پایگاه خبری صدای زنجان- مستاجران خانه ملت که تا چند هفته پیش اغلب دغدغه پیروزی رئیس سابق دستگاه قضا در انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 را داشتند، حالا که خود را پیروز کم‌مشارکت‌ترین انتخابات ریاست‌جمهوری کشور می‌بینند، فراغتی پیدا کردند تا سراغ طرح‌ها و لوایح زمین‌مانده مجلس یازدهم بروند.

«صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» شاید مهم‌ترین طرحی است که بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری، در مجلس به رای گذاشته شد، طرحی که قرار بود قبل از انتخابات به صحن مجلس بیاید اما بنابر قانونی نانوشته که مطرح‌کردن مسائل موثر بر مشارکت در انتخابات را قبل از انتخابات صلاح نمی‌داند، به بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری موکول شد.

چهارشنبه هفته گذشته طرح موسوم به «صیانت» با 121 رای موافق، 74 رای مخالف و 9 رای ممتنع نمایندگان مجلس در قالب اصل 85 قانون اساسی تصویب شد. طرح‌هایی که در این قالب به تصویب می‌رسند در کمیسیونی مشترک و ویژه بررسی شده و به‌صورت آزمایشی قابلیت اجرایی پیدا می‌کنند که مهلت و زمان آغاز اجرای آن‌ها نیز در صحن مجلس مشخص می‌شود و پس از طی این مراحل شورای نگهبان آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.

به‌طور خلاصه براساس این طرح تقریبا همه پلتفرم‌های مشهور خارجی درصورتی‌که پس از گذشت ۴ماه از اجرایی‌شدن این طرح اقدام به اخذ مجوز و معرفی نماینده در کشور نکنند درصورت معرفی جایگزین باید فیلتر شوند. همچنین خدمات پایه کاربردی که اثرگذار بوده‌اند اگر به دریافت مجوز و معرفی نماینده ظرف ۴‌ ماه اقدام نکنند تا زمان معرفی جایگزین حداکثر تا ۸‌ ماه بعد از این مهلت امکان فعالیت دارند و در غیر این صورت فیلتر می‌شوند. بر این اساس اگر کمیسیون عالی تنظیم مقررات جایگزین داخلی سرویس‌هایی مثل گوگل، اینستاگرام، واتساپ و... را مصوب کند این سرویس‌ها پس از ۴‌ ماه بلافاصله باید فیلتر شوند.

طرح صیانت با واکنش‌های گسترده و متفاوتی از سوی فعالان فضای مجازی در حوزه‌های مختلف و صاحب‌نظران و کارشناسان مواجه شد. از سویی این طرح به‌منزله سرآغازی بر محدودیت و فیلترینگ فضای مجازی و پلتفرم‌های پرطرفدار مانند واتساپ و اینستاگرام و حتی اینترنت بین‌المللی تلقی می‌شود که از قضا اغلب فعالان فضای مجازی و کارشناسان بر این عقیده‌اند و از سویی دیگر تعدادی معدودی که اعتقاد دارند این طرح هنوز به تصویب مجلس نرسیده و تنها بررسی آن در کمیسیون مشترک و ویژه رای آورده و باید منتظر بررسی‌ها و تصمیم‌های بعدی بود که بیش‌تر نمایندگان موافق، طراحان طرح و گروه‌های تندروی سیاسی در این دسته قرار دارند.

غیبت رئیس و 81 نماینده در روز رای‌گیری!

این طرح در روزی به رای گذاشته شد که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، ترجیح داده بود در سوریه باشد، گرچه پس از رای‌گیری تعدادی از نمایندگان اذعان کردند که رئیس مجلس موافق طرح است. از سویی دیگر 81 نماینده دیگر مجلس هم در روز رای‌گیری غایب بودند تا خود را مقابل افکار عمومی برای پاسخ‌گویی به تصویب این طرح نبینند. چه بسا حضور این ۸۱ نماینده می‌توانست بازی را تغییر دهد اما نمایندگان گویا ترجیح‌شان بر خالی‌کردن صحنه و غایب‌بودن در روز مهم و تصمیم‌ساز مجلس بوده است.

گرچه قالیباف غایب بزرگ چهارشنبه هفته گذشته مجلس بود اما موج انتقادها و اظهارنظرها درباره طرح صیانت، رئیس مجلس را وادار به واکنش کرد تا در یادداشتی از «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» حمایت کند.

او در یادداشتی که در صفحه شخصی وی در «اینستاگرام» منتشر شد، گفت:

«درباره تصمیم نمایندگان محترم مجلس در واگذارکردن «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» به کمیسیون، مطابق اصل 85 قانون اساسی ذکر چند نکته را ضروری می‌دانم:

1. عمدۀ ادعاهای مطرح شده درباره طرح مطابق واقع نیست و در طرح وجود ندارد. لذا کارشناسان و فعالان دلسوز در نظر داشته‌باشند که تحت تاثیر فضاسازی‌ها و مطالب خلاف واقع، پیش از بررسی دقیق موضع‌گیری نکنند.

