پایگاه خبری صدای زنجان- در شرایطی که استان زنجان کل هزینه لازم برای ساخت سد تالوار (سد مشترک بین استان‌های زنجان، همدان و کردستان) با نزدیک به 99 درصد پیشرفت فیزیکی، به میزان 2 هزار و 890 میلیارد ریال را تأمین کرده است که بر اساس ابلاغیه جدید، تخصیص آب سد تالوار پس از حدود 9 سال برای تأمین آب شرب شهرستان خدابنده از محل آن پیش‌بینی گردیده درحالی‌که مسئولان برای تأمین آب کشاورزی این منطقه از محل سد کلی اماواگر می‌آورند!

ساخت سد «تالوار» در ابتدای دهه 80 آغاز و در تیرماه سال 1392 با حضور محمود احمدی‌نژاد افتتاح شد. سد تالوار سدی خاکی است که در مرز شهرستان بیجار (استان کردستان) و خدابنده (استان زنجان) واقع‌شده که کل هزینه آن یعنی نزدیک به 3 هزار میلیارد ریال از بودجه استان زنجان تأمین‌شده است.

تا چند وقت پیش، پس از صرف سال‌ها زمان و میلیاردها ریال بودجه هیچ برنامه‌ای برای آب‌رسانی به منطقه افشار خدابنده وجود نداشت حتی علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو در جلسه مشترک مدیران صنعت آب و برق استان زنجان (خردادماه 1401) که در سالن پیامبر اعظم استانداری زنجان برگزار شد، با اشاره به اینکه بسیاری از طرح‌های استانی به مرحله بهره‌برداری و هدف نرسیده است، افزود: به‌عنوان نمونه سد تالوار از سال 91 هیچ حرکتی نکرده است و تا امروز قطره‌ای از این آب به دست مردم نرسیده است درحالی‌که اعتبارات فراوانی هزینه شده است ولی به مرحله نهایی نرسیده است و مردم ناراضی هستند که حق مسلم است!

با بروز کم‌آبی در استان همدان و جیره‌بندی آب در شهر قیدارِ شهرستان خدابنده، مسئولان استان زنجان را به تکاپو افتاده‌اند تا برای نجات از کم‌آبی به دنبال حق آب مردم استان باشند.

لازم به ذکر است که هدف از ساخت این سد نیز تأمین آب شرب و کشاورزی این مناطق بوده است. مردم خدابنده، اکثراً کشاورز بوده و چشم امید آنان رسیدن آب به زمین‌های خشک بوده که تاکنون محقق نشده است.

یکی از اهالی گرماب به صدای زنجان می‌گوید: حدود 3 سال قبل لوله‌های خریداری‌شده برای این طرح این طرح که سالیان سال بود در اداره آب شهر گرماب انبارشده بود را در معرض فروش گذاشتند. نمی‌دانم چرا باید مسئولان اول برنامه‌ریزی کرده و بر اساس محاسباتشان، با صرف هزینه هنگفت لوله و تجهیزات بخرند بعد آن را در انبار دپو کرده و بفروشند! مشخص است این برنامه‌ریزی درست و حساب‌وکتاب نبوده است.

وی تأکید می‌کند: مسئولان باید توضیح دهند علت اینکه امکان استفاده از آب سد تالوار برای مردم استان (به‌ویژه شهرستان خدابنده) فراهم نشده، چه بوده است؟ ما حقمان را می‌خواهیم! باغات و اراضی کشاورزی به علت کم‌آبی در حال خشک شدن هستند، بخشی نیز به‌کلی ازدست‌رفته‌اند!

پیش‌بینی تأمین آب «شرب» خدابنده از محل سد تالوار!

بنا به اظهارات اسماعیل افشاری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان، بر اساس مصوبات شورای هماهنگی حوضه آبریز سفیدرود منعقده در سال 1394، اهداف کشاورزی از طرح‌های توسعه‌ منابع آب حذف‌شده است و بر اساس ابلاغیه جدید تخصیص آب سد تالوار، برنامه‌ریزی تأمین آب شرب خدابنده از محل این سد پیش‌بینی‌شده است!

