لیلا محمدی- در دو سال اخیر در سایه بهبود فضای کسب و کار، زنجان یکی از پنج استان جذاب برای سرمایه‌گذاری از نظر خارجی‌ها بوده است. آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد که در پنج‌ ماهه نخست سال جاری بیش از نیمی از حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی در طرح‌های صنعتی،‌ معدنی و تجاری به افزایش سرمایه‌گذاری برای تولید سیگار بوده و در این بین زنجان به عنوان یکی از دو استان پیشتاز در جذب پول‌های خارجی توانسته بیش‌ترین سرمایه‌ را جذب کند.

طبق آمارهای منتشره از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، در پنج‌ ماهه نخست سال جاری بیش از نیمی از حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی در طرح‌های صنعتی،‌ معدنی و تجاری به افزایش سرمایه‌گذاری برای تولید سیگار مربوط به در استان‌های زنجان و گیلان بوده است یعنی زنجان یکی از دو استان پیشتاز در جذب پول‌های خارجی بوده که توانسته در بخش دخانیات، توتون و تنباکو بیشترین سرمایه‌ را جذب کند.

بر این اساس در پنج‌ماهه سال جاری ۳۷ طرح صنعتی، معدنی و تجاری در هیئت سرمایه‌گذاری خارجی تصویب شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۵.۶ درصد افزایش داشته است. علاوه بر این حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی در این طرح‌ها ۶۱۸ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار بوده که نسبت به پنج‌ماهه سال قبل، ۷.۱ درصد افزایش یافته است.

در این میان بیش از نیمی از حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی در این طرح‌ها به افزایش سرمایه‌گذاری برای تولید سیگار در استان زنجان و گیلان اختصاص داده شده که مبلغ آن معادل ۳۱۶ میلیون و ۶۴۳ هزار دلار است.

سهم قابل توجه شرکت جی.تی.آی ژاپن از بازار ایران

وینستون، LD، سیلک‌کات، مونت کارلو و مگنا پس از تولید در ایران، به سراسر استان‌ها توزیع می‌شود. گزارش‌ها هم نشان می‌دهد، سهم شرکت JTI از بازار دخانیات ایران 50 درصد یا کمی بیش از آن است.

در سال ۲۰۰۲ شرکت ژاپنی جی. تی. آی  توانست بیشترین سهم از بازار دخانیات ایران را در دست بگیرد. جی.تی.آی شرکت تابعه خود را در ایران و بزرگ‌ترین مجتمع تولیدی کالای دخانی را در استان گیلان تاسیس کرد اما بعد از آن نیز این واحد صنعتی برای توسعه اقدامات تولیدی خود به سمت شمال غربی ایران و زنجان کوچ کرد.

این کارخانه که در ابتدا توسط سرمایه‌گذار ایرانی راه اندازی شده توسط شرکت دخانیات ژاپن با سرمایه گذاری 100 درصدی خریداری شده و در حال حاضر سیگار با برندG1 و کمل در ایران تولید می‌کند. 

میزان تولید این محصول توسط شرکت آرین 30 میلیارد نخ است. شرکت ژاپنی «توباکو اینترنشنال» برای توسعه حضور خود در بازار ایران و در رقابت با فیلیپ موریس، یک شرکت تولید سیگار در ایران با چهار خط تولید را خریداری و با افزودن 10 خط دیگر به صورت رسمی با 14 خط تولید کار خود را آغاز کرد. این شرکت که در سایر کشورها نیز کارخانه تولید سیگار دارد پس از خرید کارخانه از سرمایه‌گذاری داخلی، در زیربنای جدید تولیدی در همان محل (سلطانیه) با استانداردهای خود کارش را آغاز کرد.

بنا به اظهارات معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در حال حاضر بیش از 500 نفر در کارخانه تولید سیگار (JTI پارسیان) مربوط به سرمایه‌گذاری ژاپنی‌ها در زنجان مشغول به کار هستند.