2. مسدودسازی پلتفرم‌های پرکاربرد مانند اینستاگرام و واتس‌آپ، برنامه مجلس نیست و آن‌گونه که برخی مطرح می‌کنند در طرح مذکور وجود ندارد؛ در عین حال به‌نظر می‌رسد ابهامات و اشکالاتی در این زمینه وجود داشته باشد که ضروری است حین بررسی طرح، این موضوع بررسی و اصلاح شود. تصمیم‌گیری درباره این پلتفرم‌ها مانند اینستاگرام و واتس‌آپ که ده‌ها میلیون نفر از آن‌ها استفاده می‌کنند و هزاران کسب‌وکار در آن‌ها جریان دارد از اهمیت زیادی برخوردار است و پیچیدگی‌های فراوانی دارد و باید در خصوص آن‌ها متغیرهای زیادی را مدنظر قرار داد؛ لذا طرح‌ باید به‌گونه‌ای اصلاح شود که تصمیم‌گیری‌ نهایی درباره این پلتفرم‌ها مبتنی بر منطقی عقلانی به‌صورت مستقیم توسط شورای عالی فضای مجازی صورت گیرد.

3. بعد از کسب نظر هیئت رئیسه مجلس، این طرح در کمیسیونی مخصوص با حضور نمایندگان منتخب از کمیسیون‌های مجلس بررسی و تصویب خواهد شد و نمایندگان دولت جدید نیز در جلسات آن حضور خواهند داشت.

4. به‌دلیل اهمیت این مسأله برای آحاد مردم و ضرورت ابراز نظر کارشناسی، مذاکرات این کمیسیون به‌صورت علنی و شفاف خواهد بود.

٥. مدیریت مطلوب و عقلانی فضای مجازی به ترتیبی که منافع مردم را تامین کند، ضرورتی است که همه کشورهای پیشرفته آن را اجرا می‌کنند.

موافقت نمایندگان روحانی استان زنجان با طرح صیانت

از بین پنج نماینده استان زنجان در مجلس یازدهم، 2 نماینده رای موافق به طرح صیانت دادند و 3 نماینده دیگر مخالف طرح بودند. حسن شجاعی، نماینده مردم ابهر، خرمدره و سلطانیه به همراه مهدی باقری، یکی از نمایندگان مرده زنجان و طارم، دو نماینده روحانی استان در مجلس بودند که چهارشنبه گذشته مجلس را با رای موافق سپری کردند.

در مقابل مصطفی طاهری، نماینده دیگر مردم زنجان و طارم، سیدالبرز حسینی، نماینده مردم خدابنده و سیدمرتضی خاتمی، نماینده ماهنشان و ایجرود، سه نماینده استان بودند که رای مخالف به طرح صیانت دادند.

گرچه با بالاگرفتن انتقادها از این طرح و اظهارنظرهای گسترده درباره آن انتظار می‌رفت نمایندگان استان به‌فکر قانع‌کردن افکار عمومی باشند اما در این میان تنها مهدی باقری که با رای موافق خود را در مقابل افکار عمومی می‌دید، ترجیح داد در این باره آن هم با رسانه‌‌ای هم‌سو گفت‌وگو کند.

باقری که عضویت کمیسیون حقوقی مجلس را هم دارد در گفت‌وگو با پایگاه خبری موج‌رسا، طرح صیانت را برای دفاع از حقوق مردم دانست! و گفت: برخلاف تمامی هجمه‌ها، این طرح در راستای حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی و برای دفاع از حقوق کاربران و کسب و کارهای مجازی است.

وی در بخش دیگری از اظهارات خود اظهار کرده که اکنون مال مردم در این فضای بی‌قانون در خطر است که انتظار می‌رود در مجلس و کمیسیون مشترک به‌صورت دقیق مباحث مربوط به این طرح بررسی شود. چیزی در مجلس تصویب نشده و آن چیزی که اکنون بر سر آن بحث است، پیش‌نویسی بوده که قرار است بررسی شود و به هیچ وجه بحث فیلتر اینستاگرام و واتس‌آپ مطرح نیست.

باقری هم‌چنین تاکید کرده که عده‌ای به دنبال نگران‌کردن مردم هستند، نماینده باید شهامت این را داشته باشد تا منافع مردم تامین شود بنابراین سایت‌هایی که مخل امنیت جامعه هستند، پشت بخشی از جوسازی‌ها علیه این طرح هستند البته برخی شیطنت‌های رسانه‌ای نیز از طرف عده‌ای دنبال می‌شود. این اطمینان را به مردم می‌دهیم که از حقوق‌شان دفاع خواهیم کرد و هیچ فیلترینگی مطرح نیست.