افشاری به صدای زنجان می‌گوید که چنانچه آورد رودخانه بالاتر از میانگین باشد، تأمین آب کشاورزی به‌صورت زراعی و موقت امکان‌پذیر خواهد بود!

افشاری با اشاره به آغاز جیره‌بندی آب در برخی نقاط نزدیک به استان همدان نظیر مرکز شهرستان خدابنده (قیدار) به صدای زنجان می‌گوید: شرکت آب منطقه‌ای زنجان نسبت به انجام مطالعات اقدام کرده و به‌منظور عملیات اجرایی آب‌رسانی از سد تالوار به شهرهای گرماب، زرین رود، سهرورد، قیدار و 140 روستای مسیر خط انتقال نسبت به تکمیل مستندات لازم جهت اخذ مجوز کمیسیون ماده 23 (قانون الحاق) و به‌منظور دریافت ردیف اجرایی در بودجه سنواتی اقدام کرده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان تصریح می‌کند که تاکنون بر اساس موافقت‌نامه مبادله شده سد تالوار، زنجان مبلغ 2 هزار و 890 میلیارد ریال یعنی تمامی هزینه‌های لازم را متقبل شده است!

به گفته این مسئول، بر اساس ابلاغیه جدید تخصیص آب سد تالوار، برنامه‌ریزی تأمین آب شرب منطقه گرماب از محل این سد پیش‌بینی‌شده است.

ابهامات در خصوص سالم بودن آب سد «تالوار»!

اما یکی از فعالان محیط‌زیست مدعی است مشاور سد تالوار در آن مقطع واقعیت‌ها را نادیده گرفته و برای اینکه متولیان و مجریان در معرض پرسش قرار نگیرند، کیفیت آب را در نظر نگرفته‌اند و از سویی در چند سال پیش با تغییر کاربری‌ها و برداشت در بالادست، 78 درصد ورودی آب از میزان پیش‌بینی‌شده کمتر بوده است.

این فعال محیط‌زیست با اشاره به آبگیری سد در سال 92 می‌گوید: امسال شاهد مرگ‌ومیر ماهی‌ها بودیم، چرا حق‌آبه زیست‌محیطی تالوار رهاسازی و پرداخت نمی‌شود؟

او در مورد مباحث مربوط به انتقال آب از سد تالوار به همدان ادعا می‌کند: این سد آلودگی آرسنیک داشته و با استاندارد اعلامی در آب شرب فاصله دارد درنتیجه انتقال آب این سد به همدان یا جای دیگر به‌جز مصیبت چیز دیگری ندارد!

آرسنیک در آب سد تالوار وجود ندارد!

اما اسماعیل افشاری، مدیر‌عامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان در واکنش به این اظهارات با تأکید بر اینکه مشکلی به نام آرسنیک در آب سد تالوار وجود ندارد، می‌گوید: میزان آرسنیک در آب در محدوده استاندارد است. آبی که قرار است برای شرب وارد مدار شود جدا از پایش شرکت آب منطقه‌ای، اولاً توسط شرکت آب و فاضلاب نیز مورد پایش دوره‌ای قرارگرفته و ثانیاً تصفیه‌شده و وارد مدار می‌شود.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان، طبق دستورالعمل موجود و بر اساس نورمی که وجود دارد این آب برای شرب آماده می‌شود بنابراین آب سد تالوار نیز به لحاظ کیفیت مشکلی ندارد.

اصرار برای تکمیل سدهای نیمه‌کاره استان ازجمله سد «تالوار» برای مدیریت منابع آبی!

مخالفان سدسازی در حالی بر لزوم توقف سدسازی‌ها اصرار دارند که مسئولان ارشد استانی بر لزوم تکمیل سدهای نیمه‌کاره استان تأکید و آن را به‌مثابه مدیریت منابع آب در شرایط کم‌آبی اعلام می‌کنند.

