پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ زهره میر عیسی خانی: مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان اظهار کرد: زنجان تبدیل به زباله‌دانی برای صنایع ترکیه شده است. باید درزمینهٔ جابه‌جایی شهرک روی به‌صورت منطقی تصمیم‌گیری کنیم و به فکر آینده این صنعت باشیم.

بسیاری از کارشناسان زیست‌محیطی معتقدند هزینه ابتلا به بیماری‌های ناشی از مواد خطرناک حاوی فلزات معلق درهوا و رسوب ریز گردهای ناشی از شهرک‌های سرب و روی که در آب‌وخاک رسوب می‌کند، از مقدار تولید سرمایه و اشتغال این شرکت در استان بسیار بیشتراست.

موضوعی که مدیرکل حفاظت از محیط ‌زیست استان زنجان، در مورد آن عنوان می‌کند: ادعا نمی‌کنم که تأثیر صنایع درزمینهٔ افزایش سرطان در استان صفر است، اما اینکه عنوان کنیم که عامل آمار بالای سرطان در زنجان تنها صنایع سرب و روی هستند، این را نمی‌توان پذیرفت!

انبارشدن پسماند رویِ واحدهای تولیدی و صنعتی مستقر در شهرک صنعتی تخصصی روی زنجان در پنج کیلومتری جنوب غربی شهر زنجان، حاصل انباشت پسماند واحدهای تولیدی طی سال‌های گذشته بوده که محدوده‌ای به وسعت ۳۲ هکتار را اشغال کرده است.

انبار این پسماندها به یکی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های زیست‌محیطی مردم زنجان تبدیل‌ شده بود تا اینکه از حدود سه سال پیش محل فعلی دفع پسماند که درمحوطه شهرک صنعتی روی قرار داشت پلمپ شد و واحدهای تولیدی موظف شدند پسماندها را به محل جدید در منطقه «سردهات» در ۵۰ کیلومتری شهر زنجان منتقل کنند.

از طرفی تعیین تکلیف نحوه و محل انبار پسماند روی شهرک صنعتی زنجان که میزان آن به حدود ۱۰ میلیون تن می‌رسد به‌واسطه ارزش اقتصادی آن نیز موردتوجه قرار گرفت.

پس از کشمکش و جدال دولت و بخش خصوصی بر سر مالکیت پسماند روی انباشته شده، بالاخره سه سال پیش بارأی دستگاه قضا مالکیت آن به دولت واگذار شد تا مردم استان زنجان از عواید آن بهره‌مند شوند.

** مردم: اگر آمار سرطان در استان بالا است به خاطر مشکلات زیست‌محیطی است که این شهرک در استان ایجاد کرده است

اما هنوز مردم نگران مشکلات زیست‌محیطی پسماند این شرکت و نقش احتمالی آن در افزایش سرطان در استان هستند. به‌طوری‌که برخی از آن‌ها عنوان می‌کنند: اگر آمار سرطان در استان بالا است به خاطر مشکلات زیست‌محیطی است که این شهرک در استان ایجاد کرده است. تأثیری که ریز گردهای ناشی از این پسماند در آلودگی هوا، منابع خاکی و آبی و در ادامه محصولات کشاورزی و سلامتی مردم دارد، غیرقابل‌باور است. ازاین‌رو است که آمار سرطان در استان بالاست.

موضوعی که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان در واکنش به آن می‌گوید: ادعا نمی‌کنم که تأثیر صنایع درزمینهٔ افزایش سرطان در استان صفر است، اما اینکه عنوان کنیم که عامل آمار بالای سرطان در زنجان تنها صنایع سرب و روی است این را نمی‌توان پذیرفت!

«محمدرضا یافتیان»، با اشاره به اینکه مردم نسبت به فضای محیط زیستی استان آگاهی بالایی دارند، اظهار می‌کند: مشکلات سرب و روی، سالیان سال است مورد توجه مسئولان استانی و دغدغه مردم است.

وی با اشاره به مظلومیت محیط‌ زیست استان می‌گوید: نتایج حاصل از تصمیمات سازمان حفاظت از محیط‌زیست درازمدت است، و غالباً نتایج ایستادن خلاف تصمیمات اتخاذشده در موضوعات محیط زیستی به‌زودی دیده نمی‌شود و چون این نتایج دیرهنگام به دست می‌آید، توجیه این نتایج سخت است و عدد و رقمی در این زمینه اعلام نمی شود.

