زهره میرعیسی‌خانی- به مناسبت اختتامیه دومین رویداد فرهنگی بانوی طلایی که در زنجان برگزار می‌شد، سه تن از هنرمندان نامی کشور همچون پوران درخشنده، نزهت امیری و اکرم خطیبی در این برنامه حضور داشتند که روزنامه صدای زنجان پس از دیدار با این هنرمندان به مصاحبه با آنها پرداخت که در این شماره روزنامه می‌توانید بخش‌هایی از گفتگو با تنها رهبر زن ارکستر ایران را بخوانید.

نزهت امیری زاده ۲۲ آذر ۱۳۳۹ در اهواز، رهبر ارکستر و از موسیقی‌دانان معاصر ایران است. از او به عنوان تنها رهبر ارکستر زن ایرانی ساکن ایران و اولین بانوی ایرانی در زمینه رهبری ارکستر نام برده می‌شود. امیری همچنین نخستین زنی‌است، که به عنوان رهبر میهمان ارکستر ملی ایران، این ارکستر را در ۸ شهریور ۱۳۹۷ در تالار وحدت رهبری کرد.

به گزارش صدای زنجان، نزهت امیری با اشاره به سابقه تحصیلی خود اظهار کرد: من لیسانس موسیقی خود را از دانشکده هنرهای زیبا تهران گرفتم و سپس فوق لیسانسم را در رشته آهنگسازی در دانشکده موسیقی دانشگاه هنر ادامه دادم و به موازات این فعالیت‌ها تمرکزم را بر روی رهبری ارکستر به صورت خود‌آموز و شخصی گذاشته‌ام.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه در ایران نه کلاس‌های رهبری ارکستر برگزار می‌شود و نه اساتیدی وجود دارند که به برگزاری کلاس‌های آموزشی بپردازند، ادامه داد: این رشته در دنیا جزو گران‌ترین رشته‌های دانشگاهی محسوب می‌شود و در دنیا به لحاظ اینکه پر هزینه است و خروجی زیادی ندارد، کمتر به آن بها داده می‌شود.

این هنرمند خاطرنشان کرد: در این زمینه با کار فردی و تلاش و پشتکار توانستم کمبود دانشگاه و استاد را با تکیه بر دانش اساتید بزرگ دنیا مثل فون کارایان، کلودیو آبادو، لئونارد برنستاین، دانیل بارنبویم و دیگر رهبران بزرگ ارکستر دنیا جبران کنم.

این رهبر ارکستر با اشاره به اینکه رهبری ارکستر را در خانه و بدون هزینه و تنها با استمرار توانسته است فرا بگیرد، گفت: با این استمرار توانستم به توانمندی و مهارتی دست پیدا کنم که در بهترین دانشگاه‌های دنیا پس از چند سال تدریس به دانشجویان به دست می‌آید و در واقع تنها عامل موفقیت من پیگیری این مسئله و باور به اینکه ورای جنسیت من این توانایی را دارم، است ضمن اینکه مشکلات بارها من را زمین زد.

امیری با اشاره به سابقه چهل ساله خود در عرصه موسیقی خاطرنشان کرد: با انقلاب موسیقی را شروع کردم و ده سال بعد من آماده رهبری ارکستر بودم و در طی این سال‌ها خیلی تلاش کردم و گروه‌های کوچکی را تشکیل دادم و کنسرت‌های کوچک آموزشی زیاد داشتم و با تلاش به این باور رسیدم که دانش من برای اینکه رهبری ارکستری را انجام بدهم، کافی است.

تنها رهبر ارکستر زن ایران با اشاره به وجود روابط سنتی در جامعه و برخورد غلط با موسیقی پس از انقلاب، اظهار کرد: هر زمانی که زمینه برای ارائه موسیقی فراهم بوده است بارها و بارها باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم تا در مورد حرام نبودن موسیقی صحبت کنیم و این امر زمینه را برای رفتن به سمت مباحث تخصصی و وارد جزئیات تکنیکال موسیقی شدن را از ما می‌گیرد و عامل این مهم این است که بعد از انقلاب در وهله اول مسئولین از این جریان حمایت نکردند و سپس کار گروهی در این زمینه وجود ندارد و فضای  موسیقی در ایران  تبدیل به فضایی شده است  که فعالیت‌ها خودجوش و شخصی هستند.

امیری افزود: هیچ رهبر ارکستری نمی‌تواند بدون اینکه پشتیبانی و حمایت مسئولین، وجود دانشگاه و مراکز آکادمیک و اساتید برجسته‌ای که حامی آنها باشند به مراحل عالی برسد و در واقع بایستی قدم به قدم از نقطه آغاز این مسیر از او حمایت شود ضمن اینکه در همه جای دنیا این مسیر یک مسیر مشخص و آکادمیک بوده است ولی در ایران به هیچ کدام از این شرایط مهیا نیست و به جهت اینکه هیچ کدام از اینها وجود نداشت من مجبور بودم همه این کمبودها را خودم به دوش بکشم و در فضای بسته ایران اثبات  خودم سخت بود و خوشبختانه علیرغم وجود تمام این مشکلات پس از سال‌ها فعالیت در سال 1384 ارکستر مضرابی حسین دهلوی را با 68 نوازنده و یک خواننده تشکیل دادم.

 این رهبر ارکستر با اشاره به اینکه قریب به یک سال برای برگزاری ارکستر مضرابی حسین دهلوی کار کردیم، گفت: این امر زمانی تحقق می‌یابد که در جامعه ما فعالیت گروهی آموزش داده نمی‌شود ضمن اینکه  با توجه به اینکه خصوصیت موسیقی ایرانی یک خصوصیت فردی است و سازهای ایرانی سازهای تک نواز هستند.

وی با اشاره به اینکه وقتی گروهی تشکیل می‌شود قطعا از قدرت تک‌نوازی‌ها کاسته می‌شود، اظهار کرد: این امر تا زمانی ادامه می‌یابد که تا همه نوازندگان به یک وحدت کلامی برسند و موسیقی در این مواقع تک صدایی بوده است چون موسیقی سنتی ما موسیقی تک صدایی است و در واقع به دلیل عدم تغییر و رشد سازها در طی تاریخ و تقدس بیش از حد و غیر معقولانه آثار کلاسیک و تعصب در زمینه به روز کردن این سازها شاهد هستیم که جوانان با موسیقی سنتی ایران ارتباط برقرار نمی‌کنند و به همین ترتیب با موسیقی کلاسیک ارتباط برقرار نمی‌کنند.

وی ادامه داد: موسیقی کلاسیک جهانی هم به همین دلایل و به دلیل اینکه زبان سخت‌تری برای درک دارند چندان مورد استقبال جوانان نیستند و اینکه ما گوش‌های چند نسل را پرورش ندادیم تا با این موسیقی آشنایی پیدا کنند و با توجه به اینکه موسیقی یک زبان بین‌المللی است با گوش دادن آن می‌توان با سایر مردم جهان همدردی و  اوج و فرود موسیقی را درک کرد و دریافت که هنرمند چگونه دارد رنج انسان را به تصویر کشید .

وی خاطرنشان کرد: فضای موسیقی، در داخل ایران یک فضای شخصی است ضمن اینکه نبود تحصیلات آکادمیک یکی از چالش‌های بزرگ است که تمام دنیا با آن مولجه است و متاسفانه در ایران هزینه‌هایی که برای آموزش و پرورش در نظر گرفته می‌شود هر ساله کمتر می‌شود و این هزینه بیشتر منوط به آموزش است و پرورشی انجام نمی‌شود و کودکانمان تا 18 سالگی همان طور بکر باقی می‌مانند و حتی یک مقاله در مورد موسیقی کلاسیک ایران و جهان نمی‌خوانند و در این مواقع  یک باره نمی‌توان این افراد را جذب سالن‌های موسیقی کرد و اگر در عرصه‌های دیگر حرفی برای گفتن داشته باشیم در عرصه موسیقی مسلما این طور نیست و در این زمینه کوتاهی شده است که ما را از سایر کشورها بسیار عقب انداخته است.

