زهرا احمدی- به نظر می رسد
علاوه بر رکود اقتصادی، عواملی همچون عدم تناسب میان رشته های تحصیلی دانشگاه با نیاز بازار
کار کشور و نیز فقدان توانایی و مهارت افراد تحصیل کرده در کسب فرصتهای شغلی موجود
و همچنین اشباع بازار کار از برخی رشته های تحصیلی از جمله علل
عدم موفقیت فارغ التحصیلان در یافتن شغل مناسب است.
بین گروه‌های عمده رشته تحصیلی
بیشترین نرخ بیکاری در کشور به ترتیب مربوط به گروه های معماری و ساختمان 26.1 درصد،
هنر 24.5 درصد، علوم زیستی و رشته های مرتبط 24.1 درصد، فرآوری و ساخت 23.5 درصد و
فناوری اطلاعات و ارتباطات 22.8 درصد بوده و همچنین کمترین نرخ بیکاری مربوط به گروه
خدمات امنیتی با 4.4 درصد است.
در استان زنجان نیز جمعیتی بالغ
بر 31 هزار و 600 بیکار وجود دارد که آمارهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی
استان نشان می دهد 41.17 درصد بیکاران استان، باسواد بوده و
40.39 درصد آن از قشر فارغ التحصیلان دانشگاهی است.
4 هزار و 611 نفر از بیکاران در
مقطع ابتدایی، 5 هزار و 477 دوره اول متوسطه،
49 نفر متوسطه دوره دوم، 8 هزار و 99 نفر در مقطع دیپلم و پیش دانشگاهی و 12 هزار و
765 نفر فارغ الحتصیل دانشگاهی در مقاطع کاردانی به بالا هستند.
طبق گزارشات سال گذشته سازمان برنامه
بودجه استان 3 هزار و 67 نفر در مقطع کاردانی، 7 هزار و 445 نفر کارشناسی و 2 هزار
و 253 نفر در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای حرفه ای
استان بیکار بوده اند.
لازم به ذکر است از جمعیت 31 هزار
و 600 نفری بیکاران استان تنها 599 نفر بیسواد هستند که آمار پایین آن میتواند نشانگر
این باشد که بیشتر جمعیت استان باسواد هستند و یا این افراد توقع پایینی از کار داشته
باشند.
13 هزار فارغ‌التحصیل فقط در سال گذشته
براساس آمار وزارت علوم، تحقیقات
و فناوری موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی کشور تعداد
دانش آموختگان دوره های مختلف تحصیلی موسسات آموزش
عالی در سال تحصیلی 96-97 حدود 4 هزار و 265 زن و 5 هزار و 813 مرد در مقاطع کاردانی
و کارشناسی و 3 هزار و300 نفر در مقاطع ارشد به بالا در استان زنجان فارغ التحصیل شده اند.
بیشترین دانش آموختگان
دانشگاهی استان در شهرستان زنجان بوده به طوریکه سال گذشته 7 هزار و 740 نفر در مقاطع
کاردانی و کارشناسی و 2 هزار و 238 نفر در مقاطع کارشناسی ارشد، دکترای حرفه ای
و تخصصی در این شهرستان موفق به کسب مدرک دانشگاهی شده اند.
علت روند صعودی بیکاری
شاید افزایش تعداد دانشگاهها علت
تکثیر فارغ التحصیلان بیکار شده است به طوریکه که هم اکنون با انبوه دانشجویانی مواجه
شده ایم که زمان و هزینه بسیاری را صرف کرده و از دانشگاه‌هایی
مدرک گرفته‌اند که کیفیت مناسبی نداشته و علاوه بر آن از مهارت کافی برخوردار نشدند.
به اعتقاد کارشناسان علل مختلفی
از جمله جهش یکباره میزان تولدها در دهه ۶۰ و رسیدن آنها به سن کار در دهه های
۸۰ و ۹۰، کمبود ظرفیتهای بازار کار، تغییر و افزایش سطح توقعات جامعه تحصیل کرده از
کار و اشتغال با افزایش تحصیلات، گرایش شدیدی به برخی رشته ها و انباشت تقاضا، نامتوازن بودن تحصیل در رشته های
مختلف، نبود پایش و تحقیقی از وضعیت بازار کار رشته های
دانشگاهی توسط دولت یا خود دانشگاهها، انتخاب
رشته از روی علاقه شخصی دانشجویان در افزایش
بیکاری قشر فارغ التحصیل دانشگاهی موثر بوده است.
با این حال دانشگاهها همچنان به
روند جذب دانشجو ادامه می دهند و صف متقاضیان ورود
به دانشگاه نیز برقرار بوده و دانشگاهها برای
جذب دانشجو باهم رقابت می کنند؛ بدون اینکه برنامه ای
برای بازار کار این افراد داشته باشند.
