زهره عیسی‌خانی- اولین همایش سیاست‌مدار مفسر با نگاهی به آثار و پژوهش‌های آیت‌اله هاشمی رفسنجانی روز گذشته در سالن اجتماعات دارالقران کریم زنجان با حضور وزیر سابق اطلاعات و جمعی از مسئولین استانی  برگزار شد.

به گزارش صدای زنجان، وزیر اطلاعات در دوران اصلاحات با اشاره به اینکه آیت الله هاشمی در بدترین وضعیت در زندان، سنگ بنای تفسیر قرآن را گذاشتند، گفت: دلیل اینکه وی به قرآن به عنوان اولین موضوع توجه می‌کند آن است علت انحطاط مسلمین را در بی‌توجهی به قرآن می‌دانست و هیچکس بهتر از آیت‌الله هاشمی به در این زمینه عمل نکرده است.

حجت الاسلام و المسلمین علی یونسی با اشاره به اینکه این انحطاط همچنان ما را بر دارد، خاطرنشان کرد: راه حلی که در ایران برای خروج از بحران انحطاط مسلمین دیده شد، انقلاب اسلامی و راه بازگشت به قرآن است.

وی افزود: همه تفاسیر باید در مرجع بودن مانند تفسیر راهنما باشند ضمن اینکه برای معارف اسلامی در هر نوع تحقیقی، به حد لازم بحث شده است.

یونسی اظهار کرد: هاشمی در تفاسیر قرآنی خود، خود را تفسیر کرده است و نمی‌توان بهتر از این گفت چرا که او، مرد آخرت و دنیا و به روز  بود و شخصیت جامعی دارد.

وزیر اطلاعات در دوران اصلاحات با اشاره به اینکه آثار به جای مانده از این شخصیت می‌تواند برای مورخان و فلاسفه آینه باشد، گفت: کشور نیاز به شخصیت‌های کامل و جامعی دارد که گرفتار توهم خودبینی و مبتلا به باند و حزب نباشند و فقط منافع مردم و ملت را ببیند و به سرنوشت جهان اسلام علاقه‌مند باشند.

 وی با اشاره به اینکه شخصیت هاشمی بار دیگر در دوران حاضر طلوع می‌کند و همه به او رجوع خواهند داشت، اظهار کرد: نیاز آینده ایران به شخصیت‌هایی نظیرآیت‌الله هاشمی است که از زمان جنگ و انقلاب در سازندگی  کشور سهیم بوده است.

یونسی با اشاره به اینکه  ما صدای قرآن را می‌شنویم و سیمای قرآن را حس می‌کنیم، تصریح کرد: در جمهوری اسلامی رجوع به قرآن شده و حس معنویت در جامعه موج می‌زند و اکنون بیشتر از هر زمان دیگری حافظ قرآن، مفسر قرآن در کشور وجود دارد که این مهم از برکات انقلاب اسلامی است اما کافی نیست .

وزیر اطلاعات در دوران اصلاحات بیان کرد: جامعه هرگاه شفای دردش را در قرآن دید، قرآن به کمکش آمد ضمن اینکه قرآن همواره ما را هدایت می‌کند و این امر یعنی هدایت از مهمترین رسالت‌های قرآن است.

وی با اشاره به اینکه پیام قرآن همواره در طول تاریخ مهجور بوده است، ادامه داد: هرچند ما در زمینه تشریفات قرآنی حرف اول را می‌زنیم.

یونسی افزود: هنوز روح قرآن در دل‌های ما جاری نیست و روح قرآن بر جامعه ما حاکم نیست و پیام قرآن بر دل‌ها ما نفوذ نکرده است و باید در این راستا تلاش کنیم.

 در ادامه این همایش، رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی، اظهار کرد: همه بعثت‌ها به ویژه بعثت پیامبر گرامی اسلام منشا تحول است.

حجت‌الاسلام عبدالمجید معادیخواه، با بیان اینکه تمدن اسلام دارای افتخارات بزرگ است، افزود: متاسفانه انحرافی از قرآن اتفاق افتاد که موجب شد تا دینی که حرف اولش با تجلیل از قلم شروع شد، به نام قرآن قلم را تعطیل کند.

 وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: فاجعه تعطیلی قلم به گونه‌ای به ما خسارت زده است که قابل احساس است.

حجت الاسلام معادیخواه بیان کرد: قرآن ما را از خطر نجات داد، اما متاسفانه در جامعه مهجور مانده است.

وی با اشاره به اینکه اگر جامعه اسلامی همین امروز قرآن را جدی بگیرد، آثار و برکات بسیاری برای جامعه خواهد داشت، افزود: از برکت خدمت بزرگ آیت الله هاشمی، امروز قرآن دارای تفاسیر مطلوبی است.

رئیس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ادامه داد: قرآن در تمام تحولات و تغییر نسل و اصل‌های مختلف حرف‌های جدیدی دارد.

حجت الاسلام معادیخواه با بیان اینکه تفاسیر آیت الله هاشمی حوزه قم را با قرآن آشتی داد، افزود: کوتاهی ما در حوزه قرآن قابل چشم‌پوشی نیست.

 در ادامه سید محمدعلی ایازی در خصوص جایگاه تفسیر راهنما، گفت: امروز میراثی که ما مسلمان از  تفسیر قرآن داریم مجموعه تلاش بزرگوارانی است که به کار قرآن اشتغال داشتند و قرآن از زمانی که نازل شده است  همواره مورد توجه مسلمانان قرار داشت و پیامبر همواره به مسلمانان قرآن یاد می‌داد تا آن را بخوانند و تدریجا در زندگی خود عملی کنند.

وی با اشاره به اینکه تمدنی که از کتاب شروع شده است، تمدن اسلام بوده و قرآن کتاب آن است، گفت: قرآن نهضت‌های بزرگ و علوم متفاوتی را به وجود آورده است که یکی از آنها تفسیر است.

 ایازی با بیان اینکه قرآن در میان ما است ولی در زندگی ما نیست، گفت: ۱۳ قرن تفاسیر از قرآن یک طرف و تفاسیری که در قرن 14 ارائه می‌شود در طرف دیگر است. ضمن اینکه  تفاسیری که در  قرن چهاردهم هجری ارائه می‌شود، قابل مقایسه با سایر قرون نیست.

وی با اشاره به اینکه پس از انقلاب می‌توانیم بگوییم شاهد تفاسیر بدیعی هستیم، گفت: تفسیر راهنما نقطه عطف تحولی در نگرش به تفسیر است.

 این پژوهشگر قرآنی با اشاره به اینکه پایه‌گذار تفسیر عقلی علامه طباطبایی با  کتاب تفسیر المیزانش است، افزود: قرآن باید در حیات جامعه ما تاثیر بگذارد.

وی خاطر نشان کرد: آیت الله هاشمی رفسنجانی نکات مهمی را با وجود کمبود امکانات از  قرآن استخراج کرده است که بسیار کاربردی است.

ایازی خاطرنشان کرد: هاشمی رفسنجانی از شخصیت‌هایی بود که در عالم سیاست و دینداری شخصیتی عقلانی داشت که در مباحث حوزه تفسیر هم این نگاه عقلانی در اثرش به چشم می‌خورد.

وی با اشاره که عامل انحطاط و عقب‌ماندگی جامعه، خودمان هستیم، افزود: اگر بخواهیم به جامعه در حال رشد و پیشرفت برسیم خود جامعه باید برای رسیدن به آن تلاش کند و با شعار نمی‌توان به آن رسید.

این پژوهشگر قرآنی خاطرنشان کرد: امروزه آسیب‌های اجتماعی در شهرها دیده می‌شود که بخشی از این آسیب‌ها، زاییده بیکاری، فقر و مشکلات جامعه است.

این پژوهشگر با بیان اینکه آیت الله هاشمی مفاهیم اجتماعی را در تفسیر راهنما به صورت گسترده بیان کرده‌اند، افزود: بسیاری از حوزویان به این مفاهیم اجتماعی توجه نکرده‌اند.

وی شخصیت آیت الله هاشمی را معتدل عنوان کرد و گفت: حرف و موضع ایشان متناسب با شرایط زمانی بود.