به اعتقاد این مسئول، می‌توان در مسائل اقتصادی موضوعاتی را بدون اینکه محیط‌زیست دچار آسیب شود، پیگیری کرد. خواهشم این است که به کلیه بحث‌های محیط‌زیستی به‌عنوان مشکلات استانی نگاهی کنیم و مجوزهایی که در این زمینه داده‌شده است را بررسی کنیم. در کدام‌یک از پروژه‌های مخل موضوعات زیست‌محیطی که در سطح استان افتتاح می‌شود اداره کل  حفاظت ازمحیط‌زیست موافق بوده است؟

**باید به‌صورت استانی درزمینهٔ مشکلات شهرک روی ورود کرد

وی بابیان اینکه به جرات می‌توان گفت که مشکلات شهرک سرب و روی جزو اولین موضوعاتی بود که از آغاز فعالیتم روی آن تمرکز داشتم، اظهار می‌کند: بیش از سه جلسه با مسئولین شهرک روی تشکیل شد ولی در پایان به این نتیجه رسیدیم که به این موضوع خیلی اساسی‌تر باید ورود داشت. ضمن اینکه در سال 1401 با استاندار و مدیران ارشد استانی در این زمینه جلسه‌ای داشتیم و حتی یک جلسه هم در سال 1402 برگزار شد.

این مسئول بابیان اینکه در بحث پایش‌ محصولات کشاورزی و یا آلودگی آب در اطراف شهرک سرب و روی ورود کرده‌ایم، می‌گوید: وقتی مجموعه‌ای دچار چالش می‌شود و محیط‌زیست در این زمینه نمی‌تواند با آن مجموعه به توافق برسد، موضوع به قوه قضاییه ارجاع می‌شود تا آن را بررسی کند.

به گفته این مسئول، براین اساس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کارهای کارشناسی دقیق انجام داده است و مسیر سی‌ساله‌ای که موجب آلودگی شده بود را شناسایی و ابلاغ کرده است، حداقل نتیجه این است که حقوق مردم از مسیر جریمه‌هایی که باید واحدها پرداخت کنند، استیفا می‌شود.

وی بابیان اینکه در بحث خاک اطراف شهرک روی، محیط‌زیست متولی است، می‌افزاید: اخیراً قراردادی با شرکت شهرک‌های صنعتی بستیم تا آلودگی آلاینده‌ها را مشخص کنیم و نقاط شاخص در این منطقه را شناسایی و رصد کنیم. از همین رو آلاینده‌ها رصد می‌شود.

این مسئول بابیان اینکه آماری درزمینهٔ افزایش و یا ثبات آلایندگی در استان وجود ندارد، اظهار می‌کند: گروه خاک‌شناسی، بیوشیمی و محیط‌زیست تمامی موضوعات را بررسی می‌کند و اطلاعات کلی را استخراج می‌کنند، اما هدف سیستماتیک پشت این قضیه وجود ندارد.

** ورود جهاد کشاورزی و علوم پزشکی، در خصوص سلامت محصولات کشاورزی اطراف شهرک روی

یافتیان بابیان اینکه در خصوص سلامت محصولات کشاورزی کاشته شده در اطراف شهرک سرب و روی، جهاد کشاورزی و علوم پزشکی، ورود کرده‌اند، اظهار می‌کند: در گام نخست جهاد کشاورزی در حال بررسی وضعیت سلامت محصولات کشاورزی کاشت شده در اطراف شهرک سرب و روی است و در مرحله دیگر علوم پزشکی به این موضوع ورود داشته است تا وضعیت سلامت این محصولات را بررسی کند!

وی با اشاره به اشتغال 4 هزار و 200 نفر در شرکت سرب و روی، خاطرنشان کرد: طبیعتاً نمی‌شود اشتغال‌زایی این شرکتها را نادیده گرفت. اقداماتی برای بهسازی وضعیت زیست‌محیطی شرکت‌های محدود در شهرک‌های صنعتی انجام‌شده است ولی قاعدتاً تا وضعیت مطلوب فاصله زیاد است.

