پایگاه خبری صدای زنجان– شهاب‌‌الدین یحیی ابن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی، ملقب به شهاب‌الدین، شیخ اشراق، شیخ مقتول و شیخ شهید، فیلسوف نامدار ایرانی اهل قیدار از استان زنجان ایران است. او در سال ۵۴۹ هجری قمری در دهکده سهرورد از توابع شهرستان خدابنده واقع در استان زنجان ایران متولد شد. سهروردی تحصیلات مقدماتی را که شامل حکمت، منطق و اصول فقه بود در نزد مجدالدین جیلی استادِ فخر رازی در مراغه آموخت و در علوم حکمی و فلسفی سرآمد شد و بقوت ذکا، وحدت ذهن و نیک‌اندیشی بر بسیاری از علوم اطلاع یافت.

سهروردی بعد از آن به اصفهان، که در آن زمان مهم‌ترین مرکز علمی و فکری در سرتاسر ایران بود، رفت و تحصیلات صوری خود را در محضر ظهیرالدین قاری به نهایت رسانید. در گزارش‌ها معروف است که یکی از هم‌درسان وی، فخرالدین رازی، که از بزرگ‌ترین مخالفان فلسفه بود، چون چندی بعد از آن زمان، و بعد از مرگ سهروردی، نسخه‌ای از کتاب تلویحات وی را به او دادند آن را بوسید و به یادِ همدرس قدیمش در مراغه اشک ریخت.

شهاب‌الدین سهروردی پس از پایان تحصیلات رسمی، به سفر در داخل ایران پرداخت، و از بسیاری از مشایخ تصوف دیدن کرد. در واقع، در همین دوره بود که سهروردی شیفته راه تصوف گشت و دوره‌های درازی را به اعتکاف و عبادت و تفکر گذراند. سهروردی همچنین سفرهایش را گسترش داد و به آناتولی و شامات رسید، و چنان‌چه از گزارش‌ها برمی‌آید، مناظر شام در سوریه کنونی او را بسیار مجذوب خود کرد.

در یکی از سفرها از دمشق به حلب رفت و در آنجا با ملک ظاهر پسر صلاح‌الدین ایوبی (سردار معروف مسلمانان در جنگ‌های صلیبی) دیدار کرد .ملک ظاهر که محبت شدیدی نسبت به صوفیان و دانشمندان داشت، مجذوب این حکیم جوان شد و از وی خواست که در دربار وی در حلب ماندگار شود. شیخ شهاب‌الدین سهروردی نیز که عشق شدیدی نسبت به مناظر آن دیار داشت، شادمانه پیشنهاد ملک ظاهر را پذیرفت و در دربار او ماند. در همین شهر حلب بود که وی کار بزرگ خویش، یعنی، حکمةالاشراق را به پایان برد.

اما سخن گفتن‌های بی‌پرده و بی‌احتیاط بودن وی در بیان معتقدات باطنی در برابر همگان، و زیرکی و هوشمندی فراوان وی که سبب آن می‌شد که با هر کس بحث کند، بر وی پیروز شود، و نیز استادی وی در فلسفه و تصوف، از عواملی بود که دشمنان فراوانی مخصوصا از میان علمای قشری برای سهروردی فراهم آورد. سرانجام به دستاویز آن که سخنانی برخلاف اصول دین می‌گوید، از ملک ظاهر خواستند که شیخ شهاب‌الدین سهروردی را به قتل برساند، و چون وی از اجابت خواسته آن‌ها خودداری کرد، به صلاح‌الدین ایوبی شکایت بردند. متعصبان او را به الحاد متهم کردند و علمای حلب خون او را مباح شمردند (اتهام او معاندت با شرایع آسمانی اعلام شد). صلاح‌الدین که به تازگی سوریه را از دست صلیبیان بیرون آورده بود و برای حفظ اعتبار خود به تایید علمای دین احتیاج داشت، ناچار در برابر درخواست ایشان تسلیم شد.

