پایگاه خبری صدای زنجان- از آنجا که تدریس در شرایط عادی در مدارس هم برای آنها دشوار است، نام‌شان را دانش‌آموزان استثنایی گذاشته‌اند. دانش‌آموزانی که اگرچه اغلب به دلیل کمبود کتاب‌های تبدیل شده به خط بریل، صوت و... ، محدودیت مدارس و کمبود مربی با مشکل مواجه هستند اما کرونا آموزش آنها را سخت‌تر از همیشه کرده‌ است. آموزش مجازی پُر از نقص ارائه شده از سوی وزارت آموزش و پرورش در روزهای کرونا زده به دانش‌آموزان، نه تنها نتوانسته است نیازهای آموزشی دانش‌آموزان معمولی را برطرف کند که برای بسیاری از دانش‌آموزان استثنایی عملا کاربردی نداشته؛ هرچند که رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی از نصب و عضویت 7/50درصد دانش‌آموزان استثنایی در شبکه شاد خبر داده است. با این حال در شرایطی که مدارس استثنایی همچنان علی‌رغم بازگشایی مدارس برای ارزیابی دانش‌آموزان،‌ تعطیل است، اما شیوه‌های دیگری برای‌ آموزش دانش‌آموزان استثنایی در پیش گرفته شده که ممکن است خطرات و دردسرهایی را برای دانش‌آموز، معلم و والدین آنها داشته باشد.

گرچه هستند کودکان و نوجوانان دارای معلولیتِ در سن تحصیل که به دلیل فقر و محرومیت از رفتن به کلاس‌های درس مخصوص به خود بازمانده‌اند،‌ اما براساس آنچه که رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی اعلام کرده ۶۸ هزار و ۸۰۴ دانش‌آموز استثنایی در ایران وجود دارد که در سامانه سناد (سامانه دانش‌آموزی) ثبت شده‌اند. متولیان آموزش و پرورش این دانش‌آموزان، از ارائه خدمات آموزشی از آموزش مجازی گرفته تا آموزش منزل به منزل و فرد به فرد در ایام تعطیلی مدارس در زمان شیوع بیماری همه‌گیر کرونا خبر داده‌اند اما باز هم آموزش این دانش‌آموزان با مشکلاتی اساسی مواجه هستند. دانش‌آموزان استثنایی معمولاً از خانواده‌های کم‌درآمد یا متوسط اجتماع‌ هستند که بار درمان و دشواری‌های زندگی، کمر خانواده‌های‌شان را خم کرده است.

حالا اما با شرایط خاصی که کرونا برای وضعیت اقتصادی مردم ایران ساخته، از یک سو معیشت خانواده‌های دارای دانش‌آموزان استثنایی به خطر افتاده و از سوی دیگر با اضافه شدن بار نگهداری و آموزش از کودکان و نوجوانان معلول در نبود مدارس بر دوش خانواده، دغدغه‌هایی بیشتری برای والدین آنها به وجود آمده است. در خانه ماندن طولانی کودکان آن‌ها را عبوس و بهانه‌گیر و شیطنت‌های‌شان را بیشتر کرده است. همچنین ترس از ابتلای کودکان معلول به کرونا دغدغه‌ دیگری را برای خانواده‌ها رقم زده و حضور معلمان در خانه‌های دانش‌آموزان استثنایی به دلیل کارآمد نبودن شبکه‌ شاد و آموزش‌های تصویری در تلویزیون و اعتماد به کادر آموزشی که تا پیش از این شناختی از آنها وجود نداشته، والدین و دانش‌آموزان استثنایی را با مشکلاتی همراه کرده است. به خصوص برای کودکان اوتیسم حالا که مدارس تعطیل شده‌اند، حضور معلمان در خانه می‌تواند اضطراب آنها را دوچندان کند. معلمانی که دانش‌آموزان اوتیسمی آشنایی با آنها ندارند و تا خو گرفتن با یکدیگر روزهای زیادی لازم است و این به معنای کند پیش رفتن روند تحصیل این دانش‌آموزان است. حال اما با وجود این مشکلات در شرایطی که سال تحصیلی رو به اتمام است، بسیاری از خانواده‌های دانش‌آموزان استثنایی نگران این هستند که سال تحصیلی جدید برای آنها به چه شکل خواهد بود.

