پایگاه خبری صدای زنجان- «سیدمرتضی حسینی» متولد سهرین زنجان است. او از سال 79 وارد آموزش و پرورش شده و تحصیلات خود را در رشته تاریخ در مقطع لیسانس و فوق لیسانس ادامه داده است.

حسینی در سال 82 در دانشگاه تربیت معلم تهران شروع به خواندن تحصیلات آکادمیک در زمینه تاریخ کرده است و سپس فوق‌لیسانسم را در دانشگاه تبریز ادامه داده است.

حسینی در نشریات مختلف مدتی فعالیت داشته است و حدود یک سال نیز سردبیر مجله «بایرام» در استان زنجان بوده است.

او پیش از این؛ کتابی را با عنوان «ساختار اجتماعی شهر تبریز» به چاپ رسانده بود و حالا پس از یک سال از چاپ این کتاب، کتاب «سه دریاچه، یک گهواره؛ تاریخ تمدن در آذربایجان از ابتدا تا پایان عصر آهن» را به چاپ رسانده است.

او در گفت‌وگو با صدای زنجان در مورد این کتاب می‌گوید: اکنون مساله باستان‌گرایی در جامعه بسیار ریشه دارد. این مساله در بین قومیت‌های فارس و غیرفارس (آذربایجان‌، ترک‌ها و کردها و حتی عرب‌ها) وجود دارد. هر کدام از این قومیت‌ها ادعا دارند که تمدن قوی‌تر و غنی‌تری دارند. من، خود منتقد این مساله هستم؛ از همین رو خود به دنبال مطالعه در این زمینه بودم. به همین سبب به عنوان یک جستجوگر در این زمینه به تحقیق پرداختم و آن‌چه خود از این جستجو یافتم را با مخاطب خود در این کتاب به اشتراک می‌گذارم.

وی اظهار می‌کند: لحن و ادبیات این کتاب از موضع متفاوتی سخن می‌گوید و در واقع دانای کل نیست و از موضع یک جستجو‌گر که دست مخاطب خود را گرفته است و او را به سمت جستجو و تحقیق در زمینه قدمت تمدن‌ها دعوت می‌کند.

او می‌گوید: کتاب حاضر کنکاشی است در موضوع ظهور و افول تمدن در جغرافیای واحد فرهنگی بین سه دریاچه (دریاچه‌های گوی‌جه گول در ایروان، دریاچهی وان و دریاچه‌ ارومیه) از ابتدا تا پایان عصر آهن، با محوریت جغرافیای آذربایجان. این جغرافیای تاریخی بین سه دریاچه خود یک گهواره تمدنی است و ما باید در این قالب ببینیم.

به گفته حسینی؛ هدف از نوشتن این کتاب گفت‌وگو با مقطعی از تاریخ این جغرافیای واحد فرهنگی و آذربایجان است که داغ پیش از تاریخ خورده و به کنج فراموشی رانده شده است.

 این پژوهشگر مدعی است که کتاب به ارائه‌ی تصویر و پرتره‌ای کلی تا حد امکان مطابق با واقعیت از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منطقه‌ی مورد مطالعه کوشیده است و نویسنده (حسینی) برخلاف سنت و عادت رایج بین تاریخ‌نویسان، در تالیف و تحریر این کتاب به هیچ وجه از منابع تاریخی و نگاه تاریخ‌نگارانه و روایی بهره نجسته بلکه این کتاب با استناد به مدارک و گزارشات روشمند و مستند باستان‌شناسی نوشته شده و کاری متفاوت از تاریخ‌های قصه‌وار معمول است.

نویسنده کتاب «سه دریاچه، یک گهواره؛ تاریخ تمدن در آذربایجان از ابتدا تا پایان عصر آهن» اظهار می‌کند: روش و بینش نویسنده در این پژوهش به کلی با روش و بینش کلاسیک موجود در تاریخ‌نگاری‌های رایج، از جمله تاریخ‌نگاری‌های ایدئولوژیک ‌و ملی‌گرایانه متفاوت است.

حسینی مدعی است که حدود 6 ماه در این زمینه؛ مطالعات مقدماتی داشته است و در این رابطه ادامه می‌دهد: تمام تلاش خود را برای اینکه یک روایت واقعگرایانه نسبت به مساله داشته باشیم و نه صرفا بر اساس روایات و قصه‌هایی که چندان اعتباری هم ندارد و منابع اکثریت آنها خدشه‌دار است؛ انجام دادم.

او در مورد فصل‌بندی‌های این کتاب می‌گوید: فصل اول این کتاب به تشریح جغرافیای شرق نزدیک، منطقه‌ی مورد بحث و آذربایجان اختصاص یافته است. در فصل دوم به سراغ رابطه‌ی باستان‌شناسی و تاریخ پرداخته و به تبیین نقش و اهمیت باستان‌شناسی در مطالعات و پژوهش‌های تاریخ اعصار کهن کوشیده است.

