الهام احمدی- پس از 30 سال شاید سریال تلخ چاله سبزه میدان با رأی شورای پنجم به پایان خود نزدیک شود هر چند به نظر می‌رسد این سریال 30 ساله آنقدر طولانی شده است که دغدغه اصلی عوامل آن پایان دادن به قصه آن است تا این‌که به کیفیت و نحوه اتمام آن فکر کنند از همین رو ممکن است سوال‌های زیادی را در ذهن مخاطب خود ایجاد کرده و همه را سردرگم کند.
سبزه میدان یکی از پروژه‌هایی است که به سبب قدمت آن در محاصره بناهای قدیمی و گردشگری قرار گرفته و خود نیز به بخشی از این آثار تاریخی تبدیل شده است.
حدود 30 سالی است که طرح‌های مختلفی برای تبدیل سبزه میدان به محدوده گردشگری و تفریحی پیش‌بینی شده است اما همچنان طرح‌ها بر روی کاغذ مانده‌اند و تنها هزینه 4 میلیارد تومانی از بیت‌المال به جیب مشاوران و طراحان رفته است.
شورای پنجم میراث‌دار این پروژه 30 ساله بود و در آخرین تصمیم خود به شهردار اولتیماتوم داد تا 10 روزه طرح را به کمیسیون ماده 5 فرستاده و این پروژه را تعیین تکلیف کند، شهردار قبل از پایان این مهلت طرح را به کمیسیون ارائه داد و قبل از بررسی این طرح و یک روز پس از آن جلسه غیر علنی در شورای شهر تشکیل شد و معاون عمرانی استاندار نیز حضور یافت و برخلاف تأکیدات و حساسیت‌های گذشته نسبت به طرح عنوان کرد که به نظر شورای شهر احترام قائل بوده و هر تصمیمی که بگیرند حمایت می‌کند.
دو راهکاری که برای طرح سبزه میدان مطرح بود یکی منتظر ماندن برای اعلام نظر کمیسیون ماده 5 و دیگری اجرای طرح تفصیلی  است که در آن سبزه میدان را فضای سبز در نظر گرفته و شورای شهر نیز ترجیح داد راهکار دوم را انتخاب کرده و منتظر رأی کمیسیون ماده 5 نباشد.
این در حالی است که طبق برآوردهای انجام شده در حدود 400 میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح تصویبی کمیسیون ماده 5 و 20 میلیارد تومان برای طرحی که مطابق با طرح تفصیلی است مورد نیاز بود.
این تصمیم شورای شهر انتقادات زیادی را به همراه داشت در این بین برخی از اعضای شورای شهر نیز منتقد پروپاقرص آن هستند و انتقادهایی به نظر مجموعه خود دارند.
مسعود مرادخانی، عضو شورای شهر زنجان یکی از منتقدان اجرایی شدن طرح سبزه میدان به صورت فضای سبز عنوان شده در طرح تفصیلی بود که به مصوبه نهایی شورای شهر در این زمینه نیز رأی نداده است.
 شتاب‌زدگی در تصویب طرح سبزه میدان
وی به وجود یک نوع شتاب‌زدگی در تصویب مصوبه نحوه اجرای سبزه میدان اشاره کرد و معتقد است در این طرح کیفیت موضوع فدای کمیت شده است.
عضو هیئت رئیسه شورای شهر زنجان با اشاره به این‌که تصویب مصوبه طرح سبزه میدان نماد اتحاد دو حزب شورای شهر بود، افزود: جلسه غیر علنی هفته گذشته که برای تعیین تکلیف سبزه میدان برگزار شده بود تنها جایی بود که اصولگرا و اصلاح طلب با یکدیگر متعهد شدند و ثمره رأی این 5 عضو اجرای پروژه سبزه میدان در قالب طرح تفصیلی بود.
وی با اشاره به این‌که معاون عمرانی استاندار توضیحات خوبی در زمینه پروژه سبزه میدان ارائه داد و بنده با جان و دل احساس کردم که این صحبت‌ها از سر دل سوزی است، گفت: گودالی که در پروژه سبزه میدان زمان شهردار سابق حفر شد مصوبه کمیسیون ماده 5 داشت ولی مصوبه شورای عالی شهرسازی را نداشت و بر حسب آن با پیمانکار قرارداد منعقد کرده بودند که با روی کار آمدن شورای پنجم این مصوبه کنار گذاشته شد.