یوسف بیانلو، جامعه شناس، می گوید:
عوامل مختلفی در افزایش بیکاری فارغ التحصیلان تاثیر دارد که عدم تطابق و هماهنگی بین
پذیرش دانشجویان در دانشگاهها و نیاز جامعه مهمترین عامل افزایش بیکاری این قشر است.
او معتقد است: در هر جامعه ای
5 نهاد مهم و خرده سیستم اجتماعی از جمله خانواده، اقتصاد، آموزش، ساسی و دین وجود
دارد که اگر بین این نهادها همکاری و هماهنگی وجود داشته باشد جامعه متعادل است و هم
اکنون نیز بین این خرده سیستمهای کشور هماهنگی ندارد به طوری بین نظام اقتصادی و آموزش
و همچنین سیاست و آموزش تناسب و سازگاری وجود ندارد و این موضوع سبب افزایش بیکاری
در جامعه شده می شود.
بیکاری پنهان و اشتغال کاذب
وی در ادامه با اشاره به اینکه
اشتغال کاذب نیز در این میان به وفور دیده می شود،
توضیح می دهد: در جامعه بیکاریهای پنهان وجود دارد که منافع
اقتصادی ندارد به عنوان مثال فردی با مدرک کارشناسی ارشد منشی پزشک بوده و یا به کارهای
خدماتی مشغول است و افراد بدون اینکه علاقه ای به شغلشان داشته باشند
برای امرار معاش مجبور به ادامه فعالیت هستند.
بیانلو ادامه داد اگر این بیکاریهای
پنهان نیز به آمار بیکاریها افزوده شود به طور قطع آمار بیکاری فارغ التحصیلان فجیع تر
خواهد بود.
کاهش روابط با سایر کشورها سبب افزایش بیکاری
وی تحریمها و کاهش ارتباطات ایران
با سایر کشورها را یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در معضل بیکاری می داند
و ابراز می کند: با وضعیت اقتصادی کنونی کشور و کاهش روابط صنعت
و صادرات در افزایش بیکاری موثر است زیرا با افزایش روابط و رونق اقتصادی، صادرات افزایش
می یابد و در نتیجه سبب افزایش اشتغالزایی می شود.
برنامه دولت برای اشتغال این اقشار
مدیر کارآفرینی و اشتغال اداره
کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان زنجان در گفتگو با صدای زنجان اظهار می کند:
طرح کاروزی دانش آموختگان دانشگاهی یکی از برنامه های
دولت در قانون ششم توسعه و همچنین قانون بودجه سال 98 بود که به دستگاههای مربوطه ابلاغ
نموده که طبق آن هر کارفرمایی که از افراد فارغ التحصیل استفاده کند تا دوسال از تخفیف
کارفرمایی به صورت 100 درصدی می تواند بهره مند
شود.
طرح کارورزی برای اشتغال فارغ التحصیلان
طرح کارورزی دانش آموختگان دانشگاهی
در راستای اجرای ماده ۷۱ قانون برنامه ششم توسعه، مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی
و مصوبات شورای عالی اشتغال مبنی بر کاهش نرخ بیکاری جوانان دانش آموخته دانشگاهی از
طریق تکمیل مهارتها و جذب و به کارگیری جوانان دانش آموخته دانشگاهی در بخش تعاونی
و خصوصی اقتصاد، سال 96 در دستور کار قرار گرفت.
طیب جعفری در ادامه با بیان اینکه سازمان تامین اجتماعی مجری
این طرح است، خاطر نشان می کند: این طرح در راستای
اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی بوده که مشوق بیمه ای
برای کارفرما در پرداخت حق بیمه افراد فارغ التحصیل دانشگاهی دارد که از سال 96 آغاز
شده و تاکنون نیز با استقبال زیادی همراه بوده است.
اعتبار پرداخت بیمه تامین شده است
وی با اذعان به اینکه اطلاع رسانی
لازم در این زمینه در حال انجام است، توضیح می دهد:
سازمان تامین اجتماعی آمادگی کامل را برای پرداخت بیمه در راستای اشتغالزایی هر تعداد
از این اقشار را دارد و حمایت لازم را از کارفرما در پرداخت بیمه خواهد داشت.
این مسئول با اشاره به جزییات این
طرح می افزاید: این طرح برای همه دانش آموختگان دانشگاهی
بیکار است که حتی در سالهای گذشته نیز از دانشگاه فارغ التحصیل شده اند
و کمتر از 35 سال سن دارند قابل اجرا است.
به گفته مدیر کار آفرینی و اشتغال
استان، این طرح در دستگاههای دولتی قابلیت اجرایی ندارد و برای تعاونی ها و شرکتهای خصوصی برنامه ریزی
شده و اعتبار آن نیز در سال جاری تامین شده است.