محسن افشارچی، استاندار زنجان آذرماه سال 1400 در گفت‌وگو با رسانه‌ها با اشاره به دستاوردهای سفر رئیس‌جمهوری به زنجان (27 آبان ماه 1400) گفت: مخاطره اول استان موضوع آب است و در این سفر مقرر شد برای تکمیل 2 سد بلوبین و مراش با استفاده از ظرفیت ماده 56، از طریق مشارکت بانک‌ها و تعهد دولت، به ترتیب برای سد مراش 277 میلیارد تومان و برای سد بلوبین 183 میلیارد تومان اعتبار اختصاص یابد.

محسن افشارچی افزود: در 2 سال آینده با تخصیص این میزان اعتبار، سدهای مراش و بلوبین به مرحله آبگیری خواهند رسید همچنین برای آب‌رسانی آب سد مراش به شهر دندی و روستاهای مسیر نیز 100 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شد.

استاندار زنجان یادآور شد: برای احداث 10 سد معیشتی این استان نیز مبلغ 150 میلیارد تومان اعتبار مصوب شد.

در حال حاضر در استان زنجان، حدود چهار سد و یک بند انحرافی در دست احداث قرار دارند که این پروژه‌ها سد بلوبین در ایجرود، مشمپا در ماهنشان، تالوار مشترک با استان کردستان، مراش در دندی و بند انحرافی پاوه رود در طارم است.

به گفته اسماعیل افشاری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان، سد بلوبین پس از بهره‌برداری در ایجرود، آب آشامیدنی شهرهای زرین‌آباد، حلب و 92 روستای شهرستان ایجرود را تأمین خواهد کرد.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان، آب‌رسانی از سد بلوبین به این شهرها و روستاها با حدود یک هزار و 100 میلیارد ریال محقق می‌شود و این حداقل اعتبار برای افتتاح خط انتقال آب‌رسانی به مخزن آب آشامیدنی روستایی سعیدآباد و 35 روستای در مسیر است.علاوه بر این یک ‌هزارو ۸۰۰ میلیارد ریال نیز برای اعتبار موردنیاز برای آبگیری سد بلوبین در سال آینده است.

سد مراش آب آشامیدنی 122 روستا در شهر دندی را تأمین می‌کند. هزینه برآوردی آب‌رسانی از این سد به شهرهای دندی و ماهنشان و روستاهای در مسیر یک ‌هزار و 150  میلیارد ریال بوده و برای افتتاح تصفیه‌خانه و خط انتقال آب پیش‌بینی‌شده است.

افشاری سال قبل در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته بود که بخشی از آب این سد برای آب آشامیدنی همدان، حقابه‌های استان زنجان است که باید سهمی نیز برای آب آشامیدنی و آب موردنیاز صنعت شهرستان خدابنده تخصیص یابد. عملیات اجرایی این سد از سال 76 آغاز و در حال حاضر به پیشرفت فیزیکی ۹۹ درصد رسیده است.

«سدسازی» دیگر راهکار مقابله با کم‌آبی نیست! مسئولان به ایده‌های نوین توجه کنند!

اما فعال محیط‌زیست که معتقد است میزان هدر رفت آب در اثر تبخیر آب در سدها بیشتر از هدر رفت آب در مصارف شهری (شرب و بهداشت) است، می‌گوید: سدها شاید در دوره‌ای بهترین راهکار و روش فن برای مدیریت آب به شمار می‌رفتند اما دانش جدید ثابت کرده جز موارد ضروری نباید دست به احداث سد بزنیم. البته در این مواقع قبل از احداث سد باید مطالعات دقیق و درست انجام شود نه اینکه با داده‌های غلط و بزرگنمایی مسائل منفی را پنهان کرده و مسائل مثبت را نیز با دروغ‌پردازی پررنگ کنیم.

