مهدی سهرابی- اندکی بیش‌تر یا کم‌تر از پنج ماه دیگر حضور 5 نماینده استان در مجلس دوازدهم به 2 سال یعنی نیمه راه می‌رسد و به‌نظر زمان مناسبی برای بررسی وعده‌هایی باشد که این نمایندگان در دوران تبلیغات قبل از انتخابات برای جلب رأی می‌دادند. وعده‌هایی که حتی می‌تواند در قامت قول و قرار با کسانی باشد که در روزگار تبلیغات با وعده پست و مقام به میدان آمدند و امروز انتظار وفای به عهد دارند حتی اگر این وفای به عهد در چارچوب وظایف اصلی نمایندگان یعنی «قانون‌گذاری» و «نظارت» یا بهتر بگوییم «قانون» نباشد.

گرچه مسئله دخالت نمایندگان مجلس در عزل و نصب مدیران حوزه‌های انتخابیه داستان جدیدی نیست اما گاهی مانند مَثَل معروف ایرانی‌ها که اعتقاد دارد حضور بیش از یک آشپز بر سر غذا آن را یا شور می‌کند یا بی‌نمک، نمی‌توان از کنار شوری آشی که برخی نمایندگان برای مدیران و مدیریت استان پخته‌اند به راحتی گذشت.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل‌های 71 تا 99 به‌تفصیل به‌میزان اختیارها و وظایف نمایندگان مجلس اشاره کرده است. نخستین اختیار نمایندگان که در اصل 71 به آن اشاره شده حق وضع قوانین در عموم مسائل کشور است. شرح و تفسیر قوانین عادی دیگر اختیار نمایندگان محسوب می‌شود که در اصل 73 قانون اساسی به آن پرداخته‌اند. بررسی لوایح ارائه شده از طرف قوه مجریه و ارائه طرح‌های لازم مطابق اصل 74 هم از اختیارهای نمایندگان مجلس به شمار می‌رود.

اصل 76 به حق تحقیق و تفحص نمایندگان در همه امور کشور اشاره دارد. بر پایه اصل 77 قانون اساسی، تصویب عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی از دیگر اختیارهای نمایندگان مردم است. تغییرها در خطوط مرزی، تصویب برقراری حکومت نظامی، گرفتن و دادن وام یا کمک‌های بدون عوض داخلی و خارجی، استخدام کارشناسان خارجی، تصویب فروش بناها و اموال دولتی که از نفایس ملی باشد و هم‌چنین اظهارنظر در مورد تمامی مسائل داخلی و خارجی از دیگر اختیارهای نمایندگان به‌شمار می‌رود که در اصل‌های 78 تا 84 قانون اساسی به آن‌ها اشاره شده است.

اعطای رأی اعتماد به رئیس‌جمهوری و وزیران و همچنین استیضاح و سؤال از وی، پیگیری و رسیدگی به شکایت‌ها از تمامی قوا به شرح اصل‌های 87 تا 90 از دیگر اختیارهای نمایندگان محسوب می‌شود. انتخاب اعضای حقوقدان شورای نگهبان و اعمال نظارت‌های قانونی از راه دیوان محاسبات نیز از جمله اختیارهای نمایندگان منتخب ملت است.

با نگاهی نه‌چندان دقیق به اختیارات نمایندگان مجلس که در قانون اساسی ذکر شده به راحتی می‌توان فهمید که اثری از دخالت در انتصاب یا عزل مدیران اجرایی و یا تحمیل افراد خاص به مدیران استان‌ها برای جایگزینی در مناصب مختلف دیده نمی‌شود اما نکته این‌جاست که مسئله دخالت نمایندگان در مدیریت استان به نوعی رقابت بین آن‌ها بدل شده است به‌گونه‌ای که دیگر قابل پنهان کردن نیست و حتی آش به‌قدری شور می‌شود که صدای خود نمایندگان را هم در می‌آورد.

