پایگاه خبری صدای زنجان- خانه خدیوی از جمله خانه‌های تاریخی شهر زنجان است که هم‌چنان کاربری مسکونی دارد و در اختیار مالک آن (آقای خدیوی) است؛ این خانه تاریخی از جمله بناهای زیبا و با تزئینات حائز اهمیت است که در نزدیکی موزه رختشوی‌خانه و خانه ذوالفقاری در محله‌ای معروف به «دالان آلتی» در شهر زنجان واقع شده است. بنای خانه خدیوی را می‌توان یک نمونه کامل از نظر تزئینات دانست که در اوایل پهلوی در استان زنجان ساخته شده است. از جمله تزئینات این بنا می‌توان به آجرکاری‌های‌نما، گچ‌بری‌های زیبا و ستون‌ها و نماها، لمبه‌کاری با نقوش متنوع، وجود ایوان که برروی شش ستون چوبی با پوشش گچی استوار شده و همچنین په وجود نرده‌های تزئینی اشاره کرد.

نظر به اینکه هیچگونه کتیبه و یا نوشته‌ای که دال بر زمان ساخت بنا باشد بدست نیامده زمان دقیق ساخت بنا مشخص نیست اما با توجه به معماری و سبک این خانه تاریخی گمان می‌رود که در دوره‌های اولیه پهلوی بنا شده باشد.

خانه خدیوی از جمله بناهایی است که متأثر از الگوهای رایج غرب و ملهم از شیوه‌های محلی این منطقه شکل گرفته است. این عمارت به‌صورت دو اشکوبه ساخته شده که کاربری و اهمیت هر بخش از بنا با به حداکثر رساندن تزئینات مشخص شده است.

این اثر در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۹۶۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این خانه در ضلع شرقی و منتهی الیه خیابان هفت تیر به خیابان سعدی وسط می‌رسد.

چند سال پیش در مجاورت خانه خدیوی ساختمانی تخریب شد که این روزها با بالا رفتن ستون‌های بتونی آن و ساخت آپارتمانی هویت شهر زنجان را مثل سایر ساختمان‌هایی که نشانی از اصالت معماری ایرانی ندارند، لگدمال می‌کند.

در نگاه نخست به این واقعیت ملموس این سوال در ذهن تداعی می‌شود که خانه خدیوی به عنوان یک اثر ملی چه حرایمی دارد؟ معمولا بناهای تاریخی که ثبت ملی هستند، یک حریم دارند و ساخت‌وساز در اطراف آن با محدودیت‌هایی همراه است. حال سوال این است که چرا باید در مجاورت بنای خدیوی به عنوان یک اثر ملی ساخت‌وساز صورت گیرد؟ هرچند اگر محدودیت ارتفاعی مطابق قانون نیز رعایت شود.

پایگاه خبری همدلی زنجان در آن زمان در گزارشی به عملیات ساخت‌وساز در حریم خانه تاریخی «خدیوی» در شهر زنجان پرداخته و نوشته بود؛ یحیی رحمتی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در این خصوص به همدلی‌زنجان گفته است که بنای خدیوی ثبت ملی بوده و ساخت و ساز در حریم آن محدودیت ارتفاعی دارد.

در تاریخ 8 آذر سال 97، مدیرکل سابق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، در گفت‌وگو با موج رسا، از آغاز مرمت بنای تاریخی خدیوی از اواخر سال جاری خبرداده بود و گفته بود تعهد پنج ساله برای این موضوع دیده شده است که با احیای این بنا، یک کاربری شهری به آن اضافه می‌شود.

عمارت تاریخی خدیوی به مدت پنج سال در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار گرفته است و در قبال آن میراث فرهنگی متعهد شده است علاوه بر احیا و مرمت بنا نسبت به بررسی و ایجاد کاربری مناسب برای آن نیز اقدام کند.

وی به وضعیت فعلی عمارت تاریخی خدیوی اشاره کرده بود و افزوده بود: با توجه به اینکه سال‌های متمادی این بنا حفظ و نگهداری اصولی نشده است، نیاز به مرمت اساسی، مقاوم سازی و رطوبت زدایی دارد.

22 اردیبهشت 99 امیر ارجمند، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با بیان این خبر که 40 اثر در سال 98 مرمت‌شدند از مرمت‍‌های اضطراری خانه خدیوی نیز در بین این 40 اثرسخن به میان آورد. این در حالی است که با توجه به فعالیت ساخت‌وساز خانه در جوار این خانه و قدیمی بودن آن احتمال آسیب به این خانه تاریخی بالا است.

