زهره میرعیسی‌خانی- یکی از خارق‌العاده‌ترین جاذبه‌های طبیعی استان کوه‌های رنگی ماهنشان است. کوه‌های رنگی ماهنشان که از جاذبه‌های طبیعی و منحصر به فرد دنیا به شمار می‌روند، به «آلاداغ‌لار» معروف هستند.

کوه‌های رنگی ماهنشان یکی از عجایب طبیعی است که در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی تبریز و در مسیر شهرستان خواجه و اتوبان میانه به زنجان قرار دارد. مرتفع‌ترین قسمت این شهرستان کوه بلقیس با ارتفاع ۳۳۰۰ متر است.

این کوه‌ها به سبب رنگی بودنشان به ویژه رنگ مسی و زرد در شرایط نور مناسب و هوای گرم سوژه مناسبی برای عکاسی طبیعت به شمار می‌روند. در دنیا شاید چندین کوه به این صورت وجود دارد و امکان اینکه ثبت جهانی شوند زیاد است. هر از چند گاهی در میان این کوه‌ها آبراهه‌هایی به جریان در می‌آید که تابیدن نور خورشید در این آبراهه‌ها باعث انعکاس کوه‌ها در آب شده و می‌توانید در چنین شرایطی شاهد شگفت‌انگیزترین تصاویر طبیعت باشید.

مردم ساکن منطقه از دیرباز شاهد زیبایی‌های منحصر به فرد این کوه‌ها بوده‌اند و این عاملی تاثیرگذار بر روی سنت‌ها و فرهنگ آن‌ها بوده است. یکی از سنت‌هایی که آن‌ها هر سال در عید نوروز و قبل از فرا رسیدن فصل بهار انجام می‌دادند این بود که با استفاده از خاک‌های رنگی و ترکیبی از آن‌ها خانه‌های خود را تزیین می‌کنند.

انجام این کار اغلب بر عهده خانم‌ها بوده است و بیشتر از رنگ قرمز استفاده می‌شده تا نشان دهنده نوروز باشد برای انجام این کار آن‌ها خاک را با آب مخلوط کرده و بر روی دیوار داخلی خانه خود لایه رقیقی از مخلوط را استفاده می‌کرده‌اند تا به استقبال عید نوروز روند. امروزه هم آثاری از این سنت در میان مردم باقی مانده و می‌توان خانه‌‌های خشتی‌‌ای در برخی از روستاهای آن پیدا کرد که با این خاک به زیبایی تزیین شده‌‌اند.

شهر ماهنشان مملو از موادمعدنی است و همین عامل سبب شده است که تعداد زیادی کارخانه با فعالیت‌های معدنی در آن احداث شوند.

به گفته زمین شناسان علت این پدیده زیبا به ۱۵ میلیون سال قبل باز می‌گردد. در پروسه تشکیل کوه‌ها و حوضچ‌های قاره‌ای این منطقه رسوبات آهنی وجود داشت. تغییر املاح و نوع آن‌ها در رنگ رسوبات تثبیت و موجب تشکیل تپه‌های «آلا داغلار» یا کوه‌های رنگی شده است. در واقع می‌توان گفت هر یک از رنگ‌های آن نشان‌گر یک ماده معدنی خاص هستند. برای نمونه رنگ سبز نشان از وجود ماده معدنی مس است که به دلیل کربناته شدن این گونه دیده می‌‌شود. رنگ قرمز آنها حاکی از شرایط اکسیدان و وفور اکسیژن به منظور ترکیب با اکسیژن است. متاسفانه تپه‌های آلا داغ لار و دیگر جاذبه‌های این منطقه علیرغم جذابیت فوق‌العاده‌ای که دارند برای اکثر مردم کشورمان و گردشگران خارجی ناشناخته هستند و کمتر کسی شانس بازدید از آن ها را داشته است. از دیگر مشکلات گردشگری منطقه نبود ظرفیت کافی و امکانات لازم برای افرادی است که قصد اقامت در آن ناحیه را دارند. سرمایه‌گذاری بر روی این مساله علیرغم ایجاد رفاه برای گردشگران می‌تواند به یک منبع خوب درآمدزایی برای ساکنان آن تبدیل شود.

