پایگاه خبری صدای زنجان- در شرایطی که مسئولان شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان خشک‌سالی، استخراج رمز ارز و رشد مصرف بی‌رویه را از عوامل تأثیرگذار در کسری برق اعلام می‌کنند، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان که حداقل بودن تلفات بار در استان را تائید و اجرای طرح اتوماسیون شبکه را مسبب آن می‌داند، معتقد است: به علت سرتاسری بودن شبکه برق و عدم اجرای طرح مذکور در بسیاری از استان‌ها، زنجان بابت فرسودگی تجهیزات شبکه کشور و بی‌توجهی به راه‌اندازی نیروگاه‌ها به‌ناچار فشار ناشی از کمبود تولید برق را متحمل می‌شود و به بیانی دیگر جور آن‌ها را می‌کشد!

پیام جوادی، مدیرعامل توزیع نیروی برق استان زنجان در نشست خبری (10 اردیبهشت‌ماه) با اشاره به اینکه تابستان گذشته 68 هزار مگاوات نیاز برق کشور بود، تصریح کرد: ظرفیت عملی نیروگاه‌های کشور 53 هزار مگاوات بود که این مهم نشان از کسری 15 هزار مگاواتی دارد و خشک‌سالی و کاهش 50 درصدی تولید نیروگاه‌های برق‌آبی، توسعه نیافتن ظرفیت نیروگاهی، رشد مصرف بی‌رویه و استخراج رمز ارزها ازجمله دلایل افزایش کسری است.

معاون خدمات مشترکان شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان بابیان اینکه میزان تلفات یادشده نیز مربوط به نیروگاه‌های حرارتی و برق‌آبی است نه تجدید پذیر، میزان مصرف بار در 2 ماه نخست سال جاری را بین 500 تا 600 مگاوات اعلام کرده و می‌گوید: در برخی از روزها، میزان مصرف از 600 مگاوات نیز عبور کرده است.

خشک‌سالی

رؤیا قزلباش، معاون مشترکین شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان خدمات در این رابطه به صدای زنجان می‌گوید: «خشک‌سالی» سبب شده تا نیروگاه‌های برق‌آبی فعلاً وارد مدار نشوند، ما برای ذخیره برق موردنیاز هم که شده این نیروگاه‌ها را وارد مدار نکرده و حتی‌المقدور باید آن را تا پیک مصرف نگه‌داریم!

به گفته پیام جوادی، مدیرعامل توزیع نیروی برق استان زنجان، نا ترازی در تولید و مصرف از سال گذشته آغازشده و امسال هم ادامه دارد و محدودیت زمان و زمان‌بر بودن تولید، برنامه‌های پیش‌بینی‌شده برای افزایش تولید برق در کشور، به‌زودی تحقق 100 درصدی نخواهد داشت.

رؤیا قزلباش، معاون مشترکین شرکت توزیع نیروی برق استان هم با تائید این مطلب بابیان اینکه خشک‌سالی و بالا رفتن میزان مصرف انرژی در سطح کشور سبب ایجاد نا ترازی شده و اگر خوش‌بینانه به موضوع بنگریم امسال 10 هزار مگاوات با کسری انرژی مواجه خواهیم شد!، ابراز امیدواری می‌کند تا بارش‌ها ادامه یابد تا نیروگاه‌های برق‌آبی بتوانند وارد مدار شوند!

به گفته پیام جوادی، مدیرعامل توزیع نیروی برق استان زنجان، پیش‌بینی می‌شود 74 هزار مگاوات پیک‌بار کشور باشد که با توجه به میزان تولید و کاهش بارندگی‌ها و خارج شدن نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار پیش‌بینی می‌شود 10 هزار و 500 مگاوات کمبود داشته باشیم.

وی بابیان اینکه وزارت نیرو سه سناریو برای پیک‌بار امسال پیش‌بینی کرده  که در حالت بدبینانه 15 هزار مگاوات کمبود خواهیم داشت، افزود: سال گذشته در پیک روز 8 هزار و در پیک شب 6 هزار مگاوات صرفه‌جویی نیاز بود.

با این حساب اگر تولید برق در کشور به‌صورت یکنواخت ادامه یابد، پیک‌بار در هفته دهم یعنی اوایل خرداد اتفاق افتاده و 124 روز از تابستان بیش از 5 هزار مگاوات مصرف خواهیم داشت!

فقط خشک‌سالی عامل کسری در تولید برق نیست!