امیدی مجلس یازدهم ندارم

با همه این تفاصیر اما عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان بر این اعتقاد است که دغدغه اقتصادی مردم در حساب و کتاب نمایندگان مجلس جایی ندارد و از طرفی امیدی به اقدامات این مجلس نیست.

مصطفی دین‌محمدی می‌گوید که طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» نشان می‌دهد دغدغه اقتصادی مردم اولویت مجلس نبوده و در حساب و کتاب آن‌ها نیز جایی ندارد!، زیاد در جریان ابعاد طرح نیستم اما قاعدتا قصد نمایندگان این نیست که پلتفرم‌های خارجی را مسدود کنند، به شخصه بعید می‌دانم در این زمینه توفیقی هم پیدا کنند.

دین‌محمدی با وارد دانستن نگرانی‌های فعالان اقتصادی در بستر فضای مجازی می‌گوید: «این طرح نشان می‌دهد که اولویت مجلس، مسائل اقتصادی نیست! این که این اقدام را به چه بهایی انجام می‌دهند نیز برای‌شان اهمیت ندارد.»

وی با بیان اینکه برای مجلس مسائل سیاسی و فرهنگی در اولویت قرار دارد، عنوان می‌کند: نتیجه بی‌توجهی به مسائل اقتصادی در طرح‌ها و برنامه‌های مجلس چیزی جز «بدترشدن شرایط» ندارد!

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه «امیدی به کارها و اقدامات نمایندگان مجلس ندارم»، اضافه می‌کند: مجلس اصلا دغدغه اقتصادی ندارد، این مهم را در طول یکسال گذشته نشان داده است! نمونه آن «لایحه بودجه» است که در آن به جای اینکه هزینه‌کردهای دولت را کاهش داده و دستش را ببندد، 50 درصد بودجه را نیز افزایش داد و کسری مضاعفی را به ملت تحمیل کرد! این مورد یکی از مهم‌ترین نمونه‌هاست که ثابت می‌کند مجلس دغدغه اقتصادی نداشته و اگر هم داشته در حد شعار بوده و کارهای دیگری انجام داده است!

دین‌محمدی در رابطه با خسارت اقتصادی به کسب‌وکارها و هزینه‌تراشی احتمالی برای مردم با تصویب این طرح به صدای زنجان می‌گوید: زیاد در جریان ابعاد طرح فعلی مجلس نیستم اما قاعدتا قصد نمایندگان این نیست که پلتفرم‌های خارجی را مسدود کنند، به شخصه بعید می‌دانم در این زمینه توفیقی هم پیدا کنند. نرم‌افزارهای تولید داخلی ما نیز همانند سایر تولیدات از جمله خودرو نقص‌هایی را دارد. شما پراید را با خودروهای خارجی مقایسه کنید! توان فنی ما در حدی نیست که بتوانیم تلگرام داخلی راه‌اندازی کنیم. مجلس در نظر دارد این کارها را با پول دولت انجام دهد. خب ما نباید خود را با کشور چین مقایسه کنیم چرا که دولت چین به لحاظ ساختار هم اقتدارگرا است و هم کارایی لازم را دارد! اما چنین موردی در رابطه با ایران صدق نمی‌کند. اگر بخواهیم ادای چین را در بیاوریم باز هم شکست می‌خوریم!

دین‌محمدی در رابطه با تبعات اقتصادی و بیکاری شاغلان کسب‌وکارهای اینترنتی در صورت تصویب این طرح عنوان می‌کند: از آن‌جایی که آماری از تعداد فعالان این حوزه وجود ندارد، نمی‌توان اظهارنظری کرد. البته محدودیت‌ها با این شدتی که رسانه‌ها اعلام می‌کنند هم نمی‌تواند رخ دهد! تصور می‌کنم مجلسی‌ها قصد محدودکردن فضاهای اینترنتی در حوزه فروش و کسب‌وکار را ندارند و هدفشان اعمال محدودیت در حوزه مسائلی است که با اهداف حاکمیتی سازگاری ندارد.

آقای نماینده، اینترنت مال شما نیست

از سویی دیگر یک جامعه‌شناس نیز تاکید دارد که کسی نمی‌تواند و حق ندارد فاضی جهانی‌شدن را از کسی بگیرد و فضای مجازی مانند فضایی شیشه‌ای است که همه مردم آن را می‌بینند.

کریم رفاهی با اشاره به اینکه قبل از سال 2000 میلادی، مردم نظام‌های اجتماعی به سه گروه روستایی، شهری و ایلات و عشایر تقسیم‌بندی می‌شدند، اظهار کرد: در سال 2000 برای اینکه برخی از فحوای ضدارزشی مفاهیم را از بین ببریم (مثلا با اطلاق کلمه روستایی این گروه در برابر گروه شهری قرار می‌گرفت و این مساله در بحث هویتی افراد تا میزانی آنها را زیر سوال می‌برد) یونسکو تصویب کرد که به جای این دسته‌بندی‌ها از واژه شهروند (Citizenship) استفاده شود.

