشاره کرده و خاطر نشان می‌کند: این کتاب نگاهی به نسخ خطی مربوط به شیخ ابراهیم زنجانی دارد که در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود و به بررسی زندگی وی براساس این نسخ کرده است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر کتابی در مورد مسجد جامع زنجان را در دست نگارش دارم، بیان می‌کند: از سال گذشته تاکنون  4 مقاله علمی – پژوهشی در مورد مسجد جامع زنجان به چاپ رسانده‌ام و تعداد دیگری نیز به زودی چاپ می‌شود.

رستمی از دیگر برنامه‌های نگارشی خود برای آینده گفته و تصریح می‌کند: دو موضوع زنجان در جنگ جهانی اول و روستائیان زنجانی در دوره قاجار را برای نگارش کتب بعدی خود انتخاب کرده‌ام که هر دو موضوعات حائز اهمیت است تا بسته به شرایط یکی از آنها را مورد پژوهش قرار خواهم داد.

 داده خام برای مطالعه کم است

این پژوهشگر زنجانی در پاسخ به سؤال صدای زنجان در مورد میزان همکاری زنجانی‌ها با پژوهشگران نقد را راهی برای پیشرفت و حرکت رو به جلو خوانده و اضافه می‌کند: ما زنجانی‌ها روح خرد جمعی نداریم و در بحث پژوهش نیز در زمینه ارائه اسناد قدیمی توسط مالکان آن همراهی خوبی در استان وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه این موضوع مطلق نبوده و در برخی از خاندان‌ها تعاملات خوب بوده و در برخی خاندان‌ها همکاری کم‌تر است، عنوان می‌کند: داده خام برای مطالعه تاریخ استان کم است و از طرف دیگر هزینه دریافت از منابع رسمی آن بالا است که گاهی به یک پژوهش‌گر فشار زیادی را تحمیل می‌کند.

رستمی با اشاره به اینکه مرکزیتی وجود ندارد تا موجب همپوشانی و کمک به پژوهش‌گران شود، تصریح می‌کند: بسیاری از دستگاه‌ها که خود باید تسهیل‌گر باشند نیز همراهی لازم را ندارد.

این نویسنده با اشاره به اینکه برای نمونه یکی از دستگاه‌ها، میراث فرهنگی است که برای دریافت یک سری اطلاعات ساده و ابتدایی بارها به آنجا مراجعه کرده و با واسطه و ارتباط موفق به کسب یک اطلاعات ابتدایی شدم، عنوان می‌کند: برای نگارش همین کتاب در مورد مسجد جامع از تولیت مسجد درخواست کردم مرا همراهی کنند شاید همکاری افزایش پیدا کند که خب درست نیست که این شرایط درست نیست.

 موانع عاملی برای دلسردی پژوهش‌گران است

وی با اشاره به اینکه این مدل مشکلات و عدم همکاری‌ها در شهرهای دیگر نیز وجود دارد ولی کم‌تر است، بیان می‌کند: باید فکری شود تا این مشکلات کاهش پیدا کند چرا که همین موانع موجب دلسردی بسیاری از فعالان این حوزه شده است.

رستمی با اشاره به اینکه در این میان فعالیت برخی از موسسات و انجمن‌ها را نباید نداده گرفت، ادامه می‌دهد: برای نمونه کارهای خوبی توسط انجمن تاریخ و فرهنگ زنجان انجام شده و با ایجاد گروهی از علاقه‌مندان به این حوزه موجب افزایش تعامل شدند، از سوی دیگر برای نگارش کتاب اخیر خود از خاندان حسینی بسیار بهره‌ بردم که ناشی از همراهی این دوستان و موسسات مشکات با پژوهشگران است.

 اتفاقات خوبی در زنجان در حال روی دادن است

این پژوهش‌گر زنجانی اضافه می‌کند: از سال 1396 به بعد اتفاقات خوبی در استان زنجان روی داده است که در مقام مقایسه با سیار استان‌ها قابل توجه بوده و رخدادهای خوبی در حال روی دادن است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه دو نسل محقق در استان زنجان داشتیم یک نسل مانند مرحوم نیرومند و اردبیلی که برای دوره گذشته بوده است، که در این حوزه فارغ از خوب یا بد بودن عملکرد خود، کارهایی انجام دادند، اضافه می‌کند: یک نسل هم الان در حال پژوهش و تحقیق در مورد زنجان هستند.

وی با اشاره به اینکه امروزه برای اینکه کار پژوهشی، اصولی و نظام‌مند باشد، باید کار گروهی اتفاق بیفتد، تصریح می‌کند: کارهایی نیز هم‌اکنون در حال انجام است که باید افزایش پیدا کند برای نمونه سه سال پیش در کتابخانه سید افضل موسوی آرشیو نشریات دوران پهلوی موجود بود و با دانشجویانی که معرفی کردم نیز همکاری شدند اما ماه گذشته جمع‌آوری شد که از طریق پیگیری با رضاخانی، مدیر کل امور کتابخانه‌های عمومی استان زنجان قول مساعد بازگشت این آرشیو به کتابخانه داده شد و این همکاری باید همه بخش‌ها وجود داشته باشد.

وی با انتقاد از نبود دانشنامه برای شهر و استان زنجان بیان می‌کند: زنجان دانشنامه ندارد این در حالی است که بسیاری از شهرهای کوچک دارند، این عیب است، مهم نیست این عیب از کجا ریشه دارد اکنون باید با چاره‌اندیشی رفع شود.

رستمی با اشاره به اینکه تاریخ زنجان در دوران قاجار و پهلوی خلاصه می‌شود و اطلاعاتی از پیش از این دوره وجود ندارد، اضافه می‌کند: جای کار دارد و می‌طلبد مسئولان، پژوهشگران و خاندان‌های دارای اصالت زنجان همه دست به دست دهند تا حاصل کار و خروجی خوبی برای آینده زنجان داشت.