پایگاه خبری صدای زنجان- در حالی که طرح‌های مسکن ملی و نهضت ملی مسکن در دوره‌های مختلف ریاست جمهوری در حومه شهرها ساخته می‌شدند و گستره شهرها را افزایش می‌دادند، این امکان وجود دارد که از بافت‌های فرسوده شهری، به عنوان بافتهایی که نیاز به بازسازی دارند، در جهت ساخت و بهره برداری از این مسکن‌ها استفاده کرد، تا علاوه بر اینکه بافت فرسوده احیا می‌شود بخشی از هزینه‌های که در جهت ایجاد زیر ساختهای مختلف و ارائه خدمات در این مکان هزینه می‌شود، جلوگیری کرد. موضوعی که اگر  در زنجان به آن توجه نشود می‌تواند باعث رشد خطی شهر به سمت شرق و غرب شود و ارائه خدمات رادر این نواحی با مشکل روبه رو کند. موضوعی که مهدی طالب، عضو شورای اسلامی شهر زنجان در گفت‌وگو با رسانه‌ها به آن اشاره کرد.

طالب گفته بود: یکی از موضوعاتی که در بحث ساخت و ساز وجود دارد، بحث مسکن ملی است که در شمال شرق و غرب شهر ساخته خواهد شد. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که مساحت بافت فرسوده در زنجان 510 هکتار است و بیش از 100 هزار نفر با مشکلات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در آن ساکن هستند که حل آن نیازمند همت ارگان‌های ذیربط است.

طالب با اشاره به اینکه توسعه‌یافتگی شهر بدون حل معضلات بافت فرسوده کذب محض است، گفته بود: اگر بخواهیم شهری توسعه یافته داشته باشیم، باید مشکلات بافت فرسوده را حل کنیم. عدم حل مشکل بافت فرسوده موجب انباشت حجم زیادی از آن مشکلات خواهد شد.

عضو شورای اسلامی شهر زنجان به نبود برنامه جامع در بخش مسکن در شهر اشاره کرده و گفته بود همین موضوع هزینه زیادی به شهر و شهروندان تحمیل کرده است. دولت در این زمینه راحت‌ترین کار را انتخاب کرده و در شهرک‌های اقماری ساختمان‌سازی کرده است، در حالی که تبعات زیادی دارد. مشکلات فاضلاب و لوله‌کشی و مشکل آب و برق از نمونه مشکلات مسکن‌های شمال و شمال غرب است که برای ساخت مسکن باید زیرساخت‌های آن فراهم شود.

طالب با اشاره به مغفول ماندن تبصره 12 قانون در ارتباط با بافت فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی از سوی راه و شهرسازی گفته بود: صراحتا بگوییم که معضل بافت فرسوده چیزی نیست که شهرداری بتواند از عهده آن بربیاید، برای مثال بودجه شهرداری آنقدری نیست که بتواند از عهده تعویض معابر در همه قسمت‌های شهر بربیاید، در حالی که  اگر راه و شهرداری در آن ورود می‌کرد شاید می‌توانستیم قسمتی از مشکلات را حل کنیم.

وی افزوده بود: با این سیاست‌گذاری که پیش رو گرفته شده است مشکلات بافت فرسوده به قوت خود باقی است و ما می‌توانیم بحث خود مالکی را پیشنهاد کنیم و در شهرک‌های اقماری و مثلا انصاریه و کوی فرهنگ تراکم طبقاتی را بالاتر برویم. این موضوع راه‌حل مناسب و جایگزین به جای اضافه کردن شهرک‌های جدید و تحمیل هزینه به شهرداری است.

وی با اشاره به اینکه نباید بی‌حساب و کتاب در بحث مسکن مسکن ملی وارد شویم، گفته بود: انتظار ما از استاندار و مدیرکل راه و شهرسازی این است که طبق قانون تولید جهش ملی مسکن اولویت مسکن برای اقشار کم درآمد بافت فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی باشد که بتوانیم مشکلات این بخش و مشکلات افراد فاقد مسکن را حل کنیم.

بهتر است به جای ساخت شهرک‌های اقماری به سمت استفاده و توسعه بافت‌های فرسوده حرکت کنیم

در این زمینه مهدی ساشورپور، استاد دانشگاه آزاد استان زنجان در گفتگو با صدای زنجان با بیان اینکه از نگاه بازآفرینی این موضوع که بهتر است به جای ساخت شهرک‌های اقماری به سمت استفاده و توسعه بافت‌های فرسوده حرکت کنیم کاملا صحیح است چرا که در رویکرد باز‌آفرینی توجه بر این است که ما تمرکز بر روی بافتهای‌ قدیمی و سنتی شهر داشته باشیم و سپس اجازه بدهیم که شهر توسعه یابد.