سرمایه‌گذاری ژاپنی‌ها در بخش فرآوری توتون در زنجان

علی کلانتری در پاسخ به سؤالی مبنی بر برنامه سرمایه‌گذار ژاپنی برای توسعه کارخانه به صدای زنجان می‌گوید: این سرمایه‌گذار در نظر دارد با نام حقوقی جدید تحت عنوان JTI پارس نسبت به راه‌اندازی واحد فرآوری توتون اقدام کند که امیدواریم تا پایان سال این مهم تحقق یابد.

به گفته کلانتری این شرکت در حال حاضر توتون موردنیاز برای تولید سیگار را از خارج از کشور تهیه می‌کند که با آغاز به کار واحد فرآوری توتون JTI پارس با پیش‌بینی ایجاد اشتغال برای حدود 100 نفر، مواد موردنیاز تولید کارخانه JTI پارسیان فراهم می‌شود. تحقق این امر به منزله جلوگیری از خروج ارز و ایجاد اشتغال است.

معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سرمایه ارزی برای فعالیت این واحد تا به امروز را 13 میلیون یورو و سرمایه ریالی را 40میلیارد تومان اعلام می‌‍‌کند که پیش‌بینی می‌شود این رقم پس از تکمیل به 350 میلیارد تومان برسد.

معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در مورد برنامه‌های مسؤلان برای جذب سرمایه‌گذار در بخش تولید سیگار و دخانیات در استان نیز عنوان می‌کند: صدور هر گونه مجوز برای هر نوع سرمایه‌گذاری باید از سوی وزارت صمت انجام شود. سرمایه‌گذاری ژاپنی نیز پس از استارت واحد فرآوری توتون فعلا برنامه‌ای برای توسعه ندارد.

زنجان شهر جذاب از نظر سرمایه‌گذاران خارجی

طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاران خارجی از جمله ترک‌ها با راه‌اندازی شرکت پارس حیات، سرمایه‌گذاران چینی در حوزه مس و تولید فولاد سهند پیوسته سرمایه‌گذاری داشته‌اند. علاوه بر آن سرمایه‌گذاری در شرکت فوکا صنعت توسط سرمایه‌گذار ایرانی- آلمانی و واحد صنعتی فولاد ناو آرش با سرمنشا خارجی (ترکیه) انجام گرفته است.

در دو سال گذشته ژاپنی‌ها با سرمایه ۱۵۰ میلیون یورویی توانستند واحد تولید سیگار با برندهای کَمل، وینستون و غیره را در داخل کشور تولید کنند. برخی معتقدند که این دو برند متعلق به کشور آمریکاست اما مسؤلان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تاکید می‌کنند سهامدار اصلی این دو برند سیگار یک فرد ژاپنی است که این برند را از آمریکایی‌ها خریداری کرده‌ و حالا در زمان تشدید تحریم‌ها ترغیب به توسعه سرمایه‌گذاری در حوزه دخانیات و تولید سیگار شده‌اند.

البته برخی‌ها نیز معتقدند هجوم خارجی‌ها به کشور برای سرمایه‌گذاری در بخش سیگار کمی عجیب است. آنان می‌گویند آمریکا و هم‌پیمانانش از تحریم مواد نفتی گرفته تا دارو در قبال ایران کوتاهی نکردند حال چرا کالاهای لوکس و سیگار و دخانیات در لیست تحریم‌های آنان قرار ندارد؟!

مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری زنجان در این باره می‌گوید: سیگار جزو سرمایه‌گذاری‌های خارجی استان است اغلب شرکت‌هایی که از سوی آمریکا تحریم شده‌اند، داخلی‌اند و شرکتی که خارجی بوده و در داخل کشور محصولات خود را تولید و صادر می‌کند در لیست تحریم امریکا قرار ندارد. ناگفته نماند این شرکت جزو سرمایه‌گذاری‌های خارجی است و مواد اولیه را وارد و تولید می‌کند که بخشی از آن را در داخل به فروش می‌رساند و بخشی را نیز برای عرضه به خارج از کشور صادر می‌کند.

