پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: توسعه پایدار در کشاورزی به منظور دستیابی به امنیت و اقتدار غذایی نیازمند استفاده از دستاوردهای فناوری و مکانیزه کردن کشت، داشت و برداشت محصولات است، به شرط اینکه پایگاه داده برای سیاست پژوهی و ارزیابی بخش از برنامه‌ها و سیاست‌های این بخش کافی باشند.

اکبر کرامتی، مدیرکل جهاد کشاروزی استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان گفت که؛ توسعه مکانیزاسیون کشاورزی به عنوان متولی اصلی مدیریت کلان در ارتقای بهره وری، افزایش تولید در واحد سطح و کاهش هزینه ها تاثیر بسزایی دارد بررسی‌های صدای زنجان نیز حاکی از ان است که با توجه به اینکه کشاورزی یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی استان زنجان است و هزاران هزار خانوار از این محل کسب درآمد و روزی می‌کنند آن طور که باید مکانیزاسیون هنوز در سفره کشاورزان خود را نشان نداده و هنوز جای دارد که کارشناسان و برنامه‌ریزان برای افزایش بهره‌وری در این بخش اقدامات موثرتری در نظر بگیرند.

بسیاری از کارشناسان نیاز به تراکتور را به عنوان قلب محرک و تپنده عملیات های مکانیزه کشاورزی برای توسعه مکانیزاسیون هر کشوری امری ضروری می دانند، هرچند قیمت بالای تراکتور و اختلاف معنادار با بازار آزاد موجب شده که بسیاری از کشاورزان توان خرید تراکتور و ادوات کشاورزی را نداشته باشند‌.

یکی از اهداف مکانیزاسیون افزایش تولید و کسب سود بیشتر است. افزایش تولید با افزایش سطح زیر کشت و افزایش مقدار تولید در واحد سطح میسر می شود و مکانیزاسیون در پی اجرای هر دو روش است؛ یعنی از یک طرف با افزایش تعداد و ظرفیت ماشین ها و نیز احیای زمین های بایر، سنگلاخی و فقیر باعث افزایش سطح زیر کشت می شود و همچنین با بهبود کیفیت کار ماشین ها و افزایش دقت آنها بر اساس نیاز گیاه و نیز بهبود سایر عوامل غیر ماشینی مثل مسائل خاک شناسی، بهبود کیفیت آبیاری، اصلاح بذر، بهینه سازی عملیات، افزایش تولید در واحد سطح را باعث می شود. از طرف دیگر مکانیزاسیون توانسته است با کاهش نیروی کارگری و انجام به موقع عملیات، کاهش چشمگیری در هزینه ها و افزایش درآمد داشته باشد که بهره وری و ظرفیت بالای ماشین در رسیدن به این هدف نقش عمده ای داشته است.

ورود فناوری به اراضی کشاورزی زنجان

آن طور که مسئولان جهاد کشاورزی استان زنجان می‌گویند اقداماتی در راستای ارتقای مکانیزاسیون بخش کشاورزی زنجان صورت گرفته اما بررسی‌های صدای زنجان نشان می‌دهد که این اقدام هنوز نتوانسته به اهداف واقعی دست یابد.

اکبر کرامتی، مدیرکل جهاد کشاروزی استان زنجان هم در این خصوص با اشاره به نقش موثر مکانیزه شدن بخش کشاورزی و نقش آن در افزایش تولید گفت: مساحت استان زنجان 2 میلیون و 200 هزار هکتار است که از این میزان 750 هزار هکتار اراضی قابل کشت است که سالانه 600 هزار هکتار از این اراضی زیر کشت رفته و 150 هزار هکتار به صورت آیش در سال، باقی می‌ماند.

کرامتی با اشاره به اقدامات موثر صورت گرفته در بخش زراعت عنوان کرد: استان زنجان در بخش زراعت با تولید بیش از ۲ میلیون و ۲۳۳ هزار تن محصولات زراعی، دستاوردهای چشمگیری را در سال ۱۴۰۳ رقم زد که می توان به رکورد تولید ۶۵۰ هزار تنی گندم که نشان‌دهنده توانمندی بالای استان در تولید این محصول استراتژیک که نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند، اشاره کرد.