در این میان برخی پا را از دخالت در مدیریت اجرایی استان هم فراتر گذشته‌اند و در انتخاب شهرداران هم ردپای آن‌ها دیده می‌شود و حتی انتخاب شهردار ارمغانخانه آن‌قدر خبرساز می‌شود که نتوان دم خروس را پنهان کرد.

وقتی دم خروس بیرون می‌زند

یکی از نمونه‌های اذعان به این دخالت‌ها را می‌توان در نشست خبری علی وقف‌چی یکی از دو نماینده زنجان و طارم در مجلس در آبان‌ماه سال جاری دید که در پاسخ به سؤال خبرنگار صدای زنجان به صراحت اعلام کرد: «انتصاب مدیران به من ربط دارد»

گرچه وقف‌چی در پاسخ به این سؤ ال که با توجه به وظیفه نمایندگان مجلس یعنی قانون‌گذاری و نظارت، چرا نمایندگان برخی حوزه‌های انتخابی، اصرار بر این دارند که مدیران باب‌میل خودشان منتصب شوند گفته بود که بحث اصلی نمایندگان این است که حتماً بایستی نظارت، قبل از انتخاب انجام شود و معتقدیم، مدیری که می‌خواهد حذف شود باید با دلایل قاطع، حذف شود و مدیری هم که جایگزین می‌شود بایستی با دلایل قاطع و مزایایی نسبت به مدیر قبلی، گمارده شود.

وقف‌چی که پرونده دخالت او در مدیریت آموزش و پرورش استان هم‌چنان باز است با تأکید بر اینکه نباید دخالت را با نظارت، اشتباه گرفت، تصریح کرده بود: همان‌طور که یک نماینده برای انتخاب وزیر، رأی اعتماد می‌دهد قطعاً حق دارد در انتخاب مدیران استانی، قبل از انتخاب شدن هم نظارت داشته باشد.

وقف‌چی افزود: در خصوص زنجان هم خط قرمزمان با استاندار این بوده که مدیر غیربومی نباید به استان بیاید و با قاطعیت تمام از مسئولین و متولیان امر، انتظار داریم که حداقل از این پس از نیروی غیربومی استفاده نشود. به دلیل این که استان ما ظرفیت بالاترین نیروهای استانی را دارد و در عین حال، شخصاً شاید پیشنهادی برای انتصاب مدیران داشته باشم ولی انتظار ندارم که حتماً پیشنهاد بنده یا سایر نمایندگان، قطعیت داشته باشد. هر چند که نمایندگان، بیشتر در مضان این هستند که اگر کوتاهی در استان انجام می‌گیرد، نمایندگان هم مسئولند و در نتیجه نمایندگان هم باید سعی کنند مدیرانی که کارنامه خوب و درخشانی از نظر کاری در جامعه دارند، انتخاب کنند.

وی ضمن اشاره به مسائل انتخاب شهردار ارمغانخانه نیز گفت: در موضوع انتخاب شهردار ارمغانخانه هم دخالتی نداشتم و موضعم این بود که اجرای قانون، مهم است و اگر دلایلی بر ابطال دارید، انتخابات را باطل کنید وگرنه ظلم به حق مردم است.

این کار غلط است

در هفته گذشته استان شاهد 2 تغییر در دو فرمانداری و 2 تغییر در سطح مدیران کل بود که در این بین تغییر فرمانداران بیش‌تر خبرساز شد و باز شائبه دخالت برخی نمایندگان مجلس در این تغییرات به میان آمد. موضوعی که این‌بار دیگر نماینده زنجان و طارم اشاره ظمنی به آن داشت. آن‌جا که با اشاره به انتصاب مدیران جدید گفت: هماهنگی‌های اولیه با نمایندگان یک امر طبیعی است و به‌خاطر برخی اصول، ازجمله شایستگی، اولویت بومی بودن، دست‌پاکی و مواردی از این قبیل است، در غیر این صورت هیچ منطقی این اجازه را نمی‌دهد که نمایندگان مجلس، فرد خاصی را به مدیریت استان تحمیل کنند.

