پایگاه خبری صدای زنجان- خانه‌های قدیمی و تاریخی از مهم‌ترین آثارفرهنگی هر شهر به شمار رفته و نمایان‌گر قدمت و فرهنگ آن منطقه است به‌ویژه که اهمیت این خانه‌ها به‌دلیل متعلق بودن به یک شخصیت مشهور فرهنگی، علمی، تاریخی، سیاسی و یا اجتماعی بوده باشد.

چنین بناهایی در صورت بهره‌برداری مناسب می‌توانند به یک شناسنامه معتبر برای آن شهر و مردمانش تبدیل شده و به مکان مناسبی برای جذب گردش‌گر شوند. با این وجود اما نگاهی به وضعیت برخی از خانه‌های تاریخی، نشان از اهمیت ندادن مسئولان به این امر است.

هماهنگ نبودن بخش‌های مختلف مانند شهرداری‌ها و میراث فرهنگی و نبود مشوق‌های لازم برای ورود بخش خصوصی از مهم‌ترین مشکلات در حفظ و نگهداری آثار تاریخی به‌ویژه خانه‌های تاریخی است.

خانه تاریخی «حکیم هیدجی» از نمونه‌های مهم و قابل اشاره در شهرستان ابهر است که مورد بی‌توجهی مسئولان قرار گرفته است. خبرها حاکی از این است که خانه‌ای که منسوب به حکیم هیدجی از بزرگان فلسفه و از عرفای مشهور هیدج بوده است؛ طی روزهای گذشته به طور کامل تخریب شده است.

خانه‌ای که اگر چه نه به صورت مستند اما به صورت شفاهی و بر اساس نقل قول‌ها به خانه حکیم هیدجی نسبت داده می‌شده است و می‌توانسته به یکی از مراکز فرهنگی این شهر تبدیل شود تا علاوه بر اینکه یاد و خاطره این عارف بزگوار را حفظ و نگهداری کند، مکانی برای گردهمایی‌ها و یا فعالیت‌های فرهنگی باشد.

در 25 دی ماه سال 95 علی اکبر ملک محمدی، شهردار وقت هیدج در گفت‌وگو با رسانه‌ها  در خصوص وضعیت این خانه گفت: اگر میراث فرهنگی شهرستان ابهر اعتبار لازم برای تعمیر و بازسازی آن را داشته باشد، شهرداری هیدج اقدامات لازم برای خرید این ملک را انجام خواهد داد و در ادامه برای اخذ مجوز و تامین اعتبار لازم، این موضوع در کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر هیدج مطرح خواهد شد.

وی ادامه داده بود: مشکلی که در این میان می‌تواند تعمیر و بازسازی این خانه تاریخی را شامل گذر زمان کرده و موجب تخریب این خانه گردد، ورود مشروط میراث فرهنگی به این ماجراست.

 در ادامه نیز رئیس سازمان میراث فرهنگی شهرستان ابهر نیز در همین تاریخ گفته بود که ما نمی‌توانیم برای ملکی که متعلق به ما نیست، هزینه کنیم. در صورتی که شهرداری هیدج خانه را خریداری و مالکیت آن را به میراث فرهنگی واگذار کند، نسبت به بازسازی آن اقدام خواهیم کرد و در این میان آنچه که فوری‌تر است این‌که گذر زمان می‌تواند خسارت بیشتری را وارد کند، خانه تاریخی حکیم هیدجی و لزوم رسیدگی هرچه سریع‌تر به آن است و باید دید شورای اسلامی و شهرداری هیدج که قصد خریداری خانه تاریخی حکیم هیدجی به نیت حفظ و بازسازی آن را دارند، این خانه را به متولی آن تحویل خواهند داد یا خیر؟

سوالی که می‌توان با نگاهی به وضعیت این خانه پس از گذشت 4 سال به آن پاسخ داد.

در این خصوص مهدی غلامی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به اینکه ما بنایی که از لحاظ مستندات تاریخی بتوان به صورت قطع به یقین به نام خانه «حکیم هیدجی» منسوب کنیم، نداریم، می‌گوید: خانه‌ای که منسوب به این حکیم است بر اساس نقل قول‌ها و به صورت شفاهی به این حکیم نسبت داده شده است به طوری که پس از بررسی کارشناسان میراث فرهنگی، این کارشناسان نتوانستند مستند بودن این خانه را تایید کنند.

میراث فرهنگی، با سند و مدرک و مستندات سر و کار دارد

وی با اشاره به اینکه ممکن است که یک اقدامات نیمه‌رسمی هم از سوی اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری و یا شهرداری هیدج در زمینه حفظ این بنا صورت گرفته باشد، اظهار می‌کند: ولی در نهایت باید اذعان کرد بر اساس سند و مدرک و یا از لحاظ شاخصه‌های معماری نمی‌توان این خانه را به این حکیم نسبت داد و از همین رو نمی‌توان این خانه را به ثبت ملی رساند تا از اعتبارات اختصاص یافته در این زمینه برای مرمت این خانه بهره ببریم. ضمن اینکه میراث فرهنگی، نیز با سند و مدرک و مستندات سروکار دارد و نیازمند این قبیل اسناد است تا ثابت کند که این خانه، خانه حکیم هیدجی است و براساس مستندات به این موضوع ورود کند.