وی ادامه می‌دهد: فصل سوم محوطه‌های حاوی بقایای تمدن‌های کهن در منطقه را معرفی کرده و فصل چهارم به بررسی سیمای کلی تمدن‌ در منطقه پیش از عصر مفرغ پرداخته است.همچنین در فصل پنجم به عصر مفرغ و فرهنگ کور-ارس تمرکز ویژه شده است.

 نویسنده کتاب «ساختار اجتماعی تبریز» می‌افزاید: در فصل ششم فرهنگ استپ‌ها یعنی فرهنگ قورقان به اختصار بررسی شده و در فصل هفتم کتاب به عصر آهن پرداخته و علاوه بر بحث مفصل درباره‌ی این دوران بسیار مهم، نظریه‌‌ی ورود هند و اروپائیان آریایی‌ با استناد به سفال خاکستری بررسی و نقد شده‌ است. فصل هشتم به مطالعه‌‌ و ارزیابی تمدن مکشوفه در تپه حسنلو؛ نماد فرهنگ و تمدن عصر آهن آذربایجان اختصاص یافته است. همچنین فصل نهم به مسئله‌ی انهدام کامل و سراسری تمدن‌های عصر آهن منطقه پرداخته، عاملین آن را جستجو کرده‌ و نتایج آن را مورد بحث قرار داده‌ است. فصل دهم و پایانی کتاب نیز خلا و رکود تمدن در منطقه پس از انهدام تمدن‌های عصر آهن منطقه را بررسی کرده و به این نکته‌ی بسیار مهم تاکید کرده است؛ آنجا که تاریخ روایی دوران تاریخی ایران آغاز می‌شود، به واقع تاریخ تمدن در منطقه پایان یافته است؛ زیرا مطالعات روشمند باستان‌شناسی نتوانسته‌اند آثار شایان توجه و قابل مطالعه‌ای از پس انهدام‌های عصر آهن شناسایی و معرفی کنند و به تلویح یا تصریح بر این خلا تمدنی اشاره و تاکید کرده‌اند.

 به گفته حسینی؛ کتاب تقریبا در حدود 600 صفحه است و توسط انتشارات نظامی گنجوی که یک انتشارات تازه نفس و جدید است به چاپ رسیده است. کتاب قبلی من ساختار اجتماعی تبریز بیشتر مربوط به فضاهای آکادمیک و تخصصی بوده است. اما در کتاب «سه دریاچه، یک گهواره؛ تاریخ تمدن در آذربایجان از ابتدا تا پایان عصر آهن» اهتمام ورزیده‌ام به مخاطب عام نزدیکتر شوم. هرچند لحن کتاب، یک لحن کاملا آمادمیک است ولی بیشتر مخاطب عمومی را (به استثنای چند فصل) در نظر گرفتم و مخاطب عام به مراتب میتواند از این کتاب بهره بیشتری ببرد.

وی در زمینه پیش فروش‌ این اظهارمی‌کند: در بحث تیراژ کتاب باید اذعان داشت که با توجه به اینکه بازار کتاب دچار رکود است، به این نتیجه رسیدیم که کتاب را به پیش فروش بگذاریم و آن تعدادی که در پیش فروش فروخته می‌شود این کتاب را به این تعداد به چاپ برسانیم چرا که وضعیت نشر و فروش کتاب بسیار آشفته است و ممکن است که کتاب در انتشار با حداقل تیراژ ۵۰۰ کتاب نیز به فروش نرسد و نویسنده و نشر از نظر مالی متضرر شوند.

وی با اذعان به اینکه ناچار به پیش فروش کتاب هستیم؛ ادامه می‌دهد: برای چاپ این کتاب تقریبا 4 سال وقت صرف کردم و این چهار سال، در واقع عمر و سرمایه من بود که هیچ نفع اقتصادی برای من نداشت. از همین رو و با توجه به وضعیت و هزینه چاپ کتاب تصورم بر این بود که این درست نیست که خود برای چاپ کتاب از جیب هزینه کنم و در این زمینه ناچار به  پیش فروش کتاب هستم چرا که منطقی نیست که هم کتاب بنویسیم و هم از جیب برای چاپ ان خرج کنیم.

حسینی با بیان اینکه حداقل با پیش فروش کتاب می‌توانیم هزینه چاپ کتاب را از مخاطبین علاقه‌مند تامین کنیم که قصد خرید کتاب را دارند، اظهار می‌کند: در این زمینه با این رویکرد می‌توان وضعیت چاپ کتاب را مدیریت کرد تا نویسنده و مولف در این زمینه دچار زیان مالی نشوند.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی خانی