مرادخانی با تأکید بر این‌که من با مصوبه کمیسیون ماده 5 مخالفتی نداشتم و تنها علت مخالفتم در مورد اجرای آن به روش پیمانکاری بود که در نهایت در صحن شورا بر اجرایی شدن یا نشدن آن رأی‌گیری شد که در همان زمان به ابقای آن رأی دادم نه به القای آن، تصریح کرد: همان زمان تأکید من این بود که برای تهیه یک طرح زمان و هزینه قابل توجهی صرف می‌شود و نباید به راحتی کنار گذاشته شود چرا که برای نمونه سه سال تهیه یک طرح زمان برد.
وی در پاسخ به سوال صدای زنجان در زمینه هزینه‌های انجام شده برای طراحی طرح‌های سبزه‌میدان در طول چند سال گذشته ابراز کرد: به نظرم از ابتدای این پروژه 3 تا 4 میلیارد تومان برای مباحث معماری، طراحی و برآورد طرح سبزه میدان هزینه شده است.
عضو هیئت رئیسه شورای شهر زنجان خاطرنشان کرد: «همان زمان در جلسه عنوان کردم که مخالف رد طرح هستم چرا که رد کردن یک طرح در صدم ثانیه می‌تواند رخ دهد ولی تهیه آن سال‌ها زمان می‌برد سوال اصلی من این بود که برای رد طرح مذکور چه طرح جایگزینی وجود دارد هر چند تهیه همان طرح جایگزین نیز در روند فعلی و سیستم بروکراسی ادارات سال‌ها زمان می‌برد و با روی کار آمدن شورای جدید امکان رد آن وجود دارد و همین فرصت‌سوزی‌ها سبب طولانی شدن پروژه سبزه میدان شده است.»
 اجرای طرحی که 30 سال قبل طراحی شده خنده‌دار است
وی با بیان این‌که از آنجایی که برخی از اعضای شورا به شهردار در زمینه پروژه سبزه میدان اخطار می‌دادند و او را در مقابل دو گزینه قرار داده بودند که یکی از آن‌ها ارائه طرح جدید یا این‌که براساس طرح تفصیلی سال 67 عمل کرده و در قالب فضای سبز طراحی کنند، ابراز کرد: «من به شدت با اجرایی شدن طرحی که 30 سال پیش تدوین شده و با وجود هزینه‌های چشم‌گیر در حوزه طراحی و برآوردها و ... بخواهیم همان طرح را اجرایی کنیم مخالفم چرا که واقعاً خنده‌دار است و مردم از ما انتظار دارند این فضا امانتی است دست ما، اگر سرمایه لازم برای اجرای پروژه نبود می‌توانستیم آن را در فازهای مختلف اجرایی کنیم تا حداقل یک طرح فاخر و در خور اجرایی می‌شد نه این‌که طرحی را اجرایی کنیم »
مرادخانی در توضیح طرح نهایی تصویب شده و در پاسخ به این سوال که آیا طرح نهایی صرفاً اجرای فضای سبز است یا خیر این‌گونه عنوان کرد: «در این طرح به شهردار اجازه داده شد تا براساس طرح تفصیلی سال 67 که این محدوده را فضای سبز در نظر گرفته طرح آماده و به شورا ارائه کند در این بین شهردار دو راه دارد یا این‌که گودال موجود را پر کند یا این‌که به واسطه پله‌ سطح را به زیرزمین متصل کند.»
وی با تأکید بر این‌‌که مصوبه موجود به گونه‌ای است که وضعیت فعلی ساماندهی می‌شود، ابراز کرد: « برخی از اعضا اصرار داشتند که نباید واحدهای تجاری در پروژه گنجانده شود چرا که سبب از رونق افتادن بازار می‌شود در حالی که باید واقع‌بین بود، در حال حاضر نیز بازار رونق سابق خود را ندارد و از همه مهم‌تر این‌که نباید دید تک بعدی به یک طرح داشت.»
عضو هیئت رئیسه شورای شهر زنجان در پاسخ به سوال صدای زنجان در زمینه سرانجام طرح شهردار که به کمیسیون ماده 5 ارائه شده بود، گفت: « طرحی که به کمیسیون ماده 5 از سوی شهرداری ارائه شد بلاتکلیف ماند و مورد بررسی قرار نگرفت و با تصویب طرح فعلی آن طرح عملاً از دور بررسی خارج می‌شود.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا طرحی که شورا نیز اصرار بر ارائه آن به کمیسیون ماده 5 را داشت رأی نیاورد که اعضای شورا تصمیم گرفتند پروژه طبق طرح تفصیلی سال 67 اجرایی شود یا این‌که فرصت بررسی طرح به کمیسیون مربوطه را ندادند، بیان کرد: « من به شخصه یک نوع شتاب‌زدگی در برخی از افراد دیدم که کیفیت موضوع را فدای کمیت کردند. 40، 50 سال است سبزه میدان به نتیجه نرسیده چه می‌شد این دور شورا نیز مدتی منتظر می‌ماند تا در نهایت یک طرح مناسب برای پروژه تهیه می‌شد.»
