پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: چند روز پیش کاهش شدید جریان آب در دریاچه طبیعی خندقلو (شورگؤلو)  موجب تلف شدن هزاران قطعه ماهی شد؛ رخدادی که به گفته مسئولان محیط زیست، نتیجه کمبود حق‌آبه زیست‌محیطی و برداشت‌های بی‌رویه کشاورزان است که بخش قابل توجهی از آن به نبود برنامه برای زنده نگه داشتن محیط طبیعی و زیست جهت استفاده نسل فعلی و بعدی ‌و عدم موفقیت ارگان‌های دولتی ذیربط در همراه کردن کشاورزان با برنامه‌های مدنظر دولت می‌تواند مربوط باشد.

خندقلو و شور گؤلو دو نام برای یک دریاچه طبیعی در شهرستان ماهنشان استان زنجان است. دریاچه طبیعی که در نزدیکی روستای پری، روزگاری مرکز پرورش ماهیان گرمابی و مقصد گردشگران بود اما امروز هزاران ماهی تلف شده را در خود جای داده و تبدیل به گورستان ماهی‌ها شده است.

مسئولان می‌گویند؛ خشکی کامل این دریاچه نتیجه سال‌ها بی‌توجهی به مدیریت منابع آب است. برداشت بی‌رویه برای آبیاری مزارع توسط کشاورزان، الگوی کشت نامناسب، برداشت‌های غیرقانونی و کاهش بارندگی به تدریج منجر به افت سطح آب شده و شرایط فعلی که اوضاع و احوالش اصلا جالب نیست را رقم زده است.

دریاچه طبیعی خندقلو (شورگؤلو) ماهنشان یکی از مهم‌ترین مراکز پرورش ماهیان گرمابی استان زنجان بوده و محصولاتش به استان‌های دیگر ارسال می‌شد. کشاورزان می‌گویند که مرگ هزاران ماهی معیشت آن‌ها و خانواده‌شان را نابوده کرده و صنعت آبزی پروری منطقه را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

مسئولان محیط زیست استان زنجان معتقدند که؛ خشکی دریاچه پری (خندقلو ) حیات وحش زنجان را تهدید می‌کند.

امجد باقری، معاون اداره‌کل محیط زیست استان زنجان می‌گوید: کاهش بارش‌ها، برداشت‌های غیر اصولی و مصرف بی‌رویه منابع آبی، حیات رودخانه قزل‌اوزن ودریاچه طبیعی پری (خندقلو) را با تهدید جدی مواجه کرده است.

باقری با اشاره به تشدید بحران آب در فصل گرم سال و آثار آن بر حیات وحش استان زنجان معتقد است: بسیاری از زیستگاه‌های طبیعی در استان به دلیل کمبود منابع آبی شرایط مطلوبی ندارند و این مسأله حیات گونه‌های جانوری را تحت تأثیر قرار داده است.

وی با بیان اینکه رودخانه قزل‌اوزن به‌عنوان یکی از رودخانه‌های مهم کشور و استان زنجان در پنج شهرستان جریان دارد، اضافه می‌کند: در حال حاضر این رودخانه به‌ویژه در شهرستان ماه‌نشان جریان پایداری ندارد و تنها چاله‌های کوچک و مقطعی در بستر آن آب دارند که تأمین‌کننده نیاز حیات وحش نیست.

آن طور که معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل محیط زیست استان زنجان می‌گوید: گونه‌های مختلف جانوری برای تأمین آب ناچارند مسیر طولانی‌تری طی کنند و این موضوع حیات آن‌ها را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.

به اعتقاد باقری، بخشی از این بحران ناشی از برداشت‌های غیر اصولی آب در بخش کشاورزی، حفر چاه‌های متعدد، بندهای غیر مجاز و همچنین فعالیت واحدهای پرورش ماهی است.

لزوم رعایت حقابه زیست‌محیطی

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل محیط زیست استان زنجان با تأکید بر لزوم رعایت حقابه زیست‌محیطی رودخانه‌ها می‌گوید: در این راستا مکاتباتی با وزارت نیرو، شرکت آب منطقه‌ای استان و همچنین جهاد کشاورزی انجام شده و پیگیر رهاسازی حقابه‌ها از جمله از سد آیدوغموش در استان آذربایجان شرقی هستیم تا جریان رودخانه قزل‌اوزن برای پایین‌دست حفظ شود.

وی در ادامه به وضعیت نامطلوب دریاچه طبیعی پری (خندقلو) در شهرستان ماه‌نشان اشاره کرد و گفت: این دریاچه ۶۴ هکتاری طی سال‌های اخیر با کاهش جدی ورودی آب مواجه بوده و برداشت‌های غیر اصولی و پمپاژهای مستقر در آن، حیات این تالاب طبیعی و آبزیان آن را به خطر انداخته است.

**خشکی دریاچه خندقلو؛ حیات وحش زنجان را تهدید می‌کند

هر چند که آبشخورهای متعددی در زیستگاه‌ها حیات وحش استان زنجان ایجاد و مدیریت شده است اما همچنان نگرانی بابت تهدید این دریاچه توسط خشکی وجود دارد.

امجد باقری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل محیط زیست استان زنجان هم در این باره می‌گوید: کارشناسان محیط زیست به‌طور مستمر از این دریاچه بازدید داشته و اخطارهای لازم به بهره‌برداران داده شده است، چراکه اگر برداشت‌ها محدود نشود حیات این دریاچه به‌طور کامل تهدید خواهد شد.