وی ادامه می‌دهد: از همین رو شهروند کسی است که در یک جامعه زندگی می‌کند و از حداقل حقوق امرار معاش، حق مسکن، حق کار و غیره برخوردار است. در ادامه اما بسیاری از کشورها و یونسکو بیان کردند که مفهوم شهروند هم دارد قدیمی می‌شود و بنا شد که به جای شهروند از اصطلاح جهان‌وند (worldship) استفاده شود. بنابراین امروزه مردم ایران جهان‌وند محسوب می‌شوند و وقتی این اصطلاح را به کار ببریم؛ منظور این است که انسان‌ها در هر بخشی از کره‌زمین باشند به‌عنوان یک جهان‌وند شناخته می‌شوند و ما نمی‌توانیم برای جهان‌وندیان محصوریت ایجاد کنیم و به اصطلاح برای آنها دیوار بکشیم!

این جامعه‌شناس می‌افزاید: به همین دلیل و علی‌الخصوص در عصر انفجار اطلاعات و فضای مجازی بر این باور هستیم که مردم امروز جهان‌وند هستند و هیچ‌کس نمی‌تواند و حق ندارد این حق را از مردم بگیرد. به همین دلیل امروزه ما به سمت فضای مجازی می‌رویم و تعبیری که برای فضای مجازی وجود دارد؛ این است که فضای مجازی یک فضای شیشه‌ای است که همه مردم این فضای شیشه‌ای را می‌بینند.

به گفته رفاهی اگر در جامعه ما مسئولی اختلاس یا دزدی و یا کم‌کاری می‌کند، فضای مجازی می‌تواند به عنوان بهترین مکانیزم کنترل اجتماعی عمل کند و کسی حق ندارد ولو اگر نماینده مجلس باشد، در قالب قانون، اینترنت و فضای مجازی را از مردم بگیرد. فضای مجازی و اینترنت به‌عنوان بخشی از حقوق جهان‌وندی هستند (نه حتی شهروندی) و هیچ‌کس حق این را ندارد که مردم را از این حق محروم کند.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه در رابطه با فضای مجازی بحث‌هایی وجود دارد که ما بایستی مردم را در این زمینه آموزش بدهیم تا فرهنگ صحیح استفاده از فضای مجازی را داشته باشند، می‌گوید: این موضوع که ما مردم را آموزش نداده‌ایم خود توانسته است مشکلاتی را ایجاد کند که برخی تنها این مشکلات را می‌بینند و در واقع طرح این قانون جامعه را به سمت حاکمیت نظام‌های پوپولیستی پیش می‌برد. طرح و تصویب این قانون جامعه را به سمت نظام‌های استبدادی می‌برد و نمایندگان مجلس این حق را ندارند که حقوق جهان‌وندی را از مردم ایران بگیرند.

وی با بیان اینکه باید دید اشکال کار کجاست؟، اظهار می‌کند: همین فضای مجازی می‌تواند به‌عنوان بهترین ابزار کنترل نظام اجتماعی بر عملکرد مسئولان باشد. اگر مسئولان عملکرد شفافی داشته‌باشند و اگر مردم بدانند که مسئولان برای آنها دارند کار و تلاش می‌کنند این طرح تا این میزان بحث‌برانگیز نمی‌شد. چرا مسئولان این همه مشکلات نظیر تورم و بیکاری و افزایش نرخ مسکن و کاهش ازدواج که درد مردم هست را کنار گذاشته‌اند و در صدد محدودکردن آن‌ها از فضای مجازی و مسدودکردن آن هستند؟ اگر مسئولان عملکرد مثبتی دارند چرا باید بترسند؟

رفاهی می‌افزاید: در طول تاریخ کشورهایی را داشتیم که در صدد محدودکردن نظام اجتماعی بودند که ما بایستی در این برهه از آن‌ها درس بگیریم. بعد از انقلاب اکتبر 1917 روسیه که مارکسیست‌ها و کمونیست‌ها بر شوروی سابق حاکم شدند به مردم اجازه نمی‌دادند که به مرزها بروند که نتیجه‌اش منجر به انقلابی شد که شیرازه کمونیست را از هم گسست که ما باید از این موضوع درس بگیریم.