وی ادامه داد: وقتی شهرک جدیدی ایجاد می‌شود، ناچارا بایستی در شهرک‌های جدید زیرساخت‌های شهری را توسعه داد این در حالی است که بافت قدیمی شهر با وجود داشتن زیرساخت‌های شهری دچار اضمحلال می‌گردد.

این استاد دانشگاه افزود: منتهی مراتب از جنبه زمانی و با توجه به اینکه در بحث مسکن مهر و نهضت ملی مسکن، راه و شهرسازی به دنبال این است که در یک مدت زمان کوتاه؛ یک مسکن حداقلی را برای اقشار محروم ایجاد کند و از آنجا که مداخله در بافت‌های تاریخی و مرکز شهر زمان‌بر هستند، ناچار به ایجاد این شهرک‌ها در حومه شهر بودیم.

به عقیده ساشورپور، برای بهره گیری از بافتهای فرسوده شهری و استفاده از آن در ابتدا بهتر است یک مطالعه درون‌زا داشته باشیم و مکان‌هایی که در داخل شهر زیرساختها برای ساخت و ساز مهیا است را شناسایی کنیم و طرح‌های مرتبط با مسکن را در داخل بستر شهر و بافت داخل شهری احیا کنیم تا اینکه بخواهیم به تعداد شهرک‌هایی که در حومه قرار دارند، بیفزاییم. درواقع محدودیت زمان باعث شده بود که این اتفاق بیفتد و به نظر من اکنون دیگر چندان در این زمینه محدودیت نداریم و می‌توانیم رویکرد را به درون بافت شهر بیاوریم، چنانچه در کل دنیا هم همین کار را می‌کنند و با گسترش شهر چندان موافق نیستند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه شهر زنجان به هر حال شهری است که به جهت محدودیت توسعه از طرف شمال و جنوب به دلیل وجود موانع طبیعی صرفا به صورت خطی و به سمت شرق و غرب رشد می‌یابد، اظهار کرد: محدودیت‌های ژئوپلیتیک در شهر زنجان مانع از توسعه شهر از سمت شمال و جنوب می‌شود و این موضوع می‌تواند شهر را در زمینه خدمات‌رسانی به صورت خطی دچار مشکل کند، به طوری که اگر رشد شهر در جهت شرق و غرب همین طور ادامه یابد ارائه خدمات، به این شکل دچار مشکل خواهد بود.

وی ادامه داد: برای جلوگیری از این مشکلات ما بایستی از زمین‌های در اصطلاح  قهوه‌ای (زمین‌هایی که می‌توانیم احیا و احصا کنیم) بهره ببریم و مانع از گستردگی شهر زنجان شویم.

این استاد دانشگاه افزود: زنجان اکنون یک شهر خطی محسوب می‌شود و از شرق به غرب چیزی حدود 45 دقیقه طول می‌کشد که برسیم و شهر در حال حاضر نیز به صورت خطی توسعه می‌یابد و این باعث می‌شود که فاصله ها زیاد شود و از طرف دیگر هم ما سطح فضای فرسوده در استان نیز بالاست. یعنی از شهرهایی هستیم که متاسفانه سطح بافت فرسوده‌اش بالاست و تاکنون فکری برای آن نشده است.

ساشورپور بابیان اینکه در یک مقطعی توجه ویژه‌ای به بافت‌های فرسوده شد، اظهار کرد: اما میتوان اذعان کرد که اکنون اولویت راه و شهرسازی به سمت مسکن ملی حرکت کرده است و به بافت فرسوده بی‌توجه شده است.

کمبود سرانه‌های عمومی در این بافت‌ها امکان افزایش تراکم و جمعیت در بافت‌های قدیمی را فراهم نمی‌آورد

سعید شاهین‌فر، معاون مسکن و ساختمان مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان در این رابطه اظهار کرد: برنامه توسعه مسکن و تامین اراضی مورد نیاز طرح نهضت ملی مسکن در شهر زنجان با اولویت استفاده از ظرفیت های موجود (زمین های خالی داخل محدوده شهری)، زمین‌های مازاد ادارات دولتی ونهادهای انقلابی و...، استفاده ازظرفیت تسهیلات خود مالکی ساخت مسکن در بافت مرکزی، بافت فرسوده و سایر نواحی مستعد داخل محدوده شهر، استفاده از ظرفیت کمیسیون ماده۵ و اصلاح طرح تفصیلی، تغییر کاربری اراضی به مسکونی و....، خرید اراضی مستعد داخل محدوده و الحاق اراضی به محدوده شهر فعالیت می‌کند.