فریدون احمدی در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها با تأکید بر این نکته که هیچ منطقی این اجازه را نمی‌دهد که نمایندگان مجلس، فرد خاصی را به مدیریت استان تحمیل کنند، افزود: به صراحت اعلام می‌کنیم که دخالت نمایندگان مجلس شورای اسلامی در روند انتصاب مدیران، غلط است، چون انتصاب جزو اختیارات مدیران است.

احمدی بابیان اینکه نمایندگان هیچ‌وقت نباید در حوزه اختیارات مدیران دخالت کنند، تصریح کرد: مدیریت استان این اختیار را دارد که تیم مدیریتی خود را به نحوی چینش کند که در آینده بتواند از عملکرد این تیم دفاع کرده و یا پاسخ‌گوی سؤالاتی که در حوزه عملکرد این تیم می‌شود، باشد.

احمدی با یادآوری اینکه در خصوص انتصاب مدیران جدید هماهنگی‌های اولیه با نمایندگان که یک امر طبیعی است، صورت می‌گیرد، ادامه داد: این هماهنگی‌ها نیز به‌خاطر برخی اصول، ازجمله شایستگی، اولویت بومی بودن، دست‌پاکی و مواردی از این قبیل است، در غیر این صورت هیچ منطقی این اجازه را نمی‌دهد که نمایندگان مجلس، فرد خاصی را به مدیریت استان تحمیل کنند.

نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه نمایندگان مجلس در این زمینه برخی افراد شایسته را به مدیریت استان معرفی می‌کنند اما تصمیم نهایی توسط مدیریت استان اتخاذ می‌شود، اظهار کرد: اگر قرار باشد نمایندگان مجلس در این زمینه دخالت کرده و دست داشته باشند، آن نماینده باید هرگونه استیضاح و پرسش و مطالبه‌گری مردم از دستگاه مذکور را از لیست خود خارج کند.

احمدی با اشاره به اینکه در شرایط کنونی تعامل خوبی در استان در خصوص تغییر و تحولات مدیریتی وجود دارد، افزود: در خصوص شهردار زنجان نیز گزینه نمایندگان مجلس، فرد بومی بود اما به‌هرحال شهردار را شورای شهر انتخاب می‌کند و حتماً برای این انتخاب خود نیز دلایلی داشته است که در صورت مطالبه گری مردم باید پاسخ‌گو باشد.

نقش نماینده عالی دولت

گرچه تعدادی از نمایندگان مجلس برای انتصاب مدیران دلخواه خود در استان مسابقه گذاشته‌اند و حتی خبر از فشارهای نماینده ابهر، خرمدره و سلطانیه بر مدیران استان به گوش می‌رسد اما در این میان نباید نقش و مدیریت عالی دولت در استان را نادیده گرفت. مدیری که باید از جایگاه وزارت کشور و استانداری دفاع کند و اجازه دخالت به نمایندگان ندهد. نماینده‌ای که در قانون نقشی برای او در انتصاب و عزل مدیران دیده نشده و اگر قرار باشد قانون حرف اول و آخر را بزند نباید در تغییر مدیران با میل نمایندگان عمل کند.

به هر حال نمایندگان در اغلب موارد مدیون کسانی هستند که در دوران تبلیغات راه را برای حضورشان در مجلس هم‌وار کرده‌اند و بازهم به تلاش آن‌ها برای دوره‌های بعدی نیاز دارند. پس باید این همراهان را با انتصاب در مناصب مهم از جمله فرمانداری، رئیس آموزش و پرورش شهرستان و یا مدیرکل راضی نگه دارند تا شاید در انتخابات آینده هم نیم‌نگاهی به نفوذشان داشته باشند. انتصابی که نه در چارچوب قانون است و نه نماینده برای انجام آن اجازه‌ای دارد.

# عزل و نصب؛ دخالت نمایندگان؛ مجلس