شرکت ژاپنی سرمایه‌گذار در حوزه سیگار یکی از شرکت‌های مهم و معتبر کشور است

محمدرضا آبی‌پور شرکت ژاپنی سرمایه‌گذار در حوزه سیگار را یکی از شرکت‌های مهم و معتبر و البته مفید کشور اعلام می‌کند که در آینده با توسعه واحدهای آن استان باید شاهد رونق و تحول جدی در حوزه اشتغال و اقتصاد باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان نیز در این باره در گفت‌وگو با صدای زنجان این شرکت را یکی از مهم‌ترین واحدهای استان و کشور می‌داند که به لحاظ مالی حتی بزرگتر از شرکت ایران ترانسفو است.

مصطفی دین‌محمدی معتقد است: اگر رویکرد اخلاقی و بهداشتی را کنار بگذاریم و بخواهیم صرفا میزان سود اقتصادی این شرکت ژاپنی را مورد برسی و کنکاش قرار دهیم باید بگویم فعالیت این شرکت در استان و تولید سیگار به عنوان کالای اقتصادی که سرمایه‌گذاری در آن توجیه اقتصادی داشته باشد، بلامانع است.

تولید داخل؛ سد محکمی در قبال قاچاق

دین‌محمدی در مورد مضرات اقتصادی برای کشور با تولید و استقرار چنین واحدهایی نیز عنوان می‌کند: متاسفانه در کشور کنترل مالیاتی، پرداخت عوارض و قیمت اقتصادی سیگار را رعایت نمی‌کنیم که باید از سوی مسؤلان جدی گرفته شود، به هر حال یک عده سیگاری هستند و ما باید نیازهای آنان را هم تامین کنیم، اگر نگاه‌مان صرفا اقتصادی است بهتر است به این موضوع نیز فکر کنیم که اگر در داخل کشور خودمان سیگار را تولید نکنیم به ناچار باید آن وارد کنیم که البته واردات چنین محصولاتی که اطلاع دقیقی از مواد اولیه بکاررفته برای تولید وجود ندارد نیز یکی از دغدغه‌های مسؤلان ملی است. به نظر می‌رسد از زمان استقرار ژاپنی‌ها برای تولید سیگار در داخل کشور کنترل‌های زیادی بر کیفیت این محصولات وجود دارد.

از نظر این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی سیگار در دنیا و به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته بارورترین صنعت محسوب می‌شود. دین‌محمدی معتقد است: نمی‌توان گفت چون سیگار مضر است نباید تولیدی هم داشته باشیم، باید قبول کنیم این کالا هر چقدر هم برای سلامتی مضر باشد، بازار دارد و در کشور عده‌ای از آن استفاده می‌کنند، اگر بازار این نیاز قانونی پوشش داده نشود، برخی‌ها آن را غیرقانونی پوشش می‌دهند.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اشاره به اینکه بیش‌ترین مالیات‌ها را شرکت‌های تولیدکننده سیگار و دخانیات می‌پردازند، تصریح کرد: اگر نگاه‌مان اقتصادی باشد، متوجه می‌شویم که استقرار این کارخانجات در استان سبب بهبود وضعیت اقتصادی می‌شود. البته من هم می‌پذیرم که کالا برای سلامتی مضر است اما مشتریان خود را هم دارد.