این مسئول بابیان اینکه تصفیه‌خانه فعال در شهرک سرب و روی، هنوز استانداردهای لازم را ازنظر سازمان محیط‌زیست ندارد، گفت: از مهرماه سال گذشته در این زمینه ورود داشته‌ایم و پیش‌ بینی های مداومی را در این زمینه انجام داده‌ایم. اجازه هرگونه توسعه‌ای را در شبکه سرب و روی نمی‌دهیم و از همین رو این صنعت با یک توسعه‌نیافتگی‌ مواجه است.

**مدیریت پسماند هر صنعت بر عهده تولیدکننده آن پسماند است

وی با اشاره به ماده 16 قانون پسماند، اظهار کرد: مدیریت پسماند هر صنعت بر عهده تولیدکننده آن پسماند است از همین رو ما مجوز مدیریت پسماند شهرک سرب و روی را به واحدی دادیم که فقط و فقط مدیریت پسماند این شرکت را به عهده دارد و پسماند تولیدشده در شهرک را با امکانات موجود و عدم افزایش مساحت و کارگاه‌ها برای یک سال به دست می‌گیرد و استانداردهایی که باید در استان رعایت کنند را مد‌نظر داریم.

مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان زنجان با اشاره به شائبه‌هایی که درزمینهٔ بخار سفید‌رنگ خروجی از فیلترهای این شرکتها وجود دارد، اظهار می‌کند: مردم تصور می‌کنند این گرد سفید ناشی از باز شدن پالایه‌های شهرک سرب و روی است و از آن به‌عنوان یک آلودگی زیست‌محیطی یاد می‌کنند، درحالی‌که این موضوع بخشی از پروسه تخلیه بونکرهای این شهرک است که برخی آن را تحت عنوان باز شدن فیلترهای شرکت سرب و روی یاد می‌کنند که اشتباه است. منتهی این پروسه حجم زیادی ریز گرد ایجاد می‌کند که تذکرهایی در این زمینه داده‌شده است که بسیار خوب در این زمینه ورود کردند و بخشی از مشکلات در این زمینه در حال حل شدن است.

**متأسفانه آمار و مرجع رسمی راجع به سرطان‌زا بودن پسماندهای سرب و روی در استان وجود ندارد

وی در خصوص احتمال سرطان‌زایی پسماند سرب و روی می‌گوید: متأسفانه آمار و مرجع رسمی راجع به سرطان‌زا بودن پسماندهای سرب و روی در استان وجود ندارد، اگرچه متولی این امر حوزه علوم پزشکی است.همه دستگاه‌های متولی می‌توانند بر روی این موضوع  تمرکز داشته باشند ولی اکنون آمار رسمی در این زمینه وجود ندارد.

بافتیان با اشاره به نتایج مقاله علمی چاپ‌شده در سال 2016 راجع به آمار سرطان،اظهار می‌کند: درزمینهٔ شیوع 13 سرطان تحقیقاتی صورت گرفته است که آمارها بیانگر این است استان زنجان تنها در 4 سرطان جزو استانی است که در رأس جدول قرار دارد. این 5 استان شامل آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، کردستان و زنجان است.

**ادعا نمی‌کنم که تأثیر صنایع درزمینهٔ افزایش سرطان در استان صفر است

وی بابیان اینکه ادعا نمی‌کنم که تأثیر صنایع درزمینهٔ افزایش سرطان در استان صفر است، اظهار می‌کند: اما اینکه عنوان کنیم که عامل آمار بالای سرطان در زنجان تنها صنایع سرب و روی است این را نمی‌توان پذیرفت  چراکه در 5 استانی که آمار سرطان در آن بالاست، زنجان تنها در سرطان معده رتبه دوم را دارد.

وی بابیان اینکه باید بررسی کرد که چه عواملی باعث ایجاد سرطان دستگاه گوارشی می‌شود و آیا فقط سرب و روی در این زمینه تأثیرگذار است،می‌گوید: طبق داده‌های علمی عوامل متعددی در این زمینه تأثیرگذار است که یکی از این موارد فلزات سنگین است و عواملی مثل استرس و نوع تغذیه افراد در این زمینه تأثیرگذار است. لذا اینکه ما فقط و فقط این عامل را تأثیرگذار بدانیم درست نیست.