به همین دلیل، پسرش ملک ظاهر تحت فشار قرار گرفت و ناگزیر سهروردی را در ۵ رجب ۵۸۷ هجری قمری به زندان افکند و شیخ همان جا از دنیا رفت.

شهاب‌الدین سهروردی در هنگام مرگ، ۳۸ سال داشت و مزار ایشان در مسجد امام سهرودی شهر حلب است. علت مستقیم وفات سهروردی معلوم نیست. (البته مشهور آن است که او به دلیل گرسنگی از دنیا رفت)

روز بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی به تایید مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ۸ مرداد است که در این روز همایش‌ها، بزرگداشت‌ها و یادبودهایی برای این شخصیت بزرگ فلسفی برگزار می‌شود. این روز که به دلایل نامعلومی از تقویم رسمی کشور حذف شده بود و به پیوست تقویم انتقال یافته بود، بعدها اما با پیگیری شورای فرهنگ عمومی استان، این روز دوباره به تقویم‌های رسمی کشور بازگشت.

حذف روز بزرگداشت شیخ اشراق از سال 91 از بخش اصلی تقویم رسمی

در این خصوص محمد معینی، محقق و فعال حوزه فرهنگ با اشاره به اینکه سال 91 چندین مناسبت از تقویم رسمی کشور حذف شد و به پیوست آن انتقال یافت که یکی از این مناسبات، روز بزرگداشت شیخ شهاب‌الدین سهرودی بود، گفت: تقویم دو قسمت دارد که یکی از این قسمت‌ها مربوط به مناسبت‌هایی است که در صفحه اصلی تقویم می‌آید و دیگری مربوط به مناسبت‌های فرعی است که در پیوست تقویم می‌آید و پیوست تقویم هم اکثرا چاپ نمی‌شود و در تقویم نمی‌آید و به مرور فراموش می‌شود.

با انتقال تولد شیخ اشراق به پیوست تقویم رسمی، عملا این مناسبت دیده نمی‌شد

وی ادامه داد: با انتقال تولد شیخ اشراق به پیوست تقویم رسمی عملا این مناسبت دیده نمی‌شد و در خصوص دلیلش باید اذعان کرد که من به شخصه در این زمینه اطلاعی ندارم، نکته مهم این است که مناسبت‌هایی نظیر تولد شیخ مفید و بسیاری از اعاظم و اکابر را دست نزده بودند ولی شیخ اشراق که سر سلسله یکی از سه شعبه اصلی فلسفه اسلامی است و برای فلاسفه اسلامی اهمیت دارد آن را حذف کرده بودند.

وی ادامه داد: ابوعلی سینا، شیخ اشراق و ملاصدارا سه سرشاخه اصلی فلسفه اسلامی هستند و اینکه شیخ اشراق اینگونه برای مدتی از تقویم حذف شود مساله‌ای است که بسیار اهمیت پیدا می‌کند.

بازگشت مجدد روز بزرگداشت شیخ‌الاشراق به تقویم

این فعال حوزه فرهنگی افزود: اوایل دی ماه سال 98 شورای فرهنگ عمومی کشور مصوب کرد که 8 مرداد ماه که به تعبیری روز تولد شیخ اشراق معرفی می‌شود دوباره در صفحات تقویم وارد شود و در این زمینه اطلاع‌رسانی رسمی کرد و پوسترش را در سایت ریاست جمهوری منتشر کرد که چندین مناسبت به تقویم بازگشته است که یکی از این مناسبت‌ها، تولد شیخ اشراق است. منتهی تصور من این است که تا این موضوع بیاید و به دست چاپخانه‌ها و طراحان سالنامه و تقویم برسد، تقویم 99 چاپ شده بود.