وی با اشاره به خشک شدن بسیاری از چشمه‌ها و کاهش شدید منابع آب در زیستگاه‌های تحت مدیریت استان از جمله مناطق حفاظت‌شده سرخ‌آباد، انگوران و پناهگاه‌های حیات‌وحش عنوان می‌کند: تأمین آب برای حیات وحش در این مناطق بسیار دشوار شده و به همین دلیل آبشخورهای متعددی در زیستگاه‌ها ایجاد و مدیریت شده است تا نیاز آبی گونه‌هایی مانند آهو، قوچ و میش، کل و بز و سایر جانوران تأمین شود.

باقری از وضعیت دریاچه خندقلو از واژه بحران استفاده کرده و می‌گوید: عبور از بحران آب نیازمند مشارکت همه مردم است و به‌ویژه بهره‌برداران بخش کشاورزی باید در مصرف آب صرفه‌جویی کنند، چراکه ادامه برداشت‌های غیر اصولی می‌تواند هم کشاورزی و هم حیات وحش را با مشکلات جدی روبه‌رو کند.

به اعتقاد معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل محیط زیست استان زنجان؛ تنها راهکار عبور از این بحران، اصلاح الگوی مصرف در کشاورزی، صنعت و بخش خانگی است و باید با پرهیز از اسراف و بهره‌برداری اصولی از منابع، زمینه پایداری طبیعت و بهره‌مندی نسل‌های آینده را فراهم کنیم.

شرکت آب منطقه‌ای زنجان در خصوص دریاچه خندقلو و اراضی اطراف آن، هیچ دخل و تصرفی نداشته است

این در حالی است که بهنام نجفی، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان می‌گوید: به لحاظ قانونی، حفاظت از دریاچه‌ها و تالاب‌های طبیعی از وظایف و مسئولیت‌های اداره محیط زیست است و شرکت آب منطقه‌ای نیز در واقع در زمینه پهنه‌های آبی نظیر رودخانه‌ها و دریاچه‌ سدها تولیت دارد، شرکت آب منطقه ای در خصوص حفاظت از دریاچه خندقلو هیچ وظیفه‌ای ندارد اما در خصوص مدیریت منابع آب و حقابه‌های زیست محیطی که باید وارد پهنه‌های آبی می‌شود بابت برداشت‌ها دخل و تصرف داریم.

نجفی ادامه می‌دهد: در دریاچه خندقلو حتما منابع و مصارفی وجود دارد. منابع به بارش‌ها و تامین آبی که از سرشاخه‌ها وارد می‌شود، مربوط است. در این مسیر سد یا اقدامات مربوط به تامین آبی که از سوی شرکت آب منطقه‌ای صورت گرفته باشد، وجود ندارد که بگوییم برداشت، غیرمجاز و خارج از حد استاندارد است.

**چرا در بالادست دریاچه خندقلو، سد معیشتی ساخته شده است؟

با این وجود یک منبع آگاه که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است، در اظهاراتی قابل تامل می‌گوید: در یکی از سرشاخه‌های منتهی به دریاچه طبیعی خندقلو، یکی از دستگاه‌ها اقدام به احداث استخر معیشتی کرده که درواقع حقابه‌هایی که باید در دریاچه مذکور وارد شود و آن را زنده نگه دارد را به گونه ای تصرف کرده است!

این منبع آگاه با بیان اینکه دلسوزان محیط زیست و طبیعی با هر آنچه که منجر به تضعیف حقوق پایین دست سدها از جمله سدهای معیشتی شود، مخالفند، اضافه می‌کند: در بالادست سد خندقلو استخر معیشتی بزرگی احداث شده است، چنین دست اندازی‌ها به منابع بالادست رودخانه‌ها پذیرفتنی نیست. متاسفانه در فصول غیرزراعی نظیر فروردین؛ دی، بهمن و اسفندماه منابع آبی به جای اینکه روانه دریاچه و تالاب‌ها شود، در سدهای معیشتی ذخیره شده و در مصارف کشاورزی استفاده می‌شود. قطعا پنجمین سالی که در خشکسالی قرار داریم در وضعیت دریاچه خندقلو بی‌تاثیر نیست اما باید احداث سد در نقاط بالادست دریاچه‌ها و تالاب‌های طبیعی به ویژه در دریاچه خندقلو مورد بررسی قرار گیرد.

 عوامل موثر در کاهش آب دریاچه خندقلو با حضور متخصصان و کارشناسان احصا شود

به دنبال این اظهارات قابل تامل؛ بهنام نجفی، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای زنجان هم در گفت‌وگو با صدای زنجان از اداره محیط زیست خواست تا عوامل موثر در کاهش آب خندقلو را احصا کند تا شرکت آب منطقه ای و دستگاه‌های ذیربط با جدیت وارد شده و در قالب نشست‌های تخصصی اقدام به ارائه راهکارهای کارشناسی‌شده کنند.

گفتنی است؛ صدای زنجان موضوع مربوط به تلف شدن هزاران ماهی گرمابی دریاچه طبیعی خندقلوی ماهنشان و نگرانی از وضعیت صنعت آبزی پروری منطقه و برخی شائبه‌ها در خصوص دسهای معیشتی احداثی دربالادست برخی دریاچه‌ها را از اکبر کرامتی، مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان پیگیری کرد اما امکان گفت‌وگو با وی میسر نشد.

انتهای پیام/