الهام احمدی- معضل واحدهای صنعتی سرب و روی در زنجان بیش از ۲۵ سال گذشته با گسترش بهره‌برداری از معدن انگوران زنجان شکل جدی‌تر به خود گرفته و در بازه‌های زمانی مختلف نگرانی‌هایی را برای مسئولان و عموم مردم ایجاد کرده است. در این میان ایمن‌سازی ۷ میلیون تن پسماند روی در شهرک صنعتی روی زنجان و انتقال پسماندهای جدید به مکانی مناسب به موضوع روز مردم و مسوولان این استان تبدیل شده است، در زمانی که موضوع انتقال پسماندها به محل جدید مطرح است به یکباره با دیوارکشی در اطراف پسماندهای دپو شده در اطراف شهرک سرب و روی مواجه هستیم.

موضوع احداث دیوار در اطراف پسماندهای دپو شده در شهرک سرب و روی چندی است که برخی از شهروندان سوال برانگیز شده و دغدغه‌هایی را برایشان در پی داشته است چرا که بر این باورند این دیوار نمی‌تواند نقشی در کاهش آلایندگی این پسماندهای دپو شده داشته باشد و صرفاً برای پنهان کردن این پسماندها از دید عابران و شهروندان است موضوعی که رضا رمضانی به عنوان فعال اجتماعی  بر آن اشاره داشته و معتقد است تنها عملکردی که دیوار بتنی می‌تواند در این اطراف این پسماندهای سرب و روی داشته باشد پنهان نگه‌داشتن مشکلات این بخش از دید عابران و شهروندان است وگرنه مشکلات اصلی پسماندها را نمی تواند حل کند چرا که پسماندها سبب آلودگی لایه‌های زیرین آب و خاک شده و حتی در مقابل فرسایش بادی که گرد و خاک به همراه  دارد کارکرد درستی نمی‌تواند ایفا کند.

دیوار فرسایش بدتری ایجاد می‌کند

این فعال اجتماعی با تأکید بر این‌که با وجود عدم کارکرد درست این دیوار در برابر فرسایش این پسماندها، در برخی شرایط آب و هوایی  این فرسایش نیز تشدید می‌شود چرا که به مانند لوله‌ای عمل می کند که تبدیل به چرخش هوا در داخل محوطه شده و امکان ایجاد فرسایش بدتری شود، بیان کرد: تنها توجیهی که احداث این دیوار می توانست داشته باشد جلوگیری از آلودگی هواست که این هم در شرایط مختلف می‌تواند موثر بوده و یا برعکس تشدید کننده آلودگی فعلی باشد.

وی با بیان این‌که احداث دیوار فعلی به مثابه این است که بخواهند  یک زخمی را به جای درمان کردن با دستمال آلوده بپوشانند تا دیده نشود، بیان کرد: تا آنجایی که بنده اطلاع دارم احداث چنین دیواری در اطراف پسماندهای سرب و روی مطابق قوانین و مقررات محیط زیستی نبوده و قابل تأیید نیست.

برگزاری مناقصه برای احداث دیوار

رمضانی با اشاره به این‌که اگر احداث این دیوار اطراف پسماندهای سرب و روی با مجوز محیط زیست انجام شده باشد این سازمان تخلف کرده و مطابق به قوانین محیط زیستی نیست، افزود: در صورتی که این دیواره دارای تاییدیه از سوی محیط زیست نیست باید دنبال عاملان متخلفی گشت که بدون استعلام قانونی و مجوز دست به این اقدام زدند چرا که این دیوار زنی توجیه علمی و قانونی ندارد.

وی در پایان به برگزاری مناقصه برای احداث دیوار مذکور و در جریان بودن سازمان‌های دیگر اشاره کرد.

دیوارکشی باید 20 سال قبل انجام می‌شد

حسین آبسالان، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان در گفت‎وگو با صدای زنجان ضمن اطلاع سازمان محیط زیست از موضوع احداث دیوار اطراف پسماندهای شهرک سرب و روی به ضرورت وجود این دیوار اشاره کرد و گفت: این دیوارکشی باید 20 سال قبل از زمان آغاز به کار این شهرک انجام می‌شد.

وی با تأکید بر این‌که حداقل کاری که صاحبان صنایع در شهرک سرب و روی می‌توانستند انجام دهند دیوارکشی و پوشاندن پسماندهایشان بود تا کمتر در معرض آب و باد  قرار گیرند، بیان کرد: نکته مهمی که در این دیوارکشی باید مد نظر قرار گیرد رعایت حد و حدودی است که مجوز لازم را از سوی منابع طبیعی، محیط زیست، امور اراضی و دستگاه‌های مربوطه دیگر دریافت کرده است.

مدیرکل محیط زیست استان با اشاره به این‌که دیوارکشی انجام شده اقدام مثبتی است ولی باید در حد و حدود تعیین شده برای دپوی پسماند باشد، تصریح کرد: پیش از این حد و حدود معینی برای دپوی پسماند‌های سرب و روی در شهرک روی از سوی سازمان‌های متولی تعیین شده است و دیوار احداث شده نیز نباید از این مرز عبور کند.

وی با بیان این‌که احداث این دیوار خارج از حد و مرز تعیین شده مورد قبول محیط زیست نیست، خاطرنشان کرد: اداره کل محیط زیست استان مخالفتی با احداث این دیوار در اطراف پسماندهای شهرک سرب و روی نداشته چرا که معتقدیم این حداقل کاری بود که باید 20 سال پیش در این مکان برای جلوگیری از آلایندگی بیشتر انجام میشد.