مرادخانی با اشاره به این‌که در طرح‌هایی که اجرایی می‌شود مدیریت شهری باید بخشی از هزینه‌های طرح را از خود طرح تأمین کند، خاطرنشان کرد: پولی که برای تملک زمین‌های موجود در پروژه هزینه شده است به نرخ روز رقم کلانی است.
وی با بیان این‌که در طرح فعلی مصوب شده بخش قابل توجهی از پارکینگ‌ها حذف شده است، بیان کرد: در حال حاضر نیز نیاز مرکز شهر به پارکینگ مشهود است.
عضو هیئت رئیسه شورای شهر زنجان در پاسخ به این سوال که آیا اعضای شورای شهر در زمینه طرحی که به کمیسیون ماده 5 ارسال شده و تعیین تکلیف آن از معاون عمرانی استاندار سوالی نکردند؟ گفت: « آقای سلطانی با حضور در جلسه غیرعلنی این‌گونه عنوان کردند که ما اصلاً شورای شهر را تحت فشار قرار نمی‌دهیم و هر تصمیمی که بگیرید حمایت می‌کنیم در عین حال طرحی که به کمیسیون ماده 5 ارسال می‌شود باید روال خاص خود را در بررسی دنبال کند»
وی با اشاره به این‌که معاون عمرانی استاندار در جلسه شورای شهر بر هیچ طرح خاصی تأکید نداشتند، خاطرنشان کرد: امیدواریم در آینده از تصمیمی که اتخاذ شد پشیمان نشویم چرا که به نظر من آینده‌‌نگری نشده و ظرفیتی که در سبزه میدان وجود دارد به نحو مطلوب مورد استفاده قرار نگرفت.
 چه کسی گفته این مکان صرفاً به فضای سبز تبدیل می‌شود؟
در حالی بخش قابل توجهی از انتقادهای وارده به آخرین طرح تصویب شده در شورای شهر برای پروژه سبزه میدان، تبدیل این مکان به فضای سبز بدون تعریف کاربری‌‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی و ... است که عضو موافق این طرح این موضوع را رد کرده و می‌گوید: چه کسی گفته این مکان صرفاً به فضای سبز تبدیل می‌شود.
حمید‌رضا حمیدی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر زنجان که به قول خودش یکی از 5 عضو موافق اجرای پروژه سبزه میدان در قالب میدان شهری است در پاسخ به صدای زنجان در زمینه دلایل موافقت وی با این مصوبه و انتقادهای مطرح در زمینه اجرای پروژه در قالب طرح تفصیلی عنوان کرد: «قرار نیست سبزه میدان در قالب فضای سبز اجرایی شود چون فضای سبزی که در طرح تفصیلی مشخص می‌کنند به منزله ایجاد پارک و فضای سبز نیست چرا که میدان شهری نیز در این بین مطرح است و نباید این دو واژه را با یکدیگر اشتباه بگیریم از سوی دیگر در طرح تفصیلی هیچ کاربری برای نشان دادن میدان وجود ندارد از همین رو پارک و فضای سبز و همینطور میدان شهری را با رنگ سبز نشان می‌دهند که استاندارد بوده و تعریف شده است.
 ایجاد میدان شهری
وی با اشاره به این‌که ساختار سبزه میدان در طرح تفصیلی به صورت پارک و فضای سبز نیست بلکه ساختار میدان شهری را به همراه دارد، خاطرنشان کرد: در مصوبه‌ای که برای سبزه میدان مورد تصویب قرار گرفت قرار بر ایجاد میدان شهری است.
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر زنجان با بیان این‌که باید بین پارک و میدان شهری تمایز قائل شویم، ابراز کرد: برای ایجاد پارک نیازی به بدنه نداریم ولی در میدان شهری وجود بدنه مهم است از سوی دیگر در پارک آنچه بیشتر مشاهده می‌شود درخت و فضای سبز است ولی در میدان شهری آنچه می‌بینید یک فضای آماده برای گذران اوقات فراغت و انجام فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و ...است.