درد و دلی از جنس خانواده دانش آموزان استثنایی

اولین جمله‌ پدر یک کودک مبتلا به اوتیسم که فرزندش روزهاست با تعطیلی مدارس و مراکز توانبخشی در خانه منزوی شده، این است: «باور نمی‌کنید که خانواده‌ها در این وضعیت دیوانه شده‌اند و به‌صورت اورژانسی به روان‌شناس نیاز دارند!» بچه‌های اوتیسم بیش از دیگر معلولان در فشار و ناراحتی‌اند.

وی با اشاره به اینکه اوتیسم نوعی بیماری است که فرد مبتلا از ارتباط با دیگران عاجز است و یکی از نشانه‌های آن درخود ماندگی و گوشه گیری است، ادامه می‌دهد: نمی‌توانیم بچه‌ها را بیرون ببریم، نمی‌توانیم کاری کنیم که موارد بهداشتی را رعایت کنند، نمی‌توانیم یکی‌یکی و مرتب تذکر بدهیم که دستشان را به در نزنند و به دیوار هم نباید بزنند و به ماسک هم؛ همینطور همه اشیایی که در خارج از خانه وجود دارد. بچه‌های اوتیسم را نمی‌توان از مدام دست زدن به دهانشان باز داشت، تنها راهش این است که در خانه بمانند، در خانه هم یا جیغ می‌زنند یا کلیشه‌هایشان بیشتر می‌شود.

یکی دیگر از والدین می‌گوید: کودکش ناشنوا است و به سختی توانسته است با شبکه شاد خود را تطبیق بدهد و اینکه او به عنوان مادرش برای تطبیق کودکش با این شبکه زمان زیادی را صرف کرده است تا کودکش از آموزش در ایام کرونا عقب نماند. با این وجود امتحانات این ترم را گذرانده است اما هنوز نگران ترم آینده او است چرا که کودکش نیاز به برخورد با سایر دانش‌آموزان همنوع خود را دارد. به شکلی که حداقل بتوانند بیشتر با هم در ارتباط باشند.

وی ادامه می دهد: سهم دانش‌آموزان ناشنوا در آموزش‌های مجازی به‌درستی لحاظ نشده، زیرا هنوز تعدادی از دانش‌آموزان موفق نشده‌اند عضو شبکه شاد شوند. آن‌ها از  برنامه‌های شبکه آموزش هم بهره‌ چندانی نمی‌برند و ناچارند لب‌خوانی کنند؛ زیرا برای این برنامه‌ها رابط ناشنوایان در نظر گرفته نشده است.  معلمان کار آموزش را در وسایل ارتباط جمعی پی می‌گیرند، تک‌ به تک با زبان اشاره به آن‌ها می‌آموزند و از بچه‌ها درس می‌پرسند و فیلم‌های آموزشی تهیه می‌کنند.

عدم آشنایی معلم و دانش‌آموز دغدغه‌ای برای سال جدید در فضای مجازی

در این خصوص اعظم نوری، معلم پایه سوم ابتدایی مدرسه شهید قاصدی با اشاره به اینکه دانش‌آموزان استثنایی، کودکان آموزش‌پذیری هستند و در کل، کودکانی به عنوان کودکان استثنایی شناخته می‌شوند که به خدمات آموزشی ویژه و حمایت‌های گسترده نیاز دارند تا از کل استعداد خود استفاده کنند، می‌گوید: آن‌ها به دریافت خدمات آموزشی نیازمند هستند؛ چون اکثر آن‌ها در یک یا چند مورد با یکدیگر تفاوت دارند. به طور مثال آن‌ها ممکن است کم‌توانی ذهنی، ناتوانی‌های یادگیری، آشفتگی‌های هیجانی، ناتوانی‌های جسمی، اختلال‌های گفتار و زبان، آسیب شنوایی یا آسیب دیداری داشته باشند یا در مقابل سرآمد و با استعداد باشند. همچنین کودکانی که آموزش‌پذیر نیستند ولی تربیت‌پذیر هستند توسط بهزیستی آموزش می‌بینند تا بتوانند بخشی از کارهای خود را به تنهایی و با حداقل همکاری سایرین انجام دهند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر یازده دانش‌آموز دارم که ۹ نفر از آنان در شهر زنجان و دو نفر آنان در روستا هستند و تحت تعلیم معلم روستا هستند ولی من آموزش آنان را پیگیری می‌کنم، بیشتر دانش‌آموزان من دچار سندرم داون هستند، ادامه می دهد: بچه‌های مبتلا به سندروم داون بسیار دوست‌داشتنی و مهربان هستند. کار کردن با آن‌ها لذت‌بخش است. البته گاهی کار سخت می‌شود. دانش‌آموز لجبازی می‌کند ولی باید بدانیم که این رفتارها را چطور کنترل کنیم و کودک را در مسیر آموزش قرار دهیم.