 در این خصوص، امیر ارجمند، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان با اشاره به قرار گرفتن کوه‌های رنگی ماهنشان در فهرست میراث طبیعی کشور، گفت: با تصویب شورای ثبت وزارت میراث فرهنگی، «آلاداغلار» یا کوه‌های رنگی زنجان-ماهنشان که یک پدیده طبیعی زیبا متعلق به ۱۵ میلیون سال قبل است در فهرست میراث طبیعی ثبت شد.

او ادامه داد: «آلاداغلار» نام محلی کوه‌ها و تپه‌های رنگی است که بخش اعظم آن در استان زنجان قرار گرفته است و در اطراف این کوه‌ها روستا‌هایی وجود دارد که زیبایی این منطقه را دوچندان کرده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان در مورد چگونگی ایجاد این کوه‌ها گفت: ۱۵ میلیون سال قبل در پروسه تشکیل کوه‌ها و حوضچه‌های قاره‌ای این منطقه رسوبات آهنی وجود داشته که در واقع می‌توان گفت هر یک از رنگ‌های آن نشانگر وجود یک ماده معدنی خاص است.

ارجمند در خصوص موقیعت جغرافیایی این اثر عنوان کرد: کوه‌های رنگی زنجان- ماهنشان از ۲ کیلومتری معدن نمک چهرآباد زنجان آغاز شده و در بخش اعظم اتوبان زنجان-تبریز قابل مشاهده است.

 این مسئول افزود: سالها بر روی این تپه ها کار مطالعاتی و میدانی انجام می شد مخصوصا در دو ماه گذشته که ما بر این پدیده طبیعی تمرکز کردیم و سه تا جلسه تخصصی  از این اثر طبیعی دفاع کردیم و کارشناسان شورای ثبت را به زنجان دعوت کردیم و این منطقه را این افراد کارشناسی کردند و یک کار میدانی بسیار خوبی انجام شد و هدیه بسیار خوبی به مردم استان و شهرستان ماهنشان داده شد تا این اثر فاخر در فهرست تاریخی کشور ثبت شود و زمینه را برای رشد گردشگری در این منطقه فراهم آورد.

وی خاطرنشان کرد: با این کار، فعالیت‌های خوبی در زمینه شناسایی و معرفی پدیده طبیعی انجام خواهد شد. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم که هیچ دخل و تصرفی  در این مجموعه صورت نگیرد و قدم بعدی ما در واقع در این مسیر تعیین عرصه و حریم این اثر ثبت شده است که عرصه و حریم آن را باید در ابتدا ثبت کنیم و هیچ دخل و تصرفی هم مخصوصا به عرصه این کوه‌ها نداشته باشیم.

این مسئول خاطرنشان کرد: ما بیشتر به دنبال معرفی این جاذبه و برنامه‌ریزی در جهت ورود تورهای گردشگری داریم و پیش‌بینی می‌کنیم که سال آینده با توجه به تبلیغات خوبی که در این زمینه صورت گرفته است و این پدیده طبیعی فوق‌العاده دیده شد در نظر داریم که مسیرهایی را برای تورهای گردشگری مشخص کنیم که تورها بیایند و این جا را ببینند و برگردند و بحث عرصه و حریمش هم ان‌شا‌الله صورت می‌گیرد که دخل و تصوری در این کوه‌ها صورت نگیرد و با کمترین دخل و تصرف مکانی برای جذب گردشگر شود چرا که حیف است که مکانی که سالیان سال و بر اثر پدیده‌های طبیعی ایجاد شده است، خراب بشود.