در کره شمالی نیز شاهد چنین موضوعاتی هستیم، وقتی مردم کره شمالی را از چنین موضوعاتی محروم کردند و موجب شدند که مردم دیگر با جوامع دیگر ارتباط نداشته باشند! نتیجه این شد که یک کشور منزوی و به حاشیه رانده شد. در خود چین نیز شاهد هستیم که پس از انقلاب مائو، نیز یک مدت این محدودیت‌ها وجود داشت ولی اکنون شاهد هستیم که کشور چین با اینکه نظامش کمونیستی–مارکسیستی است، به سمت تجارت جهانی پیش می‌رود. چین در دو سه سال آینده یکی از ابرقدرت‌های اقتصادی خواهد بود و اگر ما می‌خواهیم در دو سه سال آینده اقتصاد خوبی نداشته باشیم و نمی‌خواهیم در سطح جهان به موفقیت‌هایی دست بیاییم این اینترنت را محدود کنیم. اما اگر می‌خواهیم در سال‌های آینده کشور را به سمت تعالی پیش ببریم، ما در سطح نظام‌های بین‌الملل بایستی حرفی برای گفتن داشته باشیم.

وی با بیان اینکه نمایندگان ما بایستی آزاده باشند، می‌افزاید: فلسفه‌ای که ما برای قیام امام‌حسین(ع) در نظر می‌گرفتیم حریت بود و نمایندگان ما باید در این زمینه حریت داشته باشند چرا که تصویب این قانون جامعه را به کورسو هدایت می‌کند. ما باید با نظام‌های بین‌الملل در ارتباط باشیم.

وی با مخاطب قراردادن نمایندگان اظهار می‌کند: آقای نماینده! اینترنت مال شما نیست که شما در موردش دارید تصمیم می‌گیرید. اینترنت امروزه یک حقوق جهان‌وندی است و به همین دلیل و در همین راستا من نوعی حاضر به مناظره با هر یک از نمایندگان استان هستم. جمعی باشند و کارکردهای مثبت و منفی اینترنت را بررسی کنیم. اگر فضای مجازی بد بود چرا اکنون بالغ بر دو سال است که از برنامه شاد در زمینه تدریس بهره می‌برید. فضای مجازی باعث تعالی یک جامعه می‌شود و باعث می‌شود که افراد با دیدگاه‌های نمایندگان خود آشنا شوند.

این جامعه‌شناس می‌افزاید: اگر عملکرد برخی از مسئولان در رابطه با آن سیستم و سازمانی که متولیش هستند مشکل دارد، گناهش را به گردن فضای مجازی نیندازند. فضای مجازی یک فضای شیشه‌ای است و مردم به راحتی از این طریق می‌توانند بر مسئولین نظارت داشته باشند.

طرح صیانت از الان شکست خورده است

هم‌چنین فرماندار اسبق زنجان و فعال سیاسی گرچه اعتقاد دارد که تا قانون‌شدن طرح صیانت راه درازی در پیش است اما برخی بندهای پیش‌نویس ان نگران‌کننده است.

رسول بیات با اشاره به اینکه در حال حاضر این طرح به قانون تبدیل نشده است و مسلما تا تصویب آن به صورت قانون زمان زیادی باید سپری شود، اظهار می‌کند: قطعا طرح این مساله به‌عنوان «قانون» و بندهایی که در پیش‌نویس این طرح آمده است؛ نگران‌کننده است.

وی با بیان اهداف و نیت کسانی که در پشت صحنه این طرح قرار دارند، خاطرنشان می‌کند: هر قانونی مبتنی بر هدفی است و یک نوع مبانی و مبادی دارد. من فکر می‌کنم که اگر قانون در تقابل با آزادی باشد؛ قطعا آن قانون نمی‌تواند قانون باشد و از همین رو به‌نظر می‌رسد که این طرح عملا در تقابل با آزادی مردم خواهد بود.

به گفته این فعال سیاسی، برداشت شخصی من (از قانون) این است که قانون بایستی به نوعی در تامین آزادی مردم تلاش کند و به نوعی در مسیر تامین آزادی مردم باشد نه اینکه قانون برای مردم محدودیت ایجاد کند! با این نوع نگاه من فکر می‌کنم این قانون اصلا کاربردی نخواهد شد چرا که قانونی که خوب وضع نشود و از اهداف خوبی برخوردار نباشد؛ نمی‌تواند کارایی و کارآمدی لازم را داشته باشد.

وی ادامه می‌دهد: قطعا یکی از دلایل قانون‌ستیزی و قانون‌گریزی جوامع بشری از برخی قوانین به این دلیل است که آن قانون، قانون درستی نیست. یعنی اگر برای هر کار و خواسته‌ای حاکمان (قانون‌گزاران) قانونی وضع کنند و آن قانون مورد قبول عموم مردم نباشد؛ آن قانون عملا شکست خورده است.