تفاهم‌نامه‌ای با مالک خصوصی برای مرمت و احیای خانه به صورت مشارکتی بسته شده است

وی در پاسخ به سوال خبرنگار پایگاه خبری صدای زنجان مبنی «بر ساخت بنای جدید در مجاورت خانه خدیوی و احتمال آسیب این عمارت»، اظهار کرد: خانه خدیوی یک مالک خصوصی دارد و با توجه به این موضوع این خانه در اختیار اداره کل میراث فرهنگی نیست منتهی با توجه به اینکه مالک این خانه نمایندگی خود را به شخصی داده است، این اداره کل توانسته است تفاهم‌نامه‌ای با مالک خصوصی در زمینه مرمت و احیای این خانه به صورت مشارکتی ببندد.

این مسئول با اشاره به اینکه یک زمانی هست بنایی، متعلق به عموم مردم است و اداره کل مرمت آن را به عهده می‌گیرد، گفت: منتهی مراتب خانه خدیوی یک بنای شخصی است و بایستی به صورت مشارکتی نسبت به مرمت و احیای آن اقدام و برنامه‌ریزی شود.

ارجمند با اشاره به اینکه امسال کار مرمت این خانه را شروع می‌کنیم، خاطرنشان کرد: پیش از این اقداماتی توسط اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حد رفع خطر برای این خانه انجام شده است تا خطری برای این بنا و عابرین محل نداشته باشد.

ساخت و سازی که در حوالی این خانه اتفاق می‌افتد، خارج از حریم این خانه است

وی با اشاره به اینکه مالک این بنا عنوان کرده است که در صورت مشارکتی بودن این طرح ایشان هم تمایل دارد نسبت به مرمت این خانه اقدام کنند، گفت: ساخت و سازی که در حوالی این خانه اتفاق می‌افتد؛ خارج از حریم این خانه است. ضمن اینکه هر ساخت و سازی در بافت تاریخی شهر انجام شود شهرداری از این اداره استعلام می‌گیرد که مشکلی وجود نداشته باشد.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان در خصوص خانه خدیوی هم سال‌های گذشته استعلام شده است، گفت: طی سالهای گذشته در خصوص این خانه اداره کل بررسی‌های لازم را در جهت ساخت آپاتمان مجاور این خانه انجام داده است و اجازه ساخت و ساخت را داده است.

خانه خدیوی جزو برنامه‌های مرمتی میراث فرهنگی است

وی با اشاره به اینکه خانه خدیوی جزو برنامه‌های مرمتی این اداره کل قرار دارد، افزود: اخیرا هیک کار نجات و حفاظت بخشی برای این خانه انجام شد تا خطراتی که در این زمینه برای این خانه وجود داشت کاهش یابد.

این مسئول در پاسخ به اینکه «آیا در استان خانه‌های قدیمی وجود دارد که از لحاظ تاریخی ارزشمند باشند ولی هنوز شناسایی نشده باشند»، گفت: متاسفانه آمار این دست از خانه‌های قدیمی در استان که هنوز شناسایی نشده‌اند بسیار ناچیز است و بسیاری از این خانه‌ها در اواخر سال‌های 60 و اوایل سال‌های 70 تخریب و نوسازی شده است به طوری که وقتی عکس‌های هوایی دهه 60 را نگاه می‌کنید متوسط تغییر و دگرگونی در بافت شهری می‌شوید و متوجه می‌شوید که حیاط مرکزی خانه‌های قدیمی که الگوی معماری دوره قاجار است در این عکسها از بین رفته است.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان اظهار کرد: متاسفانه به دلیل تخریب و نوسازی در دهه‌های 60 و 70 در بافت تاریخی تعداد بسیار ناچیزی از این خانه‌های قدیمی در استان و در شهر زنجان وجود دارد که واجد ارزش باشد.

یکی از معیارهای واجد ارزش بودن یک بنا داشتن 100 سال سن است

ارجمند با اشاره به اینکه یکی از معیارهای واجد ارزش بودن یک بنا داشتن صد سال سن است، افزود: اکثر خانه‌های قدیمی در این استان شناسایی شده و مرمت و احیا شده است. ضمن اینکه حجم عظیمی از این خانه‌ها در دهه 60 توسط مالکان تخریب و نوسازی شده است.

زهره میرعیسی‌خانی

انتهای پیام