وی با بیان اینکه استان زنجان با تولید بیش از 22 هزار و 500 تن از هسته های اولیه بذری غلات و حبوبات توانسته نفوذ بذر رسمی و گواهی شده را در مزارع استان به سطح بالاتر از میانگین کشوری برساند، اضافه کرد: این امر، وابستگی به واردات بذر را کاهش داده و به خوداتکایی در تولید محصولات کشاورزی کمک می‌کند.بخش زراعت استان زنجان با تولید و فرآوری انواع بذور گواهی شده غلات، در جایگاه و رتبه بالا در سطح کشور قرار گرفته است. استفاده از بذور گواهی شده، باعث افزایش کیفیت و عملکرد محصولات زراعی می‌شود.علاوه بر این، استان زنجان از لحاظ سطح کشت و تولید محصول لوبیا، رتبه سوم کشور را به خود اختصاص داده است. تولید این محصول، نقش مهمی در تأمین پروتئین گیاهی مورد نیاز جامعه دارد.

مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان همچنین به بخش فناوری های مکانیزه کشاورزی اشاه کرد و گفت: با تلاش‌های صورت گرفته در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی، ضریب مکانیزاسیون کشاورزی در استان زنجان در سال ۱۴۰۳ به 2.34  اسب بخار در هکتار رسید که این میزان بالاتر از میانگین کشوری است.

وی این دستاورد را مهم و در راستای توسعه و نوسازی ناوگان ماشین‌آلات کشاورزی و با هدف افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید دانست و گفت: در سال ۱۴۰۳، هزار و 30 دستگاه تراکتور، ۳۶ دستگاه کمباین و نیز از محل تسهیلات طرح جهش تولید ۵۵۴ دستگاه ادوات مختلف کشاورزی به ناوگان کشاورزی استان اضافه شده است که نقش مهمی در تسریع و تسهیل عملیات کشاورزی خواهد داشت. این اقدامات نشان از عزم جدی دولت در راستای توسعه مکانیزاسیون کشاورزی، حمایت از کشاورزان و ارتقای بهره‌وری در این بخش دارد.

سیاست‌های حمایتی جهاد کشاورزی از کشاورزان در راه است

کرامتی با اشاره به اهمیت برنامه ریزی برای ارتقای سطح معیشت و توجه به اقتصاد خانوار روستایی و کشاورزان در کنار توجه به ارتقای مکانیزاسیون بخش کشاورزی عنوان کرد: بازار به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل اثر گذار در زنجیره تولید ایفای نقش می‌کند. پرداختن به بخش بازرگانی محصولات تولیدی، بازاریابی، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا و حمایت از مصرف کنندگان، توام با حفظ منافع تولیدکنندگان از اهم اهداف بخش توسعه بازرگانی محصولات کشاورزی در استان بوده که اعمال سیاستهای حمایتی مانند خرید تضمینی، تامین و توزیع اقلام اساسی و مناسبتی پرمصرف به ویژه در ایام پایان سال از جمله برنامه ها و اهداف در حال پیگیری در این حوزه می باشد.

گلوگاه‌های مکانیزاسیون کشاورزی

محمود نوری، کارشناس بخش کشاورزی در گفت‌وگو با صدای زنجان در خصوص چالش پیش روی مکانیزاسیون بخش کشاورزی می‌گوید: در کشور متوسط اندازه مزرعه کوچکتر از متوسط جهانی بوده و اغلب زمین‌های زراعی به علل مختلفی همچون قانون ارث و یا تغییر کاربری تکه تکه شده اند. در نتیجه استفاده از ماشین برای خاک‌ورزی، کاشت، برداشت و غیره در زمین‌ها بسیار دشوار توجیه ناپذیر و پرهزینه است.

نوری قدرت خرید محدود کشاورزان در تأمین ماشین های کشاورزی را از دیگر مشکلات پیش پای مکانیزاسیون بخش کشاورزی دانست و عنوان کرد: توانایی کشاورزان کوچک و متوسط در تهیه و نگهداری ماشینهای کشاورزی محدود بوده و سازوکارهای تامین مالی متناسب با شرایط نیز طراحی و پیاده سازی نشده است در نتیجه در بسیاری از موارد، به رغم علاقه کشاورزان به استفاده از ماشین های کشاورزی مدرن خرید ماشین و یا دریافت خدمت سازوکارهای لازم برای تحقق آن وجود ندارد.