به اعتقاد این فعال سیاسی، قانون صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی عملا شکست خورده است و نمی‌تواند اجرایی و عملی شود ولو اینکه یک سری سختگیری‌هایی صورت بگیرد. ضمن اینکه برداشت من این است که این قانون با رویکردی که برخی از مسئولان به دنبال آن هستند، عواقب اجتماعی، امنیتی و اقتصادی بسیار نگران‌کننده‌ای ایجاد خواهد کرد. از نظر اقتصادی ما در جهانی زندگی می‌کنیم که صحبت از دهکده جهانی است و در این دهکده جهانی یا اتاق شیشه‌ای جهانی اقتصاد و کسب و کارها مبتنی بر همین ارتباطات مجازی است. مگر می‌شود صدها هزار شغل را به بهانه اینکه در فلان سایت یا کانال یا شبکه‌‌ای اتفاقات غیراخلاقی می‌افتد، حذف کرد؟ و از همین جهت این طرح قطعا عواقب اقتصادی زیادی را خواهد داشت.

وی می‌افزاید: همچنین این طرح عواقب امنیتی و اجتماعی زیادی را به دنبال خواهد داشت چرا که بسیاری مردم آرامش خود را در این فضا تجربه کرده‌اند و با این فضا دارند زندگی می‌کنند! طراحان این قانون یا تجاهل دارند و یا عمدا نمی‌خواهند مردم زندگی آرامی داشته باشند. فضای مجازی عملا در تار و پود زندگی مردم نفود کرده است یا به عبارتی دیگر حقیقی‌ترین زندگی مردم در فضای مجازی در حال شکل‌گیری است و اطلاق فضای مجازی شاید دیگر بی‌معنا باشد و از همین جهت اگر به دنبال گرفتن این آرامش از مردم باشیم قطعا عواقب اجتماعی زیادی را تجربه خواهیم کرد.

وی خاطرنشان می‌کند: طبیعی است که فضای مجازی مردم را آگاه‌تر کرده است و شهروندان دیگر شهروندان مطیع محض نیستند و اکنون از آگاهی لازم برخوردارند و منتقد شده‌اند و بعید نیست که مسئولینی که به دنبال اجرای این طرح هستند به دنبال این هستند که مانع انتقال اطلاعات با سرعتی که اکنون اتفاق می‌‍افتد باشند.

بیات با بیان اینکه هر قانونی یک ظاهر و یک باطنی دارد، ادامه می‌دهد: ظاهر آن قانون در قالب تبصره و مفاد می‌آید و باطن قانون موضوع دیگری است که بایستی هوشمندانه به آن توجه داشت. تصور من بر این است که طراحان اصلی این قانون از انعکاس مطالب و نقل‌وانتقال و سرعت اطلاع‌رسانی نگران هستند و به نوعی می‌خواهند که جلوی راه‌های اطلاع‌رسانی و خبرگیری مردم را بگیرند و این بزرگترین فاجعه‌ای است که در پشت این قانون رخ خواهد داد. مسلما اگر مسئولان این نیت را داشته باشند که به نظر می‌رسد که این نیت را هم دارند عملا به مسیری می‌روند که مهجوریت و مظلومیت کامل مردم را در پی خواهد داشت و این موضوع هم قطعا نتایج خوشایندی نخواهد داشت.

طرح صیانت، تیر خلاص نمایندگان است

افشین آشوری، رئیس نظام صنفی رایانه‌ای استان زنجان هم در گفت‌وگو با صدای زنجان موافقت 121 نماینده با طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» طبق اصل 85 قانون اساسی را عجولانه عنوان کرد و آن را به منزله تیرخلاص نماینده‌ها برای کسب رای در دور بعدی انتخابات مجلس می‌داند!

آشوری با اشاره به انتظار نظام صنفی رایانه‌ای از نماینده‌های استان زنجان در قبال این طرح تاکید می‌کند: زنجان در کشور به عنوان قطب IT مطرح است، ما انتظار داشتیم نماینده‌های استان و حتی کشور حداقل از نظام صنفی رایانه‌ای به عنوان تنها نهاد قانونی بخش خصوصی فعال در عرصه فناوری که دارای مصوبه مجلس هم هست، مشورت می‌گرفتند.

عضو و ناظر شورای مرکزی نظام صنفی در کمیسیون بلاک‌چین در واکنش به اظهارات برخی از نماینده‌های استان زنجان مبنی بر اینکه «هنوز طرح تصویب نشده و در مرحله بررسی قرار دارد» تصریح می‌کند: «یعنی چه که طرح هنوز تصویب نشده است؟ نمی‌شود که آقایان رای دهند و بعد آن را توجیه کنند! چرا نمایندگانی که آقای جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات را به دلیل دغدغه‌ای که بابت اینترنت و فضای مجازی داشتند به چالش کشیدند، از حقوق مردم دفاع نکردند؟»

آشوری خطاب به نماینده‌های مجلس که اصرار دارند طرح مذکور تصویب نشده و نیازمند بررسی در کمیسیون‌های تخصصی است، می‌گوید: «نگویید طرح تصویب نشده است، طرح از دست شما دیگر خارج شده است، آیا اطلاعی از اصل 85 دارید؟ طرح مذکور باید در کمیسیون فرهنگی بررسی شده و بدون ارجاع به صحن علنی مجلس به شورای نگهبان ارسال شود که در صورت تائید قابلیت اجرایی دارد. به نظرم نماینده‌هایی که چنین موضعی دارند از روال اطلاعی ندارند!»