وی ادامه داد: الحاق به محدوده در آخرین اولویت کاری در توسعه مسکن و برنامه ریزی توسعه شهر قرار دارد و بنا به دلایل مختلف در سنوات گذشته و سایر عوامل ذی‌مدخل در این حوزه، گزینه‌های ابتدایی امکان اجرا نیافته است. همچنین همکاران معاونت مسکن وساختمان درحال پیگیری احصای زمین‌های مسکونی داخل محدوده شهر زنجان، مربوط به شرکت تعاونی‌های مسکن ادارات دولتی که ساخته نشده‌اند،‌ هستند. برای مثال؛ زمین‌های متعلق به گلشهر کاظمیه فاز ۸،۷،۶،۵ و تعاونی فرهنگیان در گلشهر و سایر اراضی مسکونی در محدوده قانونی شهر که قطعه‌بندی شده ولی ساخته نشده است.

شاهین‌فر افزود: آنچه واضح است در اساسنامه تشکیل شرکت‌های تعاونی مسکن، خرید اراضی صرفا برای اعضای عضو شرکت تعاونی است و همچنین در قراردادهای واگذاری اراضی برای ساخت قطعات مسکونی، دوره زمانی محدود پیش‌بینی شده است و درصورت تعلل اشخاص در ساخت زمین، شرکت تعاونی‌ها موظف به تعیین تکلیف و حتی باز پس‌گیری و فروش اراضی خالی هستند.

این مسئول خاطرنشان کرد: عدم پیگیری موضوع فوق و بعضی از دلایل دیگر موجب رشد و افزایش بورس‌بازی زمین در شهر زنجان شده و به جای اینکه سرمایه‌های مردمی به سمت تولید و صنعت و چرخش اقتصاد شهر هدایت شود، به سمت خرید و فروش زمین و دلال بازی آن سوق یافته است.

وی افزود: راه و شهرسازی به خصوص در ایام حاضر که آمار متقاضیان مسکن (خانوارهای فاقد مسکن و مستاجرین) در ثبت‌نام‌هاي اخير مشخص شده، وظیفه دارد برنامه‌ریزی توسعه مسکن و شهر را در ابعاد مختلف و روش‌های متعدد با اولویت‌های یاد شده فوق به انجام رساند.

شاهین فر ادامه داد: در اولویت‌های بعدی اراضی مازاد ادارات دولتی در دستور کار قرار دارد که هیچ یک از ادارات و نهادهای‌های دولتی نسبت به معرفی اراضی مازاد خود اقدام نکرده‌اند. در اولویت‌های بعدی نیز استفاده از اراضی در داخل بافت مرکزی که شامل بافت فرسوده و تاریخی می‌شود، به‌ علت کمبود سرانه‌های عمومی در این بافت‌ها امکان افزایش تراکم و جمعیت در بافت‌های قدیمی مقدور نیست ولی برای نوسازی و بهسازی بافت‌های یاد شده تسهیلات خودمالکی از منابع بازآفرینی و اعتبارات داخلی بانک‌ها به متقاضیان ساخت مسکن اعطا شده است.

این مسئول با بیان اینکه در جهت ایجاد توازن در سطح شهر از اراضی موجود دولت در محدوده قانونی شهر در اجرای طرح اقدام ملی که دارای زیرساخت های لازم است، استفاده شد و هم اکنون در ادامه اجرای طرح نهضت ملی مسکن ضمن استفاده از اراضی موجود دولت در محدوده، به جهت ازدیاد ثبت نامی های اخیر متقاضی مسکن در سامانه طرح های جامع حمایتی مسکن، اقدام به تامین اراضی از طریق توافق با نهادها و سایر مراکز و مالکین اراضی در جوار محدوده شهر شده است. نکته مهمی که در این بخش مدنظر قرارگرفته است امکان دسترسی به تاسیسات زیربنایی و همچنین تامین خدمات روبنایی و حفظ سرانه‌های عمومی شهری به نحوی که کمبود سرانه‌های مذکور در شهرک‌های مجاور را هم پوشش دهد.

پس از بررسی های فنی و تحقیقات انجام شده در زمینه برنامه ریزی شهری و توسعه مسکن در شهرزنجان به لحاظ موارد یاد شده فوق، و الزامات طرح تفصیلی و طرح جامع شهری، توسعه افقی شهر ترجیحا نسبت به توسعه عمودی شهر از حیث کیفیت زندگی  برای مردم و از نظر اقتصادی دارای اولویت شناخته شد و به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور رسید.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی