لیلا محمدی- پروژه «باراجین» قزوین و «گاوازنگ» زنجان دو پروژه گردشگری هستند که تقریبا هم‌زمان تصمیم به آغاز آن‌ها گرفته شد اما پس از گذشت 20 سال وضعیتی کاملا متفاوت با هم دارند.

شش سال قبل فاز نخست پروژه «باراجین» قزوین در مساحتی به سطح هفت هکتار به پایان رسید. فاز دو این پروژه که در حال حاضر 45 درصد پیشرفت فیزیکی دارد نیز از دو سال پیش در دستور کار مجریان آن قرار گرفته است. اما در زنجان ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم! دستگاه‌های نظارتی استان بعد از سال‌ها تازه متوجه شده‌اند که در مباحث واگذاری اراضی تخلفاتی صورت گرفته است به همین دلیل اجرای پروژه گردشگری گاوازنگ که روند لاک‌پشتی را از سال 77 آغاز کرده را عملا متوقف کرده‌اند.

با هماهنگی سازمان همیاری شهرداری‌های استان، جمعی از ذی‌نفعان و سرمایه‌گذاران پروژه گردشگری گاوازنگ به منظور بهره‌مندی از تجارب متخصصان منطقه نمونه گردشگری بوستان ملی باراجین سفری یک روزه به قزوین داشتند.

روند کند پروژه گردشگری گاوازنگ

عملیات اجرایی پروژه باراجین که در مسیر اتوبان قزوین- تهران قرار دارد در سال 78 و حدود یک سال پس از پروژه گردشگری گاوازنگ آغاز شد. مساحت پروژه گردشگری قزوینی‌ها یک هزار و 400 هکتار است یعنی 3 برابر پروژه گاوازنگ! اما با این وجود میزان پیشرفت فیزیکی این دو پروژه گردشگری در زنجان و قزوین به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست.

شش سال قبل فاز نخست پروژه باراجین در مساحتی به سطح هفت هکتار به پایان رسید. فاز دو نیز که تا به امروز 45 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، از دو سال پیش در دستور کار مجریان قرار گرفت اما در زنجان ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم! دستگاه‌های نظارتی استان بعد از سال‌ها تازه متوجه شده‌اند که در مباحث واگذاری اراضی تخلفاتی صورت گرفته است به همین دلیل اجرای پروژه گردشگری گاوازنگ که روند لاک‌پشتی را از سال 77 آغاز کرده را عملا متوقف کرده‌اند.

سعید امیدی، مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان با اشاره به بازدیدهای مکرر خود از روند اجرای پروژه باراجین تاکید کرد: پروژه گردشگری باراجین قزوین دارای نکات فنی و تخصصی بسیاری است که می‌توان برای پیشبرد پروژه گردشگری گاوازنگ زنجان از تجارب متخصصان آن بهره‌مند شد.

امیدی در جمع ذی‌نفعان و سرمایه‌گذاران منطقه‌ای پروژه گاوازنگ با اشاره به فاصله گرفتن پروژه باراجین از گاوازنگ افزود: پروژه باراجین از سال 78 و پروژه گاوازنگ از سال 77 در دستور کار قرار گرفت، زمان تصمیم برای اجرای هر دو پروژه تقریبا برابر بوده است. پروژه باراجین با شتاب بالا به خوبی پیش می‌رود این در حالی است که سرعت پیشرفت پروژه گردشگری گاوازنگ به هیچ عنوان مطلوب نیست.

وی اضافه کرد: در زنجان حتی یک ریال منابع مالی برای این پروژه تعریف نشده، حتی هیچ راهی برای تامین منابع مالی آن وجود ندارد. در حالی که باراجین قزوین جزو پروژه‌های مورد حمایت شهرداری است و در حال حاضر جزوی از شهرداری محسوب می‌شود. علاوه بر این که شهرداری منطقه نمونه گردشگری قزوین در باراجین مستقر شده است، با پیگیری مسئولان، باراجین دارای ردیف بودجه ملی است.

در دهکده طبیعت قزوین بخش هایی نظیر باغ پرندگان زینتی، آبزیان، خزندگان، دوزیستان، باغ پروانه ها، باغ میوه خواران، از جمله خرس، میمون ها، باغ گوشتخواران، نظیر شیر، پلنگ، ببر، گرگ و روباه اجرایی شده است. طراحی و اجرای دهکده طبیعت با امکان تولید و عرضه محصولات و گیاهان دارویی و ارگانیک، باغ‌های تخصصی مارها و کروکودیل‌ها، از دیگر قسمت‌های این دهکده است.

منطقه نمونه گردشگری باراجین از چهار بخش سینما، آلاچیق‌ها، جنگل و کوهنوردی (بخش نخست)، سورتمه، دالفک، دهکده طبیعت (بخش دوم)، تالار پذیرایی بامسان (بخش سوم)، تله سیژ و تله کابین کامان و زرشک مختص ورزش‌های زمستانی (بخش چهارم) است.

به گفته داود میرآشه، مدیر منطقه نمونه گردشگری بوستان ملی باراجین قزوین، شهرداری به عنوان یکی از دستگاه‌های همراه، مجریان پروژه را در پیشبرد اهداف تبیین شده نقش مهمی ایفا کرده است.

معترضان محلی

اما یکی از اهالی منطقه گاوازنگ در این نشست با بیان اینکه برخلاف ادعاها معارضان محلی و مشکلات مربوط به مالکیت مانع اجرای پروژه گردشگری گاوازنگ نیستند، ابراز کرد: در این مطقه بخشی از اراضی ملی و بخشی نیز مربوط به مستثنیات بوده که در حال حاضر در اختیار مردم است. ساکنان منطقه گاوازنگ ادعا نمی‌کنند که برای زمین‌شان سند دارند اما ما نسق زراعی داریم و متولی و مجری طرح به هیچ عنوان نمی‌تواند منکر مالکیت ما شود.

وی با بیان اینکه از سال 90 تا به امروز مسئولان، متولی پروژه را مشخص نکرده‌اند، ابراز کرد: 60 درصد ساکنان گاوازنگ به منظور پیشبرد اهداف پروژه در حدود سال 80 به درخواست سازمان همیاری شهرداری‌های استان از اهالی مبنی بر مشارکت در اجرای سریع طرح پاسخ مثبت دادند.

این شهروند با اشاره به معامله 20 سال قبل 60 درصد ساکنان گاوازنگ با مسئولان امر و واگذاری ملک به مجری پروژه در ازای دریافت زمین تحت عنوان باغ ایرانی واقع در مجاورت سد تصریح کرد: در حال حاضر مشخص شده که سازمان همیاری شهرداری استان‌ها در منطقه یاد شده اصلا زمینی ندارد و تمامی عرصه متعلق به اداره کل منابع طبیعی است. ساکنان پول، ملک و سند مالکیت شش دانگ خود را از دست داده‌اند، آیا نباید حق‌شان را در مراجع قانونی و اداری پیگیری کنند؟ هم اکنون 40 درصد ساکنان نیز که عمدتا قطعات زمین‌شان کوچک است برای عدم تکرار سرنوشت 60 درصد پیشرو برای کمک به دولت، هیچ علاقه‌ای برای معامله با مسئولان و واگذاری ملک و اراضی خود ندارند.

تحرکات زیرپوستی فرصت‌طلبان

وی با بیان اینکه اگر مسئولان به قول خود وفا کنند 100 درصد ساکنان گاوازنگ با واگذاری مالکیت خود به مجریان پروژه مشکلی ندارند، از اقدام دولتی‌ها برای فشار آوردن به 40 درصد ساکنان منطقه خبر داد و گفت: متاسفانه مسئولان مردم را از دریافت هرگونه امکانات نظیر گاز، آب و غیره محروم می‌کنند تا ساکنان را مجبور به ترک محل زندگی‌شان کنند. بسیاری از مردم ملک‌شان را فروخته‌اند، خریداران افراد فرصت‌طلبی هستند که مشخص نیست چه برنامه‌ای دارند. اگر مسئولان اقدام نکنند به طور قطع در تملک اراضی باقیمانده دچار مشکلات جدی می‌شوند.

این شهروند با اشاره به استقرار برخی اماکن در منطقه گردشگری گاوازنگ و ایجاد مشکلات بهداشتی و ناامنی اجتماعی تصریح کرد: متاسفانه دستگاه‌های اجرایی استان به این موضوع بی‌تفاوت هستند و به بهانه اینکه دستور قضایی ندارند از انجام وظیفه قانونی خود سرباز می‌زنند.