اما سعید جلیل زاده، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان معتقد است که نباید «خشک‌سالی» را مقصر وضعیت فعلی دانست هرچند نقش آب در تولید برق در تمامی نیروگاه‌ها به‌جز نیروگاه خورشیدی را نمی‌توان کتمان کرد! به‌طور مثال نیروگاه شهید رجایی با تولید 2 هزار مگاوات برق، دارای 11 الی 12 حلقه چاه عمیق است که برای پروسه تولید به آن نیاز دارد.

جلیل زاده معتقد است: خشک‌سالی شاید 40 درصد عامل مشکلات در تأمین برق باشد و 50 درصد مربوط به فرسودگی تجهیزات شبکه برق می‌تواند باشد و دولت و مسئولان باید فکری به حال آن کنند.

ازنظر این استاد دانشگاه در آینده قطعاً با کمبود شدید برق مواجه می‌شویم چراکه در 20 سال اخیر نیروگاه جدید نساخته‌ایم تا کمبودهایمان را جبران کنیم.

هرچند تلفات بار در زنجان کم است اما شبکه سرتاسری است!

خاموشی‌ها يكی از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين مشكلات شبكه‌های برق در حوزه توزيع هستند و بررسی علل به وجود آمدن آن‌ها، خود در بهبود كيفيت انرژی برق ارائه‌شده، مؤثر است. برخی از کارشناسان معتقدند هیچ ارتباطی بین فرسودگی و استهلاک تجهیزات و شبکه برق با خاموشی‌ها وجود ندارد اما برخی دیگر معتقدند که اتفاقاً این ارتباط کاملاً معنادار است!

تعدادی از کارشناسان و صاحب‌نظران شرکت برق منطقه‌ای معتقدند که ارتباط خاصی بین مصرف بالای برق توسط مشترکان و فرسودگی تجهیزات و شبکه برق وجود ندارد. آن‌ها همواره در گفت‌وگو با پایگاه خبری صدای زنجان با تأکید بر اینکه «هیچ شکی نیست که شبکه برق نیازمند نگهداری و تعمیر است»، گفته‌اند که هیچ خاموشی به علت فرسودگی تجهیزات حوزه انتقال وجود نداشته و حتی نباید نام قطعی برق چه در پست و چه خط را خاموشی بگذاریم، به نظرمان اسم آن مدیریت مصرف بوده است! شرکت توانیر در سطح کشور با مشکل کمبود اعتبار دست‌به‌گریبان است اما تا به امروز اتفاق نیفتاده که به علت فرسودگی تجهیزات دست به خاموشی بزنیم!

مسئولان شرکت توزیع نیروی برق می‌گویند، رسالت مجموعه، تأمین برق پایدار است که این مهم در استان توسط 10 هزار پست و 14 هزار کیلومتر خط انتقال انجام و به 486 هزار مشترک سرویس داده می‌شود.

رؤیا قزلباش، معاون مشترکین شرکت توزیع نیروی برق استان به صدای زنجان می‌گوید: خطوط شبکه‌های توزیع به‌هیچ‌عنوان فرسوده نیستند، در رابطه با پست‌های فشار متوسط و ضعیف متعلق به شرکت‌های توزیع برق، این اطمینان را می‌دهد که تلفات انرژی به حداقل رسیده و تک‌رقمی شده است!

بر اساس آمار ارائه‌شده از سوی قزلباش، میزان تلفات بار در زنجان نزدیک به 7 درصد است که با کشورهای پیشرفته قابل‌رقابت است!

اما سعید جلیل زاده، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان در پاسخ به این آمار کاهش تلفات بار در استان زنجان می‌گوید: با توجه به اجرای طرح اتوماسیون شبکه‌های توزیع در زنجان تلفات بار کاهش‌یافته است اما با توجه به عدم اجرای طرح مذکور در برخی استان‌ها ازجمله سیستان بلوچستان که دارای تلفات بار 15 درصد است و این آمار در کل کشور حداقل 10 الی 11 درصد است و از طرفی شبکه برق سرتاسری است، زنجان جور استان‌هایی که در آن تلفات بار بالاست را می‌کشد!

فرسودگی تجهیزات

هرچند که متصدیان شرکت‌های توزیع نیروی برق و برق منطقه‌ای زنجان معتقدند که با توجه به سرویس و نگهداری ماهانه و سالانه تجهیزات، فرسودگی شبکه نمی‌تواند عاملی برای خاموشی‌ها باشد اما «سعید جلیل زاده»، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان معتقد است که اتفاقاً این امر یکی از دو عامل مهم در قطعی برق ازجمله خاموشی اخیر در سطح کشور می‌تواند باشد اما با توجه به محدودیت منابع دولتی و هزینه‌بر بودن پروژه نوسازی تجهیزات که البته همین امر نیز توسط مسئولان امر متوقف نشده و به‌تدریج در حال اجراست، ضروری است تا عامل مهم دیگر تأثیرگذار در خاموشی‌ها که مصرف بی‌رویه برق توسط مشترکان هست موردتوجه قرارگرفته و الگوی مصرف بهینه و به دنبال آن کاهش فشار به شبکه با جدیت در دستور کار مردم قرار گیرد.

جلیل زاده در گفت‌وگو با صدای زنجان تصریح می‌کند که شبکه برق ایران سرتاسری است و اگر میزان مصرف یک استان بالا باشد و میزان مصرف استان دیگر کم باشد، در شبکه برق سرتاسری این کم و کاستی یکدیگر را پوشش می‌دهد، من معتقدم اگر عادت غلط مصرف برق در کشور اصلاح شود می‌توانیم تا حدود قابل‌توجهی از بروز خاموشی‌ها جلوگیری کنیم.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان با اشاره به بالا بودن رشد مصرف انرژی برق در کشور می‌گوید: میزان مصرف برق در کشور نسبت به سایر کشورها بالاست.

این استاد دانشگاه معتقد است که متناسب با رشد مصرف باید نیروگاه‌های جدید ساخته‌شده و منابع تولید برق افزایش یابد اما این امر صورت نمی‌گیرد. نیروگاه‌های تولید برق در کشور همان قبلی‌ها هستند اما از سوی دیگر میزان مصرف همچنان صعودی است درنتیجه خطوط انتقال با حداکثر ظرفیت کار می‌کنند که این امر به‌مرور باعث فرسودگی تجهیزات خواهد شد.

جلیل زاده فرسودگی تجهیزات و مصرف بی‌رویه انرژی برق را از عوامل تأثیرگذار در خاموشی‌های برق در برخی نقاط کشور ازجمله خاموشی اخیر اعلام می‌کند، البته او برق مصرفی فعالان عرصه بیت‌کوین را در افزایش مصرف‌ها نیز بی‌تأثیر نمی‌داند.

وی با اشاره به ظرفیت بالای نصب‌شده نیروگاهی ادامه می‌دهد: ظرفیت نصب‌شده و ظرفیت مصرفی به ترتیب نزدیک 80 هزار و 62 هزار مگاوات است. با این آمار جای کافی برای مصرف هست اما برخی از نیروگاه‌ها به علت تعمیرات از مدار خارج‌شده‌اند. با این توضیحات ارائه‌شده مشخص است که بین مصرف و تولید فاصله چندانی وجود ندارد که لازم و ضروری است فاصله آن‌ها را افزایش دهیم و این امر فقط با مدیریت مصرف امکان‌پذیر است.

مشترکان الگوی مصرف را رعایت کنند!

اما معاون مشترکین شرکت توزیع نیروی برق استان همچنان تأکید دارد که اگر الگوی مصرف رعایت شود مشکل تا حد قابل قبولی رفع‌ شدنی است!

رؤیا قزلباش می‌گوید: بخش اعظمی از برق تولیدی در استان زنجان مربوط به بخش صنعت و حدود 19 درصد نیز مختص بخش کشاورزی است! این بخش‌ها با تعدیل نیاز خود در قالب برنامه‌ریزی می‌توانند در جبران کمبود برق کمک‌حال دولت باشند تا شاهد خاموشی نباشیم! مخصوصاً این‌که برق خانگی جزو خط قرمز وزارت نیرو اعلام‌شده است، ما امیدواریم با کمک صنایع بدون عارضه با نا ترازی تولید و مصرف که در تابستان نسبت به سایر فصول بیشتر است در روند تولید برق مشکل آن‌چنانی نداشته باشیم!

قزلباش با اشاره به تمهیدات وزارت نیرو اضافه می‌کند: پیش‌بینی‌شده تا با ساخت نیروگاه بتوانیم تا 35 هزار مگاوات تولید داشته باشیم که از این میزان، 1500 مگاوات در تابستان پیش رو از طریق نیروگاه‌های تجدید پذیر تولید و وارد مدار می‌شود! از طرفی دیگر با توجه به سرمایه‌گذاری‌های مطلوب صورت گرفته از سوی وزارتخانه متبوع برآورد می‌شود برنامه تولید 35 هزار مگاوات برق در بازه زمانی 3 الی 4 ساله محقق شود.

«ما برای ساخت نیروگاه تا 35 هزار مگاوات پیش‌بینی‌شده اما ساخت و ورود به مدار زمانی است و پیش‌بینی می‌شود 1500 مگاوات انرژی در تابستان پیش رو از طریق نیروگاه تجدید پذیر وارد مدار شود که نیمه تابستان بیشتر هم می‌شود. از طرفی وزارتخانه نیز سرمایه‌گذاری خوبی شده و امیدواریم 35 هزار مگاوات در 3 الی 4 سال آینده وارد مدار شود.»

تجهیزات بی‌کیفیت برقی!

قزلباش این نکته را هم یادآور می‌شود که هر چه صنایع وارد مدار می‌شوند، مصارف وسایل بی‌کیفیت برقی با مصرف بالا بیشتر و بیشتر می‌شود که عاملی برای مدیریت مصرف است! با این اوصاف ما باید هم میزان تولید را بالا ببریم و هم نظارت بر روند مدیریت مصرف را تشدید کنیم!

معاون شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان با اشاره به سهم قابل‌توجه «تجهیزات سرمایشی» در مصرف بی‌رویه برق عنوان می‌کند: زمانی مشترکان استان زنجان از «کولرآبی» و «پنکه» در فصول سرد استفاده می‌کردند اما به جهت سهولت، کولرهای گازی جایگزین این تجهیزات شدند، مصرف‌کنندگان نیز بدون اینکه ببینند کیفیت این وسیله برقی‌شان برچسب A دارد یا نه که البته بیشتر تجهیزات مصرفی کیفیت لازم را ندارند، تجهیزات را از مناطق مرزی نظیر بانه خریداری کرده و در منازل و محل دفتر خود نصب می‌کنند. لازم به ذکر است میزان مصرف برق این تجهیزات، 2 تا 3 برابر تجهیزات استاندارد است.

قزلباش بابیان اینکه کولرهای گازی متناسب مناطق شرجی ازجمله استان‌های شمالی و جنوبی است نه استانی نظیر زنجان که دارای آب‌وهوای کوهستانی تا حدودی خشک است، تصریح می‌کند: معضل اصلی ما استفاده از تجهیزات بی‌کیفیت است! تجهیزات سرمایشی متناسب استان زنجان، کولرهای آبی هستند اما در بیشتر مواقع شاهدیم که این تجهیزات در منازل، ادارات، کارخانه‌ها و اماکن تولیدی و بانک‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد که در افزایش بار مصرفی بی‌تأثیر نیست!

کولرگازی با شرایط آب و هوایی زنجان متناسب نیست!

قزلباش با اشاره به مصوبات هیئت دولت در رعایت الگوی مصرف و استفاده اصولی از تجهیزات برقی در ادارات عنوان می‌کند: بر این اساس ادارات دولتی در ساعات کاری، موظف به کاهش مصرف تا 50 درصد بوده و پس‌ازآن نیز نباید بیش از 10 درصد از نیاز خودمصرف کنند! بر این اساس ما بحث «پایش ادارات» را در دستور کارداریم و به‌محض افزایش بار مصرفی سریعاً مراجعه و اخطاریه‌های لازم صادر می‌شود! حتی استانداری زنجان نسبت به توبیخ ادارات بی‌توجه به دستورالعمل‌های دولتی وارد عمل می‌شود. ما در اجرای دستور رعایت الگوی مصرف در ادارات حساس بوده و حتی تا محل قطع برق نیز پیش رفته‌ایم!

به گفته این مسئول، سال قبل 700 الی 800 مورد مصرف بالا در ادارات به ثبت رسیده و یک الی 2 مورد نیز مشمول پرداخت جریمه‌شده‌اند.

قزلباش با تأکید بر اینکه هیچ اداره دولتی حق استفاده از کولرگازی را ندارد، می‌گوید: در این خصوص ممیزی انرژی برای ادارات تعیین‌شده است، مصرف برق ادارات به‌دقت رصد می‌شود. کنتورهای هوشمند نصب‌شده و قرار است از استانداری زنجان بخواهیم که موضوع حذف کولرهای گازی و در صورت امکان واردکردن ژنراتور به مدار در ساعات اداری و درنهایت رعایت الگوی مصرف و صرفه‌جویی در انرژی در ارگان‌ها و ادارات را به ادارات گوشزد کند.

برق ندارید؟ نیروگاه بسازید!