 بافتیان با اشاره به مدیریت پسماند صنایع نساجی در استان، خاطرنشان می‌کند: پسابی که از واحدهای نساجی ما خارج می‌شود، کم آلیاژ ندارند منتهی این پساب مدیریت می‌شود و بحث مدیریت در این زمینه بسیار مهم است.

وی بابیان اینکه صنایع ما در حال حاضر اجازه افزایش ظرفیت و توسعه ندارند، اظهار کرد: برخی از صنایع کوچک به‌مراتب آلودگی بیشتری از صنایع بزرگ‌تر دارند. سرمایه‌گذار ما باید به این موضوع فکر کند و به سمتی حرکت کند که باوجود اشتغال‌زایی بیشتر، میزان آلودگی زیست‌محیطی کمتری را داشته باشد.

این مسئول با اشاره به اینکه مشکلات زیست‌محیطی ما زیاد نشده است، می‌گوید: اعتقادم بر این است که اکنون آگاهی ما نسبت به مسائل زیست‌محیطی افزایش یافته است و همین باعث شده است که مشکلات عیان شود.

**زنجان را به زباله‌دانی ترکیه‌ها تبدیل کرده‌ایم

یافتیان بابیان اینکه روزانه حدود 5 تا 6 هزار تن پسماند روی به «سردهات» انتقال می‌یابد، اظهار می‌کند: پیش‌بینی‌شده بود که سردهات حدود 17 سال ظرفیت برای پسماند روی دارد که متأسفانه به نظر می‌رسد زودتر از موعد، ظرفیت این روستا برای پسماند به اتمام برسد.

وی بابیان اینکه ممکن است در سر دهات مشکلات دیگری ایجادشده باشد اما انتخاب این روستا به‌عنوان محلی برای دفع پسماند توانست مانع از بروز برخی از مشکلات اساسی زیست‌محیطی در شهر زنجان شود، می‌گوید: بااین‌وجود سؤال این است که چرا باید روزانه 5 تا 6 هزار تن پسماند از شهرک روی به سردهات برود؟ تا چه زمانی بنا است تا استان زنجان زباله‌دان صنایع معدنی ترکیه باشد؟ خاک معدنی که از ترکیه وارد استان می‌شود حداکثر 15 درصد روی دارد و مابقی کنستانتره است یعنی سربش را گرفته اند که میزان خطرش هم  بالا رفته است.

این مسئول بابیان اینکه 15 درصد روی باقیمانده در این خاک معدنی گرفته‌شده و 85 درصد مابقی تبدیل به پسماند ویژه می‌شود که باید دفع شود،اظهار می‌کند: ما تبدیل به زباله‌دان ترک‌ها شدیم و این موضوع باید رسیدگی شود. حداقل ما باید ظرفیت آن‌ها را محدود کنیم و یا در همین میزان فعلی نگه‌داریم.

**باید با منطق درزمینهٔ جابه‌جایی شهرک روی ورود کرد و به آینده شهرک روی فکر کرد

وی با اشاره به طرح‌های پیشنهادشده به استانداری استان درزمینهٔ ساماندهی شهرک سرب و روی،خاطرنشان می‌کند: به‌هرحال سرمایه‌گذار در استان زنجان سرمایه‌گذاری کرده است و می‌خواهد از آن سرمایه بهره ببرد. ما نمی‌خواهیم مانع ارتزاق این سرمایه‌گذاران باشیم اما باید توجه کنیم که تا چه زمانی بنا است استان زنجان زباله‌دان ترکیه باشد؟ من پیشنهادی به آقای استاندار دادم که طرح‌های تحقیقی و مطالعاتی را درزمینهٔ انتقال شهرک روی  در نظر بگیرند چراکه نباید درزمینهٔ سرب و روی بی‌گدار به آب بزنیم و واحد را ببندیم.

وی بابیان اینکه باید با منطق درزمینهٔ جابه‌جایی شهرک روی ورود کرد و به آینده شهرک روی فکر کرد، می‌گوید: از اداره صمت و بخش اعظم شرکت‌های صنعتی قدردان هستم، چراکه اقدامات بسیار زیادی در موضوعات مختلف انجام داده‌اند. بااین‌وجود ما صنایع سرکش هم داریم که حتی در را به روی سازمان محیط‌زیست استان باز نمی‌کنند.