رئیس نظام صنفی رایانه‌ای استان زنجان ضمن انتقاد از بی‌توجهی مسئولان نسبت به جایگاه فناوری و اطلاعات IT عنوان می‌کند: برخی‌ها معتقدند که فضای مجازی باید جمع شود! آقایان با مسئولان فعال در صنایع با اهمیت پائین تشکیل جلسه می‌دهند اما وقتی برای شنیدن حرف‌های فعالان حوزه فناوری نداشتند! آنها تصور می‌کردند فضای مجازی اسباب‌بازی است در حالی که بخشی از مردم از این بستر کسب درآمد می‌کنند. تعدادی از نماینده‌ها پس از طرح مذکور، الان می‌دانند که اعمال محدودیت در این حوزه چقدر معترض دارد!

آشوری با بیان اینکه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای به طرق مختلف مراتب نارضیاتی خود را از این طرح در صفحات مجازی اعلام کرده است، تصریح می‌کند: ما با نحوه اجرای این طرح مخالفیم. نمی‌دانم چرا این طرح و محدودیت‌های‌شان را ناگهانی اعلام می‌کنند؟ درست است که حاکمیت دغدغه‌هایی از جمله کلاهبرداری‌های غیرقابل ردیابی دارد که ما هم می‌پذیریم اما همه می‌دانیم از چاقو هم در جراحی می‌توان بهره برد، هم در برش میوه و انواع اقلام غذایی استفاده کرد و هم مرتکب جنایت شد. به نظرم باید هر گونه اعمال محدودیت در فضای مجازی باید منطقی باشد.

این فعال اقتصادی ضمن امیدواری بر برگشت‌دادن طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» از سوی کمیسیون تخصصی و تکلیف مجلس برای ایجاد زیرساخت‌ها و سپس لازم‌الاجرا شدن آن عنوان می‌کند: به نظرم کمیسیون تخصصی باید در راستای رفع دغدغه‌های مردم طرح را برگرداند! به اعتقاد بنده بررسی چنین طرحی در حوزه اختیارات شورای فضای مجازی است تا قبل از اجرا، زیرساخت‌هایی نظیر ایجاد و تولید اپلیکیشن و پلفترم داخلی طی جلسه‌ای با حضور فعالان و متخصصان بخش خصوصی فراهم شود.

آشوری با بیان اینکه طرح مذکور چندین سال است که در مجلس مطرح می‌شد اما رای نمی‌آورد که با رای مجلس انقلابی فعلی تصویب شد، تاکید می‌کند: تصور می‌کنم قدری نماینده‌های مجلس فراموش کرده‌اند که نماینده و وکیل مردم در مجلس‌اند و با رای آن‌ها صاحب کرسی شده‌اند! بالاخره 2 سال بعد نیز انتظار دارند مردم به انها رای دهند! اگر این طرح را اصلاح نکنند در دور بعدی انتخابات مجلس، مردم به کسانی رای می‌دهند که طرح مذکور را اصلاح کنند.

این کارشناس با بیان اینکه نمی‌دانم این طرح سیاسی است و در قبال دولت جدید ارائه شده یا طرحی است که باید اجرا شود! بر لزوم رفع ایرادات برخی مواد و تبصره‌ها نیز تاکید کرده و می‌گوید: به طور مثال ماده 28 و تبصره‌های آن نیازمند بررسی جدی بوده و باید مورد بررسی قرار گیرد.

رئیس نظام صنفی رایانه‌ای استان زنجان با تاکید بر اینکه متولیان باید قبل از اجرای این طرح زیرساخت‌های خدمات پایه را آماده کنند، عنوان می‌کند: ما پیشنهاد «ایجاد منطقه آزاد فضای مجازی» را ارائه کرده‌ایم که در صورت اجرای آن زمینه برای فعالیت فعالان حوزه IT و شبکه‌های اجتماعی خارجی فراهم می‌شود. به عنوان نماینده بخش خصوصی در زمینه طرح مذکور کاملا بی‌طرفانه حرف می‌زنم، نمی‌خواهم مانند برخی مردم عادی با آن مخالفت کنم، موافق اجرای این طرح هستم اما باید ایرادات ان رفع و بسترها را فراهم کرد و پس از ارائه مهلت به کاربران برای مهاجرت به فضاهای امن ایجاد شده، طرح را اجرایی کنیم.