وی در پاسخ به سوالی در زمینه احداث بناها و پارکنیگ برای سبزه میدان تصریح کرد: در این طرح نه قرار است پارکینگی احداث شود نه پاساژ تجاری چرا که براساس اصول شهرسازی هرگونه احداث بنا در قالب تجاری و ... با توجه به قرارگیری آن در مجاورت بازار آسیب‌ به اقتصاد شهر وارد می‌کند از سوی دیگر احداث پارکینگ نیز با روح پیاده محوری که باید در بافت مرکزی حاکم باشد کاملاً مغایر است.
حمیدی در ادامه عنوان کرد: ما در سبزه میدان به دنبال ایجاد فضاهای تفریحی و فرهنگی و فضای باز شهری هستیم که در طراحی اولیه‌ای که در طرح تفصیلی عنوان شده نیز همین هدف را دنبال می‌کند.
وی با تأکید بر این‌که فعلاً جزئیات این طرح مشخص نیست و به زودی طراحی آن آغاز می‌شود، بیان کرد: در مورد طرح سبزه میدان برای نخستین بار یک همگرایی و هم دلی بین مدیریت شهری و استانی ایجاد شده است و همه به دنبال ایجاد یک طرح باشکوه و فاخر در سبزه میدان هستند به طوری که از اجرای صد در صد آن نیز اطمینان حاصل شود.
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر زنجان با اشاره به این‌که اين فضای شهری با الگوگيری از ميادين موفق شهری در جهان، قرار است به نياز فضايی تعاملات اجتماعی، مراسمات دينی و آيينی پاسخ دهد و به همگرايی اجتماعی شهروندان و ايجاد فضای فرهنگی و نشاط اجتماعی كمک کند، ابراز کرد: فضای سبزه ميدان در اتصال با پياده‌راه خيابان امام می‌تواند شرايط بافت مركزی شهر را به طور چشم‌گيری تغيير دهد.
 سبزه میدان زيربنای
 توسعه فرهنگی و اجتماعی است
وی با بیان این‌که به اعتقاد من پروژه‌های عمرانی اين‌ چنينی فقط پروژه عمرانی محسوب نمی‌شوند بلكه زيرساخت و زيربنای توسعه فرهنگی و اجتماعی است، یادآور شد: می‌توان اين اقدامات را در رده فعاليت‌های فرهنگی نيز گنجاند. شهر ما از كمبود شديد زيربناها و فضاهای فرهنگی رنج می‌برد و اجرای اين پروژ‌های شهری می‌تواند بسيار كمک‌كننده باشد.
حمیدی با تأکید بر این‌که وقتی ميادين موفق شهرهای بزرگ جهان را مشاهده می‌كنيم كمترين بارگذاری در كف ميدان‌ها صورت گرفته و بيشتر با فضای باز شهری هويتمند و در عين حال مدرن مواجه می‌شويم در اين ميادين به خوبی اهميت بدنه در شكل‌گيری ميدان قابل تشخيص است و به نوعی می‌توان گفت اهميت بدنه بيشتر از كف ميدان در شكل‌دهی فضا موثر است، بیان کرد: در الگوی جديد سبزه ميدان برنامه مديريت شهری بر تعریف ضوابط دقيق و قابل اجرا برای بدنه بوده طوری که اين ضوابط دقيق در عين حال منعطف نيز بايد باشد تا بتوان سليقه مالک را بدون لطمه وارد شدن بر بدنه در ساختمان‌های اطراف اعمال کرد. بخشی از مالكيت بدنه طرح در اختيار شهرداری است كه می‌توان به عنوان الگو آن را اجرا كرد تا مالكان ترغيب به تبعيت از طرح شوند.
شهرداری مجاز به ساخت
 15 درصد المان شهری
احمد نصیری، عضو اصلاح‌طلب شورای شهر زنجان از جمله 5 عضو موافق طرح معتقد است میدان عمومی آن طور که برخی مطرح می‌کنند، صرفاً چمن‌ کاشتن نیست، در این طرح شهرداری مجاز به ساخت 15 درصد المان شهری نیز است.
وی سبزه‌میدان را یک مطالبه عمومی از سوی مردم عنوان  کرده و ‌افزود: همه تلاش شورا و شهرداری اجرای این طرح به بهترین شکل ممکن و پاسخگویی به مطالبات مردمی است.
رئیس شورای شهر زنجان در زمینه مدت زمان اجرایی شدن این طرح و مهلت مقرر شده برای شهردار از سوی شورای شهر گفت: تعیین مهلت برای شهردار به معنای انجام یک طرح عجولانه نیست، بلکه ما به دنبال عملیاتی کردن مطالبه عمومی مردم هستیم، هرچند معتقدیم طرح سبزه‌میدان باید به بهترین شکل ممکن ساخته شود.