نوری خاطرنشان می‌کند: تفاوت کار معلمان استثنایی با کودکان عادی در این است که در کلاس درس باید هم معلم باشیم هم روانشناس. کمی باید روانپزشکی هم بدانیم تا متوجه شویم که کودکان آیا داروهای خود را به وقت خورده‌اند یا نه، چون در برخی موارد واکنش‌های کودکان و به هم ریختگی در کلاس درس ناشی از خلل درمان کودک است که برخی خانواده‌ها به آن توجه ندارند. خلاصه معلم کودکان استثنایی باید همه فن حریف بوده و چهارچشمی مراقب کلاس باشد. من همواره به دنبال آن هستم که بیش از اینکه یک معلم برای آنان باشم، یک دوست برای دانش‌آموزانم باشم.

وی می‌افزاید: علاوه‌ بر دروسی از قبیل الفبا، خواندن و نوشتن، ریاضیات در حد جمع و تفریق ساده در مقاطع ابتدایی، مهارت‌هایی نیز به کودکان آموخته می‌شود. مهارت‌هایی که به آنان در انجام امور شخصی خود کمک کند. به آنان بستن دکمه و زیپ لباس، نقاشی، تا کردن لباس، بستن بند کفش و ... آموخته می‌شود و هرچه مقاطع تحصیلی بالاتر می‌رود، مهارت‌ها نیز پیچیده‌تر می‌شود  و در مجموع آموزش برای بچه‌های اوتیسم، کم‌توان ذهنی، جسمی، نابینا و ناشنوا متفاوت است.

وی در خصوص شبکه شاد اظهار می‌کند: قبل از اینکه شبکه شاد فعالیت خود را آغاز کند، در دیگر پیام‌رسان‌ها با دانش‌آموزانم ارتباط داشتم و فیلم‌هایی که از تدریس در خانه ضبط کرده بودم به آنان می‌فرستادم البته نکته‌ای که وجود دارد این است کودکان نیازمند به آموزش خاص از بازی بیشتر لذت می‌برند و وقتی که این بازی از طریق گوشی تلفن باشد لذتش برای آن‌ها بیشتر است، به همین خاطر سعی می‌کنم با ایجاد فضای بازی مطلب را به آن‌ها آموزش دهم.

این معلم می‌گوید: با تمام نگرانی‌هایی که در زمینه آموزش دانش‌آموزانم در این ترم داشتم؛ این ترم با همه کم و کاستی‌هایش گذشت و باید اذعان کنم که کمکی که والدین در زمینه آموزش فرزندانشان داشتند بسیار موثر بود و همین موضوع باعث شد تا دانش‌آموزان من بتوانند نمرات قابل قبولی در امتحانات خود بگیرند. هر چند در برخی موارد با توجه به اینکه برخی از خانواده‌ها با مشکلات مالی روبه رو بودند در ابتدا دسترسی به گوشی هوشمند و اینترنت با مشکلاتی رو به رو بود که به هر وجه این مشکلات برطرف شد و خانواده‌ها به هر طریق و در برخی موارد با کمک خیرین توانستند نسبت به تهیه این وسایل اقدام کنند.

وی دغدغه و دل نگرانی خود را برای سال آینده این گونه مطرح می‌کند: با توجه به اینکه در حال حاضر مشخص نیست که آموزش برای سال تحصیلی جدید به چه شیوه‌ای خواهد بود، دل نگرانی‌هایی در این زمینه وجود دارد. یکی از این دلنگرانی‌ها این است که سال گذشته بیش از نیمی از ترم ما به صورت حضوری بود و معلم و دانش‌آموز به هر نحوی نسبت به هم آشنایی داشتند ولی ترم جاری با توجه به اینکه دانش‌آموزان جدیدی وارد کلاس می‌شوند‌، عملا معلم و دانش آموز نسبت به هم شناختی ندارند و همین موضوع در ابتدای سال برای تدریس به صورت مجازی مشکلاتی را در پیش رو خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه ارتباط در این فضا با مشکلاتی برای دانش‌آموزان استثنایی رو به است، گفت: امسال را با کمک  والدین توانسته‌ایم به هر نحو بگذرانیم منتهی امیدوارم  سال اینده حداقل‌الامکان کلاس ها به صورت یک روز در میان برگزار شود تا با دانش آموزان ارتباط بیشتری داشته باشیم.