آبسالان  با تأکید بر این‌که این دیوارکشی‌ها برای دپوی پسماندها در شهرک روی تا زمانی است که این پسماندها پس از بازیافت مجدد به محل جدید انتفال پیدا کنند، افزود: پسماندهای دپو شده در اطراف شهرک سرب و روی دارای درصدی روی بوده و مجدد مورد استحصال قرار می‌گیرند از همین رو برای کاهش آلایندگی این پسماندها تا زمان انتقال به محل جدید باید این دیوار ایجاد شده و روی آن پوشانده شود.

هدف رعایت الزامات زیست محیطی است نه پنهان‌کاری

رضا عسگری، فرماندار زنجان نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان احداث این دیوار را با توجه به وضعیت و حجم  پسماندهای دپو شده در محل از الزامات محیط زیست عنوان کرده و یادآور شد: ایجاد این دیوار از رانش و حرکت ذرات این پسماندها و انتشار آلودگی به اراضی اطراف شهرک جلوگیری می‌کند.

وی در واکنش به این موضوع که برخی هدف از ایجاد این دیوار را پنهان کردن این پسماندها از دید مردم عنوان می‌کنند، خاطرنشان کرد: خیر به هیچ عنوان همچنین موضوعی مطرح نبوده و صرفاً در راستای رعایت الزامات زیست محیطی انجام شده است.

فرماندار زنجان با تأکید بر این‌که انتقال پسماندها به محل جدید تعیین شده با توجه به حجم پسماند زمانبر خواهد بود از همین رو تا زمان انتقال تمامی این پسماندها باید الزامات زیست محیطی رعایت شود، بیان کرد:  موضوع انتقال پسماند به محل جدید باید انجام شود و هماهنگی‌های لازم نیز برای این منظور انجام شده است.

بخشی از پسماندهای سرب و روی قابل بازیافت مجدد است

وی با بیان این‌که  پسماندهای موجود در شهرک سرب و روی شامل دو بخش بوده که قسمتی از آن‌ها به دلیل دارا بودن حداقل 1.5 درصد سرب و روی قابل بازیافت‌اند، افزود: استحصال این پسماندها به دلیل وضعیت فعلی قابل انجام توسط کارخانجات سرب و روی نیست از همین رو این پسماندها در اطراف کارخانجات دپو شدند تا زمانی که امکان بازیافت دوباره آن‌ها فراهم شود.

عسگری با اشاره به این‌که بخش دیگری از پسماندهای واحدهای سرب و روی فاقد هرگونه سرب و روی بوده و قابل استفاده در این صنعت نیست، یادآور شد: این پسماندها قابل استفاده مجدد نبوده و باید به محل جدید تعیین شده برای دفن پسماند منتقل شوند.

وی با تأکید بر این‌که بخشی از پسماندهایی که در سال‌های گذشته دپو شده و در اطراف شهرک موجود است بین یک و نیم تا 4 درصد عنصر روی دارد، بیان کرد: این پسماندها قابلیت بازیافت مجدد را داشته و باید به کارخانه‌جات منتقل شود.

فرماندار زنجان با بیان این‌که به طور یقین انتقال پسماندها به محل جدید پیش‌بینی شده از زمان آغاز آن در کوتاه مدت محقق نمی‌شود، تصریح کرد: چرا که این زمانبر بودن انتقال پسماندها بخشی به حجم زیاد آن‌ها مرتبط بوده و بخش دیگر به دلیل نیاز به بازیافت مجدد باید به کارخانه منتقل شود از همین رو تا زمان انتقال پسماندها به محل جدید باید الزامات زیست محیطی لازم برای پسماندهای دپو شده در محل کارخانه رعایت شود.

منتقدان نظرات خود را به محیط زیست ارائه کنند

وی در واکنش به برخی انتقادها در مورد مشکلات و تبعات دیوار ایجاد شده عنوان کرد: مرجع ذیصلاح در مورد مسائل زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست است و الزامات تعیین شده از سوی این نهاد لازم الاجرا بوده و در صورتی که بحث کارشناسی و انتقاداتی در این بحث است باید به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کنند و به طور یقین این سازمان همه پیش‌بینی‌های لازم را در ملاحظات و تصمیم‌گیری‌های خود مد نظر قرار می‌دهد.

عسگری با تأکید بر این‌که موضوع اصلی که باید در مورد پسماندهای سرب و روی مد نظر قرار گیرد به حداقل رساندن آلایندگی‌ها و تهدیدهای پیرامونی در حوزه زیست محیطی است، خاطرنشان کرد: نگاه سازمان حفاظت محیط زیست نیز در راستای کاهش این آلایندگی‌ها بوده و طبیعتاً با همین رویکرد احداث دیوار در اطراف پسماندهای شهرک سرب  و روی مورد تأیید قرار داده است.

با توجه به مد نظر قرار دادن نظرات کارشناسی و نیز اظهارات مسئولان ذی‌ربط برای آگاهی بیشتر و درج نظرات مسئولات شهرک سرب و روی در ابتدا به سراغ پناهی، عضو هیئت امنای شهرک مذکور رفتیم که متأسفانه به دلیل در دست‌رس نبودن، امکان برقراری ارتباط تلفنی با وی مهیا نشد از همین رو با یوسف مرادلو، رئیس هیئت‌ مدیره انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران تماس حاصل کردیم و با وجود ارسال پیامک و بیان موضوع موفق به گفت‌وگو نشدیم، در نهایت با فرزاد نایینی یکی از کارخانه‌داران روی موفق به مصاحبه شدیم که وی نیز از موضوع احداث دیوار در اطراف پسماندهای شهرک سرب و روی اظهار بی‌اطلاعی کرد.