وقتی همه خواب بودند

وی با انتقاد از توقف اجرای پروژه گردشگری گاوازنگ از دو سال قبل ابراز کرد: نهادهای امنیتی و اطلاعاتی و نظارتی در سال 90 که تخلف صورت گرفت، کجا بودند؟ چرا به موقع وارد میدان نشدند؟ الان می‌گویند واگذاری‌ها درست نبوده و تخلفاتی صورت گرفته است!

این شهروند با بیان اینکه دود تخلفات پروژه گردشگری به چشم مردم رفته است نه مسئولان به بی‌توجهی استانداری نسبت به پیگیری حقوق اهالی گاوازنگ اشاره کرد و گفت: دیگر اتاقی در استانداری نمانده که برای درخواست دیدار با استاندار به آنجا مراجعه نکرده باشیم. چهار ماه است اجازه نمی‌دهند با استاندار دیداری داشته باشیم.

زنجان مدیر اجرایی می‌خواهد نه مدیر پشت‌میزنشین

وی اضافه کرد: تعجب می‌کنم تمامی طبقات استانداری پر شده از اتاق‌های حراست و نظارتی، تمامی افراد هم پشت میزنشین هستند. بهتر بود دو کارشناس اجرایی هم در استانداری استخدام می‌شدند تا کارهای میدانی می‌کردند، مشخص است وقتی متولیان همگی پشت میز نشسته‌اند از روند اجرای پروژه‌ها در شهر بی‌خبر می‌مانند.

لزوم تشکیل شورای سرمایه‌گذاری

غلامرضا ملاکرمی، دیگر شهروند زنجانی حاضر در این نشست ضمن تاکید بر لزوم برطرف شدن تمامی موانع پیش روی پروژه گاوازنگ تصریح کرد: بخش خصوصی می‌تواند در مسیر نیل به اهداف بهترین گزینه ممکن باشد.

وی با تاکید بر لزوم تعیین تکلیف اراضی هدف پیشنهاد کرد تا شورای سرمایه‌گذاری متشکل از نمایندگان دستگاه‌های دولتی و نظارتی در اسرع وقت تشکیل شود.

ملاکرمی تبدیل گاوازنگ زنجان به منطقه نمونه گردشگری را یکی از گزینه‌های اثربخش در عملیات اجرای پروژه اعلام کرد که در شتاب‌بخشی آن نقش مهمی می‌تواند ایفا کند.

این شهروند با بیان اینکه سازمان همیاری شهرداری‌های استان به دلیل نداشتن درآمد نمی‌تواند پروژه را پیش ببرد، اضافه کرد: نیروی انسانی و بودجه و تجهیزات شهرداری باید به محل اجرای پروژه گردشگری گاوازنگ گسیل یافته و آن را از حالت سکون خارج کند. البته این اقدام باید پس از تعیین تکلیف مالکیت و سنددار شدن انجام گیرد.

وی همچنین بر لزوم اختصاص ردیف از محل بودجه شهری، استانی و حتی ملی برای تسریع در اجرای عملیات پروژه گردشگری گاوازنگ تاکید کرد.

پیشرفت 40 درصدی پروژه

پروژه گردشگری گاوازنگ در دو بخش اجرایی می‌شود بخش نخست شامل عرصه 75 هکتاری مشتمل بر 14 قطعه با کاربری مختلف از جمله احداث انواع رستوران‌ها، کافی شاپ و اماکن تفرجگاهی است. بخش دوم نیز مربوط به عرصه 327 هکتاری است که عموما مناطق کوهستانی و قسمت بالای سد را در بر می‌گیرد. در این بخش انواع اقامتگاه‌ها و مراکز خدماتی و رفاهی، سکونتگاه‌ها و اماکن تفرجگاهی مستقر می‌شوند.

مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان با اعلام این مطلب گفت: در طول 20 سال اخیر روند اجرا متوقف نبوده و قداماتی نظیر بازگشایی مسیر، احداث پارک ائل داغی، احداث سد خاکی گاوازنگ، بازسازی پارک ائل داغی، استقرار فوت کورت‌ها در دو سال اخیر و ایجاد زمینه برای فعالیت چندین رستوران و شهربازی از جمله اقدامات انجام گرفته در راستای اجرای پروژه گردشگری گاوازنگ انجام گرفته است.

امیدی با اشاره به پیشرفت فیزیکی حدود 40 درصدی پروژه گاوازنگ تاکید کرد: این پروژه از اهداف تعیین شده عقب مانده است.

کلاف سردرگم گاوازنگ

سعید امیدی، مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان نیز در این رابطه عدم وجود سند مالکیت برای مجری پروژه، نبود زیرساخت‌های گاز و آب، انحراف در واگذاری اراضی، عدم تعریف منابع مالی را چهار مشکل اصلی و حساس پروژه گردشگری گاوازنگ اعلام کرد و گفت: عدم وجود سند مالکیت برای مجری پروژه یکی از مشکلات جدی است. به طور مثال از 75 هکتار که در قالب 14 قطعه تعریف شده، سند مالکیتی وجود ندارد.این به آن مفهوم است که مجری پروژه باید نسبت به انجام آن اقدام کرده و اداره کل منابع طبیعی پس از سال‌ها سند مالکیت را فارغ از اینکه مجری پروژه هر که هست باید با رعایت ضوابط و قوانین صادر کند تا مالک نسبت به جذب منابع از طریق بخش خصوصی اقدام کند.

امیدی ایجاد زیرساخت نظیر شبکه گازرسانی و آب شرب لوله‌کشی را از الزامات پروژه گردشگری گاوارنگ عنوان کرد و گفت: گاز و آب شرب از مولفه‌های مهم در ایجاد هتل، کافی‌شاپ، رستوران و غیره است که متاسفانه با گذشت نزدیک به 20 سال به آن توجهی نشده است.

وی با اشاره به انحراف در واگذاری اراضی بین بازه زمانی 89 تا 92 خاطرنشان کرد: شاید در برخی موارد بدون کسب مجوز از سوی ارگان‌های ذیربط از جمله جهاد کشاورزی و منابع طبیعی فرآیند واگذاری انجام شده که این مسئله سبب گردیده تا نهادهای مربوطه روند اجرای پروژه را کند و در برخی موارد متوقف کرده‌اند.

این مسئول عدم تعریف منابع مالی برای اجرای پروژه را از دیگر مشکلات پروژه گاوازنگ اعلام کرد و گفت: در زنجان منابع مالی برای این پروژه تعریف نشده، حتی هیچ راهی برای تامین منابع مالی آن وجود ندارد. این موارد باید در قالب کارگروه‌های تخصصی پیگیری و موضوعات حقوقی یاد شد نیز باید تعیین تکلیف شوند.

امیدی با بیان اینکه ابتدای سال 90 اقدامات مربوط به تملک بخشی از اراضی در محل هدف انجام و مقرر شد به اهالی در ازای واگذاری زمین‌های خود، شهرک مسکونی در مجاورت سد گاوازنگ برای اسکان روستائیان اختصاص یابد، اضافه کرد: پس از سال 92 این روند متوقف شده است. به نظرم این بخش یکی از آسان‌ترین بخش پروژه گاوازنگ است و مسئولان باید به سرعت نسبت به تعیین تکلیف زمین‌ها و آغاز عملیات شهرک‌سازی در منطقه هدف اقدام کرده و نسبت به فنس‌کشی در اطراف محوطه پروژه اقدام کند. البته در این زمینه با نهادهای نظارتی در حال هماهنگی هستیم.

وی در مورد زمان تکمیل و تحویل پروژه گفت: مشکلات فعلی این پروژه مربوط به روند اجرایی نیست. برای این مشکل می‌توان زمانی را تعیین کرد اما در حال حاضر مشکل حقوقی وجود دارد که ضروری است کارگروهی با حضور شرکت‌های خدمات‌رسان، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و استانداری تشکیل و مباحث حقوقی در آن بررسی و پیگیری شود.

امیدی با بیان اینکه طولانی شدن زمان اجرا و تحویل پروژه کار را پیچیده‌تر کرده است، عنوان کرد: عدم تعریف منبع مالی روشن و یا شیوه اختصاص منابع مالی برای پروژه بزرگترین اشکال است که در اجرای کند پروژه نقش تاثیرگذاری دارد.

وی با بیان اینکه تاکنون هیچ اعتباری برای پروژه تعریف نشده است در مورد میزان اعتبار موردنیاز برای تکمیل پروژه افزود: بدون احتساب مبالغ مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها و زیرساخت‌های موردنیاز برای استقرار واحدهای مدنظر آن‌ها، سالانه حداقل باید 200 میلیارد ریال اعتبار به این پروژه گردشگری تزریق شود تا متولیان طی 5 سال کار را پیش ببرند.