وی با اشاره به ناکامی‌ها در اجرای برخی اپلیکیشن‌ها نظیر «روبیکا» و «بله» که در جذب کاربران ایرانی چندان موفق نبوده است، در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا در شرایط تحریم و احتمال عدم سرویس‌دهی از سوی برخی شرکت‌های جهانی آیا منطقی است که باز هم دلخوش به فعالیت در فضاهای مجازی خارجی حتی پس از صدور مجوز کمیسیون تخصصی کنیم به صدای زنجان می‌گوید: حرف ما هم دقیقا همین است، ما می‌گوییم اول زمینه‌ها فراهم و پیام‌رسان و پلتفرم‌های داخلی ارائه شود بعد طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی اجرایی شود. ما می‌دانیم مسئولان مربوطه بعدها می‌خواهند بگویند به دلیل تحریم‌ها امکان ارائه چنین سرویسی به کاربران داخلی ممکن نیست! همین حالا نیز وقتی با IP ایران وارد اینستاگرام می‌شویم، خدمات دریافت نمی‌کنیم. باید برویم ببینیم علت عدم استقبال کاربران ایرانی از «روبیکا» و «بله» چه بوده است.

آشوری در پاسخ به این سؤال که تا چه میزان امیدوار به ارائه موفق اپلیکیشن‌های داخلی و جایگزینی آن با اپلیکیشن‌های خارجی هستید، می‌گوید: به نظرم اگر برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری خوبی داشته باشند، می‌توانند موفق شوند! در حوزه فناوری 40 سال است که در تحریم هستیم، حتی وضعیت این حوزه پس از برجام نیز درست نشد و از لیست تحریم خارج نشدیم، اگر در این مدت در کشور احساس تحریمی در رابطه با فناوری نکردیم به دلیل تلاش جوانانی بودیم که با پشتوانه علمی در این عرصه دلسوزانه خدمت کردند.

آشوری با اشاره به شائبه‌های ایجاد شده در رابطه با همزمانی «پوشش اینترنت ماهواره‌ای کشور» و موضوع طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» ارائه پلتفرم و اپلیکیشن‌های داخلی در شرایط تحریم‌ را امری ضروری دانسته و می‌گوید: اگر تحریم‌ها برداشته شود بسیاری از مشکلات حل می‌شود اما همین حالا از سوی واتساپ، اینستاگرام و غیره تحریم هستیم، باید زودتر از این‌ها دست به کار می‌شدیم، دغدغه مردم در صورت اجرای این طرح بدون ایجاد بستر کاملا منطقی است اگر همین شرکت‌ها به کاربران نیز خدمات ارائه نکردند باید چاره‌ای داشته باشیم یا نه؟

این مسئول با اشاره به نگرانی فعالان در زمینه کسب‌وکارهای اینترنتی در صورت اجرای این طرح و اعمال محدودیت در این فضا عنوان می‌کند: آمار دقیقی از تعداد فعالان در دست نیست اما میزان کسب‌وکارهای خانگی حتما بالاست اما مطمئنا بخش قابل توجهی از کسب و کارهای اینترنتی مختل می‌شوند اما از بین نمی‌روند.

فضای مجازی در برزخ

طرح صیانت برای بررسی به کمیسیون ویژه ارسال شده است، کمیسیونی که هنوز تشکیل نشده و معلوم نیست چه تصمیمی می‌گیرد اما آن‌چه کاملا مشخص است، واکنش منفی گسترده افکار عمومی به طرحی است که برخی فعالان سیاسی حتی آن را سنگ بزرگ مجلس یازدهم مقابل پای دولت آینده که تا چند روز دیگر کار خود را آغاز می‌کند، می‌دانند و در مواقعی این سنگ‌‌اندازی را به بی‌توجهی رئیس‌جمهوری منتخب به سهم‌خواهی‌های برخی نمایندگان مجلس در تشکیل کابینه دولت آینده ربط می‌دهند.

از سوی دیگر اعتراضات به بررسی مخفیانه این طرح و تنها در یک کمیسیون که از قضا نمایندگان تندرو در آن دست برتر را دارند آنقدر بالا گرفت که هیئت رئیسه وارد صحنه شد و گفت این طرح قرار نیست تنها در کمیسیون فرهنگی بررسی شود و کمیسیونی مشترک از نمایندگان آن را بررسی می کنند. حتی برخی اعضای هیئت رئیسه و بعدتر رئیس مجلس مدعی شدند جلسات علنی و مذاکرات رسانه‌ای خواهند شد. او هم بررسی این طرح در کمیسیون مشترک از کمیسیون های مختلف را تکرار کرد تا برخی از این تصمیم تعبیر به عقب‌نشینی مجلس کنند.

باید دید ایرانی‌ها در دولت رئیسی با مسدودسازی فضای مجازی روبه‌رو خواهند شد یا رئیس جمهور جدید بر عهد خود با مردم درباره فضای مجازی باقی می‌ماند؟

انتهای پیام/

خبرنگار: مهدی سهرابی