این مسئول در پاسخ به این سوال که «اساسا خانه حکیم هیدجی و یا هر بنای دیگری نیازمند چه مدارک یا اسنادی هستند که بتوان آن را به ثبت ملی رساند؟» می‌افزاید: هرگونه اسناد تاریخی و ثبتی که بتواند جنبه اسناد رسمی داشته باشد از قبیل وقف‌نامه‌ها، یا اسناد تارخی که در قالب سفرنامه‌ها و یا کتاب‌های تاریخی به این بنا پرداخته باشد و یا اینکه خود معماری بنا نشان دهد که این بنا مثلا برای دوره خاصی است می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد ولی متاسفانه شواهدی در این زمینه وجود ندارد که بتوان به آن استناد کرد و اگر این خانه، خانه حکیم هیدجی بوده است احتمالا خانه تخریب شده و دوباره احیا شده است و یا ملک، ملک حکیم هیدجی بوده است و این موارد بحث‌هایی است که وجود دارد.

شهرداری‌ و یا بخش خصوصی می توانند به این موضوع ورود ‌کنند

به گفته غلامی در برخی موارد علیرغم نبود هیچ سند رسمی، اما بر اساس نقل قول‌ها و به صورت شفاعی شهرداری‌ها و یا بخش خصوصی ورود می‌کند و آن ملک را خریداری می‌کنند و آن را حفظ می‌کنند تا گردشگران با تاریخ شفاهی مردم آگاهی یابند اما برای اینکه اداره میراث فرهنگی بتواند در این زمینه ورود پیدا کند باید بتواند این بنا را به ثبت ملی برسانیم که ثبت ملی این بنا نیز نیازمند اسناد معتبر رسمی است.

به دلیل مداخلات معماری بنا ارزش خود را از دست داده است

در ادامه قربانعلی نقی‌لو، نائب رییس شورای شهر هیدج نیز با اشاره به اینکه در حقیقت وراث «مرحوم حاج مهدی مرسلی» در خانه حکیم هیدجی ساکن بودند و مداخلات معماری نیز در ملک اتفاقی افتاده است و همین باعث شده است که بنا ارزش خود را از دست بدهد، می‌گوید: از همین جهت ما مکاتباتی با میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی انجام دادیم منتهی کارشناسان میراث فرهنگی پس از بازدید از این بنا اذعان داشتند که این بنا ارزش ثبت ملی را ندارد، منتهی از باب مکان رویداد عنوان شد که اگر شهرداری و شورای شهر اقدام به خرید این خانه کند میراث فرهنگی می‌تواند در همکاری با شهرداری این خانه را بازسازی کند و به عنوان یک مکان فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار بدهد و در اختیار مردم و شهر قرار دهد.

مالکین این خانه تمایلی به فروش نداشتند

وی ادامه می‌دهد: در همین راستا شهرداری هیدج یک مصوبه را به شورای شهر هیدج ارسال کرد و در شورا این موضوع مصوب شد که این بنا با قیمت کارشناسی خریداری شود و در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار بگیرد منتهی این کلیاتش عنوان و مطرح هم شد ولی مالکین این خانه تمایلی به این موضوع نداشتند.ضمن اینکه به نظر می‌رسد که یک بنای جدید در اطراف بنای اصلی نیز تاسیس کرده بودند که این بنا نیز تخریب و به حیاط تبدیل شده است.

شورای شهر هیدج این آمادگی را دارد که در صورت فروش مالک خصوصی این خانه را خریداری کند

نائب رییس شورای شهر هیدج با اشاره به وضعیت نهایی این بنا، می‌افزاید: در خصوص این بنا چون بحث مکان رویداد مطرح است همچنان این بنا قابلیت این را دارد که بازسازی و به عنوان مکان فرهنگی تبدیل شود و شورای شهر هیدج نیز این آمادگی را نیز دارند که این مکان را در صورت تمایل مالک خریداری کنیم و با کمک میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی مورد بازسازی قرار دهیم.

مخالفت مالکین در زمینه هزینه نیست

وی در خصوص دلایل مخالفت مالکان این خانه خاطرنشان می‌کند: مخالفت این مالکین در زمینه هزینه نیست و اصلا این موضوع مطرح نشد که ما هزینه‌ای را مطرح کنیم تا این مالکین آن را رد یا قبول کنند و به طور دقیق دلایل مخالفت این مالکین را نمی‌دانم. اما شاید بخشی از این مخالفت به دلیل این بود که در این خانه مادر این افراد ساکن بود و از همین جهت تمایل به فروش خانه نداشتند. ضمن اینکه جدیدا نیز با این مالکین صحبت نکرده‌ایم و ممکن است که نظر این مالکین در مورد فروش این خانه تغییر کرده باشد.

زهره میرعیسی‌خانی

انتهای پیام/