می‌توان انتظار داشت که این تاریخ در تقویم‌های سال 1400 موجود باشد

معینی با اشاره به اینکه از دی ماه تقویم‌ها رسما وارد بازار می‌شود‌، گفت: اکنون رسما این روز در تقویم وجود دارد ولی عملا در تقویم‌های سال 99 که به چاپ رسیده است و دست ماست، 8 مرداد به عنوان روز بزرگداشت شیخ اشراق در تقویم نیست. یک اشکالی که در این زمینه وجود داشت این تاریخ از سال 91 از تقویم‌ها حذف شده بود و سال 98 بنا شد که برگردد ولی به چاپ تقویم‌های سال 99 نرسید روی این حساب می‌توان انتظار داشت که این تاریخ در تقویم‌های سال 1400 موجود باشد و این مناسبت دوباره قید شود.

روزی به نام «روز ملی زنجان» وجود ندارد

معینی با اشاره به اینکه با نزدیک شدن به 8 مرداد، برخی ارگان‌ها دوباره از این روز به عنوان «روز ملی زنجان» یاد می‌کنند که این موضوع چه به صورت رسمی و چه به صورت غیر رسمی به تصویب شورای عالی فرهنگ عمومی نرسیده است، اظهار کرد: من به شخصه در خصوص روز زنجان هیچ مصوبه‌ای در شورای فرهنگ عمومی کشور پیدا نکردم و حتی این روز در تقویم به عنوان «روز زنجان» نیز تصویب نشده است.

نام‌گذاری 8 مرداد به عنوان روز زنجان یک تصمیم درون استانی بود

وی افزود: البته در سال 1387 ، شورای فرهنگ عمومی استان زنجان تصمیم گرفت که 8 مرداد را به عنوان روز استان زنجان تصویب کند و این موضوع یک تصمیم درون استانی بود و به همین دلیل اگر گفته می‌شود «روز ملی زنجان» باید اذعان کرد که این نادرست است.

روز شیخ‌اشراق روزی برای توجه به تمام داشته‌های فرهنگی و تاریخی زنجان

در ادامه عیسی قاسمپور محقق و پژوهشگر حوزه فرهنگ و ادبیات با اشاره به روز بزرگداشت شیخ اشراق که به نوعی به عنوان «روز زنجان» نیز شناخته می‌شود، از این جهت اهمیت پیدا می‌کند که این روز یک روز سمبلیک است و یاد‌آوری می‌کند که ما نسبت به این مساله توجه بیشتری داشته باشیم، اظهار کرد: کاراکترهای سمبلیک در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی چنین نقشی دارند که مساله‌ای که با آن درگیر هستند را پررنگ‌تر می‌کنند و باعث می‌شود که به ابعاد مساله با وسعت بیشتری نگریسته شود و این روز در واقع فرصتی است برای استان زنجان که بتواند در این ایام داشته‌های فرهنگی و شخصیتی خود را مطرح کند.

شیخ اشراق در برجسته کردن وجهی از هستی‌شناسی است که مغفول مانده بود

وی افزود: ما در حوزه مباحث اسلامی چهار جریان فکری مهم تصوف، عرفان، کلام و فلسفه را داریم که در حوزه فلسفه علیرغم اینکه فلسفه همواره با دشواری‌هایی رو به رو بوده است، توانسته است که به یکی از چهار جریان فکری اصلی اسلام‌ تبدیل شود.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه فلسفه دارای دو سرشاخه اصلی مشائیون و اشراقیون است و بعدها فلسفه ملاصدرا نیز حکمت متعاله به این دو جریان اضافه می‌شود، خاطرنشان کرد: این دو جریان، جریان اصلی هستند که متاثر از فلسفه یونانی هستند و مشائیون از ارسطو الهام می‌گیرند و اشراقیون هم تحت تاثیر افلاطون هستند که نماینده مشائیون در ایران ابن سینا و نماینده اشراقیون شیخ اشراق است.