این کارشناس ارشد کشاورزی «ضعف نوآوری در نهادها و ابزارهای تامین مالی در بخش مکانیزاسیون» را که یکی از پیشرانهای مهم توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی و صنعتی و نیز یکی از زیر ساختهای ضروری برای آن وجود نهادها و ابزارهای نوآورانه و مناسب تامین مالی است را از دیگر چالش های پیش روی بخش کشاورزی و مسائل مربوط به حوزه مکانیزاسیون دانست.

این کارشناس ادامه داد: با اتکای صرف به نهادهای سنتی تامین مالی مثل بانکها و صندوق‌ها و تنها با به کارگیری ابزارهای متداول مالی در این حوزه امکان توسعه سریع مکانیزاسیون در بخش کشاورزی وجود ندارد چرا که به عنوان مثال کشاورزان که در حال حاضر مشتریان اصلی ماشین‌ها و تجهیزات مکانیزاسیون کشاورزی هستند علاوه بر ضعف در قدرت خرید، غالبا در فصل کشت به خرید و استفاده از این تجهیزات نیاز دارند که دسترسی به منابع مالی لازم ندارند و درآمد آنها در فصل برداشت و پس از فروش محصولات تولیدی حاصل میشود در نتیجه نیاز به ابزارهای مالی جدید برای پر کردن این شکاف زمانی وجود دارد. همچنین کشاورزان کوچک مقیاس غالبا در مقوله ضمانت وام‌ها و تسهیلات بانکی دچار چالش هستند.

نوری عنوان کرد:ضعف در امور ترویجی حوزه مکانیزاسیون کشاورزی را شاهدیم. متاسفانه خلا نیروی انسانی آموزش دیده برای انتقال دانش و مهارت‌های فناورانه مبتنی بر ماشین به وضوح مشهود است و طبق آمارها بخش قابل توجهی از کشاورزان در دسته افراد بیسواد و یا کم سواد قرار می‌گیرند این ویژگی کشاورزان باعث می‌شود تا این افراد توان بهره برداری از فناوریهای موجود را حتی در صورت ارائه تسهیلات و یارانه توسط نهادهای متولی نداشته باشند.

وی در بخش دیگری از اظهارات خود نسبت به نظام ناکار آمد بهره برداری از ماشین‌ها و تجهیزات مکانیزاسیون و عدم توازن عرضه و تقاضا گلایه کرد و گفت: انتخاب نظام بهره‌برداری ناصحیح در کشور و تلاش برای تخصیص ماشین‌های کشاورزی و ادوات به صورت فرد به فرد و بین همه کشاورزان باعث گردیده است که توازن بین عرضه و تقاضای ماشین‌ها نیز از بین برود و با وجود اینکه در بسیاری از موارد ماشین های کشاورزی از حیث تعداد به صورت بالقوه پاسخگوی نیاز کشور هستند اما به دلیل بهره وری پایین و استفاده‌های غیر مرتبط مثل حمل و نقل و حمل بار از تراکتور همچنان تقاضای پاسخ داده نشده و صف‌های کاذب خرید وجود دارد.

وی به وجود ضعف در توسعه فناوری نیز اشاره کرد و گفت: به رغم وجود تعدادی زیادی شرکت دانش بنیان توانمند در حوزه ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی سهم کمی از آنها در حوزه ساخت ماشین‌ها و تجهیزات مکانیزاسیون کشاورزی فعال هستند. همچنین مراکز تحقیقاتی و دانشکده های تخصصی معدودی در زمینه توسعه فناوری‌های مکانیزاسیون کشاورزی فعالیت دارند که ضروری است توسعه یابند.

وی ضعف در کنترل استانداردهای کیفی ماشینهای کشاورزی وارداتی و تولید داخل را دیگر ضعف‌های بخش کشاورزی مکانیزه دانست و گفت: پایگاه داده ناکافی برای سیاست پژوهی و و ارزیابی اثر بخشی سیاست ها برنامه های بخش مکانیزاسیون را شاهدیم. قدم ابتدایی برای رفع هر معضل و سیاست گذاری، صحیح فراهم بودن امکان رصد پایش و تحلیل داده‌ها و آمارهای مرتبط است که در زمینه کشاورزی و خصوصا حوزه مکانیزاسیون در اغلب موارد امکان دستیابی به داده‌های مستند و قابل اتکا وجود ندارد که امیدواریم دولت چهاردهم به این مقوله توجه جدی داشته باشد.

انتهای پیام/