تولید سیگار خارجی‌ها در زنجان؛ معامله دو سر برد

در این بین برخی‌ها معتقدند کاهش مصرف سیگار در آمریکا و بیشتر کشورهای توسعه‌یافته سبب شده تا شرکت‌های دخانیاتی به ناچار محصولات خود را در کشورهای دیگر بفروشند به همین دلیل خارجی‌ها ایران را برای استقرار واحد تولیدی خود انتخاب کرده‌اند. دین‌محمدی در این باره می‌گوید: سیر نزولی مصرف در کشورهای توسعه‌یافته باید بر اساس شواهد گفته شود. به شخصه معتقدم اگر چنین اظهاراتی درست هم باشد، منطق بازار است در این کشورها دیگر ظرفیت سرمایه‌گذاری‌ها پایان یافته و سرمایه‌گذاران برای تضمین فرآیند سود خود وارد بازار خارجی شده‌اند. این موضوع هیچ اشکالی ندارد و به نظرم معامله دو سر برد می‌تواند باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های مطلوب خارجی انجام گرفته در استان طی سال‌های اخیر تاکید می‌کند: استقرار شرکت تولید سیگار در زنجان لزوما منفی نیست این واحد نیز یک صنعت به شمار می‌رود، کارخانه تولید سیگار هر چه باشد از صنعت سرب که خطرناک نیست. سیگار آلودگی محیطی دارد اما الودگی محلی ندارد و در مقایسه با واحدهای آلاینده سرب خطرساز هم نیست.

معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان نیز با تاکید بر اینکه وجود سرمایه‌گذار بهتر از نبود آن است، عنوان می‌کند: ورود سرمایه گذار بر اساس مزیت منطقه‌ای و نسبی است. سرمایه‌گذار با بررسی تمامی ویژگی‌های یک محل مناسب برای سرمایه‌گذاری زنجان را انتخاب کرده است.

کلانتری با بیان اینکه هم مصرف و هم تولید انواع دخانیات خوب نیست، می‌گوید: این یک حقیقت است که در داخل کشور مصرف‌کننده دخانیات و سیگار وجود دارد، اگر تولید این کالا تحت نظارت دستگاه‌های ذی‌صلاح باشد به نفع مصرف‌کننده است و از سویی از خروج ارز هم جلوگیری می‌شود و به منزله صرفه‌جویی در مصرف ارز است.

آن طور که به نظر می‌رسد طی دو سال گذشته امنیت، آرامش و بهبود فضای کسب و کار، زنجان را جزو پنج استان جذاب سرمایه‌گذاری خارجی قرار داده است. طیفی از سرمایه‌گذاری خارجی در تولید وساخت فلزات اساسی مانند فولاد، ساخت محصولات بهداشتی و سلولزی و نساجی، صنایع معدنی و محصولات دخانی در زنجان اتفاق افتاده است.

رایزنی برای استقرار شهرک ترک‌ها در زنجان

مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری زنجان با اشاره به استقرار زیرساخت‌هایی نظیر راه‌‌آهن، فرودگاه، وجود امکانات گمرکی و همجواری زنجان با هفت استان کشور را از ویژگی‌های مطلوب استان در سرمایه‌گذاری‌ها اعلام می‌کند و با اشاره به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی طی سال‌های اخیر معتقد است: سرمایه‌گذار با توجه به تحلیل‌های خود ارزش افزوده سرمایه را در زنجان مشاهده کرده است به همین دلیل نسبت به سرمایه‌گذاری در استان اقدام نموده است. نه تنها شرکت ژاپنی که در حوزه تولید سیگار فعالیت دارد بلکه بسیاری از سرمایه‌گذاران از جمله شرکت‌های چینی و ترکیه‌ای زنجان را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اند. در حال حاضر نیز در صدد استقرار شهرک تخصصی ترک‌ها در زنجان هستیم.

آبی‌پور با بیان اینکه رقم سرمایه‌گذاری‌ها قابل مقایسه با سال‌های اخیر نیست، می‌گوید: بیش از 51 هزار اشتغال در رابطه با جواز تاسیس‌ها و طرحهای توسعه‌ خارجی و داخلی تا به امسال اعلام شده است.

وی با اشاره به اشتغال 44 هزار نفری در بخش صنعت ابراز امیدواری می‌کند تا بر اساس جواز تاسیس‌های در دست، پیش‌بینی اشتغال جدید برای 44 هزار نفر دیگر در استان محقق شود.

مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری زنجان با بیان اینکه بر اساس آمارها زنجان رتبه نخست کشور به لحاظ کمترین نرخ بیکاری و در عین حال بالاترین نرخ مشارکت را داشته است، تاکید می‌کند: این آمار مسرت‌بخش ثمره سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی بوده است.