وی افزود: تفاوت این دو مکتب فکری در این است که مشائیون یا ارسطویی‌ها تنها تکیه بر استدلال‌های عقلی دارند اما اشراقیون علاوه بر درک و دریافت‌های عقلانی به کشف و شهود و تزکیه نفس و دریافت‌های روحانی نیز اعتقاد دارند و از اینجا قدرت و اهمیت فلسفه شیخ اشراق نمایان می‌شود که به دریافت‌های هستی‌شناسانه توجه کرده است که در فلسفه اسلامی مغفول مانده است و اهمیت شیخ اشراق در برجسته کردن وجهی از هستی‌شناسی است که مغفول مانده بود. علاوه بر آن سهرودی کار مهمی که انجام داده است این است که به حکمت خسروانی توجه زیادی کرده است و حکمت خسروانی همان فلسفه قدیم ایران است که درک و دریافت‌ها و اندیشه این فیلسوفان را نیز وارد اندیشه اسلامی کرده است.

تاسیس بنیاد زنجان‌شناسی نیاز امروز استان است

وی با اشاره به طرح تاسیس بنیاد زنجان‌شناسی و نیاز استان به این مهم خاطرنشان کرد: بنیاد زنجان‌شناسی در صورت محقق شدن محلی برای دستیابی به تمام اطلاعات و تاریخ گذشته زنجان خواهد بود که علاقمندان به بررسی تاریخ و فرهنگ مشاهیر این سرزمین، می‌توانند از طریق بنیاد به آن دسترسی پیدا کنند.

قاسمپور با بیان اینکه این طرح در صورتی جواب خواهد داد که به صورت دولتی افتتاح شود و اجرای این طرح به صورت انجمن و یا مواردی از این دست کارساز نخواهد بود، گفت: در این بنیاد می‌توان با ایجاد کتابخانه جامع مرکزی رساله‌ها، کتب، مقاله و نسخ خطی مربوط به تاریخ زنجان را گردآوری کرد. همچنین از طریق این بنیاد می‌توان برای مشاهیر زنجان در عرصه‌های مختلف پاسداشت برگزار کرد و از مفاخر تجلیل کرد. همچنین  با راه‌اندازی این بنیاد می‌توان از مولفان درخواست کرد تا کتاب‌های متعددی در خصوص تاریخ زنجان به رشته تحریر درآورد. گردآوری فرهنگ عامیانه و فولکلور، زبان بومی و کوچه و بازار از دیگر کارکردهای این بنیاد است.

وی افزود: شناسایی و مرمت برخی از ابنیه‌های تاریخ که  از دید میراث فرهنگی‌، گردشگری و صنایع دستی مغفول مانده است می‌تواند بخش دیگری از فعالیت‌های این بنیاد زنجان‌شناسی باشد .

شیوع کرونا ماهیت برگزاری برنامه‌های روز زنجان را تغییر داد

در ادامه رضا عسگری، فرماندار استان زنجان، با اشاره به اینکه طبیعتا با توجه به شرایط شیوع کرونا و مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، مثل سال گذشته نمی‌توانیم در زمینه برگزاری مراسم و برنامه‌هایی در خصوص روز زنجان در سطح شهر اقدام کنیم، گفت: برنامه‌های در نظر گرفته شده برای امسال صرفا در حد معرفی شیخ اشراق و استان زنجان توسط ارگان‌های مختلف نظیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان است.

وی ادامه داد: مطمئنا این ارگان‌ها برنامه‌های متنوعی را در سطح فضای مجازی و صدا سیما خواهند داشت و اینکه ما بخواهیم برنامه جمعی را مثل سال گذشته در این زمینه در نظر بگیریم در این شرایط امکان‌پذیر نیست.

امسال تنها به معرفی این روز اکتفا خواهیم کرد

وی با اشاره به اینکه پیش از این تلاش شده بود تا هفته فرهنگی زنجان به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که همزمان با 8مرداد ماه باشد، افزود: امسال با توجه به وضعیت قرمزی که در زمینه کرونا وجود دارد طبیعتا برنامه جمعی در زنجان برگزار نخواهد شد و تنها به معرفی این روز اکتفا خواهیم کرد./ روزنامه صدای زنجان 

انتهای پیام