 در ادامه این همایش فرزند این شخصیت برجسته با اشاره به اینکه اهتمام و توجه آیت الله هاشمی به قرآن  یکی از الویت‌های ایشان  در زندگی وی بوده است‌، گفت: بحث تفسیر قرآن ایشان، در دوران زندان این شخصیت آغاز شد ‌و زمینه فکری که موجب شد تا این شخصیت در زمینه تفسیر قرآن کاری بکنند، در این دوران به وجود آمد چرا که پیش از این دوران فرصتی پیش نیامده بود و با توجه به اینکه ایشان 6 سال در دوران انقلاب در زندان به سر می‌بردند؛ فرصتی پیش آمد تا یک مجموعه بیست و دو جلدی را بنویسند و با شرایط خاصی آن را به بیرون از زندان انتقال دهند.

یاسر هاشمی افزود: 24 سال طول کشید تا اولین جلد فرهنگ قرآن استخراج شد و این امر صبر و تحمل ایشان را بیان می‌کند.

وی با اشاره به اینکه یکی از شاخصه‌های کار آیت الله هاشمی توجهی بود که به  تفکر جمعی داشت، خاطرنشان کرد: در دوران زندان 20 جلد تفسیر راهنما و 33 جلد فرهنگ قرآن که این کتاب‌ها پنج وظیفه را  در حیطه اطلاعات و دایره المعارف قرآن بر عهده داشت.

در ادامه این مراسم‌، نماینده ولی فقیه در استان زنجان با اشاره به اینکه در بین جامعه‌شناسان این مسئله مطرح است که آیا تاریخ در بستر خود مردان بزرگ را می‌سازد یا مردان بزرگ هستند که تاریخ را می‌سازند، گفت: هر دو این دیدگاه دلایلی را جهت اثبات خود دارند و باید دقت نمود که در برخی از مواقع تاریخ است که مردان بزرگی را می‌سازد و در برخی مواقع نیز مردان بزرگ هستند که تاریخ را می‌سازند و این رابطه یک رابطه متقابل است ضمن اینکه تاریخ در بستر حیات خود مردان بزرگی را می‌سازد و مردان بزرگ در جریانات سیاسی اثرگذار هستند.

آیت‌الله علی خاتمی ادامه داد: شخصیت بزرگی که این جلسه با یاد ایشان برگزار شده است نقش سازنده و بزرگی را در کنار معمار بزرگ انقلاب داشته است و تاریخ گواه صادقی بر این امر است و قضاوت خوبی در نقش‌آفرینی این بزرگ مرد در شکل‌گیری انقلاب و دوران جنگ و در عرصه‌هایی که اثر گذار بودند، خواهد کرد ضمن اینکه این مسئله را فراموش نخواهد نمود.

خاتمی افزود: جرقه تفسیر قرآن را ایشان در دوران زندان خود زدند و همانند مرحوم طالقانی که  پنج جلد کتاب خود را در این دوران نوشتند، آیت‌الله هاشمی نیز کتاب‌های خود را در زندان نوشتند و پس از انقلاب، حوادث پشت سر  هم فرصت این را برای ایشان نگذاشت تا  کتاب‌های دیگری بنویسند.

امام جمعه زنجان با اشاره به اینکه این مفسر در دوران زندان خود هم میراث ارزشمندی از خود به جای گذاشته است، گفت: امروز کتاب هاشمی رفسنجانی برای محققان بستر خوبی را فراهم کرده است که به تفسیر آیات قرآنی بپردازند.

وی با اشاره به سخن امام سجاد(ع) مبنی بر اینکه اگر در دنیا هیچ کس باقی نماند و همه مردم به هر دلیلی نباشند و قرآن با من باشد، من احساس غربت و تنهایی نخواهم کرد،گفت: این بزرگوار نیز شرایط سخت و پر مشقت زندان را با قرآن و احادیث گذراندند.

# سیاست‌مدار مفسر، دارالقرآن زنجان، علی یونسی، عبدالمجید معادیخواه، شیخ علی خاتمی