این موسیقی‌دان افزود: ما اگر که بنا است که برای رهبری ارکستر کشور فکری کنیم پیش از این باید برای زمینه‌های مختلف موسیقی فکری کنیم و این نیازمند سرمایه‌گذاری دولت‌ها است و اگر ما می‌خواهیم نسلی سالم و شادی را پرورش دهیم باید به این موضوع توجه داشته باشیم و بپذیریم که موسیقی هنری است که توسط بشر برای کمک به ارتقای زندگی انسان ساخته شد و بشر آلامش را به وسیله ساز و خواندن بیان کرد و هر چه که زندگی‌ها مدرن‌تر شد موسیقی تکنیکال‌تر شد.

وی با اشاره به مدرن شدن زندگی‌ها و اینکه پیش از ورود یک ابزار مدرن باید آموزش‌ها در آن زمینه داده شود، گفت: در عرصه موسیقی هم همین‌گونه است و اگر ما می‌خواهیم که برای پیشرفت رهبری ارکستر برنامه‌ریزی کنیم باید پایه موسیقی را عمیق‌تر و اصولی‌تر بگذاریم و با توجه به اینکه ما متد آموزش موسیقی را به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در این زمینه نداریم باید به این موضوع توجه کنیم.

وی با اشاره به برخی از آسیب‌های اجتماعی و معضلات پیش روی موسیقی افزود: در حال حاضر این آسیب‌ها بین موزیسین‌‍‌ها و مردم عادی تبدیل به یک بیماری سختی شده است و ما نه تنها این بیماری را پیشگیری نکردیم بلکه در حال باید سرمایه گذاری‌های کلانی در زمینه بهبود این بیماری کنیم و بهترین این راه حل این است که آموزش موسیقی را در مدارس و در سنین پایین انجام بدهیم چرا که زمانی که کودکان  از سنین ابتدایی زندگی خود با موسیقی آشنا شوند و افراد صاحب صلاحیت در این زمینه آنها را راهنمایی کنند دیگر در سنین بالاتر گول صداهایی را که به اسم موسیقی به خورد آنها داده می‌شود را نخواهند خورد و در واقع دنبال موسیقی سرگرم‌کننده نمی‌روند.

امیری با اشاره به اینکه مسئله «هنر برای هنر یک» دروغ تاریخی است، افزود: هنر را انسان برای ارتقای خود خلق می‌کند ولی زمانی این مسئله مطرح می‌شود که برخی از هنرمندان به دنبال تنوع و ساختار‌شکنی در کالبد هنر بودند و تعریف جدید هنر برای هنر را بنیان نهادند و بهانه آورند که هنر برای انسان، آدمی را محدود می‌کند و آنچه که درون آدمی است می‌توان به شکل هنر بیان کرد حال اینکه آزادی یک انسان زمانی محدود می‌شود که آزادی یک انسان دیگر را محدود کند و به جهت اینکه انسان یک موجود اجتماعی است هنر متعلق به تمام این افراد است.

امیری با اشاره به اینکه از اواخر دهه ‌60، نزدیک به 20 سال است که روی متد آموزشی موسیقی کودکان کار می‌کنم و کتاب‌های زیادی در این زمینه نوشته‌ام، گفت: به‌دلیل نبود حامی و اسپانسر، این کتاب‌ها هنوز به چاپ نرسیده‌اند و در این آثار آموزشی، متدهای ساده برای آموزش موسیقی از صفر تا 100 نوشته شده است.

#نزهت امیری، ارکستر، موسیقی، زنجان، بانوی طلایی