رمضانی دراین‌باره خطاب به استاندار زنجان می‌گوید: مسئولان از بانک صادرات اعتبارات لازم برای تکمیل سد بلوبین را اخذ کرده‌اند آیا بهتر نیست در رابطه با مکاتبات و مجوزهای زیست‌محیطی سد بلوبین و مراش پاسخگوی عموم باشند و صرفاً به اینکه این مدرک را دارند اکتفا نکنند؟ مگر نباید با تغییر ماهیت این دو سد تمامی داده‌های استخراجی نیز تغییر یابد، پس چرا این داده‌ها به‌روز نمی‌شوند؟ مسئولان بدون توجه به عواقب سدسازی فقط به دنبال اخذ اعتبار برای سد مشمپا هستند! آن‌ها به بهانه جنگ آب و کم‌آبی به دنبال محقق شدن اهداف خود هستند! اگر غیر این است بروید ببینید متولیان سد مراش و بلوبین چه کسانی هستند!

این فعال محیط‌زیست ادامه می‌دهد: مگر مسئولان ارشد استانی ادعا ندارند که دغدغه‌شان «آب» است؟ 7 ماه پیش فن با عنوان «سامانه پالایش هیدروسفریک برای تصفیه آب ‌شور فاضلاب» را ارائه کردیم و به استاندار محترم پیشنهاد کردیم اما شرکت آب و فاضلاب استان زنجان بعد از زمان طولانی، در پاسخ گفت که این دست از کارها در اولویتشان قرار ندارد. گفتیم مگر ایراد فنی دارد؟ گفتند نه‌فقط در اولویتشان نیست!

در بخشی از پاسخ‌نامه علیرضا جزء قاسمی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان 10 مردادماه سال 1401 خطاب به کرامتی، مدیرکل بحران استان زنجان با عنوان «سامانه پالایش هیدورسفریک برای تصفیه آب‌شور و فاضلاب» آمده است؛

«پس از بررسی و کارشناسی مقدماتی در شرکت آب و فاضلاب استان زنجان، جهت پیگیری و درج به‌عنوان اولویت پژوهشی سال 1401 این شرکت و وزارت نیرو، در سامانه جامع تحقیقات شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور ثبت و پس از پیگیری مجدد توسط شرکت آبفای استان زنجان در مورخ 2 مردادماه سال 1401 در سامانه جامع تحقیقات، مبنی بر عدم تائید نهایی انجام پروژه مذکور در شرکت آب و فاضلاب استان زنجان، درج‌شده است.

درنتیجه با پیوست اولویت‌های تحقیقاتی وزارت نیرو در سال 1401 معروض می‌دارد که پروژه موصوف جزء لیست منتخب نیست.»

فعالان محیط‌زیست و منتقدان سدسازی معتقدند مسئولان ملی و استانی اگر واقعاً دغدغه کمبود آب را دارند بهتر است به ایده‌های نو اهمیت داده و دست از سدسازی و پروژه‌هایی از این قبیل که در این سال‌ها به‌جز تحمیل هزینه، عایدی برای مردم منطقه نداشته‌اند دست‌بردارند!

صدای زنجان برای پیگیری مطالبات کشاورزان و اهالی شهرستان خدابنده به‌عنوان نخستین منطقه استان زنجان که به علت هم‌جواری با استان همدان، جیره‌بندی آب را تجربه می‌کنند، موضوع انتقال آب از سد تالوار، سد مشترک بین استان‌های زنجان، همدان و کردستان که البته 100 درصد هزینه‌ها را تا به امروز استان زنجان متقبل شده است اما حتی یک قطره آب آن وارد لوله‌های آب شرب و اراضی کشاورزی نشده است را از طریق «سید البرز حسینی، نماینده مردم خدابنده در مجلس» پیگیری کرد اما امکان گفت‌وگو با این نماینده میسر نشد.

انتهای پیام/

خبرنگار: لیلا محمدی