سعید جلیل زاده، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان هم معتقد است نوسازی تجهیزات شبکه برق به علت پرهزینه بودن امری مهم اما بلندمدت است که نیاز به زمان برای اجرا دارد اما مدیریت مصرف انرژی بهترین روش برای کاهش خاموشی‌ها می‌تواند باشد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان با اشاره به راهکارهای مؤثر برای کاهش خاموشی‌ها عنوان می‌کند: با توجه به هزینه‌بر بودن ساخت و ایجاد نیروگاه‌ها، تنها راه مدیریت مصرف انرژی می‌تواند باشد. اگر امکان دارد زمان استفاده از لوازم برقی نظیر لباسشویی، را تغییر دهیم. طبیعی است که نباید لباسشویی ساعت 6 عصر در هیچ منزلی مورداستفاده قرار گیرد بهتر است ساعت استفاده از لوازم برقی را تغییر دهیم و به سایر ساعت‌هایی که میزان مصرف بالا نیست منتقل کنیم. نباید در ساعت پیک‌بار مصرف را بالا ببریم، به نظرم این کار را باید داوطلبانه انجام دهیم، البته در بسیاری از کشورها مشوق‌هایی برای کاهش مصرف ارائه می‌شود.

او بابیان اینکه متأسفانه الگوی مدیریت مصرف در کشور وجود ندارد و از سوی دیگر رشد مصرفمان هم بالاست، عنوان می‌کند: به نظرم راه مؤثر کاهش خاموشی‌ها، فقط مدیریت مصرف انرژی است و ما می‌توانیم این مهم را با فرهنگ‌سازی مناسب در جامعه نهادینه کنیم. به نظرم اگر مردم وسایل پرمصرف را در زمان پیک مصرف، وارد شبکه نکنند و در زمان غیر پیک و کم‌بار شبکه مصرف کنند نباید مشکلی داشته باشیم البته تأکید می‌کنم عدم رعایت الگوی مصرف شاید 10 درصد عامل مشکلات در تأمین و تولید برق باشد و بخش اعظمی از آن به فرسودگی تجهیزات و عدم ساخت نیروگاه جدید به میزان کافی برمی‌گردد.

ازنظر این استاد دانشگاه اگر به‌اندازه کافی نیروگاه احداث شود و شبکه بهسازی شود مشکل چندانی در تأمین برق نخواهیم داشت از سوی دیگر کل دنیا به سمت استفاده از انرژی‌های نو نظیر انرژی خورشیدی و بادی می‌روند اما در کشور ما در برخی مناطق نظیر نیشابور، یزد و غیره نیروگاه خورشیدی به‌صورت شماتیک و نمادین مستقر کرده‌ایم این در حالی است که اگر ایران در مناطق کویری دست به استقرار چنین نیروگاه‌هایی بزند می‌تواند نیاز دنیا را هم برطرف کند! با توجه به مشکل کم‌آبی که هست می‌تواند آب موردنیاز را با شیرین کردن آب دریا که البته نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین است انجام دهد تا میزان وابستگی به سایر نیروگاه‌ها را کاهش دهد.

اگر برق تولیدی نیروگاه آرین مختص زنجان باشد، استان مشکلی در تأمین نیاز مشترکان نخواهد داشت!

26 اسفندماه سال 1400 بود که محسن افشارچی، استاندار زنجان در نشست با خبرنگاران از نهایی شدن استقرار یک نیروگاه برق خبر داد و گفت: نیروگاه برق «آرین»، خصوصی بوده که با پیگیری استانداری زنجان، مراتب مورد پیگیری قرار گرفت، مشکلات فنی و غیر فنی در حوزه گاز با قبول مسئولیت شخص بنده مرتفع شده است.

به گفته این مسئول، با راه‌اندازی این نیروگاه، 320 مگاوات به تولید برق استان اضافه خواهد شد. مصرف استان حدود 750 مگاوات هست که با راه‌اندازی این نیروگاه تولید و مصرف برق تقریباً برابر می‌شود! البته این موضوع به آن معنی نیست که در استان خاموشی نداشته باشیم! امیدواریم این نیروگاه در تابستان سال 1401 در مدار قرار گیرد.

سعید جلیل زاده، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان در این زمینه می‌گوید: مشکل ما این است که 320 مگاواتی که تولید می‌کنیم به علت سرتاسری بودن شبکه، به‌کل کشور تزریق می‌شود. اگر این میزان تولید صرفاً برای مصرف استان باشد مطمئن باشید که کمبود برق نخواهیم داشت اما اگر وارد شبکه سرتاسری شود تنها بخش کوچکی از نیاز را رفع خواهد کرد چراکه برای کل کشور اصلاً عددی نیست!

انتهای پیام/

خبرنگار: لیلا محمدی