در زمینه تولید محتوای آموزشی برای سال جدید اقدام کرده‌ایم

در ادامه فاطمه باغبانی، رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان زنجان با اشاره به اینکه طبق برنامه‌های انجام شده دانش آموزان استثنایی نیز مثل سایر دانش‌آموزان، تنها از طریق شبکه شاد آموزش خواهند دید، می‌گوید: در حال حاضر هر استان در زمینه آماده‌سازی محتوای اولیه آموزشی در ایام تابستان اقدام می‌کند و استان زنجان هم در این زمینه مستثنی نیست.

وی ادامه می‌دهد: سال گذشته بخشی از دانش آموزان استثنایی توانستند از مزایای شبکه شاد بهره ببرند و دانش‌آموزانی که بستر و موقعیت استفاده از این شبکه را نداشتند از طریق بسته‌های آموزشی تحت پوشش قرار دادیم ضمن اینکه ما همکارانی را داشتیم که به لحاظ اینکه محدودیت‌های مسافتی برای برخی از دانش‌آموزان وجود داشت این همکاران به صورت حضوری به منازل دانش آموزان می‌رفتند و بسته‌های آموزشی را در اختیار آنها قرار می دادند و فرآیند آموزشی را برای خانواده توضیح می‌دادند.

رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان زنجان با اشاره به اینکه با تمام محدودیت‌ها و چالش‌های رو به رو به هر طریق تلاش کردیم که دانش‌آموزان از آموزش عقب نمانند، ادامه می‌دهد: منتهی مسائلی وجود دارد که یکی از آنها در زمینه بحث توانبخشی برخی از این دانش آموزان است که این موضوع نیازمند حضور فیزیکی همکاران است که همکاران ما برای اینکه شرایط دانش‌آموز وخیم تر نشود، برنامه‌هایی را به صورت فیلم و یا تصاویر به خانواده‌ها ارائه می‌دادند که قابل اجرا باشد تا وضعیت دانش‌آموز را در همان شرایط نگه دارد و معلولیت آنها پیشرفت نکند.

وی با اشاره به اینکه سال گذشته با توجه به نوپا بودن شبکه شاد و فراهم نبودن زیرساخت‌های موجود استفاده از این شبکه تا حدودی کمرنگ بود و خیرین در فراهم کردن بخشی از این اقلام مورد نیاز مثل گوشی و تبلت به ما کمک کردند، گفت: بالغ بر 48 درصد از دانش‌آوزان استثنایی توانستند از این سیستم بهره ببرند و مابقی از طریق بسته‌های آموزشی در این زمینه از امکانات آموزشی بهره بردند.

این مسئول خاطرنشان کرد: برای سال تحصیلی جدید، وضعیت هنوز مشخص نشده است که کلاس‌ها به صورت حضوری یا مجازی، و ترکیبی از این دو خواهد بود. در واقع می‌شود گفت که برنامه‌هایی که لازم است پیش بینی شده است اما در زمینه اجرایی‌ کردن این موضوع بنا است تا با توجه به شرایطی که  در این زمینه پیش می‌آید این موضوع را اجرایی کنیم.

وی با اشاره به اینکه از سوی وزارت آموزش نیز ابلاغ شده است که کودکان استثنایی نیز از طریق شبکه شاد آموزش ببینند، می‌گوید: یک بخشی از این شبکه به صورت تصاویر و صدا خواهد بود اما در خصوص دانش آموزان استثتنایی نیز به دنبال این هستیم که بخش‌هایی نیز به صورت تصویری و به صورت آنلاین باشد تا بخشی دیگری از دانش آموزان نیز بتواند از آن بهره ببرند و دانش آموزان را پوشش بدهد که امیدوارم که این موضوع نیز در حوزه استثنایی قوت بگیرد و بتوانیم از شبکه شاد در این زمینه بهره ببریم./ روزنامه صدای زنجان

انتهای پیام